Η πολιτική συνοχής για την υλοποίηση της στρατηγικής της Λισσαβόνας (2007-2013)

Η Επιτροπή προβαίνει σε επισκόπηση των στρατηγικών και των εθνικών προγραμμάτων σχετικά με την πολιτική συνοχής για την περίοδο 2007-2013, από την οποία προκύπτει ότι η πλειονότητα των 347 δισ. ευρώ που προορίζονται για την εν λόγω πολιτική θα επενδυθούν στις προτεραιότητες της στρατηγικής της Λισσαβόνας, και συγκεκριμένα: στην οικονομία της γνώσης, στην έρευνα, στην ανάπτυξη και στην καινοτομία, στο ανθρώπινο κεφάλαιο και στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών της 11ης Δεκεμβρίου 2007 με τίτλο «Τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες υλοποιούν τη στρατηγική της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση μέσω της πολιτικής συνοχής της ΕΕ, 2007-2013» [COM(2007) 798 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η Επιτροπή προβαίνει στην πρώτη συγκεφαλαιωτική παρουσίαση των αποτελεσμάτων των διαπραγματεύσεων για τη νέα γενιά προγραμμάτων και στρατηγικών σχετικά με την αναθεωρημένη πολιτική συνοχής. Την ενδιαφέρει η συμβολή που μπορούν να έχουν τα εν λόγω προγράμματα και στρατηγικές στην αναθεωρημένη στρατηγική της Λισσαβόνας.

Η παρούσα ανακοίνωση εντάσσεται στη δέσμη που καθορίζει τις δράσεις της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης (ΕΕ) για την υλοποίηση των στόχων της Λισσαβόνας για την περίοδο 2008-2011 και αξιολογεί την πρόοδο που έχει επιτευχθεί για την υλοποίηση των στόχων της εν λόγω στρατηγικής κατά τη διάρκεια της περιόδου 2005-2007.

Πολιτική συνοχής στο επίκεντρο της διαδικασίας της Λισσαβόνας

Από τη μεταρρύθμισή της το 2006, η πολιτική συνοχής επικεντρώνεται στην υλοποίηση των προτεραιοτήτων της στρατηγικής της Λισσαβόνας για την περίοδο 2007-2013 και συγκεκριμένα: να καταστεί η ΕΕ ελκυστικός τόπος για την απασχόληση και τις επενδύσεις, να ενθαρρυνθεί η καινοτομία, η επιχειρηματικότητα και η ανάπτυξη της οικονομίας της γνώσης καθώς και να δημιουργηθούν περισσότερες και καλύτερης ποιότητας θέσεις εργασίας.

Η ανανεωμένη πολιτική συνοχής είχε σαν αποτέλεσμα την αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων προς όφελος των τοπικών και περιφερειακών εταίρων, τη μεταξύ τους ανταλλαγή γνώσεων και πόρων καθώς και την εκπόνηση κατάλληλα προσαρμοσμένων τοπικών και περιφερειακών στρατηγικών.

Πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες υλοποίησης των στόχων της Λισσαβόνας λαμβανομένων υπόψη της πολυμορφίας του περιβάλλοντος και των δυσκολιών που αντιμετωπίζει κάθε χώρα. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη κράτη μέλη καλούνται να αφιερώσουν το μεγαλύτερο μέρος των κονδυλίων τους σε ενέργειες που υλοποιούν τους εν λόγω στόχους και σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που προβλέπονται από τα εθνικά προγράμματα μεταρρύθμισης (ΕΠΜ).

Προβάδισμα στις προτεραιότητες της Λισσαβόνας

Για την περίοδο 2007-2013, ο προϋπολογισμός της πολιτικής συνοχής ανέρχεται σε 347 δισ. ευρώ, στα οποία προστίθενται 160 δισ. που προέρχονται από εθνικούς δημόσιους ή ιδιωτικούς πόρους. Περίπου το 80 % των εν λόγω πόρων θα διατεθεί στις περιφέρειες που υπάγονται στο στόχο «σύγκλιση», το 65 % εκ των οποίων θα διατεθεί σε σκοπούς που συνδέονται με τη στρατηγική της Λισσαβόνας. Οι περιφέρειες που υπάγονται στο στόχο «περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση» θα απορροφήσουν το 16 % των ενισχύσεων της πολιτικής συνοχής, εκ των οποίων το 82 % θα διατεθεί για ενέργειες που συνδέονται με τη στρατηγική της Λισσαβόνας.

