Σχέδιο δράσης για την ενεργειακή απόδοση (2007-2012)

Η Επιτροπή ενέκρινε σχέδιο δράσης με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 20 % έως το 2020. Το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει μέτρα για τη βελτίωση των ενεργειακών επιδόσεων των προϊόντων, των κτιρίων και των υπηρεσιών, για τη βελτίωση της απόδοσης της παραγωγής και της διανομής ενέργειας, για τη μείωση του αντικτύπου των μεταφορών στην ενεργειακή κατανάλωση, για τη διευκόλυνση της χρηματοδότησης και της υλοποίησης επενδύσεων στον τομέα αυτό, για την παρότρυνση και ενίσχυση μιας ορθολογικής συμπεριφοράς στην κατανάλωση ενέργειας καθώς και για την ενίσχυση της διεθνούς δράσης στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής της 19ης Οκτωβρίου 2006 με τίτλο: «Σχέδιο δράσης για την ενεργειακή απόδοση: Αξιοποίηση του δυναμικού» [COM (2006) 545 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Με το σχέδιο δράσης επιδιώκεται να κινητοποιηθεί το ευρύ κοινό, οι ιθύνοντες χάραξης πολιτικής και οι παράγοντες της αγοράς και να μετασχηματισθεί η εσωτερική αγορά ενέργειας κατά τρόπο που να προσφέρει στους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) υποδομές (συμπεριλαμβανομένων των κτιρίων), προϊόντα (μεταξύ άλλων συσκευές και αυτοκίνητα), διεργασίες και ενεργειακές υπηρεσίες με τον υψηλότερο, παγκοσμίως, ενεργειακό βαθμό απόδοσης .

Με το σχέδιο δράσης επιδιώκεται ο έλεγχος και η μείωση της ενεργειακής ζήτησης καθώς και η στοχοθετημένη δράση όσον αφορά την κατανάλωση και τον εφοδιασμό, προκειμένου να εξοικονομηθεί το 20 % της ετήσιας κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας έως το 2020 (σε σχέση με τις προβολές για την ενεργειακή κατανάλωση για το 2020). Ο στόχος αντιστοιχεί με ετήσια εξοικονόμηση 1,5 % περίπου έως το 2020.

Η ουσιαστική και βιώσιμη εξοικονόμηση ενέργειας συνεπάγεται, αφενός, την ανάπτυξη τεχνικών, προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής ενεργειακής απόδοσης και, αφετέρου, τη μεταβολή της συμπεριφοράς ώστε να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας και να διατηρηθεί, παράλληλα, η ίδια ποιότητα ζωής. Στο σχέδιο προτείνεται σειρά βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων μέτρων για την υλοποίηση του στόχου αυτού.

Το σχέδιο δράσης καλύπτει περίοδο έξι ετών, από την 1η Ιανουαρίου 2007 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2012. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η περίοδος αυτή θα επαρκέσει για την έγκριση των περισσότερων μέτρων που προτείνει και την ενσωμάτωσή τους στο εσωτερικό δίκαιο των κρατών μελών. Το 2009 θα πραγματοποιηθεί ενδιάμεση αξιολόγηση.

ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η σημαντικότερη εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να πραγματοποιηθεί στους ακόλουθους τομείς: κατοικίες και εμπορικά κτίρια (τριτογενής τομέας) με δυναμικό μείωσης που εκτιμάται από 27 % έως 30 %, μεταποιητική βιομηχανία, με δυνατότητες εξοικονόμησης περίπου 25 %, και τομέας των μεταφορών, με δυνατότητες μείωσης που εκτιμώνται στο 26 %.

Η τομεακή μείωση της κατανάλωσης ενέργειας αντιστοιχεί σε συνολική εξοικονόμηση που εκτιμάται σε 390 εκατομμύρια τόνους ισοδυνάμου πετρελαίου (ΤΙΠ) ετησίως, δηλαδή 100 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως έως το 2020. Εξάλλου, με τον τρόπο αυτό θα μειωθούν οι εκπομπές CO2 κατά 780 εκατομμύρια τόνους ετησίως.

Η δυνητική αυτή εξοικονόμηση μπορεί να προστεθεί στη μείωση της κατανάλωσης, η οποία υπολογίζεται σε 1,8 % ή 470 εκατομμύρια ΤΙΠ ετησίως και προκύπτει μεταξύ άλλων από τα ληφθέντα μέτρα και από την κανονική αντικατάσταση του τεχνικού εξοπλισμού.

