Λέξεις κλειδιά
Περίληψη

Λέξεις κλειδιά

1 Κοινωνική πολιτική - Εργαζόμενοι άνδρες και γυναίκες - Ισότητα αμοιβών - νΑρθρο 119 της Συνθήκης και οδηγία 75/117 - Προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων - νΕγκυοι, λεχώνες και γαλουχούσες εργαζόμενες - Οδηγία 92/85 - αΑδεια μητρότητας - Διατήρηση αμοιβής ή ισοδυνάμου επιδόματος - ςΕννοια - Καταβολή, υπό προϋποθέσεις, αμοιβής υψηλότερης από τα επιδόματα που προβλέπονται από την εθνική νομοθεσία κατά τη διάρκεια της άδειας μητρότητας - Προϋποθέσεις υπό τις οποίες επιτρέπεται

(Συνθήκη ΕΚ, άρθρο 119· οδηγίες του Συμβουλίου 75/117, άρθρο 1, και 92/85, άρθρα 8 και 11)

2 Κοινωνική πολιτική - Εργαζόμενοι άνδρες και γυναίκες - Πρόσβαση στην απασχόληση και όροι εργασίας - Ισότητα αμοιβών - Οδηγία 76/207 - Προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων - νΕγκυοι, λεχώνες και γαλουχούσες εργαζόμενες - Οδηγία 92/85 - αΑδεια μητρότητας - Υποχρέωση εργαζομένης τελούσας σε αναρρωτική άδεια για λόγους υγείας αναγόμενους στην εγκυμοσύνη της, η οποία γεννά κατά τη διάρκεια της αναρρωτικής αυτής άδειας, να μεταθέσει την ημερομηνία ενάρξεως της αδείας μητρότητας - Επιτρέπεται

(Οδηγίες του Συμβουλίου 76/207, άρθρο 5 § 1, και 92/85, άρθρο 8)

3 Κοινωνική πολιτική - Εργαζόμενοι άνδρες και γυναίκες - Πρόσβαση στην απασχόληση και όροι εργασίας - Ισότητα αμοιβών - Οδηγία 76/207 - Προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων - νΕγκυοι, λεχώνες και γαλουχούσες εργαζόμενες - Οδηγία 92/85 - αΑδεια μητρότητας - Απαγορεύεται να λαμβάνεται αναρρωτική άδεια κατά τη διάρκεια της αδείας μητρότητας εκτός αν η εργαζόμενη αποφασίσει να επιστρέψει στην εργασία - Δεν επιτρέπεται - Παρεμφερής απαγόρευση στο πλαίσιο πρόσθετης αδείας μητρότητας που χορηγεί ο εργοδότης - Επιτρέπεται

(Οδηγίες του Συμβουλίου 76/207 και 92/85)

4 Κοινωνική πολιτική - Εργαζόμενοι άνδρες και γυναίκες - Πρόσβαση στην απασχόληση και όροι εργασίας - Ισότητα αμοιβών - Οδηγία 76/207 - Προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων - νΕγκυοι, λεχώνες και γαλουχούσες εργαζόμενες - Οδηγία 92/85 - αΑδεια μητρότητας - Κτήση δικαιωμάτων ετήσιας κανονικής αδείας κατά τη διάρκεια της αδείας μητρότητας - Διακόπτεται κατά τη διάρκεια της πρόσθετης αδείας μητρότητας που χορηγεί ο εργοδότης - Επιτρέπεται

(Οδηγίες του Συμβουλίου 76/207 και 92/85, άρθρα 8 και 11)

5 Κοινωνική πολιτική - Προσέγγιση των νομοθεσιών - Προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων - νΕγκυοι, λεχώνες και γαλουχούσες εργαζόμενες - Οδηγία 92/85 - αΑδεια μητρότητας - Κτήση συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων μόνον κατά τη διάρκεια της περιόδου κατά την οποία η εργαζόμενη εισπράττει αμοιβή - Δεν επιτρέπεται

(Οδηγία 92/85, άρθρα 8 και 11, του Συμβουλίου)

