Υπόθεση C-18/11

The Commissioners for Her Majesty's Revenue & Customs

κατά

Philips Electronics UK Ltd

[αίτηση του Upper Tribunal (Tax and Chancery Chamber) για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

«Ελευθερία εγκατάστασης — Φορολογική νομοθεσία — Φόρος εταιριών — Μείωση φόρου — Εθνική νομοθεσία που απαγορεύει σε εταιρία εγκατεστημένη στην ημεδαπή να εκπέσει τις ζημίες που υπέστη στην ημεδαπή η μόνιμη επιχειρηματική εγκατάσταση εταιρίας εγκατεστημένης σε άλλο κράτος μέλος που ανήκει στον ίδιο όμιλο επιχειρήσεων όπως η πρώτη»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τέταρτο τμήμα) της 6ης Σεπτεμβρίου 2012

1. Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων – Ελευθερία εγκαταστάσεως – Διατάξεις της Συνθήκης – Πεδίο εφαρμογής

   (Άρθρα 43 ΕΚ και 48 ΕΚ)

2. Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων – Ελευθερία εγκαταστάσεως – Φορολογική νομοθεσία – Φόρος εταιριών – Έκπτωση των ζημιών – Φορολογική ελάφρυνση υπέρ ομίλου επιχειρήσεων – Εθνική νομοθεσία που απαγορεύει σε εταιρία εγκατεστημένη στην ημεδαπή να εκπέσει τις ζημίες που υπέστη στην ημεδαπή η μόνιμη επιχειρηματική εγκατάσταση εταιρίας εγκατεστημένης σε άλλο κράτος μέλος που ανήκει στον ίδιο όμιλο επιχειρήσεων όπως η πρώτη – Δεν επιτρέπεται – Δικαιολογητικός λόγος – Επιτακτικοί λόγοι γενικού συμφέροντος αναγόμενοι στον σκοπό πρόληψης της διπλής έκπτωσης των ζημιών ή στη διατήρηση της ισόρροπης κατανομής των φορολογικών εξουσιών μεταξύ των κρατών μελών – Δεν υφίστανται

   (Άρθρο 43 ΕΚ)

3. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Άμεσο αποτέλεσμα – Υπεροχή – Σύγκρουση μεταξύ του δικαίου της Ένωσης και εθνικού νόμου – Υποχρεώσεις και εξουσίες του εκδικάζοντος την υπόθεση εθνικού δικαστηρίου – Μη εφαρμογή του εθνικού νόμου

   (Άρθρα 10 ΕΚ και 43 ΕΚ)

1.  Βλ. το κείμενο της απόφασης.

   (βλ. σκέψεις 12-14)

2.  Το άρθρο 43 ΕΚ έχει την έννοια ότι συνιστά περιορισμό της ελευθερίας μιας εδρεύουσας στην αλλοδαπή εταιρίας να εγκαθίσταται σε άλλο κράτος μέλος το γεγονός ότι η εθνική νομοθεσία επιβάλλει, όσον αφορά τη δυνατότητα μιας εδρεύουσας στην ημεδαπή εταιρίας να εκπίπτει, στο πλαίσιο φoρoλογικής ελάφρυνσης υπέρ ομίλου, τις ζημίες που έχει υποστεί η μόνιμη εγκατάσταση στην ημεδαπή της εδρεύουσας στην αλλοδαπή εταιρίας, την προϋπόθεση να μην υπάρχει δυνατότητα έκπτωσης των ζημιών αυτών στο πλαίσιο της επιβολής αλλοδαπού φόρου, ενώ η αντίστοιχη έκπτωση των ζημιών που έχει υποστεί στην ημεδαπή μια εδρεύουσα στην ημεδαπή εταιρία δεν υπόκειται σε καμία ισοδύναμη προϋπόθεση.