Οι προσπάθειες θα επικεντρωθούν στις ακόλουθες τέσσερις προτεραιότητες της στρατηγικής της Λισσαβόνας:

• μεγαλύτερη επένδυση στη γνώση και την καινοτομία·
• αξιοποίηση του δυναμικού των επιχειρήσεων (κυρίως ΜΜΕ)·
• βελτίωση της απασχολησιμότητας χάρη στην ευελιξία με ασφάλεια·
• βέλτιστη δυνατή διαχείριση των ενεργειακών πόρων.

Επένδυση στη γνώση και στην καινοτομία

Τα προγράμματα συνοχής επενδύουν 85 δισ. ευρώ στη γνώση και την καινοτομία στους εξής κυρίως τομείς: βελτίωση των ικανοτήτων καινοτομίας των επιχειρήσεων (49,5 δισ.) και των δεξιοτήτων· διάδοση, χρήση και σχεδιασμός τεχνολογιών· δημιουργία επιχειρήσεων καθώς και για την προώθηση ενός πιο ευέλικτου εργατικού δυναμικού.

Στον τομέα αυτό, πρέπει να αξιοποιηθούν οι υπάρχοντες πόλοι αριστείας, να βελτιωθούν οι εθνικές και περιφερειακές δεξιότητες, να επιδιωχθεί η κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων και να αξιοποιηθούν οι υπάρχουσες δυνατότητες. Ένας τρόπος για την επίτευξη του στόχου αυτού θα μπορούσε να είναι η ανάληψη κοινής δράσης για τη δημιουργία μιας νέας γενιάς εργαστηρίων, οργάνων και υποδομών βασικής έρευνας παγκόσμιου κύρους.

Aξιοποίηση του δυναμικού των επιχειρήσεων

Η πολιτική συνοχής βοηθά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) να επενδύουν σε ανθρώπινο κεφάλαιο, να θέτουν σε λειτουργία αποτελεσματικά συστήματα διαχείρισης, να δημιουργούν ικανοποιητικό εργασιακό περιβάλλον, να προβλέπουν τις οικονομικές αλλαγές και να περιορίζουν τον διοικητικό φόρτο.

Για την περίοδο 2007-2013, σχεδόν 19 δισ. ευρώ προορίζονται να διατεθούν για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ και για την πρόσβασή τους στις διεθνείς αγορές. Χάρη στις δράσεις JEREMIE και JESSICA, που στοχεύουν στη βελτίωση της προσφοράς καινοτόμων προϊόντων χρηματοοικονομικής τεχνικής στις περιφέρειες, οι ΜΜΕ θα μπορούν να έχουν πρόσβαση και σε άλλες πηγές ενισχύσεων.

Όσον αφορά τη στήριξη της μικροπίστωσης, εγκρίθηκε η πρωτοβουλία JASMINE για την ανάπτυξη της απασχόλησης και τη βελτίωση της κοινωνικής ένταξης. Εκδόθηκε, επίσης, ανακοίνωση που προτείνει κατευθυντήριες γραμμές για τις συνέργειες μεταξύ της πολιτικής συνοχής, των ερευνητικών προγραμμάτων-πλαισίων και του προγράμματος για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία.

Βελτίωση της απασχολησιμότητας χάρη στην ευελιξία με ασφάλεια

Για την περίοδο 2007-2013, η πολιτική συνοχής θα χρηματοδοτήσει διάφορες πτυχές της ευελιξίας με ασφάλεια, ύψους περίπου 50 δισ. ευρώ. Τα νέα προγράμματα θα επιδιώξουν να βελτιώσουν την απασχολησιμότητα μέσω της ευελιξίας με ασφάλεια, στηρίζοντας τις επιχειρήσεις στην εκπόνηση στρατηγικών για τους ανθρώπινους πόρους και στην ανάπτυξη παραγωγικότερων μέσων εργασίας καθώς και στη διευκόλυνση της διαδικασίας μετάβασης που οφείλεται στην αναδιάρθρωση.

