Επείγουσα παρέμβαση για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ενέργειας

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΕ) 2022/1854 του Συμβουλίου σχετικά με παρέμβαση έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ενέργειας

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

Ο κανονισμός θεσπίζει μέτρα για τη μείωση της ζήτησης της ηλεκτρικής ενέργειας και την αναδιανομή των πλεονασμάτων και των κερδών του ενεργειακού τομέα στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις έτσι ώστε να μετριαστούν οι επιπτώσεις των αυξανόμενων τιμών της ενέργειας.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας

Ο κανονισμός:

• θέτει ως στόχο την οικειοθελή μηνιαία μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά 10 %·
• θέτει ως δεσμευτικό στόχο τη μείωση κατά 5 % της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στις ώρες αιχμής.

Η βάση υπολογισμού είναι η μέση κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κατά τους αντίστοιχους μήνες, από τον Νοέμβριο μέχρι τον Μάρτιο, τα προηγούμενα πέντε έτη.

Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) είναι αρμόδια για τα ακόλουθα:

• τον προσδιορισμό των ωρών αιχμής που θα αντιστοιχούν στο 10 %, τουλάχιστον, όλων των ωρών από την 1η Δεκεμβρίου 2022 μέχρι την 31η Μαρτίου 2023, στη διάρκεια των οποίων θα μειώσουν τη ζήτηση.
• την επιλογή των μέτρων που θα ληφθούν για τη μείωση της κατανάλωσης, τα οποία πρέπει:
  • να είναι σαφώς καθορισμένα, διαφανή, αναλογικά, στοχευμένα, αμερόληπτα και επαληθεύσιμα·
  • να μη στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό ή την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας· και
  • να μην παρεμποδίζουν τη διαδικασία αντικατάστασης των τεχνολογιών ορυκτών καυσίμων με τεχνολογίες που χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια.

Υποχρεωτικό ανώτατο όριο στα έσοδα στην αγορά ενέργειας

Τα αγοραία έσοδα των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας που έχουν χαμηλότερο οριακό κόστος δεν μπορούν να υπερβούν τα 180 ευρώ/MWh έτσι ώστε να περιοριστούν προσωρινά, σε μια περίοδο εξαιρετικά υψηλών τιμών φυσικού αερίου που αυξάνουν πολύ το κόστος των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με φυσικό αέριο, τα έκτακτα αγοραία έσοδα των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας που έχουν χαμηλότερο οριακό κόστος. Το επίπεδο αυτό έχει καθοριστεί με στόχο τη διατήρηση της κερδοφορίας των φορέων εκμετάλλευσης και την αποφυγή παρεμπόδισης των επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ισχύει για ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από:

• αιολική ενέργεια,
• ηλιακή ενέργεια (θερμική και φωτοβολταϊκή),
• γεωθερμική ενέργεια,
• υδροηλεκτρική ενέργεια χωρίς ταμιευτήρα,
• βιομάζα (με εξαίρεση το βιομεθάνιο),
• απόβλητα,
• πυρηνική ενέργεια,
• λιγνίτη,
• προϊόντα αργού πετρελαίου ή
• τύρφη.

Τα κράτη μέλη πρέπει:

• να φροντίζουν ώστε το ανώτατο όριο να εφαρμόζεται για όλα τα έσοδα, συμπεριλαμβανομένων των εσόδων των ενδιάμεσων που εργάζονται για λογαριασμό παραγωγών·
• να παίρνουν αποτελεσματικά μέτρα για την πρόληψη της καταστρατήγησης αυτών των υποχρεώσεων από τους παραγωγούς, ιδίως όταν αυτοί ελέγχονται από άλλες επιχειρήσεις ή ανήκουν εν μέρει σε άλλες επιχειρήσεις.

Μπορούν να υπάρξουν εξαιρέσεις στην εφαρμογή του ανώτατου ορίου σε ορισμένες περιπτώσεις, για παράδειγμα όταν πρόκειται για:

• σχέδια επίδειξης·
• παραγωγούς με εγκαταστάσεις ισχύος κάτω του 1 MW, όπου το ανώτατο όριο θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντικό διοικητικό φόρτο·
• ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται σε υβριδικούς σταθμούς που χρησιμοποιούν και συμβατικές πηγές ενέργειας, όπου υπάρχει κίνδυνος αύξησης των εκπομπών CO₂ και μείωσης της παραγωγής ανανεώσιμης ενέργει.

Εθνικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης

Τα κράτη μέλη μπορούν να θέτουν διαφορετικά όρια στα έσοδα με στόχο:

• τη διαφοροποίηση μεταξύ των ποικίλων τεχνολογιών·
• την εφαρμογή περαιτέρω ορίων στους εμπόρους ηλεκτρικής ενέργειας·
• την εφαρμογή υψηλότερων ορίων σε παραγωγούς με επενδύσεις και λειτουργικές δαπάνες που ξεπερνούν τα 180 ευρώ/MWh· ή
• τη διατήρηση ή θέσπιση εθνικών μέτρων για τον περιορισμό των εσόδων των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από πηγές που δεν αναφέρονται παραπάνω.

Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να θέτουν ειδικό ανώτατο όριο για τα αγοραία έσοδα από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από άνθρακα ή από ορισμένους σταθμούς υδροηλεκτρικής ενέργειας που δεν καλύπτονται από τον παραπάνω κατάλογο. Τα μέτρα πρέπει:

• να είναι αναλογικά και αμερόληπτα·
• να μη θέτουν σε κίνδυνο τα επενδυτικά μηνύματα·
• να διασφαλίζουν την κάλυψη των επενδυτικών και των λειτουργικών δαπανών·
• να μη στρεβλώνουν τη λειτουργία των χονδρικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας.

