Υπόθεση C-340/10

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

κατά

Κυπριακής Δημοκρατίας

«Παράβαση κράτους μέλους — Οδηγία 92/43/ΕΟΚ — Άρθρα 4, παράγραφος 1, και 12, παράγραφος 1 — Μη συμπερίληψη εντός της ταχθείσας προθεσμίας του τόπου κοινοτικής σημασίας της λίμνης Παραλιμνίου — Καθεστώς προστασίας του είδους Natrix natrix cypriaca (νερόφιδο της Κύπρου)»

Περίληψη της αποφάσεως

1. Διαδικασία — Ένσταση απαραδέκτου για λόγους δημοσίας τάξεως — Αυτεπάγγελτη εξέταση από τον δικαστή — Προσφυγή λόγω παραβάσεως — Αντικείμενο — Προσφυγή που βασίζεται σε αιτίαση που δεν διατυπώθηκε κατά την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία — Απαράδεκτο

   (Άρθρο 258 ΣΛΕΕ· Κανονισμός Διαδικασίας του Δικαστηρίου, άρθρο 92 § 2)

2. Περιβάλλον — Διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας — Οδηγία 92/43 — Ειδικές ζώνες διατηρήσεως — Τόπος που μπορεί να χαρακτηριστεί ως τόπος κοινοτικής σημασίας, αλλά δεν περιλαμβάνεται στον εθνικό κατάλογο

   (Οδηγία 92/43 του Συμβουλίου, άρθρα 3 § 1 και 4 § 1)

3. Περιβάλλον — Διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας — Οδηγία 92/43 — Αυστηρή προστασία των ζωικών ειδών που περιλαμβάνονται στο στοιχείο αʹ του παραρτήματος IV — Απαραίτητα μέτρα για την καθιέρωση ενός συστήματος προστασίας

   (Οδηγία 92/43 του Συμβουλίου, άρθρο 12 § 1 και παράρτημα IV, σημείο aʹ)

1.  Δυνάμει του άρθρου 92, παράγραφος 2, του Κανονισμού Διαδικασίας του, το Δικαστήριο μπορεί οποτεδήποτε να εξετάσει το απαράδεκτο για λόγους δημοσίας τάξεως.

   Στο πλαίσιο προσφυγής λόγω παραβάσεως, ο σκοπός της προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασίας έγκειται στο να παρασχεθεί στο οικείο κράτος μέλος η δυνατότητα, αφενός, να συμμορφωθεί προς τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από το κοινοτικό δίκαιο και, αφετέρου, να προβάλει λυσιτελώς τους αμυντικούς του ισχυρισμούς κατά των αιτιάσεων που διατυπώνει η Επιτροπή. Το αντικείμενο της προσφυγής που ασκείται κατ’ εφαρμογή του άρθρου 258 ΣΛΕΕ οριοθετείται, συνεπώς, από την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία, την οποία προβλέπει η διάταξη αυτή. Ως εκ τούτου, το δικόγραφο της προσφυγής δεν μπορεί να στηρίζεται σε αιτιάσεις άλλες πλην εκείνων που διατυπώθηκαν κατά την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία.

   (βλ. σκέψεις 20-21)

2.  Σε ό,τι αφορά τόπους δυνάμενους να χαρακτηρισθούν ως τόποι κοινοτικής σημασίας, οι οποίοι έχουν συμπεριληφθεί στους διαβιβασθέντες στην Επιτροπή εθνικούς καταλόγους, ιδιαιτέρως δε τόπους που παρέχουν προστασία σε φυσικούς οικότοπους προτεραιότητας ή σε είδη προτεραιότητας, τα κράτη μέλη υποχρεούνται, δυνάμει της οδηγίας 92/43 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2006/105, να λαμβάνουν μέτρα προστασίας κατάλληλα να διαφυλάξουν, υπό το πρίσμα του σκοπού της διατηρήσεως της οδηγίας αυτής, το ουσιώδες οικολογικό ενδιαφέρον που παρουσιάζουν οι τόποι αυτοί σε εθνικό επίπεδο.

