Υπόθεση C‑425/12

Portgás — Sociedade de Produção e Distribuição de Gás SA

κατά

Ministério da Agricultura, do Mar, do Ambiente e do Ordenamento do Território

(αίτηση του Tribunal Administrativo e Fiscal do Porto για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Διαδικασίες συνάψεως συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών — Οδηγία 93/38/ΕΟΚ — Παράλειψη μεταφοράς στην εσωτερική έννομη τάξη — Δυνατότητα κράτους μέλους να επικαλεσθεί την εν λόγω οδηγία έναντι οργανισμού παραχωρησιούχου δημόσιας υπηρεσίας ελλείψει μεταφοράς της εν λόγω οδηγίας στο εσωτερικό δίκαιο»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (πέμπτο τμήμα) της 12ης Δεκεμβρίου 2013

1. Πράξεις των οργάνων – Οδηγίες – Αποτέλεσμα – Μη εφαρμογή εκ μέρους κράτους μέλους – Δικαίωμα των ιδιωτών να επικαλούνται την οδηγία – Προϋποθέσεις

   (Άρθρο 288, εδ. 3, ΣΛΕΕ· οδηγία 93/38 του Συμβουλίου, άρθρα 4 § 1, 14 § 1, στοιχείο γʹ, σημείο i, και 15)

2. Πράξεις των οργάνων – Οδηγίες – Άμεσο αποτέλεσμα – Όρια – Δυνατότητα επικλήσεως οδηγίας έναντι ιδιωτών – Αποκλείεται

   (Άρθρο 288, εδ. 3, ΣΛΕΕ)

3. Πράξεις των οργάνων – Οδηγίες – Άμεσο αποτέλεσμα – Οργανισμός ο οποίος είναι επιφορτισμένος με την παροχή, υπό την εποπτεία του κράτους, υπηρεσίας δημοσίου συμφέροντος και διαθέτει εξαιρετικές εξουσίες – Δυνατότητα επικλήσεως οδηγίας έναντι του εν λόγω οργανισμού

   (Άρθρο 288, εδ. 3, ΣΛΕΕ)

4. Πράξεις των οργάνων – Οδηγίες – Άμεσο αποτέλεσμα – Όρια – Δυνατότητα επικλήσεως οδηγίας που δεν μεταφέρθηκε έναντι επιχειρήσεως του ιδιωτικού τομέα που έχει την ιδιότητα αποκλειστικού παραχωρησιούχου δημόσιας υπηρεσίας – Αποκλείεται

   (Άρθρο 288, εδ. 3, ΣΛΕΕ· οδηγία 93/38 του Συμβουλίου, άρθρα 4 § 1, 14 § 1, στοιχείο γʹ, σημείο i, και 15)

5. Πράξεις των οργάνων – Οδηγίες – Εκτέλεση από τα κράτη μέλη – Ανάγκη εξασφαλίσεως της αποτελεσματικότητας των οδηγιών – Υποχρέωση του οργανισμού ο οποίος είναι επιφορτισμένος με την παροχή, υπό την εποπτεία του κράτους, υπηρεσίας δημοσίου συμφέροντος και διαθέτει εξαιρετικές εξουσίες να τηρεί τις διατάξεις των οδηγιών – Δυνατότητα των εθνικών αρχών να αντιτάσσουν στον συγκεκριμένο οργανισμό τις εν λόγω διατάξεις

   (Άρθρο 4 § 3 ΣΕΕ· άρθρο 288, εδ. 3, ΣΛΕΕ· οδηγία 93/38 του Συμβουλίου, άρθρα 4 § 1, 14 § 1, στοιχείο γʹ, σημείο i, και 15)

1.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 18-20)

2.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψη 22)

3.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 23, 24, 26, 33)

4.  Τα άρθρα 4, παράγραφος 1, 14, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο i, και 15 της οδηγίας 93/38, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών, δεν μπορούν να αντιταχθούν σε επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα, εκ μόνου του λόγου ότι αυτή έχει την ιδιότητα αποκλειστικού παραχωρησιούχου δημόσιας υπηρεσίας εμπίπτοντος στο υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας.

