Υπόθεση C‑41/17

Isabel González Castro

κατά

Mutua Umivale κ.λπ.

(αίτηση του Tribunal Superior de Justicia de Galicia για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή – Οδηγία 92/85/ΕΟΚ – Άρθρα 4, 5 και 7 – Προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων – Γαλουχούσα εργαζομένη – Νυκτερινή εργασία – Εργασία κατά βάρδιες η οποία εκτελείται εν μέρει σε νυκτερινό ωράριο – Αξιολόγηση των κινδύνων της θέσεως εργασίας – Μέτρα πρόληψης – Αμφισβήτηση από την ενδιαφερόμενη εργαζομένη – Οδηγία 2006/54/ΕΚ – Άρθρο 19 – Ίση μεταχείριση – Δυσμενής διάκριση λόγω φύλου – Βάρος αποδείξεως»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (πέμπτο τμήμα)
της 19ης Σεπτεμβρίου 2018

1. Κοινωνική πολιτική–Προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων–Έγκυες, λεχώνες και γαλουχούσες εργαζόμενες–Οδηγία 92/85–Νυκτερινή εργασία–Περιεχόμενο–Εργασία κατά βάρδιες η οποία εκτελείται εν μέρει σε νυκτερινό ωράριο–Εμπίπτει

   (Οδηγία 2003/88 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 14· οδηγία 92/85 του Συμβουλίου, άρθρο 7)

2. Κοινωνική πολιτική–Άνδρες και γυναίκες εργαζόμενοι–Πρόσβαση στην απασχόληση και όροι εργασίας–Ίση μεταχείριση–Βάρος αποδείξεως σε περιπτώσεις δυσμενών διακρίσεων–Πεδίο εφαρμογής–Άρνηση χορηγήσεως σε γαλουχούσα εργαζόμενη του ιατρικού πιστοποιητικού που βεβαιώνει την ύπαρξη των κινδύνων για τον θηλασμό τους οποίους ενέχει η θέση εργασίας της και, κατά συνέπεια, του επιδόματος λόγω κινδύνου κατά τη γαλουχία–Αμφισβήτηση από την εργαζόμενη αυτή της αξιολογήσεως των εν λόγω κινδύνων–Έλλειψη ειδικού ελέγχου που λαμβάνει υπόψη την ατομική κατάστασή της και παρέχει τη δυνατότητα να συναχθεί τεκμήριο περί υπάρξεως άμεσης διακρίσεως λόγω φύλου–Εμπίπτει–Επαλήθευση από το αιτούν δικαστήριο–Λεπτομερείς όροι εφαρμογής των κανόνων περί αποδείξεως

   (Οδηγία 2006/54 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 19 § 1· οδηγία 92/85 του Συμβουλίου, άρθρα 4 § 1, και 7)

1.  Το άρθρο 7 της οδηγίας 92/85/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 19ης Οκτωβρίου 1992, σχετικά με την εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι εφαρμόζεται σε περίπτωση όπως αυτή της υποθέσεως της κύριας δίκης, στην οποία η ενδιαφερόμενη εργαζομένη σε βάρδιες εκτελεί μόνο μέρος της εργασίας της σε νυκτερινό ωράριο.

   Διαπιστώνεται ότι, στο μέτρο που είναι προς το συμφέρον των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων να υπαχθούν, σύμφωνα με την αιτιολογική σκέψη 14 της οδηγίας 2003/88, στις ειδικές διατάξεις της οδηγίας 92/85 όσον αφορά τη νυκτερινή εργασία, προκειμένου ιδίως να ενισχυθεί η προστασία της οποίας πρέπει να απολαύουν συναφώς, οι ειδικές αυτές διατάξεις δεν πρέπει να ερμηνεύονται κατά τρόπο λιγότερο ευνοϊκό απ’ ό,τι οι γενικές διατάξεις της οδηγίας 2003/88, που εφαρμόζονται στις λοιπές κατηγορίες εργαζομένων.

