Υπόθεση C-20/17

Διαδικασία που κίνησε ο Vincent Pierre Oberle

(αίτηση του Kammergericht Berlin
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή – Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Κανονισμός (ΕΕ) 650/2012 – Άρθρο 4 – Γενική διεθνής δικαιοδοσία των δικαστηρίων κράτους μέλους για την εκδίκαση της υποθέσεως κληρονομικής διαδοχής στο σύνολό της – Εθνική κανονιστική ρύθμιση που διέπει τη διεθνή δικαιοδοσία όσον αφορά την έκδοση εθνικών κληρονομητηρίων – Ευρωπαϊκό κληρονομητήριο»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα)
της 21ης Ιουνίου 2018

1. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις–Διεθνής δικαιοδοσία, εφαρμοστέο δίκαιο, αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων, αποδοχή και εκτέλεση δημόσιων εγγράφων στον τομέα της κληρονομικής διαδοχής και καθιέρωση ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου–Κανονισμός 650/2012–Γενική διεθνής δικαιοδοσία–Εφαρμογή στις περιπτώσεις κληρονομικής διαδοχής με διασυνοριακές επιπτώσεις

   (Κανονισμός 650/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4)

2. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις–Διεθνής δικαιοδοσία, εφαρμοστέο δίκαιο, αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων, αποδοχή και εκτέλεση δημόσιων εγγράφων στον τομέα της κληρονομικής διαδοχής και καθιέρωση ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου–Κανονισμός 650/2012–Γενική διεθνής δικαιοδοσία–Πεδίο εφαρμογής–Φύση της διαδικασίας ως αμφισβητούμενης ή ως εκούσιας δικαιοδοσίας–Δεν ασκεί επιρροή

   (Κανονισμός 650/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4)

3. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις–Διεθνής δικαιοδοσία, εφαρμοστέο δίκαιο, αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων, αποδοχή και εκτέλεση δημόσιων εγγράφων στον τομέα της κληρονομικής διαδοχής και καθιέρωση ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου–Κανονισμός 650/2012–Ευρωπαϊκό κληρονομητήριο–Αρμοδιότητα για την έκδοση του κληρονομητηρίου–Άρθρο 64–Σκοπός της διατάξεως

   (Κανονισμός 650/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 64)

4. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις–Διεθνής δικαιοδοσία, εφαρμοστέο δίκαιο, αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων, αποδοχή και εκτέλεση δημόσιων εγγράφων στον τομέα της κληρονομικής διαδοχής και καθιέρωση ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου–Κανονισμός 650/2012–Γενική διεθνής δικαιοδοσία–Πεδίο εφαρμογής–Κανονιστική ρύθμιση κράτους μέλους η οποία προβλέπει ότι τα δικαστήριά του έχουν διεθνή δικαιοδοσία για την έκδοση εθνικού κληρονομητηρίου ακόμη και στην περίπτωση που ο κληρονομούμενος δεν είχε τη συνήθη διαμονή του στο κράτος μέλος αυτό–Δεν επιτρέπεται

   (Κανονισμός 650/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4)

1.  Σύμφωνα με το γράμμα του, το άρθρο 4 του κανονισμού 650/2012 προβλέπει ότι τα δικαστήρια του κράτους μέλους στο οποίο ο κληρονομούμενος είχε τη συνήθη διαμονή του κατά τον χρόνο του θανάτου του έχουν διεθνή δικαιοδοσία να εκδικάσουν την υπόθεση κληρονομικής διαδοχής στο σύνολό της. Ως προς το ζήτημα αυτό, διευκρινίζεται ότι, μολονότι από το γράμμα της διατάξεως αυτής ουδόλως προκύπτει ότι η εφαρμογή του γενικού κανόνα περί διεθνούς δικαιοδοσίας τον οποίο προβλέπει το άρθρο αυτό προϋποθέτει κληρονομική διαδοχή στην οποία εμπλέκονται πλείονα κράτη μέλη, εντούτοις ο κανόνας αυτός στηρίζεται στην ύπαρξη κληρονομικής διαδοχής με διασυνοριακές επιπτώσεις. Επιπλέον, από τον τίτλο του άρθρου 4 του κανονισμού 650/2012 προκύπτει ότι η διάταξη αυτή διέπει τη γενική διεθνή δικαιοδοσία των δικαστηρίων των κρατών μελών, ενώ η εσωτερική κατανομή αρμοδιότητας καθορίζεται βάσει των εθνικών κανόνων, σύμφωνα με το άρθρο 2 του κανονισμού αυτού.

