Υπόθεση C‑81/13

Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας

κατά

Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

«Προσφυγή ακύρωσης — Συντονισμός των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης — Συμφωνία Σύνδεσης ΕΟΚ-Τουρκίας — Απόφαση του Συμβουλίου για τη θέση που πρέπει να ληφθεί, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο του Συμβουλίου Σύνδεσης — Επιλογή της νομικής βάσης — Άρθρο 48 ΣΛΕΕ — Άρθρο 79, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ — Άρθρο 217 ΣΛΕΕ»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 18ης Δεκεμβρίου 2014

Πράξεις των οργάνων – Επιλογή της νομικής βάσης – Κριτήρια – Απόφαση 2012/776 για τη θέση που πρέπει να λάβει η Ένωση σχετικά με τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης στο πλαίσιο της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΟΚ-Τουρκίας – Έκδοση βάσει μόνο του άρθρου 48 ΣΛΕΕ – Δεν επιτρέπεται – Ορθή νομική βάση – Άρθρα 48 ΣΛΕΕ και 217 ΣΛΕΕ – Η παράλειψη δεν έχει συνέπειες για το κύρος της απόφασης

(Άρθρα 48 ΣΛΕΕ, 79 § 2, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ, 217 ΣΛΕΕ και 218 §§ 8 και 9, ΣΛΕΕ· πρωτόκολλο αριθ. 21 το οποίο είναι προσαρτημένο στις Συνθήκες ΕΕ και ΛΕΕ· Συμφωνία Σύνδεσης ΕΟΚ-Τουρκίας· κανονισμοί του Συμβουλίου 1408/71 και 574/72· απόφαση 2012/776 του Συμβουλίου)

Η επιλογή της νομικής βάσης μιας πράξης της Ένωσης πρέπει να στηρίζεται σε αντικειμενικά στοιχεία επιδεχόμενα δικαστικό έλεγχο, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται κυρίως ο σκοπός και το περιεχόμενο της πράξης. Δεν ασκεί καμία επιρροή επί της επιλογής αυτής η νομική βάση που έχει επιλεγεί για την έκδοση άλλων πράξεων της Ένωσης που εμφανίζουν ενδεχομένως παρόμοια χαρακτηριστικά, διότι η νομική βάση πρέπει να καθορίζεται βάσει του σκοπού και του περιεχομένου της συγκεκριμένης πράξης. Κρίσιμο για την επιλογή της νομικής βάσης μπορεί εντούτοις να είναι το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η επίμαχη πράξη.

Όσον αφορά την απόφαση 2012/776, για τη θέση που πρέπει να ληφθεί, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο του Συμβουλίου Σύνδεσης, το οποίο συγκροτήθηκε με τη Συμφωνία Σύνδεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και της Τουρκίας, όσον αφορά τις διατάξεις για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, η απόφαση αυτή δεν μπορούσε να εκδοθεί εγκύρως με μόνο έρεισμα το άρθρο 48 ΣΛΕΕ, διότι η έκδοσή της έγινε στο πλαίσιο Συμφωνίας Σύνδεσης και ο σκοπός της συνίστατο στη θέσπιση μέτρων συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης. Συγκεκριμένα, το άρθρο αυτό δεν απονέμει στην Ένωση εξουσία θέσπισης μέτρων στον εν λόγω τομέα παρά μόνο, καταρχήν, στο πεδίο των εσωτερικών πολιτικών και δράσεων της Ένωσης ή στο πεδίο των εξωτερικών δράσεων που αφορούν τρίτα κράτη που μπορούν να εξομοιώνονται με κράτος μέλος της Ένωσης. Η Συμφωνία ΕΟΚ-Τουρκίας δεν αποσκοπεί όμως στην κατά το δυνατό πληρέστερη πραγματοποίηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων, των προσώπων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών, ώστε η πραγματοποιηθείσα στο έδαφος της Ένωσης εσωτερική αγορά να επεκταθεί και στην Τουρκία, ούτε στην πραγματοποίηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών και δεν προβλέπει την επέκταση της ισχύουσας εντός της Ένωσης ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζόμενων, ώστε να καλύπτεται και η Τουρκία. Επιπλέον, είναι σαφές ότι τα συμβαλλόμενα στη Συμφωνία ΕΟΚ-Τουρκίας μέρη δεν είχαν τη βούληση να εφαρμόσουν στις μεταξύ τους σχέσεις όλες τις διατάξεις των κανονισμών 1408/71, περί εφαρμογής των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως στους μισθωτούς και τις οικογένειές τους που διακινούνται εντός της Κοινότητας, και 574/72, περί του τρόπου εφαρμογής του κανονισμού 1408/71, και ότι η Τουρκία δεν μπορεί να εξομοιωθεί με κράτος μέλος, όσον αφορά την εφαρμογή των κανονισμών αυτών.