Η υλοποίηση του στόχου της μείωσης κατά 20 % θα επιτρέψει τον περιορισμό τόσο των επιπτώσεων στις κλιματικές αλλαγές όσο και της εξάρτησης της ΕΕ από την εισαγωγή ορυκτών καυσίμων. Το σχέδιο δράσης θα συμβάλει επίσης στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, στην ανάπτυξη των εξαγωγών νέων τεχνολογιών και στη βελτίωση της επικρατούσας κατάστασης στην απασχόληση. Εξάλλου, με την εξοικονόμηση που θα πραγματοποιηθεί, θα αντισταθμιστεί το κόστος των επενδύσεων στις καινοτόμες τεχνολογίες.

ΜΕΤΡΑ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ

Τα μέτρα που εγκρίθηκαν από την Επιτροπή και περιλαμβάνονται στο σχέδιο δράσης είναι τα αποτελεσματικότερα συγκριτικά με το κόστος, δηλαδή το περιβαλλοντικό κόστος του κύκλου ζωής τους είναι το χαμηλότερο και, παράλληλα, δεν υπερβαίνει τις επενδύσεις που προβλέπονται στον τομέα της ενέργειας. Έχει δοθεί προτεραιότητα σε ορισμένα από αυτά τα μέτρα και, συνεπώς, πρέπει να ληφθούν χωρίς καθυστέρηση, ενώ άλλα προβλέπεται να εφαρμοστούν κατά την εξαετή διάρκεια του σχεδίου δράσης.

Βελτίωση των ενεργειακών επιδόσεων

Όσον αφορά τις ενεργοβόρες συσκευές και τον τεχνικό εξοπλισμό, μια αποτελεσματική δράση εξαρτάται από το συνδυασμό των προτύπων ενεργειακής απόδοσης των συσκευών και τον κατάλληλο μηχανισμό σήμανσης και αξιολόγησης των ενεργειακών επιδόσεων προς ενημέρωση των καταναλωτών.

Για το σκοπό αυτό, το σχέδιο δράσης προβλέπει τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων οικολογικού σχεδιασμού , ώστε να βελτιωθεί η ενεργειακή απόδοση 14 ομάδων προϊόντων (μεταξύ των οποίων οι λέβητες, οι τηλεοπτικές συσκευές και ο φωτισμός), καθώς και, μακροπρόθεσμα, άλλων κατηγοριών προϊόντων. Εξάλλου, η Επιτροπή επιθυμεί τη θέσπιση αυστηρότερων κανόνων σήμανσης  ειδικότερα μέσω της τακτικής επικαιροποίησης της ταξινόμησης και της επέκτασης των κανόνων αυτών και σε άλλα είδη τεχνικού εξοπλισμού.

Σύμφωνα με την οδηγία 2006/32/EΚ για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες, η Επιτροπή σχεδιάζει να αναπτύξει κατευθυντήριες γραμμές, δεοντολογικό κώδικα και διαδικασία πιστοποίησης που θα ισχύουν σε όλους τους τομείς.

Για να μειωθεί σημαντικά η απώλεια θερμότητας από τα κτίρια, το σχέδιο δράσης προβλέπει την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων στα μικρά κτίρια, καθώς και τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων ενεργειακών επιδόσεων για νέα και ανακαινισμένα κτίρια και την προώθηση των λεγόμενων «παθητικών κατοικιών».

Βελτίωση της ενεργειακής μετατροπής

Ο τομέας της ενεργειακής μετατροπής αναλώνει περίπου το ένα τρίτο της πρωτογενούς ενέργειας, ενώ ο βαθμός ενεργειακής απόδοσης των εγκαταστάσεων μετατροπής ανέρχεται κατά μέσο όρο στο 40 %. Το δυναμικό βελτίωσης είναι σημαντικό και θα επιτρέψει την ουσιαστική μείωση της απώλειας ενέργειας. Η μεταφορά και διανομή ηλεκτρισμού προκαλούν επίσης απώλειες, οι οποίες μπορούν να αντιμετωπιστούν.

Η Επιτροπή θα διατυπώσει ελάχιστες δεσμευτικές απαιτήσεις για το βαθμό ενεργειακής απόδοσης των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, θέρμανσης και ψύξης ισχύος μικρότερης των 20 MW και, ενδεχομένως, για μεγαλύτερες μονάδες παραγωγής.

Η Επιτροπή σχεδιάζει επίσης να καταρτίσει, σε συνεργασία με ειδικούς του τομέα, κατευθυντήριες γραμμές για ορθές λειτουργικές πρακτικές με αποδέκτες τόσο τις υφιστάμενες μονάδες όσο και τον κλάδο προσφοράς και διανομής ενέργειας. Επιπλέον, θα προωθηθούν εντονότερα τόσο η συμπαραγωγή όσο και η σύνδεση των αποκεντρωμένων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής.

