Υπόθεση C-645/11

Land Berlin

κατά

Ellen Mirjam Sapir κ.λπ.

(αίτηση του Bundesgerichtshof για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Κανονισμός (ΕΚ) 44/2001 — Άρθρα 1, παράγραφος 1, και 6, σημείο 1 — Έννοια της “αστικής και εμπορικής υποθέσεως” — Αχρεωστήτως καταβληθέν από κρατική αρχή ποσό — Απαίτηση επιστροφής του αχρεωστήτως καταβληθέντος ποσού στο πλαίσιο ένδικης διαδικασίας — Δωσιδικία της συνάφειας — Στενή συνάφεια μεταξύ των αγωγών — Εναγόμενος που κατοικεί σε τρίτη χώρα»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τρίτο τμήμα) της 11ης Απριλίου 2013

1. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις – Κανονισμός 44/2001 – Πεδίο εφαρμογής – Αστικές και εμπορικές υποθέσεις – Έννοια – Αγωγή περί απαιτήσεως αχρεωστήτου αφορώσα πληρωμή πραγματοποιηθείσα αχρεωστήτως από δημόσιο οργανισμό στο πλαίσιο διοικητικής διαδικασίας αποσκοπούσας στην αποκατάσταση ζημίας προκληθείσας από ολοκληρωτικό καθεστώς – Εμπίπτει

   (Κανονισμός 44/2001 του Συμβουλίου, άρθρο 1 § 1)

2. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις – Κανονισμός 44/2001 – Ειδικές δωσιδικίες – Πλείονες εναγόμενοι – Δικαιοδοσία του δικαστηρίου ενός των συνεναγομένων – Στενή ερμηνεία – Προϋπόθεση – Σύνδεσμος συνάφειας – Έννοια της συνάφειας

   (Κανονισμός 44/2001 του Συμβουλίου, άρθρο 6, σημείο 1)

3. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις – Κανονισμός 44/2001 – Ειδικές δωσιδικίες – Πλείονες εναγόμενοι – Δικαιοδοσία του δικαστηρίου ενός των συνεναγομένων – Προϋπόθεση – Σύνδεσμος συνάφειας – Αγωγές ασκηθείσες κατά πλειόνων εναγομένων κατοικούντων στο έδαφος άλλων κρατών μελών, οι οποίοι προβάλλουν πρόσθετα δικαιώματα αποζημιώσεως επί των οποίων είναι αναγκαίο να υπάρξει ενιαία απόφανση – Εμπίπτουν – Διαφορετικές νομικές βάσεις των αγωγών – Δεν ασκεί επιρροή

   (Κανονισμός 44/2001 του Συμβουλίου, άρθρο 6, σημείο 1)

4. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις – Κανονισμός 44/2001 – Ειδικές δωσιδικίες – Περισσότεροι του ενός εναγόμενοι – Δικαιοδοσία του δικαστηρίου ενός των συνεναγομένων – Αδυναμία εφαρμογής σε εναγομένους οι οποίοι δεν κατοικούν στο έδαφος κράτους μέλους

   (Κανονισμός 44/2001 του Συμβουλίου, άρθρο 6, σημείο 1)

1.  Το άρθρο 1, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΚ) 44/2001, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, έχει την έννοια ότι η έκφραση «αστικές και εμπορικές υποθέσεις» καταλαμβάνει μια αγωγή προς επιστροφή των αχρεωστήτως καταβληθέντων στην περίπτωση στην οποία ένας δημόσιος οργανισμός, δεδομένου ότι έλαβε εντολή, από δημόσια αρχή συσταθείσα με νόμο περί επανορθώσεως των διώξεων που άσκησε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, να καταβάλει σε ζημιωθέντα, ως αποζημίωση, τμήμα του προϊόντος της πωλήσεως ακινήτου, κατέβαλε εκ παραδρομής στο πρόσωπο αυτό το σύνολο του τιμήματος της πωλήσεως και, εν συνεχεία, ζητεί διά της δικαστικής οδού την επιστροφή του αχρεωστήτως καταβληθέντος ποσού.

