Λέξεις κλειδιά
Περίληψη

Λέξεις κλειδιά

++++

1. Κοινωνική πολιτική * 'Ανδρες και γυναίκες εργαζόμενοι * Ισότητα αμοιβών * Αμοιβή * 'Εννοια * Σύνταξη επιζώντος καταβαλλόμενη από ιδιωτικό επαγγελματικό συνταξιοδοτικό σύστημα * 'Ενταξη * Συνταξιοδοτικό σύστημα έχον τη μορφή trust * Δυνατότητα τόσο των εργαζομένων όσο και των ελκόντων δικαιώματα από αυτούς να επικαλεστούν το άμεσο αποτέλεσμα του άρθρου 119 έναντι των trustees

(Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 119)

2. Κοινωνική πολιτική * 'Ανδρες και γυναίκες εργαζόμενοι * Ισότητα αμοιβών * 'Αρθρο 119 της Συνθήκης * 'Αμεσο αποτέλεσμα * Διαχείριση ιδιωτικού επαγγελματικού συνταξιοδοτικού συστήματος υπό μορφήν trust περιέχοντος κανόνες ασυμβίβαστους με την αρχή της ίσης αμοιβής * Απαράδεκτο * Υποχρεώσεις των εργοδοτών, των trustees και των εθνικών δικαστηρίων

(Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 119)

3. Κοινωνική πολιτική * 'Ανδρες και γυναίκες εργαζόμενοι * Ισότητα αμοιβών * 'Αρθρο 119 της Συνθήκης * Δυνατότητα εφαρμογής στα ιδιωτικά επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα * Αναγνώριση με την απόφαση της 17ης Μαΐου 1990, C-262/88 * Αποτελέσματα περιοριζόμενα στις παροχές που οφείλονται λόγω περιόδων απασχολήσεως μεταγενεστέρων της ημερομηνίας εκδόσεως της ανωτέρω αποφάσεως * Παροχές που δεν συνδέονται με τη διάρκεια της πραγματικής περιόδου απασχολήσεως και συντάξεις επιζώντων * Δικαίωμα για ίση μεταχείριση εξαρτώμενο από τον χρόνο επελεύσεως του γεγονότος που αποτελεί τη γενεσιουργό του αιτία * Χορήγηση στους εργαζόμενους που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση των ιδίων πλεονεκτημάτων που απολαύουν οι άλλοι εργαζόμενοι για την περίοδο μεταξύ της 17ης Μαΐου 1990 και της θέσεως σε εφαρμογή μέτρων προς αποκατάσταση της ισότητας στη μεταχείριση * Αποκατάσταση στο μέλλον της ισότητας στη μεταχείριση με εξάλειψη των χορηγηθέντων προηγουμένως πλεονεκτημάτων * Παραδεκτό

(Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 119)

4. Κοινωνική πολιτική * 'Ανδρες και γυναίκες εργαζόμενοι * Ισότητα αμοιβών * 'Αρθρο 119 της Συνθήκης * Πεδίο εφαρμογής * Μη συμβατικώς οργανωμένα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα * 'Ενταξη * Αποτελέσματα περιοριζόμενα στις παροχές που οφείλονται λόγω περιόδων απασχολήσεως μεταγενεστέρων της αποφάσεως της 17ης Μαΐου 1990, C-262/88

(Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 119)

5. Κοινωνική πολιτική * 'Ανδρες και γυναίκες εργαζόμενοι * Ισότητα αμοιβών * Αμοιβή * 'Εννοια * Εργοδοτικές εισφορές καταβαλλόμενες στο πλαίσιο επαγγελματικών συνταξιοδοτικών συστημάτων καθορισμένων παροχών χρηματοδοτουμένων δια κεφαλαιοποιήσεως * Αποκλείεται * Ανισότητες, στην περίπτωση εφάπαξ καταβολής ενός χρηματικού ποσού ή υποκαταστάσεως στα συνταξιοδοτικά δικαιώματα άλλου προσώπου, οφειλόμενες στη χρησιμοποίηση στατιστικών ασφαλιστικών στοιχείων στο πλαίσιο της χρηματοδοτήσεως * Παραδεκτό

(Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 119)

6. Κοινωνική πολιτική * 'Ανδρες και γυναίκες εργαζόμενοι * Ισότητα αμοιβών * Αμοιβή * 'Εννοια * Συμπληρωματικές παροχές καταβαλλόμενες από ιδιωτικό επαγγελματικό συνταξιοδοτικό σύστημα έναντι προαιρετικών εισφορών των μισθωτών * Αποκλείεται

(Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 119)

