Συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-124/13 και C-125/13

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

και

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

κατά

Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

«Προσφυγή ακυρώσεως — Κανονισμός (ΕΕ) 1243/2012 — Επιλογή της νομικής βάσεως — Άρθρο 43, παράγραφοι 2 και 3, ΣΛΕΕ — Πολιτική απόφαση — Μακροπρόθεσμο σχέδιο για τα αποθέματα γάδου»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 1ης Δεκεμβρίου 2015

1. Αλιεία — Κοινή αλιευτική πολιτική — Διατάξεις που είναι αναγκαίες για την επίτευξη των στόχων της πολιτικής αυτής — Μέτρα σχετικά με τον καθορισμό και την κατανομή των αλιευτικών δυνατοτήτων — Αρμοδιότητες του Συμβουλίου — Άρθρο 43, παράγραφοι 2 και 3, ΣΛΕΕ — Πεδίο εφαρμογής καθεμίας από τις δύο διατάξεις

   (Άρθρο 43 §§ 2 και 3 ΣΛΕΕ)

2. Αλιεία — Διατήρηση των θαλάσσιων πόρων — Μακροπρόθεσμο σχέδιο για τα αποθέματα γάδου και τις αλιευτικές δραστηριότητες που τα εκμεταλλεύονται — Κανονισμός 1243/2012 — Προσαρμογή του γενικού μηχανισμού για τον καθορισμό των συνόλων επιτρεπόμενων αλιευμάτων και των ορίων στην αλιευτική προσπάθεια — Νομική βάση — Άρθρο 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ

   (Άρθρο 43 § 2 ΣΛΕΕ· κανονισμοί 1342/2008 και 1243/2012 του Συμβουλίου)

3. Προσφυγή ακυρώσεως — Ακυρωτική δικαστική απόφαση — Αποτελέσματα — Περιορισμός τους από το Δικαστήριο — Διατήρηση των αποτελεσμάτων της ακυρωτέας αποφάσεως έως την αντικατάστασή της, εντός εύλογου χρόνου — Λόγοι ασφάλειας δικαίου

   (Άρθρο 264, εδ. 2, ΣΛΕΕ)

1.  Η θέσπιση από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, διατάξεων βάσει του άρθρου 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ προϋποθέτει κατ’ ανάγκην εξέταση του ζητήματος κατά πόσον οι σχετικές διατάξεις είναι «αναγκαίες» για την επίτευξη των στόχων των κοινών πολιτικών που διέπει η Συνθήκη ΛΕΕ, οπότε προηγείται οπωσδήποτε της θεσπίσεώς τους μια πολιτική απόφαση την οποία μόνος αρμόδιος να λάβει είναι ο νομοθέτης της Ένωσης. Αντιθέτως, δεν είναι απαραίτητη η ίδια εξέταση προκειμένου να εκδοθούν από το Συμβούλιο, δυνάμει του άρθρου 43, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, μέτρα σχετικά με τον καθορισμό και την κατανομή των αλιευτικών δυνατοτήτων, δεδομένου ότι τα μέτρα αυτά έχουν κατά βάση τεχνικό χαρακτήρα και θεωρείται ότι λαμβάνονται προς εκτέλεση των διατάξεων που θεσπίζονται βάσει του άρθρου 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ.

   Έτσι, οι παράγραφοι 2 και 3 του άρθρου 43 ΣΛΕΕ επιδιώκουν διαφορετικούς σκοπούς και έχουν, η καθεμία, το δικό της ειδικό πεδίο εφαρμογής, οπότε μπορούν να χρησιμοποιηθούν χωριστά ως νομικές βάσεις για τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων στο πλαίσιο της κοινής αλιευτικής πολιτικής, με δεδομένο, πάντως, ότι το Συμβούλιο, όταν εκδίδει πράξεις βάσει του άρθρου 43, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, οφείλει να ενεργεί εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων του, καθώς και, ενδεχομένως, εντός του νομικού πλαισίου που έχει ήδη τεθεί κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ. Εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι το πεδίο εφαρμογής της παραγράφου 3 του άρθρου 43 ΣΛΕΕ μπορεί να καλύπτει μέτρα τα οποία δεν περιορίζονται στον καθορισμό και στην κατανομή των αλιευτικών δυνατοτήτων, εφόσον όμως τα μέτρα αυτά δεν προϋποθέτουν πολιτική επιλογή που να επαφίεται στον νομοθέτη της Ένωσης λόγω του ότι είναι απαραίτητα για την επίτευξη στόχων της κοινής πολιτικής στους τομείς της γεωργίας και της αλιείας.