   Ειδικότερα, ακόμη και αν ιδιώτης εμπίπτει στο υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, δεν μπορεί να γίνει έναντι αυτού επίκληση των διατάξεων αυτής ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. Επομένως, το γεγονός και μόνον ότι επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα που έχει την ιδιότητα αποκλειστικού παραχωρησιούχου δημόσιας υπηρεσίας συγκαταλέγεται μεταξύ των φορέων που ορίζει ρητώς το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 93/38 δεν σημαίνει ότι είναι δυνατό να αντιτάσσονται στη συγκεκριμένη επιχείρηση οι διατάξεις της εν λόγω οδηγίας.

   (βλ. σκέψεις 25, 39 και διατακτ.)

5.  Επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα η οποία είναι επιφορτισμένη δυνάμει πράξεως κρατικής αρχής να παράσχει, υπό την εποπτεία της αρχής αυτής, υπηρεσία δημοσίου συμφέροντος και διαθέτει, προς τούτο, εξαιρετικές εξουσίες σε σχέση με τους εφαρμοστέους στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών κανόνες υποχρεούται να τηρεί τις διατάξεις της οδηγίας 93/38, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών, και, ως εκ τούτου, οι αρχές κράτους μέλους μπορούν να της αντιτάσσουν τις εν λόγω διατάξεις.

   Ειδικότερα, η υποχρέωση των κρατών μελών να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα προς επίτευξη του επιδιωκόμενου με οδηγία αποτελέσματος συνιστά επιτακτική υποχρέωση η οποία επιβάλλεται τόσο από το άρθρο 288, τρίτο εδάφιο, ΣΛΕΕ, όσο και από την ίδια την οδηγία. Την εν λόγω υποχρέωση λήψεως κάθε γενικού ή ειδικού μέτρου υπέχουν όλες οι αρχές των κρατών μελών καθώς και οργανισμοί οι οποίοι, υπό την εποπτεία των εν λόγω αρχών, είναι επιφορτισμένοι με υπηρεσία δημοσίου συμφέροντος και διαθέτουν, προς τον σκοπό αυτό, εξαιρετικές εξουσίες. Εξ αυτού συνάγεται το συμπέρασμα ότι οι αρχές των κρατών μελών πρέπει να εξασφαλίζουν την τήρηση των διατάξεων της οδηγίας 93/38 από τέτοιου είδους οργανισμούς.

   (βλ. σκέψεις 34, 38, 39 και διατακτ.)

Υπόθεση C‑425/12

Portgás — Sociedade de Produção e Distribuição de Gás SA

κατά

Ministério da Agricultura, do Mar, do Ambiente e do Ordenamento do Território

(αίτηση του Tribunal Administrativo e Fiscal do Porto για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Διαδικασίες συνάψεως συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών — Οδηγία 93/38/ΕΟΚ — Παράλειψη μεταφοράς στην εσωτερική έννομη τάξη — Δυνατότητα κράτους μέλους να επικαλεσθεί την εν λόγω οδηγία έναντι οργανισμού παραχωρησιούχου δημόσιας υπηρεσίας ελλείψει μεταφοράς της εν λόγω οδηγίας στο εσωτερικό δίκαιο»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (πέμπτο τμήμα) της 12ης Δεκεμβρίου 2013

1. Πράξεις των οργάνων — Οδηγίες — Αποτέλεσμα — Μη εφαρμογή εκ μέρους κράτους μέλους — Δικαίωμα των ιδιωτών να επικαλούνται την οδηγία — Προϋποθέσεις

   (Άρθρο 288, εδ. 3, ΣΛΕΕ· οδηγία 93/38 του Συμβουλίου, άρθρα 4 § 1, 14 § 1, στοιχείο γʹ, σημείο i, και 15)

2. Πράξεις των οργάνων — Οδηγίες — Άμεσο αποτέλεσμα — Όρια — Δυνατότητα επικλήσεως οδηγίας έναντι ιδιωτών — Αποκλείεται

   (Άρθρο 288, εδ. 3, ΣΛΕΕ)

3. Πράξεις των οργάνων — Οδηγίες — Άμεσο αποτέλεσμα — Οργανισμός ο οποίος είναι επιφορτισμένος με την παροχή, υπό την εποπτεία του κράτους, υπηρεσίας δημοσίου συμφέροντος και διαθέτει εξαιρετικές εξουσίες — Δυνατότητα επικλήσεως οδηγίας έναντι του εν λόγω οργανισμού

   (Άρθρο 288, εδ. 3, ΣΛΕΕ)