Περίληψη

1 Το άρθρο 119 της Συνθήκης, το άρθρο 1 της οδηγίας 75/117, περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών που αφορούν την εφαρμογή της αρχής της ισότητας των αμοιβών μεταξύ εργαζομένων ανδρών και γυναικών, και το άρθρο 11 της οδηγίας 92/85, σχετικά με την εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων, δεν απαγορεύουν ρήτρα συμβάσεως εργασίας που εξαρτά την καταβολή, κατά τη διάρκεια της αδείας μητρότητας του άρθρου 8 της οδηγίας 92/85, αμοιβής υψηλότερης από τα επιδόματα που προβλέπει η εθνική νομοθεσία περί αδείας μητρότητας από την προϋπόθεση ότι η εργαζόμενη αναλαμβάνει την υποχρέωση να επιστρέψει στην εργασία της μετά τον τοκετό τουλάχιστον για έναν μήνα, ειδάλλως υποχρεούται να επιστρέψει τη διαφορά μεταξύ της καταβληθείσας κατά την άδεια μητρότητας αμοιβής και των εν λόγω επιδομάτων στο μέτρο που το ύψος των επιδομάτων αυτών δεν είναι κατώτερο του εισοδήματος που ελάμβανε η εν λόγω εργαζομένη, δυνάμει της εθνικής νομοθεσίας περί κοινωνικής ασφαλίσεως, σε περίπτωση διακοπής των δραστηριοτήτων της για λόγους αναγόμενους στην κατάσταση της υγείας της.

Παρ' όλον ότι το άρθρο 11, σημείο 3, της οδηγίας επιτάσσει ότι η εργαζόμενη πρέπει να διαθέτει κατά την άδεια μητρότητας του άρθρου 8 της εν λόγω οδηγίας εισόδημα ισοδύναμο τουλάχιστον με το επίδομα που προβλέπεται από τις εθνικές νομοθεσίες περί κοινωνικής ασφαλίσεως σε περίπτωση διακοπής των δραστηριοτήτων της για λόγους υγείας, το άρθρο 11, σημεία 2, στοιχείο ββ, και 3, δεν σκοπεί να της διασφαλίσει υψηλότερο εισόδημα από αυτό που ο εργοδότης, βάσει της συμβάσεως εργασίας, έχει αναλάβει την υποχρέωση να της παρέχει σε περίπτωση που βρίσκεται σε αναρρωτική άδεια. Επιπλέον, τέτοια ρήτρα συμβάσεως εργασίας δεν συνεπάγεται δυσμενή διάκριση λόγω φύλου, υπό την έννοια του άρθρου 119 της Συνθήκης και του άρθρου 1 της οδηγίας 75/117. Η έγκυος, λεχώνα ή γαλουχούσα εργαζόμενη βρίσκεται σε ιδιαίτερα ευαίσθητη κατάσταση που απαιτεί μεν να της χορηγείται δικαίωμα αδείας μητρότητας, αλλά δεν μπορεί να εξομοιώνεται, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της αδείας αυτής, ούτε με την κατάσταση του άνδρα ούτε με την κατάσταση της γυναίκας που τελεί σε αναρρωτική άδεια. Πράγματι, η άδεια μητρότητας που δικαιούται η εργαζόμενη σκοπεί, αφενός, στην προστασία της βιολογικής καταστάσεως της γυναίκας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά από αυτήν και, αφετέρου, στην προστασία των ειδικών σχέσεων μεταξύ της γυναίκας και του τέκνου της κατά τη διάρκεια της περιόδου που έπεται της εγκυμοσύνης και του τοκετού.

2 Το άρθρο 8 της οδηγίας 92/85, σχετικά με την εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων, και το άρθρο 5, παράγραφος 1, της οδηγίας 76/207, περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως ανδρών και γυναικών, όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, την επαγγελματική εκπαίδευση και προώθηση και τις συνθήκες εργασίας, δεν απαγορεύουν ρήτρα συμβάσεως εργασίας που υποχρεώνει την εργαζόμενη, η οποία δήλωσε ότι προτίθεται να αρχίσει την άδεια μητρότητας κατά τη διάρκεια των έξι εβδομάδων που προηγούνται της προβλεπόμενης εβδομάδας τοκετού και η οποία τελεί, αμέσως πριν από την ημερομηνία αυτή, σε αναρρωτική άδεια για λόγους υγείας αναγόμενους στην εγκυμοσύνη της και γεννά κατά τη διάρκεια της αναρρωτικής αδείας, να μεταθέσει την ημερομηνία ενάρξεως της αδείας μητρότητας μετ' αποδοχών είτε στην αρχή της έκτης εβδομάδας πριν από την προβλεπόμενη εβδομάδα τοκετού είτε στην αρχή της αναρρωτικής αδείας, όταν η δεύτερη αυτή ημερομηνία είναι μεταγενέστερη της πρώτης.