7. Κοινωνική πολιτική * 'Ανδρες και γυναίκες εργαζόμενοι * Ισότητα αμοιβών * Μεταφορά συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων από ένα ιδιωτικό επαγγελματικό συνταξιοδοτικό σύστημα σε άλλο λόγω αλλαγής απασχολήσεως του εργαζομένου * Υποχρέωση του δευτέρου συστήματος να καλύψει, αυξάνοντας τις παροχές, την ανεπάρκεια του μεταφερθέντος κεφαλαίου, την οφειλόμενη σε γενεσιουργό διακρίσεων μεταχείριση * Υποχρέωση περιοριζόμενη στις παροχές που οφείλονται λόγω περιόδων απασχολήσεως μεταγενεστέρων της αποφάσεως της 17ης Μαΐου 1990, C-262/88

(Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 119)

8. Κοινωνική πολιτική * 'Ανδρες και γυναίκες εργαζόμενοι * Ισότητα αμοιβών * 'Αρθρο 119 της Συνθήκης * Πεδίο εφαρμογής * Ιδιωτικά επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα περιλαμβάνοντα αποκλειστικώς ασφαλισμένους ενός και μόνο φύλου * Αποκλείεται

(Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 119)

Περίληψη

1. Τόσο οι εργαζόμενοι όσο και οι έλκοντες δικαιώματα από αυτούς μπορούν να επικαλεστούν το άμεσο αποτέλεσμα του άρθρου 119 της Συνθήκης έναντι των trustees επαγγελματικού συνταξιοδοτικού συστήματος, οι οποίοι οφείλουν να τηρούν την αρχή της ίσης μεταχειρίσεως στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεών τους που καθορίζονται από την ιδρυτική πράξη του trust.

Συγκεκριμένα, από τη μια πλευρά, η σύνταξη επιζώντος που προβλέπεται από επαγγελματικό συνταξιοδοτικό σύστημα εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 119, δεδομένου ότι το γεγονός ότι η ανωτέρω σύνταξη, εξ ορισμού, δεν καταβάλλεται στον εργαζόμενο, αλλά στον επιζώντα αυτού δεν είναι ικανό από τη φύση του να αποδυναμώσει την ερμηνεία αυτή, εφόσον τέτοια παροχή αποτελεί όφελος, η γενεσιουργός αιτία του οποίου έγκειται στην ασφάλιση του συζύγου του επιζώντος στο σύστημα, με αποτέλεσμα η σύνταξη να αποκτάται από τον επιζώντα στο πλαίσιο της εργασιακής σχέσεως μεταξύ του εργοδότη και του συζύγου του και να καταβάλλεται στον επιζώντα λόγω της εργασίας του συζύγου του. Από την άλλη πλευρά, οι trustees, παρόλον ότι είναι ξένοι προς την εργασιακή σχέση, καλούνται να δίνουν παροχές που, εντούτοις, δεν χάνουν τον χαρακτήρα αμοιβής υπό την έννοια του άρθρου 119, το χρήσιμο αποτέλεσμα του οποίου θα μειωνόταν σημαντικά και η νομική προστασία που απαιτεί η πραγματική ισότητα θα προσβαλλόταν σοβαρά, αν ο εργαζόμενος ή οι έλκοντες δικαιώματα από αυτόν μπορούσαν να επικαλεστούν τη διάταξη αυτή μόνον έναντι του εργοδότη, κατ' αποκλεισμόν των trustees οι οποίοι είναι ρητώς επιφορτισμένοι με την εκτέλεση των υποχρεώσεων του τελευταίου.

2. Λαμβανομένου υπόψη του επιτακτικού χαρακτήρα του άρθρου 119 της Συνθήκης, δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι οι εργοδότες και οι trustees, προκειμένου να απαλλαγούν της υποχρεώσεώς τους να εξασφαλίζουν ίση μεταχείριση στον τομέα των αμοιβών, δικαιούνται να επικαλεστούν τους κανόνες του συνταξιοδοτικού συστήματος ή αυτούς της ιδρυτικής πράξεως του trust ή ακόμα τα ενδεχόμενα προβλήματα που απορρέουν από την ανεπάρκεια των πόρων που οι trustees διαθέτουν.

Αν οι εφαρμοστέοι εν προκειμένω κανόνες του εσωτερικού δικαίου τούς εμποδίζουν να ενεργούν εκτός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων τους ή κατά παράβαση των διατάξεων της ιδρυτικής πράξεως του trust, οι εργοδότες και οι trustees είναι υποχρεωμένοι, προκειμένου να εξασφαλίσουν την τήρηση της αρχής της ισότητας, να χρησιμοποιούν όλα τα μέσα που παρέχει το εσωτερικό δίκαιο, όπως είναι η προσφυγή στα εθνικά δικαστήρια, ειδικώς στις περιπτώσεις που η παρέμβασή τους απαιτείται για να γίνουν τροποποιήσεις των διατάξεων του συνταξιοδοτικού συστήματος ή της ιδρυτικής πράξεως του trust.

