Υπόθεση C‑4/14

Christophe Bohez

κατά

Ingrid Wiertz

(αίτηση του Korkein oikeus

για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή — Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις — Κανονισμός (EK) 44/2001 — Άρθρα 1, παράγραφος 2, και 49 — Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις — Εξαιρούμενοι τομείς — Οικογενειακό δίκαιο — Κανονισμός (EK) 2201/2003 — Άρθρο 47, παράγραφος 1 — Αρμοδιότητα, αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων στον τομέα της γονικής μέριμνας — Απόφαση περί δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας επιβάλλουσα χρηματική ποινή — Εκτέλεση της χρηματικής ποινής»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα) της 9ης Σεπτεμβρίου 2015

1. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις – Κανονισμός 44/2001 – Πεδίο εφαρμογής – Εξαιρούμενες υποθέσεις – Προσωπική κατάσταση και ικανότητα των φυσικών προσώπων – Απόφαση επιβάλλουσα χρηματική ποινή στο πλαίσιο διαφοράς με σκοπό την άσκηση δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας – Αποκλεισμός από το πεδίο εφαρμογής – Απόφαση εμπίπτουσα στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 2201/2003

   (Κανονισμοί του Συμβουλίου 44/2001, άρθρο 1 § 2, στοιχείο αʹ, και 2201/2003)

2. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Διεθνής δικαιοδοσία, αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας – Κανονισμός 2201/2003 – Αναγνώριση και εκτέλεση – Απόφαση επιβάλλουσα χρηματική ποινή στο πλαίσιο διαφοράς με σκοπό την άσκηση δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας – Είσπραξη της χρηματικής ποινής εμπίπτουσα στο ίδιο καθεστώς εκτελέσεως με την απόφαση επί του δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας

   (Κανονισμός 2201/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 28 § 1, 41 § 1, και 47 § 1)

3. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Διεθνής δικαιοδοσία, αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας – Κανονισμός 2201/2003 – Αναγνώριση και εκτέλεση – Απόφαση επιβάλλουσα χρηματική ποινή στο πλαίσιο διαφοράς με σκοπό την άσκηση δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας – Εκτέλεση – Προϋπόθεση – Ποσό που έχει οριστικώς καθοριστεί από δικαστήρια του κράτους μέλους προελεύσεως

   (Κανονισμός 2201/2003 του Συμβουλίου)

1.  Το άρθρο 1 του κανονισμού 44/2001, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, έχει την έννοια ότι ο κανονισμός αυτός δεν έχει εφαρμογή στην εκτέλεση εντός κράτους μέλους χρηματικής ποινής που επιβάλλεται με απόφαση, εκδοθείσα εντός άλλου κράτους μέλους, σχετικής με δικαίωμα επιμέλειας τέκνου και με δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας με σκοπό την εξασφάλιση του σεβασμού του ως άνω δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας εκ μέρους του έχοντος το δικαίωμα επιμέλειας.

   Πράγματι, μια τέτοια χρηματική ποινή έχει παρακολουθηματικό χαρακτήρα σε σχέση με την υποχρέωση του έχοντος την επιμέλεια τέκνου να συνεργάζεται στην πραγμάτωση του δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας που χορηγείται με την ίδια απόφαση.

   Ωστόσο, το άρθρο 1, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 44/2001 αποκλείει ρητώς από το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού αυτού την προσωπική κατάσταση των φυσικών προσώπων, έννοια που περιλαμβάνει την άσκηση της γονικής μέριμνας έναντι των τέκνων.

   Κατά συνέπεια, η εν λόγω χρηματική ποινή της οποίας ζητείται η εκτέλεση συνιστά παρακολουθηματικό μέτρο με σκοπό την εξασφάλιση δικαιώματος που εμπίπτει όχι στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 44/2001, αλλά σε εκείνο του κανονισμού 2201/2003, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας ο οποίος καταργεί τον κανονισμό 1347/2000.

   (βλ. σκέψεις 35-37, 39, 40, διατακτ. 1)

2.  Η είσπραξη χρηματικής ποινής επιβαλλόμενης από το δικαστήριο του κράτους μέλους προελεύσεως το οποίο αποφάνθηκε επί της ουσίας σχετικά με το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας προς εξασφάλιση της πραγματώσεως του δικαιώματος αυτού υπάγεται στο ίδιο καθεστώς εκτελέσεως όπως και η απόφαση επί του δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας το οποίο εξασφαλίζει η εν λόγω χρηματική ποινή, η δε τελευταία, για τον λόγο αυτό, πρέπει να κηρύσσεται εκτελεστή σύμφωνα με τους κανόνες του κανονισμού 2201/2003, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας ο οποίος καταργεί τον κανονισμό 1347/2000.