4. Πράξεις των οργάνων — Οδηγίες — Άμεσο αποτέλεσμα — Όρια — Δυνατότητα επικλήσεως οδηγίας που δεν μεταφέρθηκε έναντι επιχειρήσεως του ιδιωτικού τομέα που έχει την ιδιότητα αποκλειστικού παραχωρησιούχου δημόσιας υπηρεσίας — Αποκλείεται

   (Άρθρο 288, εδ. 3, ΣΛΕΕ· οδηγία 93/38 του Συμβουλίου, άρθρα 4 § 1, 14 § 1, στοιχείο γʹ, σημείο i, και 15)

5. Πράξεις των οργάνων — Οδηγίες — Εκτέλεση από τα κράτη μέλη — Ανάγκη εξασφαλίσεως της αποτελεσματικότητας των οδηγιών — Υποχρέωση του οργανισμού ο οποίος είναι επιφορτισμένος με την παροχή, υπό την εποπτεία του κράτους, υπηρεσίας δημοσίου συμφέροντος και διαθέτει εξαιρετικές εξουσίες να τηρεί τις διατάξεις των οδηγιών — Δυνατότητα των εθνικών αρχών να αντιτάσσουν στον συγκεκριμένο οργανισμό τις εν λόγω διατάξεις

   (Άρθρο 4 § 3 ΣΕΕ· άρθρο 288, εδ. 3, ΣΛΕΕ· οδηγία 93/38 του Συμβουλίου, άρθρα 4 § 1, 14 § 1, στοιχείο γʹ, σημείο i, και 15)

1.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 18-20)

2.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψη 22)

3.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 23, 24, 26, 33)

4.  Τα άρθρα 4, παράγραφος 1, 14, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο i, και 15 της οδηγίας 93/38, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών, δεν μπορούν να αντιταχθούν σε επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα, εκ μόνου του λόγου ότι αυτή έχει την ιδιότητα αποκλειστικού παραχωρησιούχου δημόσιας υπηρεσίας εμπίπτοντος στο υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας.

   Ειδικότερα, ακόμη και αν ιδιώτης εμπίπτει στο υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, δεν μπορεί να γίνει έναντι αυτού επίκληση των διατάξεων αυτής ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. Επομένως, το γεγονός και μόνον ότι επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα που έχει την ιδιότητα αποκλειστικού παραχωρησιούχου δημόσιας υπηρεσίας συγκαταλέγεται μεταξύ των φορέων που ορίζει ρητώς το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 93/38 δεν σημαίνει ότι είναι δυνατό να αντιτάσσονται στη συγκεκριμένη επιχείρηση οι διατάξεις της εν λόγω οδηγίας.

   (βλ. σκέψεις 25, 39 και διατακτ.)

5.  Επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα η οποία είναι επιφορτισμένη δυνάμει πράξεως κρατικής αρχής να παράσχει, υπό την εποπτεία της αρχής αυτής, υπηρεσία δημοσίου συμφέροντος και διαθέτει, προς τούτο, εξαιρετικές εξουσίες σε σχέση με τους εφαρμοστέους στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών κανόνες υποχρεούται να τηρεί τις διατάξεις της οδηγίας 93/38, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών, και, ως εκ τούτου, οι αρχές κράτους μέλους μπορούν να της αντιτάσσουν τις εν λόγω διατάξεις.

   Ειδικότερα, η υποχρέωση των κρατών μελών να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα προς επίτευξη του επιδιωκόμενου με οδηγία αποτελέσματος συνιστά επιτακτική υποχρέωση η οποία επιβάλλεται τόσο από το άρθρο 288, τρίτο εδάφιο, ΣΛΕΕ, όσο και από την ίδια την οδηγία. Την εν λόγω υποχρέωση λήψεως κάθε γενικού ή ειδικού μέτρου υπέχουν όλες οι αρχές των κρατών μελών καθώς και οργανισμοί οι οποίοι, υπό την εποπτεία των εν λόγω αρχών, είναι επιφορτισμένοι με υπηρεσία δημοσίου συμφέροντος και διαθέτουν, προς τον σκοπό αυτό, εξαιρετικές εξουσίες. Εξ αυτού συνάγεται το συμπέρασμα ότι οι αρχές των κρατών μελών πρέπει να εξασφαλίζουν την τήρηση των διατάξεων της οδηγίας 93/38 από τέτοιου είδους οργανισμούς.

   (βλ. σκέψεις 34, 38, 39 και διατακτ.)