   Το ενδεδειγμένο εφαρμοστέο καθεστώς προστασίας για τους τόπους που περιλαμβάνονται σε εθνικό κατάλογο που έχει διαβιβασθεί στην Επιτροπή, δυνάμει του άρθρου 4, παράγραφος 1, της προμνησθείσας οδηγίας, επιβάλλει στα κράτη μέλη να μην επιτρέπουν παρεμβάσεις που ενδέχεται να θέσουν σοβαρά σε κίνδυνο τα οικολογικά χαρακτηριστικά των τόπων αυτών. Αυτό ακριβώς συμβαίνει όταν η παρέμβαση μπορεί είτε να ελαττώσει σημαντικά την έκταση του τόπου είτε να προκαλέσει την εξαφάνιση ειδών προτεραιότητας που απαντούν στον τόπο είτε, τέλος, να έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή του τόπου ή την εξάλειψη των αντιπροσωπευτικών χαρακτηριστικών του.

   Πράγματι, αν δεν ίσχυε αυτό, θα υπήρχε κίνδυνος να υπονομευθεί η διαδικασία λήψεως αποφάσεων σε επίπεδο Ένωσης, η οποία δεν βασίζεται μόνον στην ακεραιότητα των τόπων, όπως αυτοί κοινοποιούνται από τα κράτη μέλη, αλλά προσδιορίζεται επίσης από τις οικολογικές συγκρίσεις μεταξύ των διαφόρων τόπων που προτείνουν τα κράτη μέλη, η δε Επιτροπή δεν θα ήταν πλέον σε θέση να εκπληρώσει τα καθήκοντά της στον οικείο τομέα, ήτοι να εγκρίνει τον κατάλογο των επιλεγέντων ως τόπων κοινοτικής σημασίας περιοχών ενόψει της δημιουργίας ενός συνεκτικού ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου ειδικών ζωνών διατηρήσεως.

   Τα προεκτεθέντα ισχύουν επίσης, mutatis mutandis, για τους τόπους ως προς τους οποίους το οικείο κράτος μέλος δεν αμφισβητεί ότι πληρούν τα οικολογικά κριτήρια του άρθρου 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/43 και οι οποίοι θα έπρεπε, ως εκ τούτου, να έχουν συμπεριληφθεί στον εθνικό κατάλογο προτεινόμενων Τόπων Κοινοτικής Σημασίας που διαβιβάζεται στην Επιτροπή. Συγκεκριμένα, δεν μπορεί να γίνει δεκτό, βάσει της οδηγίας αυτής και των σκοπών που αυτή επιδιώκει, ότι στερείται οιασδήποτε προστασίας ένας τόπος, ως προς τον οποίο το οικείο κράτος μέλος δεν αμφισβητεί ότι πρέπει να συμπεριληφθεί στον προαναφερθέντα κατάλογο.

   Ως εκ τούτου, κράτος μέλος το οποίο ανέχεται δραστηριότητες που θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο τα οικολογικά χαρακτηριστικά ενός τέτοιου τόπου και δεν λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα προστασίας για να διαφυλαχθεί ο πληθυσμός του οικείου είδους που αποτελεί το οικολογικό ενδιαφέρον του τόπου αυτού, παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει της οδηγίας 92/43.

   (βλ. σκέψεις 43-47, 69 και διατακτ.)

3.  Το άρθρο 12, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/43 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2006/105, επιβάλλει στα κράτη μέλη να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε να καθιερωθεί ένα καθεστώς αυστηρής προστασίας των ζωικών ειδών που αναφέρονται στο στοιχείο αʹ του παραρτήματος IV της ίδιας οδηγίας, το οποίο να απαγορεύει κάθε μορφή σύλληψης ή θανάτωσης, εκ προθέσεως, δειγμάτων αυτών των ειδών λαμβανομένων στη φύση, την εκ προθέσεως παρενόχληση των εν λόγω ειδών, ιδίως κατά την περίοδο αναπαραγωγής, την περίοδο κατά την οποία τα νεογνά εξαρτώνται από τη μητέρα, τη χειμερία νάρκη και τη μετανάστευση, την εκ προθέσεως καταστροφή ή τη συλλογή των αυγών στο φυσικό περιβάλλον, καθώς και τη βλάβη ή την καταστροφή των τόπων αναπαραγωγής ή των τόπων ανάπαυσης.

   Ως εκ τούτου, κράτος μέλος το οποίο δεν λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα ώστε να εγκαθιδρύσει και να εφαρμόσει ένα καθεστώς αυστηρής προστασίας ενός τέτοιου ζωικού είδους, παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει του άρθρου 12, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/43.

   (βλ. σκέψεις 59, 62, 69 και διατακτ.)