Τα κράτη μέλη πρέπει να φροντίζουν ώστε όλα τα πλεονάσματα που προκύπτουν από την επιβολή ανώτατου ορίου να χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση της στοχευμένης στήριξης των τελικών καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας με στόχο τον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας. Τα μέτρα αυτά μπορούν να περιλαμβάνουν:

• στήριξη για τη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας·
• μεταφορές ποσών απευθείας στους πελάτες, π.χ. μέσω μειώσεων στα τιμολόγια δικτύου·
• αποζημίωση των προμηθευτών που παραδίδουν ηλεκτρική ενέργεια σε πελάτες κάτω του κόστους μετά από παρέμβαση στον καθορισμό των τιμών σε εθνικό επίπεδο·
• μείωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας για τους τελικούς καταναλωτές·
• προώθηση των επενδύσεων από πελάτες σε τομείς όπως οι τεχνολογίες απανθρακοποίησης, οι ανανεώσιμες πηγές και η ενεργειακή απόδοση.

Τα κράτη μέλη με καθαρές εισαγωγές ενέργειας άνω του 100 % έπρεπε να συνάψουν συμφωνία το αργότερο μέχρι την 1η Δεκεμβρίου 2022 για τον κατάλληλο επιμερισμό των πρόσθετων εσόδων με το κράτος μέλος εξαγωγής. Παρόμοιες συμφωνίες μπορούν να συνάπτουν όλα τα κράτη μέλη που εισάγουν ενέργεια.

Μέτρα για το λιανικό εμπόριο

Τα κράτη μέλη μπορούν προσωρινά, σε ορισμένες περιπτώσεις:

• να παρεμβαίνουν για τον καθορισμό των τιμών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις·
• να καθορίζουν κατ’ εξαίρεση τιμές κάτω του κόστους.

Συνεισφορά αλληλεγγύης από εταιρείες πετρελαίου, αερίου, γαιάνθρακα και διυλιστηρίων

Ο κανονισμός ορίζει υποχρεωτική προσωρινή συνεισφορά αλληλεγγύης σύμφωνα με τα πλεονάζοντα κέρδη των εταιρειών πετρελαίου, φυσικού αερίου, γαιάνθρακα και των διυλιστηρίων, η οποία υπολογίζεται με βάση τα φορολογητέα κέρδη το οικονομικό έτος που ξεκινά το 2022 ή/και το 2023 των οποίων η αύξηση υπερβαίνει το 20 % σε σύγκριση με τον μέσο όρο των φορολογητέων κερδών από το 2018 μέχρι το 2021.

Τα κράτη μέλη πρέπει να χρησιμοποιούν τα έσοδα για την παροχή στοχευμένης οικονομικής στήριξης για:

• ιδιώτες πελάτες, ιδίως ευάλωτα νοικοκυριά, και εταιρείες, έτσι ώστε να μετριαστούν οι επιπτώσεις των υψηλών λιανικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας·
• τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας μέσω διαφόρων καθεστώτων·
• την προώθηση εγχώριων επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, διαρθρωτικών επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης και άλλων τεχνολογιών απανθρακοποίησης·
• εταιρείες σε ενεργοβόρες βιομηχανίες, με τον όρο ότι επενδύουν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης ή σε άλλες τεχνολογίες απανθρακοποίησης·
• την ανάπτυξη ενεργειακής αυτονομίας, ιδίως επενδύσεις που εναρμονίζονται με τους στόχους του σχεδίου REPowerEU·
• κοινή χρηματοδότηση μέτρων που παίρνουν τα κράτη μέλη για την προστασία της απασχόλησης και την επανειδίκευση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού.

Επανεξέταση

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επανεξετάσει τα μέτρα μείωσης της ζήτησης και επιβολής ανώτατου ορίου τιμών το αργότερο μέχρι τις 30 Απριλίου 2023. Το μέτρο της συνεισφοράς αλληλεγγύης θα επανεξεταστεί το αργότερο μέχρι τις 15 Οκτωβρίου 2023.

ΓΙΑ ΠΟΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Ο κανονισμός εφαρμόζεται από τις 8 Οκτωβρίου 2022. Αποτελεί προσωρινό μέτρο έκτακτης ανάγκης· οι περισσότεροι κανόνες θα πάψουν να ισχύουν στις 31 Δεκεμβρίου 2023.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε επίσης:

• Ενεργειακή ασφάλεια (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ) 2022/1854 του Συμβουλίου, της 6ης Οκτωβρίου 2022, σχετικά με παρέμβαση έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ενέργειας (ΕΕ L 261 I της 7.10.2022, σ. 1-21).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κανονισμός (ΕΕ) 2022/1369 του Συμβουλίου, της 5ης Αυγούστου 2022, σχετικά με συντονισμένα μέτρα μείωσης της ζήτησης αερίου (ΕΕ L 206 της 8.8.2022, σ. 1-10).

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Σχέδιο REPowerEU [COM(2022) 230 final, 18.5.2022].

Κανονισμός (ΕΕ) 2019/943 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019, σχετικά με την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 158 της 14.6.2019, σ. 54-124).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

Οδηγία (ΕΕ) 2019/944 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την τροποποίηση της οδηγίας 2012/27/ΕΕ (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 158 της 14.6.2019, σ. 125-199).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Κανονισμός (ΕΕ) 2019/942 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019, για την ίδρυση Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 158 της 14.6.2019, σ. 22-53).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1938 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2017, σχετικά με τα μέτρα κατοχύρωσης της ασφάλειας εφοδιασμού με φυσικό αέριο και με την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 994/2010 (ΕΕ L 280 της 28.10.2017, σ. 1-56).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

τελευταία ενημέρωση 20.10.2022