Χρήση των γλωσσών για την ενημέρωση των καταναλωτών

Η χρήση των γλωσσών διέπεται από διατάξεις της κοινοτικής νομοθεσίας οι οποίες είναι πολύ αυστηρές όταν πρόκειται, για παράδειγμα, για προϊόν ενδεχομένως επικίνδυνο. Η νομοθεσία σχετικά με τη χρήση των γλωσσών αποβλέπει στην επαρκή πληροφόρηση του καταναλωτή και στην ενθάρρυνση της πολύγλωσσης πληροφόρησης, εγγυώμενη ταυτόχρονα την ελευθερία των κρατών μελών από γλωσσική άποψη.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 10ης Νοεμβρίου 1993, όσον αφορά τη χρησιμοποίηση των γλωσσών για την ενημέρωση των καταναλωτών στην Κοινότητα. [COM (93) 456 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Σ' αυτή την ανακοίνωση η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι η ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά των προσφερόμενων προϊόντων και υπηρεσιών αποτελεί δικαίωμα.

Η ανακοίνωση παρουσιάζει την κατάσταση όσον αφορά τις εθνικές και κοινοτικές διατάξεις σχετικά με τη χρήση των γλωσσών για την ενημέρωση των καταναλωτών. Εξετάζονται:

• οι λεπτομέρειες επισήμανσης·
• οι τρόποι χρήσης·
• οι οδηγίες συναρμολόγησης·
• τα μέτρα προφύλαξης κατά τη χρήση·
• κάθε προειδοποίηση που έχει ως στόχο να πληροφορήσει τον τελικό χρήστη του προϊόντος ή της υπηρεσίας.

Εξάλλου η ανακοίνωση προτείνει συλλογισμούς με σκοπό την καλύτερη ενημέρωση των καταναλωτών.

Σε συνάρτηση με τα θέματα που εξετάστηκαν και με τους επιδιωκόμενους στόχους, η κοινοτική νομοθεσία προβλέπει διάφορες ρυθμίσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αναφορά στη χρήση των γλωσσών είναι ρητή. Αυτό ισχύει στην περίπτωση των κρασιών, της κυκλοφορίας των φαρμάκων στην αγορά και της επισήμανσης των προϊόντων καπνού. Σε άλλες περιπτώσεις τα κράτη μέλη υποχρεούνται να προβλέπουν κανόνες. Έτσι, η επισήμανση των τροφίμων και η διατροφική επισήμανση πρέπει να γίνονται σε γλώσσα "εύκολα κατανοητή" από τους αγοραστές. Ενδέχεται επίσης να μην θίγεται καθόλου το θέμα της γλώσσας, όπως στην περίπτωση παραπλανητικής διαφήμισης ή καταναλωτικού δανείου (es de en fr), ή να έχει αφεθεί στα κράτη μέλη η ευχέρεια επιβολής γλωσσικών απαιτήσεων (ασφάλεια των παιχνιδιών, καλλυντικά (es de en fr)).

Παρά το ότι μια προσπάθεια ομοιογενοποίησης είναι έκδηλη στις οδηγίες τεχνικής εναρμόνισης που σχετίζονται με ορισμένα βιομηχανικά προϊόντα, στην κοινοτική νομοθεσία δεν υπάρχει συστηματική προσέγγιση όσον αφορά τη χρήση των γλωσσών. Αυτό μερικές φορές συνεπάγεται κάποια προβλήματα ερμηνείας, κυρίως γύρω από την έννοια "γλώσσα εύκολα κατανοητή" από τον καταναλωτή.

Αυτή η έλλειψη συνεκτικότητας οφείλεται εν μέρει στην ποικιλία των εξεταζόμενων ειδών (τρόφιμα, καλλυντικά, οργανωμένα ταξίδια, ασφάλεια των παιχνιδιών, χρηματιστικές υπηρεσίες, κλπ). Εξηγείται επίσης από τους περιορισμούς που απορρέουν από τη συνθήκη ΕΟΚ, καθόσον οι διατάξεις που προβλέπουν γλωσσική απαίτηση μπορεί να θεωρηθεί ότι αντιτίθενται στην αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας αγαθών και υπηρεσιών. Κατά συνέπεια πρέπει να ευρεθεί ισορροπία μεταξύ της διαφύλαξης της ελεύθερης κυκλοφορίας αφενός και της υγείας και της ασφάλειας των καταναλωτών αφετέρου. Μια απλούστευση των κοινοτικών διατάξεων που αναφέρονται στις γλωσσικές απαιτήσεις είναι επίσης ευκταία.