Οι πολιτικές της αγοράς εργασίας στους τομείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης παρέχουν τις δεξιότητες και τα τυπικά προσόντα που είναι αναγκαία στην αγορά εργασίας. Θα αυξηθούν οι ενισχύσεις που χορηγούνται για τη μεταρρύθμιση των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης (25,3 δισ. ευρώ).

Βέλτιστη δυνατή διαχείριση των ενεργειακών πόρων

Τα νέα προγράμματα προσδίδουν μεγαλύτερη αξία στη βελτίωση της διαχείρισης των ενεργειακών πόρων και στην εξέλιξη προς μια αποτελεσματική και ολοκληρωμένη ενεργειακή πολιτική. Συγκριτικά με την περίοδο 2000-2006, οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η ενεργειακή απόδοση θα είναι πέντε φορές υψηλότερες για το στόχο «σύγκλιση» και επτά φορές υψηλότερες για το στόχο «περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση».

Ανταπόκριση στις συστάσεις και προτεραιότητες

Οι επενδύσεις που αποσκοπούν στην υλοποίηση των στόχων της Λισσαβόνας καλύπτουν διαφόρους τομείς, ο σύνθετος χαρακτήρας των οποίων μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες για τα κράτη μέλη. Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό, προβλέπεται η διάθεση 51 δισ. ευρώ για προγράμματα που στοχεύουν στην ενίσχυση των συνεργειών για την προστασία του περιβάλλοντος, την πρόληψη των κινδύνων και την ανάπτυξη.

Για την οικονομική ανάπτυξη απαιτείται ένα κατάλληλα προσαρμοσμένο δίκτυο μεταφορών. Προτεραιότητα δίνεται στην επέκταση των διευρωπαϊκών δικτύων στον τομέα των μεταφορών (RTE-T) με προϋπολογισμό ύψους 38 δισ. ευρώ. Τα σχέδια που διευκολύνουν την πρόσβαση στο διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών και που προωθούν συστήματα μεταφορών που σέβονται περισσότερο το περιβάλλον θα επιχορηγηθούν με 34 δισ. ευρώ.

Σχεδόν 3,6 δισ. ευρώ θα διατεθούν στις δημόσιες διοικήσεις και στις δημόσιες υπηρεσίες προκειμένου να εκσυγχρονιστούν και να μπορέσουν να χαράξουν και να υλοποιήσουν αποτελεσματικές πολιτικές. Το μέσο τεχνικής συνδρομής JASPERS θα υποστηρίξει επίσης τα νέα κράτη μέλη να υλοποιήσουν σχέδια ποιότητας που θα πληρούν τις προϋποθέσεις για να λάβουν οικονομική στήριξη από την ΕΕ.

Ενίσχυση των εταιρικών σχέσεων

Υπάρχει αρκετά στενή συνεργασία των υπεύθυνων συντονισμού της εφαρμογής των διευρωπαϊκών δικτύων καθώς και μεταξύ εκείνων που εκπονούν τις στρατηγικές και τα προγράμματα σχετικά με την πολιτική συνοχής. Σε περίπτωση που η συνεργασία αυτή δεν είναι αποτελεσματική πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες.

Όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να συνεργάζονται στενά στην εκπόνηση και εκτέλεση των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής. Στην εν λόγω πολιτική συμμετέχουν οι «κάθετοι» εταίροι (η Κοινότητα και οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές) και οι «οριζόντιοι» εταίροι (εκπρόσωποι επιχειρήσεων, συνδικαλιστικές οργανώσεις, ΜΚΟ κ.λπ.).

