Υπόθεση C‑86/12

Adzo Domenyo Alokpa κ.λπ.

κατά

Ministre du Travail, de l’Emploi et de l’Immigration

[αίτηση του Cour administrative (Λουξεμβούργο) για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

«Ιθαγένεια της Ένωσης — Άρθρα 20 ΣΛΕΕ και 21 ΣΛΕΕ — Οδηγία 2004/38/ΕΚ — Δικαίωμα διαμονής υπηκόου τρίτης χώρας που είναι απευθείας ανιών πολύ μικρής ηλικίας πολιτών της Ένωσης — Πολίτες της Ένωσης που έχουν γεννηθεί σε κράτος μέλος διαφορετικό από εκείνο του οποίου έχουν την ιθαγένεια και που δεν έχουν ασκήσει το δικαίωμά τους στην ελεύθερη κυκλοφορία — Θεμελιώδη δικαιώματα»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα) της 10ης Οκτωβρίου 2013

1. Ιθαγένεια της Ένωσης – Διατάξεις της Συνθήκης – Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών – Οδηγία 2004/38 – Ανήλικοι πολίτες της Ένωσης οι οποίοι ουδέποτε έχουν ασκήσει το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας, διαμένουν ανέκαθεν στο κράτος μέλος διαμονής και έχουν την ιθαγένεια άλλου κράτους μέλους – Άρνηση του κράτους μέλους διαμονής να αναγνωρίσει δικαίωμα διαμονής στον γονέα των εν λόγω πολιτών της Ένωσης, υπήκοο τρίτης χώρας – Δυνατότητα αρνήσεως – Υποχρέωση να πληρούται η προϋπόθεση των επαρκών πόρων και η προϋπόθεση της πλήρους ασφαλιστικής καλύψεως ασθενείας στο κράτος μέλος διαμονής

   (Άρθρα 20 ΣΛΕΕ και 21 ΣΛΕΕ· οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 7 § 1)

2. Ιθαγένεια της Ένωσης – Διατάξεις της Συνθήκης – Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών – Ανήλικοι πολίτες της Ένωσης οι οποίοι ουδέποτε έχουν ασκήσει το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας, διαμένουν ανέκαθεν στο κράτος μέλος διαμονής και έχουν την ιθαγένεια άλλου κράτους μέλους – Άρνηση του κράτους μέλους διαμονής να αναγνωρίσει δικαίωμα διαμονής στον γονέα των εν λόγω πολιτών της Ένωσης, υπήκοο τρίτης χώρας – Δυνατότητα αρνήσεως – Προϋπόθεση – Άρνηση που δεν αφαιρεί από τους προαναφερθέντες πολίτες τη δυνατότητα να ασκούν αποτελεσματικά, κατά το ουσιώδες μέρος τους, τα δικαιώματα που απορρέουν από την ιδιότητα του πολίτη της Ένωσης

   (Άρθρο 20 ΣΛΕΕ)

1.  Τα άρθρα 20 ΣΛΕΕ και 21 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι δεν αντιτίθενται σε απόφαση κράτους μέλους να μην παράσχει σε υπήκοο τρίτης χώρας δικαίωμα διαμονής εντός της εδάφους του, μολονότι ο εν λόγω υπήκοος συντηρεί μόνος του τα πολύ μικρής ηλικίας τέκνα του, που είναι πολίτες της Ένωσης και διαμένουν μαζί με αυτόν στο εν λόγω κράτος μέλος από της γεννήσεώς τους, χωρίς να έχουν την ιθαγένεια του κράτους μέλους αυτού και χωρίς να έχουν ασκήσει το δικαίωμά τους ελεύθερης κυκλοφορίας, υπό την προϋπόθεση ότι οι ως άνω πολίτες της Ένωσης δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζονται στην οδηγία 2004/38, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών. Το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, της ως άνω οδηγίας, κατά το οποίο οι πολίτες της Ένωσης που βρίσκονται σε μια τέτοια κατάσταση πρέπει να διαθέτουν επαρκείς πόρους και πλήρη ασφαλιστική κάλυψη ασθενείας, πρέπει να ερμηνεύεται υπό την έννοια ότι αρκεί οι πολίτες της Ένωσης αυτοί να έχουν στη διάθεσή τους τέτοιους πόρους, χωρίς η εν λόγω διάταξη να επιβάλλει την παραμικρή υποχρέωση σχετικά με την προέλευση των πόρων αυτών, τους οποίους θα μπορούσε, παραδείγματος χάριν, να παρέχει ο υπήκοος τρίτης χώρας γονέας των ενδιαφερόμενων πολιτών πολύ μικρής ηλικίας. Εντούτοις, αν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 7, παράγραφος 1, της οδηγίας 2004/38, το άρθρο 21 ΣΛΕΕ πρέπει να ερμηνεύεται υπό την έννοια ότι δεν αντιτίθεται στη μη παροχή δικαιώματος διαμονής στον προαναφερθέντα γονέα εντός του εδάφους του κράτους μέλους διαμονής.

