Υπόθεση C‑605/13 P

Issam Anbouba

κατά

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

«Αίτηση αναιρέσεως — Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας — Περιοριστικά μέτρα κατά της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας — Μέτρα κατά προσώπων και οντοτήτων που επωφελούνται από τις πολιτικές του καθεστώτος — Απόδειξη του βασίμου της καταχωρίσεως στους καταλόγους — Σύνολο ενδείξεων»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 21ης Απριλίου 2015

1. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Συγκεκριμένα περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων λόγω της κατάστασης στη Συρία – Απόφαση 2011/273/ΚΕΠΠΑ και κανονισμός 442/2011 – Τεκμήριο στηρίξεως στο συριακό καθεστώς έναντι των διευθυνόντων συμβούλων των σημαντικότερων επιχειρήσεων στη Συρία – Δεν υφίσταται

   (Κανονισμός 442/2011 του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό 878/2011· απόφαση 2011/273/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση 2011/522/ΚΕΠΠΑ)

2. Ευρωπαϊκή Ένωση – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των θεσμικών οργάνων – Περιοριστικά μέτρα κατά της Συρίας – Περιεχόμενο του ελέγχου

   (Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 47· κανονισμός 442/2011 του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό 878/2011· απόφαση 2011/273/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση 2011/522/ΚΕΠΠΑ)

3. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά της Συρίας – Δέσμευση κεφαλαίων και οικονομικών πόρων – Προσφυγή ακυρώσεως εκ μέρους προσώπου που ωφελείται από τις πολιτικές του συριακού καθεστώτος και θίγεται από απόφαση δεσμεύσεως κεφαλαίων – Κατανομή του βάρους της αποδείξεως – Απόφαση βάσει συνόλου ενδείξεων – Επιτρέπεται – Προϋποθέσεις

   (Κανονισμός 442/2011 του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό 878/2011· απόφαση 2011/273/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση 2011/522/ΚΕΠΠΑ)

4. Αναίρεση – Λόγοι – Πεπλανημένη εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου της εκ μέρους του Συμβουλίου εφαρμογής τεκμηρίου στηρίξεως στο πλαίσιο αποφάσεως για τη δέσμευση κεφαλαίων προσώπου που ωφελείται από τις πολιτικές του συριακού καθεστώτος – Συνέπειες – Αναίρεση της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως – Δεν χωρεί – Προϋπόθεση – Υποχρέωση του Γενικού Δικαστηρίου να εξετάσει επαρκώς κατά νόμον την ύπαρξη αρκούντως στέρεας πραγματικής βάσεως για τη λήψη αποφάσεως περί δεσμεύσεως κεφαλαίων

   (Κανονισμός 442/2011 του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό 878/2011· απόφαση 2011/273/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση 2011/522/ΚΕΠΠΑ)

1.  Τα άρθρα 3, παράγραφος 1, και 4, παράγραφος 1, της αποφάσεως 2011/273, σχετικά με περιοριστικά μέτρα κατά της Συρίας, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση 2011/522, αφορούν, μεταξύ άλλων, τα πρόσωπα και τις οντότητες που ωφελούνται από τις πολιτικές του συριακού καθεστώτος ή το στηρίζουν, καθώς και τα πρόσωπα και τις οντότητες που συνδέονται με αυτά, ενώ το άρθρο 5, παράγραφος 1, του κανονισμού 442/2011, σχετικά με περιοριστικά μέτρα λόγω της κατάστασης στη Συρία, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό 878/2011, αφορά, μεταξύ άλλων, τα πρόσωπα και τις οντότητες που χαίρουν της εύνοιας του καθεστώτος ή το στηρίζουν, καθώς και τα πρόσωπα και τις οντότητες που συνδέονται με αυτά.

   Ούτε η απόφαση 2011/273 ούτε ο κανονισμός 442/2011 περιλαμβάνουν ορισμούς των εννοιών «όφελος» ή «στήριξη» που αντλείται από τις πολιτικές του συριακού καθεστώτος, ή «εύνοια» του εν λόγω καθεστώτος, ή «σύνδεση» με τα πρόσωπα και τις οντότητες που ωφελούνται από τις πολιτικές ή χαίρουν της εύνοιας του συριακού καθεστώτος ή που το στηρίζουν. Επίσης, δεν περιλαμβάνουν διευκρινίσεις σχετικά με τον τρόπο αποδείξεως των εν λόγω στοιχείων.