   Πράγματι, η διαφορετική αυτή μεταχείριση καθιστά λιγότερο ελκυστική, για τις εταιρίες που εδρεύουν σε άλλα κράτη μέλη, την άσκηση της ελευθερίας εγκατάστασης μέσω μόνιμων επιχειρηματικών εγκαταστάσεων. Επιπλέον, η κατάσταση της εταιρίας που δεν εδρεύει στην εθνική επικράτεια, αλλά έχει εκεί μόνο μια μόνιμη εγκατάσταση, είναι αντικειμενικά συγκρίσιμη, από την άποψη του σκοπού που επιδιώκει η φορολογική ρύθμιση για τη μεταφορά των ζημιών σε άλλη επιχείρηση, με την κατάσταση μιας εταιρίας που εδρεύει στην ημεδαπή, όσον αφορά τη δυνατότητα μιας άλλης εταιρίας που ανήκει στον ίδιο όμιλο επιχειρήσεων να εκπίπτει, στο πλαίσιο φoρoλογικής ελάφρυνσης υπέρ ομίλου, τις ζημίες που έχουν προκύψει εντός του οικείου κράτους μέλους.

   Για τον περιορισμό αυτό δεν μπορούν να προβάλλονται ως δικαιολογητικοί λόγοι ορισμένοι επιτακτικοί λόγοι γενικού συμφέροντος, όπως ο σκοπός πρόληψης της διπλής έκπτωσης των ζημιών, ο σκοπός διατήρησης της ισόρροπης κατανομής των φορολογικών εξουσιών μεταξύ των κρατών μελών ή ο συνδυασμός των δύο αυτών λόγων.

   Όσον αφορά, πρώτον, τη διατήρηση της κατανομής των φορολογικών εξουσιών μεταξύ των κρατών μελών, η φορολογική εξουσία του κράτους μέλους υποδοχής, στο έδαφος του οποίου ασκείται η οικονομική δραστηριότητα που προκάλεσε τις ζημίες της μόνιμης εγκατάστασης, δεν θα θιγόταν καθόλου από τη δυνατότητα μιας εδρεύουσας στην ημεδαπή εταιρίας να εκπίπτει, στο πλαίσιο φoρoλογικής ελάφρυνσης υπέρ ομίλου, τις ζημίες που έχει υποστεί η μόνιμη εγκατάσταση που βρίσκεται στο έδαφος του κράτους μέλους υποδοχής, δεδομένου ότι παραμένει ακέραια η εξουσία του κράτους μέλους αυτού να φορολογεί τα κέρδη που τυχόν προκύπτουν από τη δραστηριότητα που αναπτύσσει στο έδαφός του η μόνιμη εγκατάσταση.

   Όσον αφορά, δεύτερον, τον κίνδυνο διπλής έκπτωσης των ζημιών, ο κίνδυνος αυτός δεν επηρεάζει καθόλου τη φορολογική εξουσία του κράτους μέλους στο οποίο βρίσκεται η μόνιμη εγκατάσταση. Οι ζημίες της μόνιμης εγκατάστασης στο κράτος μέλος αυτό μιας εδρεύουσας στην αλλοδαπή εταιρίας, των οποίων την έκπτωση ζητεί μια ημεδαπή εταιρία, υπόκεινται ούτως ή άλλως στη φορολογική εξουσία του κράτους αυτού. Η φορολογική αυτή εξουσία δεν θίγεται καθόλου από το γεγονός ότι οι ζημίες αυτές ενδέχεται να εκπίπτουν και σε άλλο κράτος μέλος.

   (βλ. σκέψεις 16, 19, 20, 25, 26, 30, 31, 35, διατακτ. 1, 2)

3.  Το εθνικό δικαστήριο που επιλαμβάνεται αρμοδίως μιας υποθέσεως έχει την υποχρέωση, ως όργανο κράτους μέλους, κατ’ εφαρμογή της αρχής της συνεργασίας που διατυπώνεται στο άρθρο 10 ΕΚ, να εφαρμόζει στο ακέραιο το άμεσα εφαρμοστέο δίκαιο της Ένωσης και να προστατεύει τα δικαιώματα που απονέμει το δίκαιο αυτό στους ιδιώτες, αφήνοντας ανεφάρμοστη κάθε διάταξη του εθνικού δικαίου που είναι αντίθετη προς διάταξη του δικαίου της Ένωσης.