Συγκεκριμένα, στα εθνικά δικαστήρια εναπόκειται να εξασφαλίζουν τη νομική προστασία που απορρέει υπέρ των υποκειμένων του δικαίου από το άμεσο αποτέλεσμα των διατάξεων της Συνθήκης. Για τον σκοπό αυτό, και ιδιαιτέρως στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 119, εναπόκειται στα εθνικά δικαστήρια, να επαγρυπνούν για την ορθή εφαρμογή του άρθρου αυτού, να ερμηνεύουν και να εφαρμόζουν τις εφαρμοστέες εσωτερικές διατάξεις σύμφωνα με τις επιταγές του κοινοτικού δικαίου, εξαντλώντας κάθε περιθώριο εκτιμήσεως που τους παρέχεται από το εθνικό δίκαιο, και, εφόσον τέτοια ερμηνεία δεν είναι δυνατή, να αφήνουν ανεφάρμοστο κάθε αντίθετο εθνικό κανόνα.

3. Βάσει της αποφάσεως Barber, C-262/88, δεν μπορεί να γίνει επίκληση του αμέσου αποτελέσματος του άρθρου 119 της Συνθήκης προκειμένου να απαιτηθεί ίση μεταχείριση στον τομέα των επαγγελματικών συντάξεων, παρά μόνο για τις παροχές που οφείλονται λόγω περιόδων απασχολήσεως μεταγενεστέρων της 17ης Μαΐου 1990, με αποτέλεσμα οι εργοδότες και οι trustees να μην είναι υποχρεωμένοι να εξασφαλίζουν ισότητα στη μεταχείριση όσον αφορά τις παροχές που οφείλονται λόγω προγενεστέρων της ανωτέρω ημερομηνίας περιόδων απασχολήσεως, επιφυλασσομένης της εξαιρέσεως που προβλέπεται υπέρ των εργαζομένων ή των ελκόντων δικαιώματα από αυτούς, οι οποίοι πριν από την ημερομηνία αυτή έχουν ασκήσει ένδικη προσφυγή ή έχουν υποβάλει ισοδύναμη κατά το εφαρμοστέο εθνικό δίκαιο ένσταση. Ο περιορισμός των διαχρονικών αποτελεσμάτων της αποφάσεως αυτής δεν έχει εφαρμογή στις παροχές που δεν συνδέονται με τη διάρκεια της πραγματικής περιόδου απασχολήσεως, παρά μόνο στην περίπτωση που το γεγονός που αποτελεί τη γενεσιουργό τους αιτία επήλθε πριν από την ημερομηνία εκδόσεως της αποφάσεως αυτής.

Ομοίως, ο επιζών δεν μπορεί να αξιώσει ίση μεταχείριση στον τομέα αυτό, παρά μόνο σε σχέση με περιόδους απασχολήσεως μεταγενέστερες της 17ης Μαΐου 1990, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι η σύνταξη επιζώντος αποτελεί όφελος, η γενεσιουργός αιτία του οποίου έγκειται στην ασφάλιση του συζύγου του σε επαγγελματικό συνταξιοδοτικό σύστημα.

'Απαξ διαπιστωθεί από το Δικαστήριο δυσμενής διάκριση στον τομέα των αμοιβών και για όσο χρονικό διάστημα δεν λαμβάνονται από το συνταξιοδοτικό σύστημα μέτρα προς αποκατάσταση της ισότητας στη μεταχείριση, η τήρηση του άρθρου 119 δεν μπορεί να εξασφαλιστεί παρά μόνο με τη χορήγηση στους εργαζόμενους που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση των ιδίων πλεονεκτημάτων που απολαύουν οι άλλοι εργαζόμενοι.

Απεναντίας, όσον αφορά τις περιόδους απασχολήσεως που διανύονται μετά τη θέση σε ισχύ κανόνων προοριζομένων να εξαλείψουν τη διάκριση, το άρθρο 119 δεν αντιτίθεται στην αποκατάσταση της ισότητας στη μεταχείριση με μείωση των πλεονεκτημάτων των ατόμων που προηγουμένως ετύγχαναν ευνοϊκότερης μεταχειρίσεως, καθόσον απαιτεί μόνο να λαμβάνουν οι άνδρες και γυναίκες εργαζόμενοι ίση αμοιβή για όμοια εργασία, χωρίς, εντούτοις, να επιβάλλει συναφώς ένα συγκεκριμένο επίπεδο.