Μολονότι το άρθρο 8 της οδηγίας 92/85 προβλέπει άδεια μητρότητας τουλάχιστον δεκατεσσάρων συνεχών εβδομάδων, συμπεριλαμβανομένης της υποχρεωτικής αδείας μητρότητας τουλάχιστον δύο εβδομάδων, αφήνει εντούτοις στα κράτη μέλη την εξουσία να καθορίζουν την ημερομηνία ενάρξεως της αδείας μητρότητας. Εξάλλου, δυνάμει της οδηγίας 76/207, σε κάθε κράτος μέλος εναπόκειται, με την επιφύλαξη των ορίων που θέτει το άρθρο 8 της οδηγίας 92/85, να καθορίζει τις περιόδους αδείας μητρότητας κατά τρόπο ώστε να καθίσταται δυνατό στις εργαζόμενες να απουσιάζουν κατά την περίοδο κατά την οποία επέρχονται διαταραχές που έχουν σχέση με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό.

3 Η ρήτρα συμβάσεως εργασίας που απαγορεύει στην εργαζόμενη να λάβει αναρρωτική άδεια κατά την περίοδο των δεκατεσσάρων τουλάχιστον εβδομάδων αδείας μητρότητας τις οποίες δικαιούται δυνάμει του άρθρου 8, παράγραφος 1, της οδηγίας 92/85, σχετικά με την εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων, εκτός αν αποφασίσει να επιστρέψει στην εργασία της και να θέσει έτσι οριστικώς τέρμα στην άδεια μητρότητας, δεν συμβιβάζεται με τις διατάξεις της οδηγίας 92/85. Αν μια εργαζόμενη ασθενήσει κατά τη διάρκεια της αδείας μητρότητας και τεθεί υπό καθεστώς αναρρωτικής αδείας, η δε αναρρωτική αυτή άδεια λήγει σε ημερομηνία που προηγείται της λήξεως της εν λόγω αδείας μητρότητας, δεν μπορεί να στερείται του δικαιώματος να συνεχίσει, μετά την ημερομηνία αυτή, την άδεια μητρότητας που προβλέπεται στο άρθρο 8 της οδηγίας μέχρι τη λήξη της ελάχιστης περιόδου των δεκατεσσάρων εβδομάδων, η οποία υπολογίζεται από την ημερομηνία ενάρξεως της αδείας μητρότητας. Οποιαδήποτε αντίθετη ερμηνεία θα έθετε σε κίνδυνο την επίτευξη του σκοπού της αδείας μητρότητας, στο μέτρο που η άδεια αυτή αφορά όχι μόνο την προστασία της βιολογικής καταστάσεως της γυναίκας, αλλά και την προστασία των ιδιαιτέρων σχέσεων μεταξύ της γυναίκας και του τέκνου της κατά το χρονικό διάστημα που ακολουθεί την εγκυμοσύνη και τον τοκετό.

Αντιθέτως, η ρήτρα συμβάσεως εργασίας που απαγορεύει στην εργαζόμενη να λάβει αναρρωτική άδεια κατά τη διάρκεια της πρόσθετης αδείας μητρότητας που της χορηγεί ο εργοδότης, επιπλέον της αδείας μητρότητας του άρθρου 8 της οδηγίας 92/85, εκτός αν αποφασίσει να επιστρέψει στην εργασία της και να θέσει έτσι οριστικώς τέρμα στην άδεια μητρότητας, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της διατάξεως αυτής και συμβιβάζεται με τις διατάξεις της οδηγίας 76/207, περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως ανδρών και γυναικών, όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, την επαγγελματική εκπαίδευση και προώθηση και τις συνθήκες εργασίας, εφόσον η αρχή της απαγορεύσεως των διακρίσεων που θεσπίζεται στο άρθρο 5 της οδηγίας αυτής δεν επιτάσσει ότι η γυναίκα πρέπει να μπορεί να ασκεί συγχρόνως το δικαίωμά της για πρόσθετη άδεια μητρότητας που της χορηγεί ο εργοδότης και το δικαίωμά της για αναρρωτική άδεια.