   (βλ. σκέψεις 48, 58, 59)

2.  Οι τροποποιήσεις που έγιναν με τον κανονισμό 1243/2012 στα άρθρα 9 και 12 του κανονισμού 1342/2008, για τη σύσταση μακροπρόθεσμου σχεδίου για τα αποθέματα γάδου και τις αλιευτικές δραστηριότητες που εκμεταλλεύονται τα αποθέματα αυτά, δεν περιορίζονται απλώς στη ρύθμιση ζητημάτων καθορισμού και κατανομής των αλιευτικών δυνατοτήτων υπό συγκεκριμένες περιστάσεις και σε ετήσια βάση, αλλά έχουν ως σκοπό να προσαρμόσουν τον γενικό μηχανισμό καθορισμού των συνόλων επιτρεπόμενων αλιευμάτων και των περιορισμών της αλιευτικής προσπάθειας προκειμένου να εξαλείψουν τα προβλήματα τα οποία προκάλεσε η εφαρμογή των προγενέστερων κανόνων περί αυτόματης μειώσεως με συνέπεια να διακυβεύεται, κατά το Συμβούλιο, η επίτευξη των στόχων του πολυετούς σχεδίου για την ανασύσταση των αποθεμάτων γάδου.

   Επομένως, οι τροποποιήσεις αυτές οριοθετούν το νομικό πλαίσιο εντός του οποίου καθορίζονται και κατανέμονται οι αλιευτικές δυνατότητες. Είναι, ως εκ τούτου, απόρροια μιας πολιτικής επιλογής με μακροπρόθεσμο αντίκτυπο επί του πολυετούς σχεδίου για την ανασύσταση των αποθεμάτων γάδου. Αυτό σημαίνει ότι οι επίμαχες τροποποιήσεις συνιστούν αναγκαίες διατάξεις προς επίτευξη των στόχων της κοινής αλιευτικής πολιτικής, κατά την έννοια του άρθρου 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ. Κατά συνέπεια, οι εν λόγω τροποποιήσεις θα έπρεπε να έχουν θεσπιστεί κατά τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, όπως προβλέπεται στην τελευταία αυτή διάταξη, και κακώς το Συμβούλιο χρησιμοποίησε το άρθρο 43, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ ως νομική βάση για την έκδοση του κανονισμού 1243/2012, ο οποίος είναι, κατόπιν τούτου, ακυρωτέος.

   (βλ. σκέψεις 79-81, 83)

3.  Ως προς την επίκληση της ασφάλειας δικαίου, τα αποτελέσματα ακυρωτέας πράξεως μπορούν να διατηρηθούν σε ισχύ στην περίπτωση όπου η άμεση ακύρωσή της θα είχε σοβαρές επιπτώσεις για τα πρόσωπα τα οποία αφορά, η δε νομιμότητα της προσβαλλομένης πράξεως δεν αμφισβητείται λόγω του σκοπού της ή του περιεχομένου της, αλλά για λόγους σχετικούς με αναρμοδιότητα του οργάνου που την εξέδωσε ή με παράβαση ουσιώδους τύπου. Τέτοιον λόγο συνιστά, ειδικότερα, και η εσφαλμένη επιλογή ως προς τη νομική βάση της αμφισβητούμενης πράξεως.

   Εν προκειμένω, στον βαθμό που ο κανονισμός 1243/2012, σχετικά με την τροποποίηση του κανονισμού 1342/2008 για τη σύσταση μακροπρόθεσμου σχεδίου για τα αποθέματα γάδου και τις αλιευτικές δραστηριότητες που εκμεταλλεύονται τα αποθέματα αυτά, αποσκοπεί στη διατήρηση και στη βιώσιμη εκμετάλλευση αλιευτικών πόρων στο πλαίσιο της κοινής αλιευτικής πολιτικής, τυχόν άμεση ακύρωσή του θα μπορούσε να έχει σοβαρό αντίκτυπο τόσο στην υλοποίηση της κοινής αυτής πολιτικής όσο και στους οικείους οικονομικούς φορείς.

   Κατά συνέπεια, τα αποτελέσματα του κανονισμού αυτού πρέπει να διατηρηθούν μέχρι να τεθεί σε ισχύ νέος κανονισμός στηριζόμενος στην κατάλληλη νομική βάση, εντός εύλογου χρόνου και, πάντως, το αργότερο δώδεκα μήνες από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους μετά τη δημοσίευση της παρούσας αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 86, 88, 90)