Οι προσεγγίσεις που ακολουθήθηκαν από τα κράτη μέλη είναι πολλαπλές, ενώ το ζήτημα των γλωσσών δεν τίθεται με τους ίδιους όρους σε όλα τα κράτη μέλη. Ωστόσο, περισσότερα από τα μισά κράτη μέλη θεώρησαν ότι ήταν αναγκαία η ενημέρωση του καταναλωτή στη μητρική του γλώσσα.

Εξάλλου, όταν η κοινοτική νομοθεσία προβλέπει τη δυνατότητα των κρατών μελών να καθορίσουν τις γλωσσικές απαιτήσεις προς όφελος των καταναλωτών, αυτή η δυνατότητα ελάχιστα χρησιμοποιείται συνολικά.

Η ανακοίνωση υπογραμμίζει ότι μια πληροφορία που δύσκολα διαβάζεται και κατανοείται μπορεί να έχει πολύ βλαβερές συνέπειες για την υγεία και την ασφάλεια του καταναλωτή. Τα τρόφιμα είναι καλό παράδειγμα: στην περίπτωση αλλεργιών, διαβήτη ή συγκεκριμένου διαιτολογίου, η κακή κατανόηση της επισήμανσης μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Επίσης, στην περίπτωση ελλιπούς μετάφρασης των οδηγιών χρήσης, η χρησιμοποίηση ηλεκτρικών συσκευών (es de en fr) μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο.

Άλλωστε, η ανακοίνωση υπενθυμίζει ότι το θέμα αυτό αφορά όλους τους καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών που δεν είναι πάντοτε πολύγλωσσα.

Η ανάλυση που παρουσιάζεται στην ανακοίνωση οδηγεί την Επιτροπή να προτείνει μια ισορροπημένη προσέγγιση, η οποία θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη:

• την αρμοδιότητα των κρατών μελών σε θέματα καθορισμού των εθνικών συστημάτων στον τομέα·
• τους κανόνες της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (ΕΔ)·
• το δικαίωμα των καταναλωτών να λαμβάνουν την πληρέστερη δυνατή ενημέρωση για τα προσφερόμενα προϊόντα και υπηρεσίες.

Στο πλαίσιο αυτής της νέας προσέγγισης η Επιτροπή προτείνει τα εξής πέντε θέματα προς εξέταση:

• να ενθαρρυνθεί η πολύγλωσση ενημέρωση·
• να διατηρηθεί η ευχέρεια των κρατών μελών να απαιτούν να χρησιμοποιείται η γλώσσα της χώρας όπου το προϊόν διατίθεται στην κατανάλωση·
• να βελτιωθεί η συνοχή του κοινοτικού νομοθετικού μηχανισμού όσον αφορά τη χρήση των γλωσσών στον τομέα της κατανάλωσης·
• να βελτιωθεί η πληροφόρηση της Επιτροπής, των κρατών μελών και των υπεισερχόμενων παραγόντων σχετικά με τους ισχύοντες γλωσσικούς κανόνες·
• να ευαισθητοποιηθούν οι οικονομικοί παράγοντες (κατασκευαστές, διανομείς) ως προς την ευθύνη τους.

Νομολογία

Ο κοινοτικός νομοθέτης ενθαρρύνει τη χρήση μιας πολύγλωσσης πληροφόρησης σύμφωνα με τη νομολογία (βλέπε παρακάτω απόφαση «Peeters» για την εμπορία τροφίμων και την υπόθεση C-33/97/2 σχετικά με την επισήμανση των εμπορευμάτων).

