Υπόθεση C-503/15

Ramón Margarit Panicello

κατά

Pilar Hernández Martínez

(αίτηση του Secretario Judicial del Juzgado de Violencia
sobre la Mujer Único de Terrassa
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή – Άρθρο 267 ΣΛΕΕ – Δικαστικός γραμματέας – Έννοια του “εθνικού δικαστηρίου” – Δεσμευτικός χαρακτήρας της δικαιοδοσίας του αιτούντος οργάνου – Άσκηση δικαιοδοτικών καθηκόντων – Ανεξαρτησία – Αναρμοδιότητα του Δικαστηρίου»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (πέμπτο τμήμα)
της 16ης Φεβρουαρίου 2017

Προδικαστικά ερωτήματα – Παραπομπή ζητήματος στο Δικαστήριο – Εθνικό δικαστήριο κατά την έννοια του άρθρου 267 ΣΛΕΕ – Έννοια – Secretario Judicial (Ισπανία) – Δεν εμπίπτει – Διαδικασία της κύριας δίκης προσιδιάζουσα σε διαδικασία διοικητικού χαρακτήρα – Υποχρέωση τηρήσεως, εκ μέρους του οργάνου, των αρχών της ενότητας και της υπαγωγής σε ιεραρχικό έλεγχο

(Άρθρο 267 ΣΛΕΕ)

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αναρμόδιο να δώσει απάντηση στα ερωτήματα που υπέβαλε ο Secretario Judicial del Juzgado de Violencia sobre la Mujer Único de Terrassa (δικαστικός γραμματέας του δικαστηρίου της Τerrassa που είναι αρμόδιο για υποθέσεις βίας κατά των γυναικών, Ισπανία). Από το σύνολο των προεκτεθέντων προκύπτει ότι, στο πλαίσιο της επίμαχης στην κύρια δίκη αιτήσεως διεξαγωγής διαδικασίας για την καταβολή αμοιβών δικηγόρων και δικαστικών πληρεξουσίων, ο Secretario Judicial (δικαστικός γραμματέας) δεν συνιστά «δικαστήριο», κατά την έννοια του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, τούτο δε χωρίς να συντρέχει λόγος να εξετασθεί αν το όργανο αυτό πληροί τα λοιπά κριτήρια, τα οποία απαριθμούνται στη σκέψη 27 της παρούσας αποφάσεως και τα οποία παρέχουν τη δυνατότητα να εκτιμηθεί αν το αιτούν όργανο έχει τέτοιο χαρακτήρα.

Εν προκειμένω, όσον αφορά, κατ’ αρχάς, τον «δεσμευτικό» χαρακτήρα της δικαιοδοσίας του αιτούντος οργάνου, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι ένας τέτοιος χαρακτήρας ελλείπει, κατ’ αρχήν, καθότι η αρμοδιότητα του Secretario Judicial (δικαστικού γραμματέα) να αποφαίνεται επί της αιτήσεως διεξαγωγής διαδικασίας για την καταβολή αμοιβών δικηγόρων και δικαστικών πληρεξουσίων, δυνάμει των άρθρων 34 και 35 του LEC, έχει αμιγώς παρεμπίπτοντα και προαιρετικό χαρακτήρα. Πράγματι, ένας δικαστικός πληρεξούσιος ή ένας δικηγόρος δύναται να υποβάλει την εν λόγω αίτηση μόνον προκειμένου να αξιώσει αμοιβές σχετικές με μια κύρια δικαστική διαδικασία που έχει ήδη ολοκληρωθεί και στο πλαίσιο της οποίας αυτός εργάστηκε για λογαριασμό του πελάτη του. Επιπλέον, ένας δικαστικός πληρεξούσιος ή ένας δικηγόρος, προκειμένου να εισπράξει τέτοιες αμοιβές, δεν έχει καμία υποχρέωση, ούτε κατά νόμον ούτε εν τοις πράγμασι, να υποβάλει τέτοια αίτηση, και μπορεί, αντιθέτως, να επιλέξει ελεύθερα μεταξύ της υποβολής τέτοιας αιτήσεως και της ασκήσεως αναγνωριστικής αγωγής ή της υποβολής αιτήσεως εκδόσεως διαταγής πληρωμής.