   Πράγματι, η χρηματική αυτή ποινή δεν μπορεί να εκτιμάται μεμονωμένα ως μια αυτοτελής υποχρέωση, αλλά πρέπει να εκτιμάται ως αναπόσπαστο μέρος του δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας, την άσκηση του οποίου εξασφαλίζει. Στο πλαίσιο αυτό, η είσπραξη της ως άνω χρηματικής ποινής πρέπει να διέπεται από το ίδιο καθεστώς εκτελέσεως όπως και το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας το οποίο αυτή εξασφαλίζει, ήτοι από τους κανόνες των άρθρων 28, παράγραφος 1, και 41, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003.

   Ο διαχωρισμός του καθεστώτος εκτελέσεως της χρηματικής ποινής από εκείνο που έχει εφαρμογή σχετικά με το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας, έτσι ώστε να διέπεται από τη διαδικασία εκτελέσεως, η οποία, κατά το άρθρο 47, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003, προσδιορίζεται από το εθνικό δίκαιο του κράτους μέλους εκτελέσεως, συνεπάγεται αναγνώριση της δυνατότητας στο δικαστήριο του κράτους αυτού να εξακριβώνει το ίδιο την ύπαρξη προσβολής του δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας.

   Ένας τέτοιος έλεγχος, όμως, διενεργούμενος σύμφωνα με τους κανόνες του κράτους εκτελέσεως, ο οποίος συνεπάγεται εκτίμηση, από το δικαστήριο του κράτους αυτού, των περιστάσεων της οικείας υποθέσεως, θα αντέβαινε προς τη βούληση του νομοθέτη της Ένωσης να θεσπίσει, για τις αποφάσεις που εκδίδονται στον τομέα αυτόν, ένα ενιαίο και απλοποιημένο καθεστώς εκτελέσεως, που απαγορεύει κάθε παρέμβαση του δικαστηρίου εκτελέσεως επί της ουσίας και στηρίζεται στην εμπιστοσύνη στο δικαστήριο του κράτους προελεύσεως ως αρμόδιο να αποφασίζει σχετικά με το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας.

   (βλ. σκέψεις 49-53, διατακτ. 2)

3.  Στο πλαίσιο του κανονισμού 2201/2003, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας ο οποίος καταργεί τον κανονισμό (EK) 1347/2000, οι αλλοδαπές αποφάσεις που επιβάλλουν χρηματική ποινή είναι εκτελεστές εντός του κράτους μέλους εκτελέσεως μόνον αν το σχετικό ποσό έχει προσδιοριστεί οριστικώς από τα δικαστήρια του κράτους μέλους προελεύσεως.

   Πράγματι, σε περίπτωση που ο έχων δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας αναγνωρισθέν εντός κράτους μέλους, επικαλούμενος τη μη τήρηση του δικαιώματος αυτού, ζητεί την εκτέλεση, εντός άλλου κράτους μέλους, χρηματικής ποινής της οποίας το οριστικό ποσό δεν έχει προσδιοριστεί από δικαστήριο του κράτους προελεύσεως, συνεπάγεται έλεγχο των προβαλλομένων από τον έχοντα το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας παραλείψεων. Ο έλεγχος αυτός, όμως, κεφαλαιώδους σημασίας για το υπέρτερο συμφέρον του τέκνου, δεν συνεπάγεται μόνον τη διαπίστωση του αριθμού των περιπτώσεων στις οποίες δεν δίδεται η δυνατότητα επικοινωνίας με το τέκνο, αλλά και την εκτίμηση των σχετικών λόγων. Συναφώς, μόνον το δικαστήριο του κράτους προελεύσεως, ως αρμόδιο να επιληφθεί της ουσίας, μπορεί να προβεί σε εκτιμήσεις τέτοιας φύσεως.

   Κατά συνέπεια, σε μια τέτοια περίπτωση, εναπόκειται στον δικαιούχο της χρηματικής ποινής να προσφύγει στις δικονομικές διαδικασίες που προβλέπονται εντός του κράτους μέλους προελεύσεως για να λάβει τίτλο περί προσδιορισμού του οριστικού ποσού της χρηματικής ποινής.

   (βλ. σκέψεις 59-61, διατακτ. 3)