   (βλ. σκέψεις 27, 29-31, 36 και διατακτ.)

2.  Όσον αφορά το άρθρο 20 ΣΛΕΕ, υπάρχουν πολύ ειδικές περιπτώσεις στις οποίες, μολονότι δεν εφαρμόζεται το παράγωγο δίκαιο σχετικά με το δικαίωμα διαμονής των υπηκόων τρίτων χωρών και ο πολίτης της Ένωσης δεν έχει κάνει χρήση της ελευθερίας κυκλοφορίας, δεν μπορεί, κατ’ εξαίρεση, να μην παρασχεθεί δικαίωμα διαμονής σε υπήκοο τρίτης χώρας, μέλος της οικογενείας του πολίτη αυτού, διότι διαφορετικά θα θιγόταν η πρακτική αποτελεσματικότητα της ιθαγένειας της Ένωσης την οποία έχει ο εν λόγω πολίτης, αν, ως συνέπεια της μη παροχής του δικαιώματος διαμονής, αυτός υποχρεωνόταν, εκ των πραγμάτων, να αποχωρήσει από το έδαφος της Ένωσης στο σύνολό του, στερούμενος έτσι της δυνατότητας να ασκεί αποτελεσματικά, κατά το ουσιώδες μέρος τους, τα δικαιώματα που του παρέχει η ιδιότητα του πολίτη της Ένωσης. Εντούτοις, υπήκοος τρίτης χώρας ο οποίος συντηρεί μόνος του τα πολύ μικρής ηλικίας τέκνα του, που είναι πολίτες της Ένωσης και διαμένουν μαζί με αυτόν στο εν λόγω κράτος μέλος από της γεννήσεώς τους, χωρίς να έχουν την ιθαγένεια του κράτους μέλους αυτού, θα μπορούσε να αποκτήσει παράγωγο δικαίωμα προκειμένου να τα συνοδεύσει και να διαμείνει μαζί τους εντός του εδάφους του κράτους μέλους του οποίου αυτά έχουν την ιθαγένεια. Επομένως, καταρχήν, η απόφαση των αρχών του κράτους μέλους όπου διαμένουν οι προαναφερθέντες πολίτες της Ένωσης να μην παράσχουν δικαίωμα διαμονής στον γονέα τους, υπήκοο τρίτης χώρας, δεν πρέπει να έχει ως συνέπεια να υποχρεωθούν τα τέκνα του υπηκόου αυτού να αποχωρήσουν από το έδαφος της Ένωσης στο σύνολό του.

   (βλ. σκέψεις 32, 34-35)

Υπόθεση C‑86/12

Adzo Domenyo Alokpa κ.λπ.

κατά

Ministre du Travail, de l’Emploi et de l’Immigration

[αίτηση του Cour administrative (Λουξεμβούργο) για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

«Ιθαγένεια της Ένωσης — Άρθρα 20 ΣΛΕΕ και 21 ΣΛΕΕ — Οδηγία 2004/38/ΕΚ — Δικαίωμα διαμονής υπηκόου τρίτης χώρας που είναι απευθείας ανιών πολύ μικρής ηλικίας πολιτών της Ένωσης — Πολίτες της Ένωσης που έχουν γεννηθεί σε κράτος μέλος διαφορετικό από εκείνο του οποίου έχουν την ιθαγένεια και που δεν έχουν ασκήσει το δικαίωμά τους στην ελεύθερη κυκλοφορία — Θεμελιώδη δικαιώματα»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα) της 10ης Οκτωβρίου 2013

1. Ιθαγένεια της Ένωσης — Διατάξεις της Συνθήκης — Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών — Οδηγία 2004/38 — Ανήλικοι πολίτες της Ένωσης οι οποίοι ουδέποτε έχουν ασκήσει το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας, διαμένουν ανέκαθεν στο κράτος μέλος διαμονής και έχουν την ιθαγένεια άλλου κράτους μέλους — Άρνηση του κράτους μέλους διαμονής να αναγνωρίσει δικαίωμα διαμονής στον γονέα των εν λόγω πολιτών της Ένωσης, υπήκοο τρίτης χώρας — Δυνατότητα αρνήσεως — Υποχρέωση να πληρούται η προϋπόθεση των επαρκών πόρων και η προϋπόθεση της πλήρους ασφαλιστικής καλύψεως ασθενείας στο κράτος μέλος διαμονής

   (Άρθρα 20 ΣΛΕΕ και 21 ΣΛΕΕ· οδηγία 2004/38 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 7 § 1)

2. Ιθαγένεια της Ένωσης — Διατάξεις της Συνθήκης — Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών — Ανήλικοι πολίτες της Ένωσης οι οποίοι ουδέποτε έχουν ασκήσει το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας, διαμένουν ανέκαθεν στο κράτος μέλος διαμονής και έχουν την ιθαγένεια άλλου κράτους μέλους — Άρνηση του κράτους μέλους διαμονής να αναγνωρίσει δικαίωμα διαμονής στον γονέα των εν λόγω πολιτών της Ένωσης, υπήκοο τρίτης χώρας — Δυνατότητα αρνήσεως — Προϋπόθεση — Άρνηση που δεν αφαιρεί από τους προαναφερθέντες πολίτες τη δυνατότητα να ασκούν αποτελεσματικά, κατά το ουσιώδες μέρος τους, τα δικαιώματα που απορρέουν από την ιδιότητα του πολίτη της Ένωσης

