Υπόθεση 149/79

Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

κατά

Βασιλείου του Βελγίου

«Ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων»

Περίληψη της αποφάσεως

1. Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων – Παρεκκλίσεις – Απασχόληση στη δημόσια διοίκηση – Έννοια – Συμμετοχή στην άσκηση της δημοσίας εξουσίας και στη διαφύλαξη των γενικών συμφερόντων του κράτους

   (Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 48, παράγραφος 4)

2. Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων – Εργαζόμενοι – Ίση μεταχείριση – Παρεκκλίσεις – Συμμετοχή στη διαχείριση οργανισμών δημοσίου δικαίου και άσκηση δημόσιας λειτουργίας – Αντικείμενο της παρεκκλίσεως

   (Κανονισμός του Συμβουλίου 1612/68, άρθρο 8)

3. Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων – Παρεκκλίσεις – Απασχόληση στη δημόσια διοίκηση – Έννοια – Ομοιόμορφη ερμηνεία και εφαρμογή – Παραπομπή στο μόνο εθνικό δίκαιο – Απαράδεκτη

   (Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 48, παράγραφος 4)

4. Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων – Παρεκκλίσεις – Απασχόληση στη δημόσια διοίκηση – Πρόσβαση μόνο των ημεδαπών στις θέσεις που συμμετέχουν στην άσκηση δημοσίας εξουσίας και στη διασφάλιση των γενικών συμφερόντων του κράτους – Νόμιμη – Αποκλεισμός των υπηκόων των άλλων κρατών μελών από όλες τις απασχολήσεις – Απαράδεκτος

   (Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 48, παράγραφος 4)

1.  Το άρθρο 48, παράγραφος 4, της Συνθήκης ΕΟΚ, προβλέποντας ότι «οι διατάξεις του παρόντος άρθρου δεν εφαρμόζονται προκειμένου περί απασχολήσεως στη δημόσια διοίκηση» θέτει εκτός του πεδίου εφαρμογής των τριών πρώτων παραγράφων του ίδιου αυτού άρθρου σύνολο απασχολήσεων που συνεπάγονται συμμετοχή, άμεση ή έμμεση, στην άσκηση της δημόσιας εξουσίας και στα καθήκοντα που έχουν ως αντικείμενο τη διασφάλιση των γενικών συμφερόντων του κράτους και των άλλων δημοσίων οργανισμών. Τέτοιες απασχολήσεις προϋποθέτουν, πράγματι, εκ μέρους των κατόχων τους, την ύπαρξη ειδικής σχέσεως αλληλεγγύης έναντι του κράτους, καθώς και την αμοιβαιότητα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που αποτελούν το θεμέλιο του δεσμού της ιθαγένειας. Αντιθέτως, η προβλεπόμενη στο άρθρο 48, παράγραφος 4, εξαίρεση δεν εφαρμόζεται σε απασχολήσεις οι οποίες, παρόλον ότι ανήκουν στο πεδίο δράσεως του κράτους και των άλλων οργανισμών δημοσίου δικαίου, δεν συνεπάγονται, ωστόσο, καμιά συμμετοχή σε καθήκοντα που αποτελούν άσκηση κατά κυριολεξία δημοσίας διοίκησης.

2.  Το άρθρο 8, του κανονισμού 1612/68, κατά το οποίο, ως προς τον εργαζόμενο υπήκοο άλλου κράτους μέλους, «είναι δυνατόν να αποκλεισθεί η συμμετοχή του από τη διοίκηση οργανισμών δημοσίου δικαίου και από την άσκηση λειτουργήματος δημοσίου δικαίου», δεν αποσκοπεί στο να αποκλείσει τους εργαζομένους υπηκόους άλλων κρατών μελών από ορισμένες απασχολήσεις, αλλά απλώς επιτρέπει να αποκλεισθούν ενδεχομένως οι εν λόγω εργαζόμενοι από ορισμένες δραστηριότητες που συνεπάγονται τη συμμετοχή στην άσκηση της δημόσιας εξουσίας, όπως είναι οι δραστηριότητες που περιλαμβάνουν την παρουσία συνδικαλιστικών εκπροσώπων στα διοικητικά συμβούλια πολλών οργανισμών δημοσίου δικαίου που έχουν οικονομική αρμοδιότητα.

3.  Ο θεμελιώδης για την ύπαρξη της Κοινότητας κανόνας, κατά τον οποίο η αναδρομή σε διατάξεις, έστω και συνταγματικές, της εσωτερικής έννομης τάξης προς περιορισμό του περιεχομένου των διατάξεων του κοινοτικού δικαίου, δεν θα μπορούσε να γίνει δεκτή, διότι θα έθιγε την ενότητα και την αποτελεσματικότητα αυτού του δικαίου, πρέπει να εφαρμόζεται επίσης και κατά τον καθορισμό του περιεχομένου και των ορίων του άρθρου 48, παράγραφος 4, της Συνθήκης ΕΟΚ. Παρόλον ότι είναι αληθές ότι αυτή η διάταξη λαμβάνει υπόψη το έννομο συμφέρον που έχουν τα κράτη μέλη να επιφυλάξουν στους υπηκόους τους σύνολο απασχολήσεων, οι οποίες έχουν σχέση με την άσκηση της δημόσιας εξουσίας και τη διασφάλιση των γενικών συμφερόντων, ενδείκνυται εντούτοις να αποφευχθεί συγχρόνως όπως, η πρακτική αποτελεσματικότητα και το περιεχόμενο των διατάξεων της συνθήκης περί ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων και ίσης μεταχειρίσεως των υπηκόων όλων των κρατών μελών υφίστανται περιορισμούς, με ερμηνεία της εννοίας της δημοσίας διοικήσεως, στηριζόμενης στο μόνο εθνικό δίκαιο και που θα καταδίκαζε σε αποτυχία την εφαρμογή των κοινοτικών κανόνων.

4.  Το άρθρο 48, παράγραφος 4, της Συνθήκης ΕΟΚ, αποβλέποντας στις απασχολήσεις που συνεπάγονται την άσκηση δημοσίας εξουσίας και την ανάληψη ευθυνών για τη διασφάλιση των γενικών συμφερόντων του κράτους, επιτρέπει στα κράτη μέλη να επιφυλάσσουν, με πρόσφορες κανονιστικές ρυθμίσεις, στους υπηκόους τους την πρόσβαση στις απασχολήσεις που συνεπάγονται την άσκηση τέτοιας εξουσίας και ανάληψη τέτοιων ευθυνών στο πλαίσιο της ίδιας σταδιοδρομίας ή της ίδιας υπηρεσίας. Ακόμα και αν γίνει δεκτό ότι τέτοιες κανονιστικές ρυθμίσεις μπορούν να δημιουργήσουν διακρίσεις, ερμηνεία του άρθρου 48, παράγραφος 4, η οποία έχει ως αποτέλεσμα να αποκλείσει τους υπηκόους των άλλων κρατών μελών από το σύνολο των απασχολήσεων στη δημόσια διοίκηση, δεν μπορεί να γίνει δεκτή, εφόσον συνεπάγεται περιορισμό των δικαιωμάτων αυτών των υπηκόων που βαίνει πέραν αυτού που είναι απαραίτητο για τη διασφάλιση της τηρήσεως των επιδιωκομένων μ' αυτή τη διάταξη σκοπών.