Εξάλλου, η έκδοση ενός μέτρου όπως η απόφαση 2012/776 δεν μπορεί να στηριχθεί στο άρθρο 79, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ, διότι με την απόφαση αυτή, αν ληφθεί υπόψη το ιδιαίτερο πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται, επιδιώκονται άλλοι σκοποί και όχι σκοποί αναγόμενοι στην κοινή μεταναστευτική πολιτική.

Κατά συνέπεια, η νομική βάση της απόφασης 2012/776 είναι εσφαλμένη, διότι δεν περιελήφθη στη βάση αυτή το άρθρο 217 ΣΛΕΕ. Εντούτοις, το σφάλμα που περιέχεται στο εισαγωγικό τμήμα της εν λόγω απόφασης αποτελεί καθαρά τυπικό ελάττωμα, το οποίο δεν επισύρει την ακύρωσή της, δεδομένου ότι η έκδοσή της έπρεπε ούτως ή άλλως, σύμφωνα με τις συνδυασμένες διατάξεις του άρθρου 218, παράγραφοι 8, πρώτο εδάφιο, και 9, ΣΛΕΕ, να γίνει από το Συμβούλιο, το οποίο έπρεπε να αποφασίσει με ειδική πλειοψηφία, χωρίς την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Εξάλλου, το γεγονός ότι το άρθρο 217 ΣΛΕΕ δεν περιελήφθη στη νομική βάση δεν έχει καμία συνέπεια από την άποψη του πρωτοκόλλου αριθ. 21.

(βλ. σκέψεις 35, 36, 38, 46, 50, 57-59, 63, 64, 66, 67)

Υπόθεση C‑81/13

Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας

κατά

Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

«Προσφυγή ακύρωσης — Συντονισμός των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης — Συμφωνία Σύνδεσης ΕΟΚ-Τουρκίας — Απόφαση του Συμβουλίου για τη θέση που πρέπει να ληφθεί, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο του Συμβουλίου Σύνδεσης — Επιλογή της νομικής βάσης — Άρθρο 48 ΣΛΕΕ — Άρθρο 79, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ — Άρθρο 217 ΣΛΕΕ»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 18ης Δεκεμβρίου 2014

Πράξεις των οργάνων — Επιλογή της νομικής βάσης — Κριτήρια — Απόφαση 2012/776 για τη θέση που πρέπει να λάβει η Ένωση σχετικά με τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης στο πλαίσιο της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΟΚ-Τουρκίας — Έκδοση βάσει μόνο του άρθρου 48 ΣΛΕΕ — Δεν επιτρέπεται — Ορθή νομική βάση — Άρθρα 48 ΣΛΕΕ και 217 ΣΛΕΕ — Η παράλειψη δεν έχει συνέπειες για το κύρος της απόφασης

(Άρθρα 48 ΣΛΕΕ, 79 § 2, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ, 217 ΣΛΕΕ και 218 §§ 8 και 9, ΣΛΕΕ· πρωτόκολλο αριθ. 21 το οποίο είναι προσαρτημένο στις Συνθήκες ΕΕ και ΛΕΕ· Συμφωνία Σύνδεσης ΕΟΚ-Τουρκίας· κανονισμοί του Συμβουλίου 1408/71 και 574/72· απόφαση 2012/776 του Συμβουλίου)

Η επιλογή της νομικής βάσης μιας πράξης της Ένωσης πρέπει να στηρίζεται σε αντικειμενικά στοιχεία επιδεχόμενα δικαστικό έλεγχο, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται κυρίως ο σκοπός και το περιεχόμενο της πράξης. Δεν ασκεί καμία επιρροή επί της επιλογής αυτής η νομική βάση που έχει επιλεγεί για την έκδοση άλλων πράξεων της Ένωσης που εμφανίζουν ενδεχομένως παρόμοια χαρακτηριστικά, διότι η νομική βάση πρέπει να καθορίζεται βάσει του σκοπού και του περιεχομένου της συγκεκριμένης πράξης. Κρίσιμο για την επιλογή της νομικής βάσης μπορεί εντούτοις να είναι το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η επίμαχη πράξη.