   (βλ. σκέψη 38, διατακτ. 1)

2.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 40-43, 53)

3.  Το άρθρο 6, σημείο 1, του κανονισμού 44/2001, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, έχει την έννοια ότι υφίσταται στενή συνάφεια, κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, μεταξύ των αγωγών που ασκήθηκαν κατά πλειόνων εναγομένων που κατοικούν στο έδαφος άλλων κρατών μελών στην περίπτωση στην οποία οι εναγόμενοι αυτοί προβάλλουν πρόσθετα δικαιώματα αποζημιώσεως επί των οποίων είναι αναγκαίο να υπάρξει ενιαία απόφανση.

   Συγκεκριμένα, έστω και αν η νομική βάση που προβάλλεται προς στήριξη της αγωγής κατά εναγομένου είναι διαφορετική από αυτή στην οποία στηρίζεται η αγωγή που ασκήθηκε κατά των λοιπών εναγομένων, η ανάγκη να υπάρξει ενιαία απόφανση υφίσταται όταν οι αξιώσεις που προβάλλονται με τις διάφορες αγωγές υπηρετούν όλες το ίδιο συμφέρον.

   Από το γράμμα του άρθρου 6, σημείο 1, του εν λόγω κανονισμού δεν προκύπτει ότι η ταυτότητα των νομικών βάσεων των αγωγών που ασκήθηκαν κατά των διαφόρων εναγομένων συγκαταλέγεται μεταξύ των προϋποθέσεων που προβλέπονται για την εφαρμογή της διατάξεως αυτής. Η ταυτότητα αυτή δεν αποτελεί παρά έναν κρίσιμο παράγοντα μεταξύ άλλων.

   (βλ. σκέψεις 44, 47, 48, διατακτ. 2)

4.  Το άρθρο 6, σημείο 1, του κανονισμού 44/2001, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, έχει την έννοια ότι το άρθρο αυτό δεν δύναται να εφαρμοστεί σε εναγομένους οι οποίοι δεν κατοικούν στο έδαφος κράτους μέλους, όταν αυτοί ενάγονται στο πλαίσιο αγωγής ασκηθείσας κατά πλειόνων εναγομένων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται επίσης πρόσωπα που κατοικούν εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

   (βλ. σκέψη 56, διατακτ. 3)

Υπόθεση C-645/11

Land Berlin

κατά

Ellen Mirjam Sapir κ.λπ.

(αίτηση του Bundesgerichtshof για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Κανονισμός (ΕΚ) 44/2001 — Άρθρα 1, παράγραφος 1, και 6, σημείο 1 — Έννοια της “αστικής και εμπορικής υποθέσεως” — Αχρεωστήτως καταβληθέν από κρατική αρχή ποσό — Απαίτηση επιστροφής του αχρεωστήτως καταβληθέντος ποσού στο πλαίσιο ένδικης διαδικασίας — Δωσιδικία της συνάφειας — Στενή συνάφεια μεταξύ των αγωγών — Εναγόμενος που κατοικεί σε τρίτη χώρα»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τρίτο τμήμα) της 11ης Απριλίου 2013

1. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις — Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις — Κανονισμός 44/2001 — Πεδίο εφαρμογής — Αστικές και εμπορικές υποθέσεις — Έννοια — Αγωγή περί απαιτήσεως αχρεωστήτου αφορώσα πληρωμή πραγματοποιηθείσα αχρεωστήτως από δημόσιο οργανισμό στο πλαίσιο διοικητικής διαδικασίας αποσκοπούσας στην αποκατάσταση ζημίας προκληθείσας από ολοκληρωτικό καθεστώς — Εμπίπτει

   (Κανονισμός 44/2001 του Συμβουλίου, άρθρο 1 § 1)

2. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις — Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις — Κανονισμός 44/2001 — Ειδικές δωσιδικίες — Πλείονες εναγόμενοι — Δικαιοδοσία του δικαστηρίου ενός των συνεναγομένων — Στενή ερμηνεία — Προϋπόθεση — Σύνδεσμος συνάφειας — Έννοια της συνάφειας

   (Κανονισμός 44/2001 του Συμβουλίου, άρθρο 6, σημείο 1)

3. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις — Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις — Κανονισμός 44/2001 — Ειδικές δωσιδικίες — Πλείονες εναγόμενοι — Δικαιοδοσία του δικαστηρίου ενός των συνεναγομένων — Προϋπόθεση — Σύνδεσμος συνάφειας — Αγωγές ασκηθείσες κατά πλειόνων εναγομένων κατοικούντων στο έδαφος άλλων κρατών μελών, οι οποίοι προβάλλουν πρόσθετα δικαιώματα αποζημιώσεως επί των οποίων είναι αναγκαίο να υπάρξει ενιαία απόφανση — Εμπίπτουν — Διαφορετικές νομικές βάσεις των αγωγών — Δεν ασκεί επιρροή

   (Κανονισμός 44/2001 του Συμβουλίου, άρθρο 6, σημείο 1)

4. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις — Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις — Κανονισμός 44/2001 — Ειδικές δωσιδικίες — Περισσότεροι του ενός εναγόμενοι — Δικαιοδοσία του δικαστηρίου ενός των συνεναγομένων — Αδυναμία εφαρμογής σε εναγομένους οι οποίοι δεν κατοικούν στο έδαφος κράτους μέλους

   (Κανονισμός 44/2001 του Συμβουλίου, άρθρο 6, σημείο 1)

1.  Το άρθρο 1, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΚ) 44/2001, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, έχει την έννοια ότι η έκφραση «αστικές και εμπορικές υποθέσεις» καταλαμβάνει μια αγωγή προς επιστροφή των αχρεωστήτως καταβληθέντων στην περίπτωση στην οποία ένας δημόσιος οργανισμός, δεδομένου ότι έλαβε εντολή, από δημόσια αρχή συσταθείσα με νόμο περί επανορθώσεως των διώξεων που άσκησε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, να καταβάλει σε ζημιωθέντα, ως αποζημίωση, τμήμα του προϊόντος της πωλήσεως ακινήτου, κατέβαλε εκ παραδρομής στο πρόσωπο αυτό το σύνολο του τιμήματος της πωλήσεως και, εν συνεχεία, ζητεί διά της δικαστικής οδού την επιστροφή του αχρεωστήτως καταβληθέντος ποσού.

   (βλ. σκέψη 38, διατακτ. 1)

2.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 40-43, 53)

3.  Το άρθρο 6, σημείο 1, του κανονισμού 44/2001, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, έχει την έννοια ότι υφίσταται στενή συνάφεια, κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, μεταξύ των αγωγών που ασκήθηκαν κατά πλειόνων εναγομένων που κατοικούν στο έδαφος άλλων κρατών μελών στην περίπτωση στην οποία οι εναγόμενοι αυτοί προβάλλουν πρόσθετα δικαιώματα αποζημιώσεως επί των οποίων είναι αναγκαίο να υπάρξει ενιαία απόφανση.

   Συγκεκριμένα, έστω και αν η νομική βάση που προβάλλεται προς στήριξη της αγωγής κατά εναγομένου είναι διαφορετική από αυτή στην οποία στηρίζεται η αγωγή που ασκήθηκε κατά των λοιπών εναγομένων, η ανάγκη να υπάρξει ενιαία απόφανση υφίσταται όταν οι αξιώσεις που προβάλλονται με τις διάφορες αγωγές υπηρετούν όλες το ίδιο συμφέρον.

   Από το γράμμα του άρθρου 6, σημείο 1, του εν λόγω κανονισμού δεν προκύπτει ότι η ταυτότητα των νομικών βάσεων των αγωγών που ασκήθηκαν κατά των διαφόρων εναγομένων συγκαταλέγεται μεταξύ των προϋποθέσεων που προβλέπονται για την εφαρμογή της διατάξεως αυτής. Η ταυτότητα αυτή δεν αποτελεί παρά έναν κρίσιμο παράγοντα μεταξύ άλλων.

   (βλ. σκέψεις 44, 47, 48, διατακτ. 2)

4.  Το άρθρο 6, σημείο 1, του κανονισμού 44/2001, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, έχει την έννοια ότι το άρθρο αυτό δεν δύναται να εφαρμοστεί σε εναγομένους οι οποίοι δεν κατοικούν στο έδαφος κράτους μέλους, όταν αυτοί ενάγονται στο πλαίσιο αγωγής ασκηθείσας κατά πλειόνων εναγομένων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται επίσης πρόσωπα που κατοικούν εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

   (βλ. σκέψη 56, διατακτ. 3)