Υπόθεση C-340/10

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

κατά

Κυπριακής Δημοκρατίας

«Παράβαση κράτους μέλους — Οδηγία 92/43/ΕΟΚ — Άρθρα 4, παράγραφος 1, και 12, παράγραφος 1 — Μη συμπερίληψη εντός της ταχθείσας προθεσμίας του τόπου κοινοτικής σημασίας της λίμνης Παραλιμνίου — Καθεστώς προστασίας του είδους Natrix natrix cypriaca (νερόφιδο της Κύπρου)»

Περίληψη της αποφάσεως

1. Διαδικασία – Ένσταση απαραδέκτου για λόγους δημοσίας τάξεως – Αυτεπάγγελτη εξέταση από τον δικαστή – Προσφυγή λόγω παραβάσεως – Αντικείμενο – Προσφυγή που βασίζεται σε αιτίαση που δεν διατυπώθηκε κατά την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία – Απαράδεκτο

   (Άρθρο 258 ΣΛΕΕ· Κανονισμός Διαδικασίας του Δικαστηρίου, άρθρο 92 § 2)

2. Περιβάλλον – Διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας – Οδηγία 92/43 – Ειδικές ζώνες διατηρήσεως – Τόπος που μπορεί να χαρακτηριστεί ως τόπος κοινοτικής σημασίας, αλλά δεν περιλαμβάνεται στον εθνικό κατάλογο

   (Οδηγία 92/43 του Συμβουλίου, άρθρα 3 § 1 και 4 § 1)

3. Περιβάλλον – Διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας – Οδηγία 92/43 – Αυστηρή προστασία των ζωικών ειδών που περιλαμβάνονται στο στοιχείο αʹ του παραρτήματος IV – Απαραίτητα μέτρα για την καθιέρωση ενός συστήματος προστασίας

   (Οδηγία 92/43 του Συμβουλίου, άρθρο 12 § 1 και παράρτημα IV, σημείο aʹ)

1.  Δυνάμει του άρθρου 92, παράγραφος 2, του Κανονισμού Διαδικασίας του, το Δικαστήριο μπορεί οποτεδήποτε να εξετάσει το απαράδεκτο για λόγους δημοσίας τάξεως.

   Στο πλαίσιο προσφυγής λόγω παραβάσεως, ο σκοπός της προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασίας έγκειται στο να παρασχεθεί στο οικείο κράτος μέλος η δυνατότητα, αφενός, να συμμορφωθεί προς τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από το κοινοτικό δίκαιο και, αφετέρου, να προβάλει λυσιτελώς τους αμυντικούς του ισχυρισμούς κατά των αιτιάσεων που διατυπώνει η Επιτροπή. Το αντικείμενο της προσφυγής που ασκείται κατ’ εφαρμογή του άρθρου 258 ΣΛΕΕ οριοθετείται, συνεπώς, από την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία, την οποία προβλέπει η διάταξη αυτή. Ως εκ τούτου, το δικόγραφο της προσφυγής δεν μπορεί να στηρίζεται σε αιτιάσεις άλλες πλην εκείνων που διατυπώθηκαν κατά την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία.

   (βλ. σκέψεις 20-21)

2.  Σε ό,τι αφορά τόπους δυνάμενους να χαρακτηρισθούν ως τόποι κοινοτικής σημασίας, οι οποίοι έχουν συμπεριληφθεί στους διαβιβασθέντες στην Επιτροπή εθνικούς καταλόγους, ιδιαιτέρως δε τόπους που παρέχουν προστασία σε φυσικούς οικότοπους προτεραιότητας ή σε είδη προτεραιότητας, τα κράτη μέλη υποχρεούνται, δυνάμει της οδηγίας 92/43 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2006/105, να λαμβάνουν μέτρα προστασίας κατάλληλα να διαφυλάξουν, υπό το πρίσμα του σκοπού της διατηρήσεως της οδηγίας αυτής, το ουσιώδες οικολογικό ενδιαφέρον που παρουσιάζουν οι τόποι αυτοί σε εθνικό επίπεδο.