   Επομένως, ούτε η απόφαση 2011/273 ούτε ο κανονισμός 442/2011 καθιερώνουν τεκμήριο στηρίξεως στο συριακό καθεστώς έναντι των διευθυνόντων συμβούλων των κυριότερων επιχειρήσεων της Συρίας.

   (βλ. σκέψεις 41-43)

2.  Η αποτελεσματικότητα του δικαιοδοτικού ελέγχου την οποία εγγυάται το άρθρο 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβάλλει, Ένωσης επιβάλλει στα δικαιοδοτικά όργανα της Ένωσης, κατά τον έλεγχο της νομιμότητας των λόγων στους οποίους στηρίζεται η απόφαση περί καταχωρίσεως ή διατηρήσεως του ονόματος συγκεκριμένου προσώπου σε κατάλογο προσώπων που υπόκεινται σε περιοριστικά μέτρα, να βεβαιώνονται ότι η εν λόγω απόφαση, η οποία έχει ατομικό χαρακτήρα για το πρόσωπο αυτό, στηρίζεται σε αρκούντως στέρεα πραγματική βάση. Τούτο προϋποθέτει έλεγχο των πραγματικών περιστατικών που προβάλλονται στις αιτιολογικές σκέψεις στις οποίες στηρίζονται η εν λόγω απόφαση, ώστε να ελέγχεται αν οι λόγοι αυτοί, ή τουλάχιστον ένας από αυτούς ο οποίος κρίνεται αφ’ εαυτού επαρκής για να στηρίξει τις εν λόγω αποφάσεις, είναι τεκμηριωμένοι. Κατά την εκτίμηση της σοβαρότητας των διακυβευόμενων ζητημάτων, η οποία αποτελεί τμήμα του ελέγχου αναλογικότητας των επίμαχων περιοριστικών μέτρων, μπορούν να ληφθούν υπόψη το πλαίσιο εντός του οποίου εντάσσονται τα μέτρα αυτά, το επείγον της λήψεως τέτοιων μέτρων με σκοπό να ασκηθεί πίεση στο συριακό καθεστώς προκειμένου να άρει τη βίαιη καταστολή σε βάρος του πληθυσμού, και η δυσκολία αποκτήσεως ακριβέστερων αποδεικτικών στοιχείων εντός κράτους ευρισκόμενου σε κατάσταση εμφυλίου πολέμου και κυβερνώμενου από ένα αυταρχικό καθεστώς.

   (βλ. σκέψεις 45, 46)

3.  Δεδομένης της καταστάσεως στη Συρία, το Συμβούλιο ανταποκρίνεται στο βάρος αποδείξεως που φέρει, εφόσον προβάλλει ενώπιον των δικαιοδοτικών οργάνων της Ένωσης ένα σύνολο επαρκώς συγκεκριμένων, σαφών και συγκλινουσών ενδείξεων βάσει των οποίων μπορεί να αποδειχθεί η ύπαρξη επαρκούς συνδέσμου μεταξύ προσώπου που υπόκειται σε μέτρο δεσμεύσεως κεφαλαίων και του οικείου καθεστώτος.

   (βλ. σκέψη 52)

4.  Εφόσον το Γενικό Δικαστήριο έχει εξετάσει το βάσιμο της καταχωρίσεως ενός προσώπου στους καταλόγους των υποκείμενων σε περιοριστικά μέτρα προσώπων βάσει ενός συνόλου ενδείξεων σχετικών με την κατάστασή του, τις ιδιότητές του και τις σχέσεις του στο πλαίσιο του συριακού καθεστώτος, οι οποίες δεν αντικρούστηκαν από τον ενδιαφερόμενο, η αναφορά που κάνει η αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση σε τεκμήριο στηρίξεως προς το προαναφερθέν καθεστώς – παρά το γεγονός ότι οι προσβληθείσες ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου πράξεις σχετικά με περιοριστικά μέτρα λόγω της καταστάσεως στη Συρία δεν καθιερώνουν τέτοιο τεκμήριο – δεν είναι ικανή να επηρεάσει τη νομιμότητα της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, καθόσον από τις διαπιστώσεις του Γενικού Δικαστηρίου προκύπτει ότι αυτό έχει εξετάσει επαρκώς κατά νόμο την ύπαρξη αρκούντως στέρεας πραγματικής βάσεως για την καταχώριση του εν λόγω προσώπου στους σχετικούς καταλόγους.

   (βλ. σκέψη 54)