   (βλ. σκέψεις 47, 53 και διατακτ. 1)

2.  Το άρθρο 19, παράγραφος 1, της οδηγίας 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2006, για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης (αναδιατύπωση), πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι εφαρμόζεται σε περίπτωση όπως αυτή της υποθέσεως της κύριας δίκης, στο πλαίσιο της οποίας εργαζομένη στην οποία δεν χορηγήθηκε ιατρικό πιστοποιητικό που βεβαιώνει την ύπαρξη κινδύνου για τον θηλασμό τον οποίο ενέχει η θέση εργασίας της και στην οποία κατά συνέπεια δεν χορηγήθηκε το επίδομα λόγω κινδύνου κατά τη γαλουχία αμφισβητεί, ενώπιον εθνικού δικαστηρίου ή οποιασδήποτε άλλης αρμόδιας αρχής του οικείου κράτους μέλους, την αξιολόγηση των κινδύνων της θέσεως εργασίας της, εφόσον η εργαζομένη αυτή επικαλείται πραγματικά περιστατικά από τα οποία πιθανολογείται ότι η αξιολόγηση αυτή δεν συμπεριέλαβε ειδικό έλεγχο που να λαμβάνει υπόψη την ατομική κατάστασή της και από τα οποία μπορεί έτσι να συναχθεί τεκμήριο περί υπάρξεως άμεσης διακρίσεως λόγω φύλου, κατά την έννοια της οδηγίας 2006/54, πράγμα που είναι έργο του αιτούντος δικαστηρίου να επαληθεύσει. Ο καθού το ένδικο βοήθημα φέρει στην περίπτωση αυτή το βάρος να αποδείξει ότι η εν λόγω αξιολόγηση των κινδύνων όντως περιελάμβανε τέτοιο συγκεκριμένο έλεγχο και ότι επομένως δεν υπήρξε παραβίαση της αρχής της απαγορεύσεως των διακρίσεων.

   Όσον αφορά τους λεπτομερείς όρους εφαρμογής της ως άνω διατάξεως, υπενθυμίζεται ότι οι κανόνες περί αποδείξεως τους οποίους προβλέπει δεν εφαρμόζονται κατά τον χρόνο κατά τον οποίο η οικεία εργαζομένη ζητεί προσαρμογή των συνθηκών εργασίας της ή, όπως στην υπόθεση της κύριας δίκης, επίδομα λόγω κινδύνου κατά τη γαλουχία, και κατά συνέπεια πρέπει να διενεργηθεί αξιολόγηση των κινδύνων τους οποίους ενέχει η θέση εργασίας της εργαζομένης σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 1, ή, ενδεχομένως, με το άρθρο 7 της οδηγίας 92/85. Οι ως άνω κανόνες περί αποδείξεως έχουν εφαρμογή μόνον σε μεταγενέστερο στάδιο, όταν η ενδιαφερόμενη εργαζομένη αμφισβητεί ενώπιον δικαστηρίου ή οποιασδήποτε άλλης αρμόδιας αρχής την απόφαση σχετικά με την αξιολόγηση αυτή των κινδύνων (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 19ης Οκτωβρίου 2017, Otero Ramos,C‑531/15, EU:C:2017:789, σκέψη 67).

   Πάντως, σύμφωνα με το άρθρο 19, παράγραφος 1, της οδηγίας 2006/54, εναπόκειται στην εργαζομένη που κρίνει ότι θίγεται από την εις βάρος της μη τήρηση της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως να επικαλεστεί, ενώπιον δικαστηρίου ή οποιασδήποτε άλλης αρμόδιας αρχής, πραγματικά περιστατικά ή αποδεικτικά στοιχεία από τα οποία τεκμαίρεται η ύπαρξη άμεσης ή έμμεσης διακρίσεως (απόφαση της 19ης Οκτωβρίου 2017, Otero Ramos,C‑531/15, EU:C:2017:789, σκέψη 68 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

   (βλ. σκέψεις 73, 74, 83 και διατακτ. 2)