   (βλ. σκέψεις 38, 40, διατακτ. 3)

Υπόθεση C-18/11

The Commissioners for Her Majesty's Revenue & Customs

κατά

Philips Electronics UK Ltd

[αίτηση του Upper Tribunal (Tax and Chancery Chamber) για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

«Ελευθερία εγκατάστασης — Φορολογική νομοθεσία — Φόρος εταιριών — Μείωση φόρου — Εθνική νομοθεσία που απαγορεύει σε εταιρία εγκατεστημένη στην ημεδαπή να εκπέσει τις ζημίες που υπέστη στην ημεδαπή η μόνιμη επιχειρηματική εγκατάσταση εταιρίας εγκατεστημένης σε άλλο κράτος μέλος που ανήκει στον ίδιο όμιλο επιχειρήσεων όπως η πρώτη»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τέταρτο τμήμα) της 6ης Σεπτεμβρίου 2012

1. Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων — Ελευθερία εγκαταστάσεως — Διατάξεις της Συνθήκης — Πεδίο εφαρμογής

   (Άρθρα 43 ΕΚ και 48 ΕΚ)

2. Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων — Ελευθερία εγκαταστάσεως — Φορολογική νομοθεσία — Φόρος εταιριών — Έκπτωση των ζημιών — Φορολογική ελάφρυνση υπέρ ομίλου επιχειρήσεων — Εθνική νομοθεσία που απαγορεύει σε εταιρία εγκατεστημένη στην ημεδαπή να εκπέσει τις ζημίες που υπέστη στην ημεδαπή η μόνιμη επιχειρηματική εγκατάσταση εταιρίας εγκατεστημένης σε άλλο κράτος μέλος που ανήκει στον ίδιο όμιλο επιχειρήσεων όπως η πρώτη — Δεν επιτρέπεται — Δικαιολογητικός λόγος — Επιτακτικοί λόγοι γενικού συμφέροντος αναγόμενοι στον σκοπό πρόληψης της διπλής έκπτωσης των ζημιών ή στη διατήρηση της ισόρροπης κατανομής των φορολογικών εξουσιών μεταξύ των κρατών μελών — Δεν υφίστανται

   (Άρθρο 43 ΕΚ)

3. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Άμεσο αποτέλεσμα — Υπεροχή — Σύγκρουση μεταξύ του δικαίου της Ένωσης και εθνικού νόμου — Υποχρεώσεις και εξουσίες του εκδικάζοντος την υπόθεση εθνικού δικαστηρίου — Μη εφαρμογή του εθνικού νόμου

   (Άρθρα 10 ΕΚ και 43 ΕΚ)

1.  Βλ. το κείμενο της απόφασης.

   (βλ. σκέψεις 12-14)

2.  Το άρθρο 43 ΕΚ έχει την έννοια ότι συνιστά περιορισμό της ελευθερίας μιας εδρεύουσας στην αλλοδαπή εταιρίας να εγκαθίσταται σε άλλο κράτος μέλος το γεγονός ότι η εθνική νομοθεσία επιβάλλει, όσον αφορά τη δυνατότητα μιας εδρεύουσας στην ημεδαπή εταιρίας να εκπίπτει, στο πλαίσιο φoρoλογικής ελάφρυνσης υπέρ ομίλου, τις ζημίες που έχει υποστεί η μόνιμη εγκατάσταση στην ημεδαπή της εδρεύουσας στην αλλοδαπή εταιρίας, την προϋπόθεση να μην υπάρχει δυνατότητα έκπτωσης των ζημιών αυτών στο πλαίσιο της επιβολής αλλοδαπού φόρου, ενώ η αντίστοιχη έκπτωση των ζημιών που έχει υποστεί στην ημεδαπή μια εδρεύουσα στην ημεδαπή εταιρία δεν υπόκειται σε καμία ισοδύναμη προϋπόθεση.