4. Τα μη συμβατικώς οργανωμένα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 119 της Συνθήκης, με αποτέλεσμα να διέπονται από τις αρχές που διακηρύχθηκαν με την απόφαση της 17ης Μαΐου 1990, C-262/89, Barber, και πιο συγκεκριμένα από τον περιορισμό των διαχρονικών της αποτελεσμάτων.

Συγκεκριμένα, από την μια πλευρά, τα συστήματα αυτά απορρέουν είτε από διαβούλευση μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων ή των εκπροσώπων τους είτε από μονομερή απόφαση του εργοδότη. Η χρηματοδότησή τους εξασφαλίζεται πλήρως από τον εργοδότη ή από κοινού από αυτόν και τους εργαζόμενους, χωρίς συμμετοχή των δημοσίων αρχών. Δεν έχουν υποχρεωτική εφαρμογή σε γενικές κατηγορίες εργαζομένων, αλλά αφορούν μόνον τους μισθωτούς ορισμένων επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα η ασφάλιση στα ανωτέρω συστήματα να απορρέει υποχρεωτικώς από την εργασιακή σχέση με τον συγκεκριμένο εργοδότη, και, παρ' όλον ότι έχουν συσταθεί σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, διέπονται από ιδιαίτερες για το κάθε ένα ρυθμίσεις. Από την άλλη πλευρά, η προαναφερθείσα απόφαση Barber αντιμετώπισε για πρώτη φορά το ζήτημα της αξιολογήσεως με γνώμονα το άρθρο 119 της άνισης μεταχειρίσεως που απορρέει από τον καθορισμό διαφορετικών ηλικιών συνταξιοδοτήσεως αναλόγως του φύλου, τέτοια δε διαφοροποίηση απαντάται σε όλα τα είδη επαγγελματικών συνταξιοδοτικών συστημάτων και παράγει τα ίδια γενεσιουργά διακρίσεων αποτελέσματα.

5. Παρ' όλον ότι τόσο η σύνταξη, ενός καθορισμένου ποσού, που ο εργοδότης αναλαμβάνει τη δέσμευση να καταβάλει στον μισθωτό στο πλαίσιο ιδιωτικού επαγγελματικού συνταξιοδοτικού συστήματος όσο και οι εισφορές των μισθωτών στο εν λόγω σύστημα εμπίπτουν στην έννοια της αμοιβής κατά το άρθρο 119 της Συνθήκης, δεν ισχύει το ίδιο για τις εργοδοτικές εισφορές που προορίζονται να εξασφαλίσουν την απαραίτηση χρηματοδοτική βάση για να καλυφθεί το κόστος των συντάξεων και να εξασφαλιστεί η καταβολή τους στο μέλλον. Συγκεκριμένα, σε τέτοια συνταξιοδοτικά συστήματα που χρηματοδοτούνται δια κεφαλαιοποιήσεως υπεισέρχονται στατιστικά ασφαλιστικά στοιχεία, όπως η μεγαλύτερη για τις γυναίκες προσδοκώμενη διάρκεια ζωής, τα οποία συνεπάγονται οτι οι εργοδοτικές εισφορές που είναι αναγκαίες για την εξασφάλιση ίσων συντάξεων μεταξύ ανδρών και γυναικών εργαζομένων είναι υψηλότερες για τις γυναίκες.

Από τα προαναφερθέντα προκύπτει ότι δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 119 ούτε το γεγονός ότι υπάρχουν ανισότητες μεταξύ των εργαζομένων των δύο φύλων στις περιπτώσεις που, στο πλαίσιο ενός τέτοιου συστήματος, η προβλεπόμενη σύνταξη μετατρέπεται σε εφάπαξ καταβαλλόμενο χρηματικό ποσό ή αντικαθίσταται από σύνταξη προς εξαρτώμενον από συνταξιούχο καταβαλλόμενη έναντι της παραιτήσεως του συνταξιούχου από μέρος της συντάξεως ή μειώνεται λόγω πρόωρης συνταξιοδοτήσεως ή ακόμη και στις περιπτώσεις που τα κτηθέντα συνταξιοδοτικά δικαιώματα μεταφέρονται σε άλλο σύστημα. Συγκεκριμένα, οι ανισότητες αυτές δεν είναι τίποτα άλλο παρά συνέπεια του τρόπου χρηματοδοτήσεως αυτών των συνταξιοδοτικών συστημάτων, ο οποίος είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένος με τα στατιστικά ασφαλιστικά στοιχεία.