Αξιολόγηση και παρακολούθηση της πολιτικής συνοχής για τη διαδικασία της Λισσαβόνας

Υποβάλλονται κατά τακτά διαστήματα εκθέσεις για τη συμβολή της πολιτικής συνοχής στη βελτίωση της ανάπτυξης και της απασχόλησης, ώστε να γίνεται διασταύρωση των στοιχείων και να διασφαλίζεται η συνέπεια στη διαχείριση των διευρωπαϊκών δικτύων και των προγραμμάτων στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής.

Τα κράτη μέλη υποβάλλουν έκθεση κάθε χρόνο για τις ενισχύσεις που διατίθενται για κάθε πρόγραμμα καθώς και έκθεση για τα έτη 2009 και 2012 σχετικά με τη συμβολή της πολιτικής συνοχής στο πρόγραμμα της Λισσαβόνας.

Η Επιτροπή καταρτίζει (για τα έτη 2010 και 2013) έκθεση για τη συμβολή κάθε κράτους μέλους και για την ανάγκη προσαρμογής των προγραμμάτων σε συνάρτηση με τις νέες προκλήσεις.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών της 14ης Μαΐου 2008 για τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων σχετικά με τις στρατηγικές και τα προγράμματα της πολιτικής της συνοχής για την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013 [COM(2008) 301 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Σε συνέχεια των διαπραγματεύσεων (EN) που πραγματοποιήθηκαν με τα κράτη μέλη, η Επιτροπή παρουσιάζει τις προτεραιότητες για την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013 της πολιτικής συνοχής. Εξυπηρετώντας τους σκοπούς της στρατηγικής της Λισσαβόνας, οι χρηματοοικονομικοί πόροι που διατέθηκαν για τους στόχους σύγκλισης, ανταγωνιστικότητας και εδαφικής συνεργασίας στηρίζουν την καινοτομία, την έρευνα, τις δεξιότητες και το ανθρώπινο κεφάλαιο.

Οι περιφερειακές ή τομεακές στρατηγικές έχουν προσαρμοστεί στις νέες προκλήσεις. Έτσι, οι επενδύσεις πρέπει να συμβάλλουν στην ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο, διευκολύνοντας την πρόσβασή τους στις αγορές και στηρίζοντάς τις ώστε να αντιμετωπίζουν τις αναδιαρθρώσεις. Η δημογραφική γήρανση και οι δημογραφικές αλλαγές της ευρωπαϊκής κοινωνίας απαιτούν ιδίως την αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας και τη βελτίωση των δεξιοτήτων των εργαζομένων. Στόχος της πολιτικής συνοχής είναι κυρίως η ένταξη των διακινούμενων εργαζομένων, η καταπολέμηση των διακρίσεων, της φτώχιας και του αποκλεισμού. Τα προγράμματα στηρίζουν την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών για το περιβάλλον, νέων δεξιοτήτων, καθώς και τη χρηματοδότηση υποδομών, προκειμένου να πραγματοποιηθούν οι ευρωπαϊκοί στόχοι στους τομείς της βιώσιμης ανάπτυξης, της αλλαγής του κλίματος και της ενέργειας.

Η αποκεντρωμένη διαχείριση των κονδυλίων είναι ένα βασικό στοιχείο για την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων. Η πολυεπίπεδη εταιρική σχέση που αναπτύχθηκε ανάμεσα στις δημόσιες αρχές και την κοινωνία των πολιτών κατά τη θέσπιση στρατηγικών επιτρέπει επίσης τη βελτιωμένη προσαρμογή των επενδύσεων στην εκάστοτε περιφερειακή και τοπική πραγματικότητα. Επιπλέον, οι ανταλλαγές ορθών πρακτικών που διαπιστώθηκαν κατά τους προηγούμενους προγραμματισμούς συμβάλλουν στην αποδοτικότητα των δημοσίων δαπανών. Η διάδοσή τους εξασφαλίζεται στα πλαίσια των κοινοτικών πρωτοβουλιών και ιδιαίτερα της νέας πρωτοβουλίας «Περιφέρειες για την οικονομική αλλαγή» (EN) (FR) και του στόχου εδαφικής συνεργασίας.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 03.03.2009