Από τις ανωτέρω σκέψεις απορρέει ότι, όπως τόνισε το αιτούν όργανο με το τρίτο ερώτημά του και όπως διαπίστωσε το Tribunal Constitucional (Συνταγματικό Δικαστήριο) με την απόφασή του 58/2016, της 17ης Μαρτίου 2016, μια αίτηση διεξαγωγής διαδικασίας για την καταβολή αμοιβών δικηγόρων και δικαστικών πληρεξουσίων, όπως είναι η επίμαχη στην κύρια δίκη, εντάσσεται σε διαδικασία διοικητικού χαρακτήρα, στο πλαίσιο της οποίας δεν είναι δυνατό να γίνει δεκτό ότι ο Secretario Judicial ασκεί δικαιοδοτικά καθήκοντα.

Εξάλλου, στο πλαίσιο αυτό, επιβάλλεται η επισήμανση ότι ο Secretario Judicial (δικαστικός γραμματέας) δεν ανταποκρίνεται ούτε στο κριτήριο της ανεξαρτησίας, του οποίου έγινε μνεία στη σκέψη 27 της παρούσας αποφάσεως.

Εν προκειμένω, είναι βεβαίως αληθές ότι όταν ο Secretario Judicial (δικαστικός γραμματέας) προβαίνει στην εξέταση των αιτήσεων διεξαγωγής διαδικασίας για την καταβολή αμοιβών δικηγόρων και δικαστικών πληρεξουσίων πληροί την απαίτηση της ανεξαρτησίας, εξεταζόμενη από την άποψη της εσωτερικής φύσεως πτυχής της, καθόσον εκπληρώνει τα καθήκοντά του με κάθε αντικειμενικότητα και αμεροληψία όσον αφορά τους διαδίκους και τα αντιμαχόμενα συμφέροντά τους σε σχέση με την εν λόγω διαφορά. Ωστόσο, δεν αμφισβητείται επίσης ότι, κατά την εκ μέρους του διεξαγωγή της εν λόγω εξετάσεως, ο Secretario Judicial (δικαστικός γραμματέας) δεν πληροί την ως άνω απαίτηση εξεταζόμενη από την άποψη της εξωτερικής φύσεως πτυχής της, που επιτάσσει την απουσία ιεραρχικής σχέσεως ή σχέσεως υπαγωγής έναντι οποιασδήποτε οντότητας θα μπορούσε να του δώσει εντολές ή οδηγίες.

Πράγματι, όπως επισήμανε η Ισπανική Κυβέρνηση με τις γραπτές και τις προφορικές παρατηρήσεις της, από το άρθρο 452, παράγραφος 1, το άρθρο 465, παράγραφοι 6 και 8, και το άρθρο 467 του LOPJ, καθώς και από το άρθρο 3 και το άρθρο 16, στοιχείο h), του βασιλικού διατάγματος 1608/2005 απορρέει ότι, κατά την άσκηση του συνόλου των καθηκόντων του, ο Secretario Judicial λαμβάνει και οφείλει να τηρεί οδηγίες εκ μέρους του ιεραρχικώς προϊσταμένου του, πλην της περιπτώσεως κατά την οποία ασκεί τις αρμοδιότητες που σχετίζονται με την κατάρτιση δημόσιων εγγράφων, δηλαδή κατά την εκ μέρους του επικύρωση των διαδικαστικών εγγράφων και στοιχείων καθώς και κατά την εκ μέρους του βεβαίωση γεγονότων που παράγουν δικονομικά αποτελέσματα, ή πλην της περιπτώσεως κατά την οποία εκδίδει πράξεις σχετικά με την οργάνωση και τη διεξαγωγή της δίκης. Συγκεκριμένα, από τον φάκελο που έχει στη διάθεσή του το Δικαστήριο προκύπτει ότι, κατά το παρόν στάδιο εξελίξεως της ισπανικής νομοθεσίας, ο Secretario Judicial (δικαστικός γραμματέας) καλείται να αποφανθεί επί της επίμαχης στην κύρια δίκη αιτήσεως διεξαγωγής διαδικασίας για την καταβολή αμοιβών δικηγόρων και δικαστικών πληρεξουσίων τηρώντας τις αρχές της ενότητας και της υπαγωγής σε ιεραρχικό έλεγχο.

(βλ. σκέψεις 31, 35, 36, 39-42 και διατακτ.)