Κρίνει επίσης ότι μια εθνική νομοθεσία πρέπει να επιτρέπει, για παράδειγμα, όσον αφορά την επισήμανση ενός προϊόντος, τη χρήση μιας ξενόγλωσσης έκφρασης εφόσον αυτό ενισχύει την πληροφόρηση του καταναλωτή ή εφόσον ο εν λόγω όρος υπάρχει μόνο στη γλώσσα καταγωγής του προϊόντος (απάντηση της 20ής Ιανουαρίου 2003, εκ μέρους του επιτρόπου κ. Bolkestein εξ ονόματος της Επιτροπής, σε συνέπεια της γραπτής ερώτησης Ρ-3785/02 του ευρωβουλευτή Bruno Gollnish).

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών: Ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο για την πολυγλωσσία [COM(2005) 596 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η Επιτροπή παρουσίασε για πρώτη φορά ειδική ανακοίνωση σχετικά με την πολυγλωσσία. Αυτή η πολιτική έχει στόχο να προσφέρει στους πολίτες πρόσβαση στη νομοθεσία, τις διαδικασίες και τις πληροφορίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στη δική τους γλώσσα. Η ανακοίνωση προτείνει επίσης μέτρα για την προαγωγή της εκμάθησης γλωσσών και της γλωσσικής πολυμορφίας των πολιτών. Ένα εργατικό δυναμικό με αυξημένες γλωσσικές ικανότητες θα είναι ευνοϊκό για την ανάπτυξη της οικονομίας εφόσον αυτοί οι εργαζόμενοι θα μπορούν να εργάζονται ή να σπουδάζουν πιο εύκολα σε ένα άλλο κράτος μέλος.

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο - Ετήσια πολιτική στρατηγική για το 2005 [COM(2004) 0133 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η ένταξη των 10 νέων κρατών μελών το Μάιο του 2004 συνεπάγεται μεγάλη προσπάθεια εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης από γλωσσική άποψη, έτσι ώστε να πληροφορούνται οι πολίτες των νέων κρατών μελών. Αυτό έχει σημαντική δημοσιονομική επίπτωση για την ΕΕ. Για παράδειγμα, οι πιστώσεις που θα χορηγηθούν το 2005 για τις ανάγκες της παραγωγής και της διάδοσης των προκηρύξεων δημοσίων συμβάσεων του συμπληρώματος της Επίσημης Εφημερίδας θα αυξηθούν κατά 3 εκατ. ευρώ, δηλαδή θα ανέλθουν συνολικά σε 32, 5 εκατ. ευρώ.

Ψήφισμα του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 1998, για τις οδηγίες χρήσης καταναλωτικών αγαθών τεχνικού χαρακτήρα [Επίσημη Εφημερίδα C 411, 31.12.1998].

Το Συμβούλιο κάλεσε τα κράτη μέλη και τους οικονομικούς παράγοντες να εξακολουθήσουν την προσπάθεια παροχής πληροφοριών οι οποίες να μπορούν να είναι κατανοητές από τους καταναλωτές από γλωσσική άποψη. Για παράδειγμα τα εγχειρίδια χρήσης των καταναλωτικών αγαθών τεχνικού χαρακτήρα πρέπει να συντάσσονται στην επίσημη γλώσσα της χώρας ή σε άλλη γλώσσα εύκολα κατανοητή στην περιφέρεια όπου πωλείται το προϊόν. Το ίδιο θα πρέπει επίσης να ισχύει και για εμπορεύματα που προέρχονται από τρίτες χώρες ή περιφέρειες αυτών. Το Συμβούλιο, όπως και η Επιτροπή, ακολουθεί τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, π.χ. υπόθεση C-33/97/2 σχετικά με την επισήμανση των εμπορευμάτων.

Η Επιτροπή παρουσίασε τον Νοέμβριο του 1993 ερμηνευτική ανακοίνωση σχετικά με τη χρήση των διαφόρων γλωσσών κατά την εμπορία των τροφίμων μετά την απόφαση "Peeters" [COM(93) 532 τελικό].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 26.07.2006