   Το ενδεδειγμένο εφαρμοστέο καθεστώς προστασίας για τους τόπους που περιλαμβάνονται σε εθνικό κατάλογο που έχει διαβιβασθεί στην Επιτροπή, δυνάμει του άρθρου 4, παράγραφος 1, της προμνησθείσας οδηγίας, επιβάλλει στα κράτη μέλη να μην επιτρέπουν παρεμβάσεις που ενδέχεται να θέσουν σοβαρά σε κίνδυνο τα οικολογικά χαρακτηριστικά των τόπων αυτών. Αυτό ακριβώς συμβαίνει όταν η παρέμβαση μπορεί είτε να ελαττώσει σημαντικά την έκταση του τόπου είτε να προκαλέσει την εξαφάνιση ειδών προτεραιότητας που απαντούν στον τόπο είτε, τέλος, να έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή του τόπου ή την εξάλειψη των αντιπροσωπευτικών χαρακτηριστικών του.

   Πράγματι, αν δεν ίσχυε αυτό, θα υπήρχε κίνδυνος να υπονομευθεί η διαδικασία λήψεως αποφάσεων σε επίπεδο Ένωσης, η οποία δεν βασίζεται μόνον στην ακεραιότητα των τόπων, όπως αυτοί κοινοποιούνται από τα κράτη μέλη, αλλά προσδιορίζεται επίσης από τις οικολογικές συγκρίσεις μεταξύ των διαφόρων τόπων που προτείνουν τα κράτη μέλη, η δε Επιτροπή δεν θα ήταν πλέον σε θέση να εκπληρώσει τα καθήκοντά της στον οικείο τομέα, ήτοι να εγκρίνει τον κατάλογο των επιλεγέντων ως τόπων κοινοτικής σημασίας περιοχών ενόψει της δημιουργίας ενός συνεκτικού ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου ειδικών ζωνών διατηρήσεως.

   Τα προεκτεθέντα ισχύουν επίσης, mutatis mutandis, για τους τόπους ως προς τους οποίους το οικείο κράτος μέλος δεν αμφισβητεί ότι πληρούν τα οικολογικά κριτήρια του άρθρου 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/43 και οι οποίοι θα έπρεπε, ως εκ τούτου, να έχουν συμπεριληφθεί στον εθνικό κατάλογο προτεινόμενων Τόπων Κοινοτικής Σημασίας που διαβιβάζεται στην Επιτροπή. Συγκεκριμένα, δεν μπορεί να γίνει δεκτό, βάσει της οδηγίας αυτής και των σκοπών που αυτή επιδιώκει, ότι στερείται οιασδήποτε προστασίας ένας τόπος, ως προς τον οποίο το οικείο κράτος μέλος δεν αμφισβητεί ότι πρέπει να συμπεριληφθεί στον προαναφερθέντα κατάλογο.

   Ως εκ τούτου, κράτος μέλος το οποίο ανέχεται δραστηριότητες που θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο τα οικολογικά χαρακτηριστικά ενός τέτοιου τόπου και δεν λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα προστασίας για να διαφυλαχθεί ο πληθυσμός του οικείου είδους που αποτελεί το οικολογικό ενδιαφέρον του τόπου αυτού, παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει της οδηγίας 92/43.

   (βλ. σκέψεις 43-47, 69 και διατακτ.)

3.  Το άρθρο 12, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/43 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2006/105, επιβάλλει στα κράτη μέλη να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε να καθιερωθεί ένα καθεστώς αυστηρής προστασίας των ζωικών ειδών που αναφέρονται στο στοιχείο αʹ του παραρτήματος IV της ίδιας οδηγίας, το οποίο να απαγορεύει κάθε μορφή σύλληψης ή θανάτωσης, εκ προθέσεως, δειγμάτων αυτών των ειδών λαμβανομένων στη φύση, την εκ προθέσεως παρενόχληση των εν λόγω ειδών, ιδίως κατά την περίοδο αναπαραγωγής, την περίοδο κατά την οποία τα νεογνά εξαρτώνται από τη μητέρα, τη χειμερία νάρκη και τη μετανάστευση, την εκ προθέσεως καταστροφή ή τη συλλογή των αυγών στο φυσικό περιβάλλον, καθώς και τη βλάβη ή την καταστροφή των τόπων αναπαραγωγής ή των τόπων ανάπαυσης.

   Ως εκ τούτου, κράτος μέλος το οποίο δεν λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα ώστε να εγκαθιδρύσει και να εφαρμόσει ένα καθεστώς αυστηρής προστασίας ενός τέτοιου ζωικού είδους, παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει του άρθρου 12, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/43.

   (βλ. σκέψεις 59, 62, 69 και διατακτ.)