4 Οι οδηγίες 92/85, σχετικά με την εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων, και 76/207, περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως ανδρών και γυναικών, όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, την επαγγελματική εκπαίδευση και προώθηση και τις συνθήκες εργασίας, δεν απαγορεύουν ρήτρα συμβάσεως εργασίας που ορίζει ότι δικαιώματα ετήσιας κανονικής αδείας αποκτώνται μόνο κατά την περίοδο των δεκατεσσάρων τουλάχιστον εβδομάδων αδείας μητρότητας που δικαιούνται οι εργαζόμενες δυνάμει του άρθρου 8 της οδηγίας 92/85 και ότι η κτήση των δικαιωμάτων αυτών διακόπτεται κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε πρόσθετης αδείας μητρότητας που τους χορηγεί ο εργοδότης.

Η κτήση δικαιωμάτων ετήσιας κανονικής αδείας συνιστά συναφές προς τη σύμβαση εργασίας δικαίωμα των εργαζομένων γυναικών, υπό την έννοια του άρθρου 11, σημείο 2, στοιχείο αα, της οδηγίας 92/85. Πάντως, από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι το δικαίωμα αυτό πρέπει να διασφαλίζεται μόνο κατά τη διάρκεια της αδείας μητρότητας των δεκατεσσάρων τουλάχιστον εβδομάδων που δικαιούνται οι εργαζόμενες δυνάμει του άρθρου 8 της εν λόγω οδηγίας. Περαιτέρω, η πρόσθετη άδεια μητρότητας άνευ αποδοχών συνιστά ειδικό πλεονέκτημα, το οποίο βαίνει πέραν της προστασίας που προβλέπει η οδηγία 92/85 αποκλειστικά για τις γυναίκες, οπότε η διακοπή της κτήσεως των δικαιωμάτων ετήσιας κανονικής αδείας κατά τη διάρκεια της αδείας αυτής δεν μπορεί να συνεπάγεται δυσμενή μεταχείριση των γυναικών.

5 Η οδηγία 92/85, σχετικά με την εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων, απαγορεύει ρήτρα συμβάσεως εργασίας η οποία ορίζει ότι, στο πλαίσιο επαγγελματικού συστήματος χρηματοδοτούμενου εξ ολοκλήρου από τον εργοδότη, κατά τη διάρκεια της αδείας μητρότητας του άρθρου 8 της οδηγίας αυτής αποκτώνται συνταξιοδοτικά δικαιώματα μόνο κατά τη διάρκεια της περιόδου κατά την οποία η εργαζόμενη εισπράττει την αμοιβή που προβλέπεται από τη σύμβαση αυτή ή την εθνική νομοθεσία. Μολονότι τα κράτη μέλη έχουν την ευχέρεια να εξαρτούν το δικαίωμα αμοιβής ή κατάλληλου επιδόματος, το οποίο αναφέρεται στο άρθρο 11, σημείο 2, στοιχείο ββ, της εν λόγω οδηγίας από την προϋπόθεση ότι η ενδιαφερόμενη εργαζόμενη πληροί τους προβλεπόμενους από τις εθνικές νομοθεσίες όρους κτήσεως του δικαιώματος αυτού, δεν υφίσταται τέτοια ευχέρεια για τα συναφή προς τη σύμβαση εργασίας δικαιώματα υπό την έννοια του άρθρου 11, σημείο 2, στοιχείο αα. Πάντως, η κτήση συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων, στο πλαίσιο τέτοιου επαγγελματικού συστήματος αποτελεί τμήμα των συναφών προς τη σύμβαση εργασίας δικαιωμάτων των εργαζομένων γυναικών υπό την έννοια του άρθρου 11, σημείο 2, στοιχείο αα, της οδηγίας.