Υπόθεση C–384/17

Dooel Uvoz-Izvoz Skopje Link Logistic N&N

κατά

Budapest Rendőrfőkapitánya

(αίτηση του Szombathelyi Közigazgatási és Munkaügyi Bíróság
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή – Προσέγγιση των νομοθεσιών – Οδικές μεταφορές – Φορολογικές διατάξεις – Oδηγία 1999/62/ΕΚ – Επιβολή τελών στα βαρέα φορτηγά οχήματα που χρησιμοποιούν ορισμένα έργα υποδομής – Διόδια – Υποχρέωση των κρατών μελών να προβλέψουν αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις – Κατ’ αποκοπήν πρόστιμο – Αρχή της αναλογικότητας – Δυνατότητα άμεσης εφαρμογής της οδηγίας»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (πέμπτο τμήμα)
της 4ης Οκτωβρίου 2018

1. Θεμελιώδη δικαιώματα – Αρχή της αναλογικότητας μεταξύ αδικήματος και ποινής – Περιεχόμενο

   (Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 49 § 3, 51 § 1 και 52 § 1)

2. Μεταφορές – Οδικές μεταφορές – Φορολογικές διατάξεις – Εναρμόνιση των νομοθεσιών – Οδηγία 1999/62 – Επιβολή τελών στα βαρέα φορτηγά οχήματα που χρησιμοποιούν ορισμένα έργα υποδομής – Υποχρέωση των κρατών μελών να προβλέψουν αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις – Άμεσο αποτέλεσμα – Δεν υφίσταται

   (Οδηγία 1999/62 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 2011/76, άρθρο 9α)

1.  Η αρχή της αναλογικότητας υποχρεώνει τα κράτη μέλη να λαμβάνουν μέτρα τα οποία είναι κατάλληλα για την επίτευξη των επιδιωκόμενων σκοπών και δεν υπερβαίνουν το μέτρο που είναι αναγκαίο για την επίτευξη των σκοπών αυτών (πρβλ. απόφαση της 17ης Απριλίου 2018, Egenberger, C-414/16, EU:C:2018:257, σκέψη 68 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία). Η αρχή αυτή, η οποία κατοχυρώνεται επίσης από το άρθρο 49, παράγραφος 3, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: Χάρτης), το οποίο προβλέπει ότι η αυστηρότητα της ποινής δεν πρέπει να είναι δυσανάλογη προς το αδίκημα, δεσμεύει τα κράτη μέλη όταν εφαρμόζουν το δίκαιο της Ένωσης, σύμφωνα με το άρθρο 51, παράγραφος 1, του Χάρτη. Συνεπώς, η αυστηρότητα της κυρώσεως πρέπει να αντιστοιχεί στη σοβαρότητα της συγκεκριμένης παραβάσεως, δεδομένου ότι μια τέτοια απαίτηση απορρέει τόσο από το άρθρο 52, παράγραφος 1, του Χάρτη όσο και από την αρχή της αναλογικότητας των ποινών που κατοχυρώνεται στο άρθρο 49, παράγραφος 3, του Χάρτη (πρβλ. απόφαση της 20ής Μαρτίου 2018, Garlsson Real Estate κ.λπ., C-537/16, EU:C:2018:193, σκέψη 56). Ως εκ τούτου, η αρχή της αναλογικότητας επιτάσσει, αφενός, η επιβαλλόμενη κύρωση να τελεί σε αντιστοιχία με τη σοβαρότητα της παραβάσεως και, αφετέρου, να λαμβάνονται υπόψη, κατά τον καθορισμό της κυρώσεως και κατά την επιμέτρηση του προστίμου, οι επιμέρους περιστάσεις της συγκεκριμένης περιπτώσεως.

   (βλ. σκέψεις 40-42, 45)

2.  Η διαλαμβανόμενη στο άρθρο 9α της οδηγίας 1999/62/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Ιουνίου 1999, περί επιβολής τελών στα βαρέα φορτηγά οχήματα που χρησιμοποιούν ορισμένα έργα υποδομής, όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 2011/76/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Σεπτεμβρίου 2011, απαίτηση αναλογικότητας δεν μπορεί να θεωρηθεί ως έχουσα άμεσο αποτέλεσμα. Το εθνικό δικαστήριο οφείλει, δυνάμει της υποχρεώσεώς του να λάβει όλα τα γενικά ή ειδικά μέτρα που είναι κατάλληλα να διασφαλίσουν την εκτέλεση της διατάξεως αυτής, να ερμηνεύσει το εθνικό δίκαιο κατά τρόπο σύμφωνο προς τη διάταξη αυτή ή, αν μια τέτοια σύμφωνη ερμηνεία δεν είναι δυνατή, να αφήσει ανεφάρμοστη κάθε εθνική διάταξη στο μέτρο που η εφαρμογή της, υπό τις περιστάσεις της συγκεκριμένης υποθέσεως, θα οδηγούσε σε αποτέλεσμα αντίθετο προς το δίκαιο της Ένωσης.

   Συνεπώς, προκειμένου η αρχή της αναλογικότητας να εφαρμοστεί στο πλαίσιο της οδηγίας 1999/62, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να θεσπίσουν τις αναγκαίες βάσει του εσωτερικού τους δικαίου νομικές πράξεις, δεδομένου ότι το άρθρο 9α της ως άνω οδηγίας θεσπίζει υποχρέωση που εκ φύσεως απαιτεί την έκδοση πράξεως των ως άνω κρατών μελών, τα οποία διαθέτουν ευρύ περιθώριο εκτιμήσεως κατά την υλοποίηση της υποχρεώσεως αυτής στο πλαίσιο του εσωτερικού δικαίου. Συναφώς, επισημαίνεται ότι η οδηγία αυτή δεν περιλαμβάνει λεπτομερέστερες διατάξεις σχετικά με τη θέσπιση των εν λόγω εθνικών κυρώσεων και, ειδικότερα, δεν προβλέπει ρητά κριτήρια για την εκτίμηση του αναλογικού χαρακτήρα των κυρώσεων αυτών (απόφαση της 22ας Μαρτίου 2017, Euro-Team και Spirál-Gép, C‑497/15 και C-498/15, EU:C:2017:229, σκέψη 38). Συνεπώς, το άρθρο 9α της οδηγίας 1999/62, εφόσον χρήζει παρεμβάσεως εκ μέρους των κρατών μελών και απονέμει στα κράτη μέλη σημαντικό περιθώριο εκτιμήσεως, δεν μπορεί να θεωρηθεί, από απόψεως περιεχομένου, ως ανεπιφύλακτο και αρκούντως ακριβές, γεγονός που αποκλείει τυχόν άμεσο αποτέλεσμά του.

   Η αντίθετη ερμηνεία θα οδηγούσε, στην πράξη, σε εξάλειψη της εξουσίας εκτιμήσεως που παρέχεται αποκλειστικώς στους εθνικούς νομοθέτες, έργο των οποίων είναι η διαμόρφωση ενός κατάλληλου συστήματος κυρώσεων, εντός του πλαισίου που ορίζει το άρθρο 9α της οδηγίας 1999/62. Συνεπώς, υπό περιστάσεις όπως αυτές της υποθέσεως της κύριας δίκης, η προβλεπόμενη στο άρθρο 9α της οδηγίας 1999/62 απαίτηση αναλογικότητας των κυρώσεων δεν μπορεί να ερμηνεύεται υπό την έννοια ότι υποχρεώνει το εθνικό δικαστήριο να υποκαταστήσει τον εθνικό νομοθέτη.

   (βλ. σκέψεις 51-55, 62 και διατακτ.)