   (βλ. σκέψεις 34-36)

2.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 43, 44)

3.  Όπως επισήμανε ο γενικός εισαγγελέας στο σημείο 90 των προτάσεών του, το ευρωπαϊκό κληρονομητήριο, το οποίο καθιερώθηκε με τον κανονισμό 650/2012, διέπεται από αυτοτελές νομικό καθεστώς το οποίο θεσπίζεται με τις διατάξεις του κεφαλαίου VI του κανονισμού αυτού. Στο πλαίσιο αυτό, το άρθρο 64 του εν λόγω κανονισμού έχει ως σκοπό να αποσαφηνίσει ότι αρμοδιότητα για την έκδοση του ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου έχουν τόσο τα δικαστήρια όσο και ορισμένες άλλες αρχές, διευκρινίζοντας όμως, με παραπομπή στα άρθρα 4, 7, 10 και 11, του ίδιου κανονισμού, σε ποιο κράτος μέλος πρέπει να εκδοθεί το κληρονομητήριο αυτό.

   (βλ. σκέψη 46)

4.  Το άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΕ) 650/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 4ης Ιουλίου 2012, σχετικά με τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων, την αποδοχή και εκτέλεση δημόσιων εγγράφων στον τομέα της κληρονομικής διαδοχής και την καθιέρωση ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου, έχει την έννοια ότι αντιτίθεται σε ρύθμιση κράτους μέλους, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, η οποία προβλέπει ότι, ακόμη και αν ο κληρονομούμενος δεν είχε, κατά τον χρόνο του θανάτου του, τη συνήθη διαμονή του στο κράτος μέλος αυτό, τα δικαστήριά του έχουν εντούτοις διεθνή δικαιοδοσία για την έκδοση εθνικού κληρονομητηρίου σε περίπτωση κληρονομικής διαδοχής με διασυνοριακές επιπτώσεις, όταν στο έδαφος του εν λόγω κράτους μέλους βρίσκονται αντικείμενα της κληρονομίας ή ο κληρονομούμενος είχε την ιθαγένεια του ίδιου κράτους μέλους.

   Όπως υπενθύμισε ο γενικός εισαγγελέας στα σημεία 109 και 110 των προτάσεών του, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι ερμηνεία των διατάξεων του κανονισμού 650/2012 η οποία θα συνεπαγόταν κατάτμηση της κληρονομίας δεν συμβιβάζεται προς τους σκοπούς του εν λόγω κανονισμού (βλ., υπ’ αυτή την έννοια, απόφαση της 12ης Οκτωβρίου 2017, Kubicka,C-218/16, EU:C:2017:755, σκέψη 57). Πράγματι, δεδομένου ότι ένας από τους σκοπούς αυτούς συνίσταται στη θέσπιση ενιαίου καθεστώτος για τις κληρονομικές διαδοχές που έχουν διασυνοριακές επιπτώσεις, η υλοποίηση του σκοπού αυτού προϋποθέτει την εναρμόνιση των κανόνων σχετικά με τη διεθνή δικαιοδοσία των δικαστηρίων των κρατών μελών όσον αφορά τόσο την αμφισβητούμενη όσο και την εκούσια δικαιοδοσία. Η ερμηνεία του άρθρου 4 του εν λόγω κανονισμού σύμφωνα με την οποία η διάταξη αυτή καθορίζει τη διεθνή δικαιοδοσία των δικαστηρίων των κρατών μελών όσον αφορά τις διαδικασίες εκδόσεως των εθνικών κληρονομητηρίων συμβάλλει, προς το συμφέρον την ορθής απονομής της δικαιοσύνης εντός της Ένωσης, στην επίτευξη του σκοπού αυτού, περιορίζοντας το ενδεχόμενο διεξαγωγής παράλληλων διαδικασιών ενώπιον των δικαστηρίων διαφορετικών κρατών μελών και αποτρέποντας τις αντιφάσεις που θα μπορούσαν να προκύψουν από τις διαδικασίες αυτές.

   (βλ. σκέψεις 56, 57, 59 και διατακτ.)