   Πράγματι, η διαφορετική αυτή μεταχείριση καθιστά λιγότερο ελκυστική, για τις εταιρίες που εδρεύουν σε άλλα κράτη μέλη, την άσκηση της ελευθερίας εγκατάστασης μέσω μόνιμων επιχειρηματικών εγκαταστάσεων. Επιπλέον, η κατάσταση της εταιρίας που δεν εδρεύει στην εθνική επικράτεια, αλλά έχει εκεί μόνο μια μόνιμη εγκατάσταση, είναι αντικειμενικά συγκρίσιμη, από την άποψη του σκοπού που επιδιώκει η φορολογική ρύθμιση για τη μεταφορά των ζημιών σε άλλη επιχείρηση, με την κατάσταση μιας εταιρίας που εδρεύει στην ημεδαπή, όσον αφορά τη δυνατότητα μιας άλλης εταιρίας που ανήκει στον ίδιο όμιλο επιχειρήσεων να εκπίπτει, στο πλαίσιο φoρoλογικής ελάφρυνσης υπέρ ομίλου, τις ζημίες που έχουν προκύψει εντός του οικείου κράτους μέλους.

   Για τον περιορισμό αυτό δεν μπορούν να προβάλλονται ως δικαιολογητικοί λόγοι ορισμένοι επιτακτικοί λόγοι γενικού συμφέροντος, όπως ο σκοπός πρόληψης της διπλής έκπτωσης των ζημιών, ο σκοπός διατήρησης της ισόρροπης κατανομής των φορολογικών εξουσιών μεταξύ των κρατών μελών ή ο συνδυασμός των δύο αυτών λόγων.

   Όσον αφορά, πρώτον, τη διατήρηση της κατανομής των φορολογικών εξουσιών μεταξύ των κρατών μελών, η φορολογική εξουσία του κράτους μέλους υποδοχής, στο έδαφος του οποίου ασκείται η οικονομική δραστηριότητα που προκάλεσε τις ζημίες της μόνιμης εγκατάστασης, δεν θα θιγόταν καθόλου από τη δυνατότητα μιας εδρεύουσας στην ημεδαπή εταιρίας να εκπίπτει, στο πλαίσιο φoρoλογικής ελάφρυνσης υπέρ ομίλου, τις ζημίες που έχει υποστεί η μόνιμη εγκατάσταση που βρίσκεται στο έδαφος του κράτους μέλους υποδοχής, δεδομένου ότι παραμένει ακέραια η εξουσία του κράτους μέλους αυτού να φορολογεί τα κέρδη που τυχόν προκύπτουν από τη δραστηριότητα που αναπτύσσει στο έδαφός του η μόνιμη εγκατάσταση.

   Όσον αφορά, δεύτερον, τον κίνδυνο διπλής έκπτωσης των ζημιών, ο κίνδυνος αυτός δεν επηρεάζει καθόλου τη φορολογική εξουσία του κράτους μέλους στο οποίο βρίσκεται η μόνιμη εγκατάσταση. Οι ζημίες της μόνιμης εγκατάστασης στο κράτος μέλος αυτό μιας εδρεύουσας στην αλλοδαπή εταιρίας, των οποίων την έκπτωση ζητεί μια ημεδαπή εταιρία, υπόκεινται ούτως ή άλλως στη φορολογική εξουσία του κράτους αυτού. Η φορολογική αυτή εξουσία δεν θίγεται καθόλου από το γεγονός ότι οι ζημίες αυτές ενδέχεται να εκπίπτουν και σε άλλο κράτος μέλος.

   (βλ. σκέψεις 16, 19, 20, 25, 26, 30, 31, 35, διατακτ. 1, 2)

3.  Το εθνικό δικαστήριο που επιλαμβάνεται αρμοδίως μιας υποθέσεως έχει την υποχρέωση, ως όργανο κράτους μέλους, κατ’ εφαρμογή της αρχής της συνεργασίας που διατυπώνεται στο άρθρο 10 ΕΚ, να εφαρμόζει στο ακέραιο το άμεσα εφαρμοστέο δίκαιο της Ένωσης και να προστατεύει τα δικαιώματα που απονέμει το δίκαιο αυτό στους ιδιώτες, αφήνοντας ανεφάρμοστη κάθε διάταξη του εθνικού δικαίου που είναι αντίθετη προς διάταξη του δικαίου της Ένωσης.

   (βλ. σκέψεις 38, 40, διατακτ. 3)