6. Η αρχή της ίσης μεταχειρίσεως που διακηρύσσεται στο άρθρο 119 έχει εφαρμογή σε όλες τις συνταξιοδοτικές παροχές των επαγγελματικών συστημάτων, χωρίς να συντρέχει λόγος να γίνει διάκριση αναλόγως του είδους των εισφορών βάσει των οποίων καταβάλλονται οι ανωτέρω παροχές, δηλαδή αναλόγως του αν πρόκειται περί εργοδοτικών εισφορών ή περί εισφορών των μισθωτών. Ωστόσο, όταν ένα επαγγελματικό συνταξιοδοτικό σύστημα περιορίζεται να θέσει στη διάθεση των ασφαλιζομένων το αναγκαίο διαχειριστικό πλαίσιο, ούτως ώστε αυτοί να μπορέσουν, καταβάλλοντας εντελώς προαιρετικώς εισφορές, να εξασφαλίσουν συμπληρωματικές παροχές, οι τελευταίες δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 119.

7. Στην περίπτωση μεταφοράς συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων από ένα επαγγελματικό συνταξιοδοτικό σύστημα σε άλλο λόγω αλλαγής της απασχολήσεως του εργαζομένου, το δεύτερο σύστημα είναι υποχρεωμένο, κατά το χρονικό σημείο που ο εργαζόμενος αυτός φθάσει σε ηλικία συνταξιοδοτήσεως, να αυξήσει τις παροχές που, αποδεχθέν την ανωτέρω μεταφορά, δεσμεύεται να του καταβάλει, έτσι ώστε να εξαλειφθούν τα αντίθετα προς το άρθρο 119 της Συνθήκης αποτελέσματα που απορρέουν εις βάρος του εργαζομένου από ανεπάρκεια του μεταφερθέντος κεφαλαίου, οφειλόμενη σε γενεσιουργό δυσμενών διακρίσεων μεταχείριση της οποίας αυτός είχε τύχει στο πλαίσιο του πρώτου συστήματος.

Συγκεκριμένα, η επιβαλλόμενη λόγω αλλαγής απασχολήσεως ασφάλιση σε νέο συνταξιοδοτικό σύστημα με μεταφορά των κτηθέντων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων δεν μπορεί να προκαλέσει την απώλεια των δικαιωμάτων που ο εργαζόμενος διαθέτει βάσει του ανωτέρω άρθρου.

Ωστόσο, εφόσον η απόφαση της 17ης Μαΐου 1990, C-262/88, Barber περιόρισε το άμεσο αποτέλεσμα του άρθρου 119 υπό την έννοια ότι δεν μπορεί να γίνει επίκληση του άρθρου αυτού προκειμένου να απαιτηθεί ίση μεταχείριση στον τομέα των επαγγελματικών συντάξεων παρά μόνο για τις παροχές που οφείλονται βάσει περιόδων απασχολήσεως μεταγενεστέρων της ημερομηνίας εκδόσεως της αποφάσεως αυτής, ούτε το σύστημα που προέβη στη μεταφορά των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων ούτε εκείνο προς το οποίο έγινε η μεταφορά υποχρεούνται να λάβουν τα αναγκαία χρηματοδοτικά μέτρα, προκειμένου να αποκαταστήσουν την ισότητα όσον αφορά τις προγενέστερες της 17ης Μαΐου 1990 περιόδους απασχολήσεως.

8. Ο εργαζόμενος, στην περίπτωση τωρινής ή προγενέστερης μη υπάρξεως στην οικεία επιχείρηση οποιουδήποτε εργαζομένου του ετέρου φύλου εκτελούντος ή έχοντος εκτελέσει παρεμφερή εργασία, δεν μπορεί να επικαλεστεί το άρθρο 119 προκειμένου να αξιώσει την αμοιβή της οποίας ενδεχομένως θα εδικαιούτο αν ανήκε στο άλλο φύλο. Συγκεκριμένα, σε τέτοια περίπτωση, το ουσιώδες κριτήριο προκειμένου να εξακριβωθεί η ίση μεταχείριση στον τομέα της αμοιβής, δηλαδή η λήψη ίσης αμοιβής για την εκτέλεση όμοιας εργασίας, δεν μπορεί να έχει εφαρμογή.

'Επεται ότι το άρθρο 119 δεν μπορεί να έχει εφαρμογή σε επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα στα οποία ουδέποτε έχουν ασφαλιστεί άλλα άτομα εκτός από άτομα ενός και μόνο φύλου.