Υπόθεση C‑534/15

Pavel Dumitraș και Mioara Dumitraș

κατά

BRD Groupe Société Générale – Sucursala Judeţeană Satu Mare

(αίτηση του Judecătoria Satu Mare

για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή — Προστασία των καταναλωτών — Οδηγία 93/13/ΕΟΚ — Καταχρηστικές ρήτρες — Άρθρο 1, παράγραφος 1 — Άρθρο 2, στοιχείο βʹ — Ιδιότητα του καταναλωτή — Μεταβίβαση οφειλής με ανανέωση συμβάσεων πιστώσεως — Ενυπόθηκη εγγύηση συσταθείσα από φυσικά πρόσωπα τα οποία δεν έχουν καμία επαγγελματική σχέση με τη νέα πρωτοφειλέτρια εμπορική εταιρία»

Περίληψη – Διάταξη του Δικαστηρίου (δέκατο τμήμα) της 14ης Σεπτεμβρίου 2016

1. Προστασία των καταναλωτών – Καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές – Οδηγία 93/13 – Πεδίο εφαρμογής – Συμβάσεις ενυπόθηκης εγγυήσεως ή εγγυήσεως συναφθείσες μεταξύ χρηματοπιστωτικού ιδρύματος και φυσικών προσώπων που ενήργησαν με σκοπό που δεν εμπίπτει στο πλαίσιο της επαγγελματικής δραστηριότητάς τους και τα οποία δεν έχουν σχέση λειτουργικής φύσεως με την εμπορική εταιρία υπέρ της οποίας εγγυήθηκαν – Εμπίπτουν

   (Οδηγία 93/13 του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 10 και άρθρα 1 § 1 και 2, στοιχεία βʹ και γʹ)

2. Προστασία των καταναλωτών – Καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές – Οδηγία 93/13 – Έννοια του καταναλωτή – Φυσικό πρόσωπο το οποίο συνάπτει σύμβαση εγγυήσεως ή ενυπόθηκης εγγυήσεως με χρηματοπιστωτικό ίδρυμα με αντικείμενο την εγγύηση των υποχρεώσεων τις οποίες συνομολόγησε εμπορική εταιρία έναντι του εν λόγω ιδρύματος – Εμπίπτει

   (Οδηγία 93/13 του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 10 και άρθρο 2, στοιχείο βʹ)

1.  Το άρθρο 1, παράγραφος 1, και το άρθρο 2, στοιχείο βʹ, της οδηγίας 93/13, σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές, έχουν την έννοια ότι η οδηγία αυτή εφαρμόζεται επί συμβάσεως ενυπόθηκης εγγυήσεως συναφθείσας μεταξύ φυσικών προσώπων και πιστωτικού ιδρύματος με αντικείμενο την εγγύηση των υποχρεώσεων τις οποίες συνομολόγησε εμπορική εταιρία έναντι του ιδρύματος αυτού δυνάμει συμβάσεως πιστώσεως, σε περίπτωση κατά την οποία τα φυσικά πρόσωπα αυτά ενήργησαν για την επίτευξη σκοπού που δεν εμπίπτει στο πλαίσιο της επαγγελματικής τους δραστηριότητας και δεν έχουν δεσμό λειτουργικής φύσεως με την εν λόγω εταιρία, πράγμα που εναπόκειται στο εθνικό δικαστήριο να διακριβώσει.

   Πράγματι, όπως αναφέρεται στη δέκατη αιτιολογική σκέψη της οδηγίας 93/13, οι ομοιόμορφοι κανόνες που αφορούν τις καταχρηστικές ρήτρες πρέπει να έχουν εφαρμογή σε κάθε σύμβαση που συνάπτεται μεταξύ επαγγελματία και καταναλωτή, όπως τα πρόσωπα αυτά ορίζονται στο άρθρο 2, στοιχεία βʹ και γʹ, της οδηγίας αυτής. Συναφώς, με την επιφύλαξη των εξαιρέσεων που παρατίθενται στην εν λόγω αιτιολογική σκέψη, το αντικείμενο της συμβάσεως δεν ασκεί επιρροή στην οριοθέτηση του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας αυτής. Συνεπώς, η οδηγία 93/13 ορίζει τις συμβάσεις επί των οποίων έχει εφαρμογή με γνώμονα την ιδιότητα των συμβαλλομένων, αναλόγως του αν ενεργούν ή όχι στο πλαίσιο της επαγγελματικής τους δραστηριότητας.

   (βλ. σκέψεις 26-28, 40 και διατακτ.)

2.  Η έννοια του καταναλωτή, κατά το άρθρο 2, στοιχείο βʹ, της οδηγίας 93/13, σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές, έχει αντικειμενικό χαρακτήρα και πρέπει να καθορίζεται βάσει λειτουργικού κριτηρίου, το οποίο συνίσταται στην εκτίμηση περί του αν η επίμαχη συμβατική σχέση εντάσσεται στο πλαίσιο δραστηριοτήτων που δεν σχετίζονται με την άσκηση επαγγέλματος. Εναπόκειται στο εθνικό δικαστήριο, το οποίο επιλαμβάνεται διαφοράς με αντικείμενο σύμβαση δυνάμενη να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας αυτής, να διακριβώσει, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των περιστάσεων της υπό κρίση περιπτώσεως και το σύνολο των αποδεικτικών στοιχείων, εάν ο οικείος συμβαλλόμενος μπορεί να χαρακτηρισθεί ως καταναλωτής κατά την έννοια της εν λόγω οδηγίας.

   Όσον αφορά το ζήτημα αν φυσικό πρόσωπο το οποίο δεσμεύεται να εγγυηθεί τις υποχρεώσεις που συνομολόγησε εμπορική εταιρία έναντι τραπεζικού ιδρύματος στο πλαίσιο συμβάσεως πιστώσεως μπορεί να χαρακτηρισθεί ως καταναλωτής, μια τέτοια σύμβαση εγγυήσεως ή ενυπόθηκης εγγυήσεως, μολονότι μπορεί να περιγραφεί, ως προς το αντικείμενό της, ως παρεπόμενη της κύριας συμβάσεως από την οποία απορρέει η οφειλή την οποία εγγυάται, αποτελεί, από απόψεως των συμβαλλομένων μερών, χωριστή σύμβαση εφόσον συνάπτεται μεταξύ προσώπων διαφορετικών από τα συμβαλλόμενα μέρη της κύριας συμβάσεως. Συνεπώς, η ιδιότητα με την οποία ενήργησαν τα συμβαλλόμενα μέρη συμβάσεως εγγυήσεως ή ενυπόθηκης εγγυήσεως πρέπει να εκτιμάται ως προς τα μέρη αυτά. Εναπόκειται, επομένως, στο εθνικό δικαστήριο να διακριβώσει αν το εν λόγω φυσικό πρόσωπο ενήργησε στο πλαίσιο της επαγγελματικής δραστηριότητάς του ή λόγω λειτουργικών δεσμών του με την εμπορική εταιρία, υπέρ της οποίας εγγυήθηκαν, όπως η διαχείρισή της ή τυχόν μη αμελητέα συμμετοχή στο εταιρικό κεφάλαιό της, ή αν ενήργησε για την επίτευξη σκοπού ιδιωτικής φύσεως.

   (βλ. σκέψεις 31-34)