Όσον αφορά την απόφαση 2012/776, για τη θέση που πρέπει να ληφθεί, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο του Συμβουλίου Σύνδεσης, το οποίο συγκροτήθηκε με τη Συμφωνία Σύνδεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και της Τουρκίας, όσον αφορά τις διατάξεις για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, η απόφαση αυτή δεν μπορούσε να εκδοθεί εγκύρως με μόνο έρεισμα το άρθρο 48 ΣΛΕΕ, διότι η έκδοσή της έγινε στο πλαίσιο Συμφωνίας Σύνδεσης και ο σκοπός της συνίστατο στη θέσπιση μέτρων συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης. Συγκεκριμένα, το άρθρο αυτό δεν απονέμει στην Ένωση εξουσία θέσπισης μέτρων στον εν λόγω τομέα παρά μόνο, καταρχήν, στο πεδίο των εσωτερικών πολιτικών και δράσεων της Ένωσης ή στο πεδίο των εξωτερικών δράσεων που αφορούν τρίτα κράτη που μπορούν να εξομοιώνονται με κράτος μέλος της Ένωσης. Η Συμφωνία ΕΟΚ-Τουρκίας δεν αποσκοπεί όμως στην κατά το δυνατό πληρέστερη πραγματοποίηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων, των προσώπων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών, ώστε η πραγματοποιηθείσα στο έδαφος της Ένωσης εσωτερική αγορά να επεκταθεί και στην Τουρκία, ούτε στην πραγματοποίηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών και δεν προβλέπει την επέκταση της ισχύουσας εντός της Ένωσης ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζόμενων, ώστε να καλύπτεται και η Τουρκία. Επιπλέον, είναι σαφές ότι τα συμβαλλόμενα στη Συμφωνία ΕΟΚ-Τουρκίας μέρη δεν είχαν τη βούληση να εφαρμόσουν στις μεταξύ τους σχέσεις όλες τις διατάξεις των κανονισμών 1408/71, περί εφαρμογής των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως στους μισθωτούς και τις οικογένειές τους που διακινούνται εντός της Κοινότητας, και 574/72, περί του τρόπου εφαρμογής του κανονισμού 1408/71, και ότι η Τουρκία δεν μπορεί να εξομοιωθεί με κράτος μέλος, όσον αφορά την εφαρμογή των κανονισμών αυτών.

Εξάλλου, η έκδοση ενός μέτρου όπως η απόφαση 2012/776 δεν μπορεί να στηριχθεί στο άρθρο 79, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ, διότι με την απόφαση αυτή, αν ληφθεί υπόψη το ιδιαίτερο πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται, επιδιώκονται άλλοι σκοποί και όχι σκοποί αναγόμενοι στην κοινή μεταναστευτική πολιτική.

Κατά συνέπεια, η νομική βάση της απόφασης 2012/776 είναι εσφαλμένη, διότι δεν περιελήφθη στη βάση αυτή το άρθρο 217 ΣΛΕΕ. Εντούτοις, το σφάλμα που περιέχεται στο εισαγωγικό τμήμα της εν λόγω απόφασης αποτελεί καθαρά τυπικό ελάττωμα, το οποίο δεν επισύρει την ακύρωσή της, δεδομένου ότι η έκδοσή της έπρεπε ούτως ή άλλως, σύμφωνα με τις συνδυασμένες διατάξεις του άρθρου 218, παράγραφοι 8, πρώτο εδάφιο, και 9, ΣΛΕΕ, να γίνει από το Συμβούλιο, το οποίο έπρεπε να αποφασίσει με ειδική πλειοψηφία, χωρίς την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Εξάλλου, το γεγονός ότι το άρθρο 217 ΣΛΕΕ δεν περιελήφθη στη νομική βάση δεν έχει καμία συνέπεια από την άποψη του πρωτοκόλλου αριθ. 21.

(βλ. σκέψεις 35, 36, 38, 46, 50, 57-59, 63, 64, 66, 67)