   (Άρθρο 20 ΣΛΕΕ)

1.  Τα άρθρα 20 ΣΛΕΕ και 21 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι δεν αντιτίθενται σε απόφαση κράτους μέλους να μην παράσχει σε υπήκοο τρίτης χώρας δικαίωμα διαμονής εντός της εδάφους του, μολονότι ο εν λόγω υπήκοος συντηρεί μόνος του τα πολύ μικρής ηλικίας τέκνα του, που είναι πολίτες της Ένωσης και διαμένουν μαζί με αυτόν στο εν λόγω κράτος μέλος από της γεννήσεώς τους, χωρίς να έχουν την ιθαγένεια του κράτους μέλους αυτού και χωρίς να έχουν ασκήσει το δικαίωμά τους ελεύθερης κυκλοφορίας, υπό την προϋπόθεση ότι οι ως άνω πολίτες της Ένωσης δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζονται στην οδηγία 2004/38, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών. Το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, της ως άνω οδηγίας, κατά το οποίο οι πολίτες της Ένωσης που βρίσκονται σε μια τέτοια κατάσταση πρέπει να διαθέτουν επαρκείς πόρους και πλήρη ασφαλιστική κάλυψη ασθενείας, πρέπει να ερμηνεύεται υπό την έννοια ότι αρκεί οι πολίτες της Ένωσης αυτοί να έχουν στη διάθεσή τους τέτοιους πόρους, χωρίς η εν λόγω διάταξη να επιβάλλει την παραμικρή υποχρέωση σχετικά με την προέλευση των πόρων αυτών, τους οποίους θα μπορούσε, παραδείγματος χάριν, να παρέχει ο υπήκοος τρίτης χώρας γονέας των ενδιαφερόμενων πολιτών πολύ μικρής ηλικίας. Εντούτοις, αν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 7, παράγραφος 1, της οδηγίας 2004/38, το άρθρο 21 ΣΛΕΕ πρέπει να ερμηνεύεται υπό την έννοια ότι δεν αντιτίθεται στη μη παροχή δικαιώματος διαμονής στον προαναφερθέντα γονέα εντός του εδάφους του κράτους μέλους διαμονής.

   (βλ. σκέψεις 27, 29-31, 36 και διατακτ.)

2.  Όσον αφορά το άρθρο 20 ΣΛΕΕ, υπάρχουν πολύ ειδικές περιπτώσεις στις οποίες, μολονότι δεν εφαρμόζεται το παράγωγο δίκαιο σχετικά με το δικαίωμα διαμονής των υπηκόων τρίτων χωρών και ο πολίτης της Ένωσης δεν έχει κάνει χρήση της ελευθερίας κυκλοφορίας, δεν μπορεί, κατ’ εξαίρεση, να μην παρασχεθεί δικαίωμα διαμονής σε υπήκοο τρίτης χώρας, μέλος της οικογενείας του πολίτη αυτού, διότι διαφορετικά θα θιγόταν η πρακτική αποτελεσματικότητα της ιθαγένειας της Ένωσης την οποία έχει ο εν λόγω πολίτης, αν, ως συνέπεια της μη παροχής του δικαιώματος διαμονής, αυτός υποχρεωνόταν, εκ των πραγμάτων, να αποχωρήσει από το έδαφος της Ένωσης στο σύνολό του, στερούμενος έτσι της δυνατότητας να ασκεί αποτελεσματικά, κατά το ουσιώδες μέρος τους, τα δικαιώματα που του παρέχει η ιδιότητα του πολίτη της Ένωσης. Εντούτοις, υπήκοος τρίτης χώρας ο οποίος συντηρεί μόνος του τα πολύ μικρής ηλικίας τέκνα του, που είναι πολίτες της Ένωσης και διαμένουν μαζί με αυτόν στο εν λόγω κράτος μέλος από της γεννήσεώς τους, χωρίς να έχουν την ιθαγένεια του κράτους μέλους αυτού, θα μπορούσε να αποκτήσει παράγωγο δικαίωμα προκειμένου να τα συνοδεύσει και να διαμείνει μαζί τους εντός του εδάφους του κράτους μέλους του οποίου αυτά έχουν την ιθαγένεια. Επομένως, καταρχήν, η απόφαση των αρχών του κράτους μέλους όπου διαμένουν οι προαναφερθέντες πολίτες της Ένωσης να μην παράσχουν δικαίωμα διαμονής στον γονέα τους, υπήκοο τρίτης χώρας, δεν πρέπει να έχει ως συνέπεια να υποχρεωθούν τα τέκνα του υπηκόου αυτού να αποχωρήσουν από το έδαφος της Ένωσης στο σύνολό του.

   (βλ. σκέψεις 32, 34-35)