Περιορισμός του ενεργειακού κόστους των μεταφορών

Με το 20 % σχεδόν της συνολικής κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας και τον ταχύτερο ρυθμό αύξησης της ενεργειακής κατανάλωσης, ο τομέας των μεταφορών ενέχει κινδύνους για το περιβάλλον (εκπομπές αερίων θερμοκηπίου), αλλά και αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Η δράση για την κατανάλωση των αυτοκινήτων και η προώθηση καθαρότερων εναλλακτικών μεταφορών αποτελούν ουσιαστικούς παράγοντες για την επίλυση των προβλημάτων.

Η Επιτροπή σχεδιάζει να επιβάλει δεσμευτικό στόχο μείωσης των ρυπογόνων εκπομπών των αυτοκινήτων, έτσι ώστε να επιτευχθεί το όριο των 120 g CO2/km έως το 2012. Επιδιώκει επίσης να αναλάβει δράση σε δομοστοιχεία των αυτοκινήτων όπως ο κλιματισμός ή τα ελαστικά επίσωτρα, ιδίως μέσω ενός ευρωπαϊκού προτύπου για την αντίσταση κύλισης των ελαστικών επισώτρων και την ενθάρρυνση της παρακολούθησης της πίεσης των ελαστικών. Εξάλλου, η προώθηση των πλέον αποδοτικών οχημάτων ως προς την ενεργειακή κατανάλωση θα πραγματοποιηθεί με την ενίσχυση των κανόνων σήμανσης, με τις κατάλληλες εκστρατείες ευαισθητοποίησης και την αγορά καθαρών οχημάτων από τις δημόσιες αρχές.

Επίσης, θα δημοσιευθεί Πράσινη Βίβλος για τις αστικές μεταφορές, με την οποία θα επιδιώκεται η διάδοση της αποκτηθείσας εμπειρίας προκειμένου να ενθαρρυνθεί η χρήση μέσων μεταφοράς εκτός του αυτοκινήτου, όπως π.χ. οι δημόσιες συγκοινωνίες, οι μη μηχανοκίνητοι τρόποι μεταφοράς και η τηλεργασία.

Επίσης, θα εξεταστούν τρόποι μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης των άλλων μέσων μεταφοράς – σιδηροδρομικών, εναέριων και πλωτών. Κατά συνέπεια, το σχέδιο δράσης αναφέρει, μεταξύ άλλων, την πρωτοβουλία να περιληφθεί ο τομέας των αεροπορικών μεταφορών στο μηχανισμό εμπορίας εκπομπών, τη βελτίωση της διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας (SESAR), την εφαρμογή της τρίτης δέσμης μέτρων για τον σιδηροδρομικό τομέα καθώς και την ηλεκτροδότηση ελλιμενισμένων πλοίων από την ξηρά.

Χρηματοδότηση, οικονομικά κίνητρα και τιμολόγηση

Στο σχέδιο δράσης περιλαμβάνονται πολλά είδη μέτρων για τη διευκόλυνση των επενδύσεων που πραγματοποιούνται για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης.

Η Επιτροπή επιθυμεί να καλέσει τον τραπεζικό τομέα να προσφέρει δυνατότητες χρηματοδότησης προσαρμοσμένες στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και στις επιχειρήσεις που προσφέρουν λύσεις σε θέματα ενεργειακής απόδοσης (επιχειρήσεις που προσφέρουν ενεργειακές υπηρεσίες). Επιπλέον, θα διευκολυνθούν οι συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτών (ΣΔΙ) με τον τομέα των ιδιωτικών τραπεζών, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ), την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και άλλους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς.

Η Επιτροπή προβλέπει επίσης να επιδιώξει την άρση των νομικών εμποδίων των εθνικών νομοθεσιών που τίθενται στις επιμερισμένες εξοικονομήσεις, στη χρηματοδότηση από τρίτα μέρη, στη σύναψη συμβάσεων για την επίτευξη ενεργειακών επιδόσεων και στη χρήση εταιρειών παροχής λύσεων ενεργειακής απόδοσης.

Η χρήση των Διαρθρωτικών Ταμείων και του Ταμείου Συνοχής θα επιτρέψει επίσης τη στήριξη των περιφερειών που χρειάζονται βοήθεια, ιδίως στα νέα κράτη μέλη, και θα αφορά μεταξύ άλλων τον τομέα της κατοικίας.

Η φορολογία αποτελεί επίσης ισχυρό εργαλείο για την παροχή κινήτρων. Η Επιτροπή παραπέμπει, συγκεκριμένα, στη σύνταξη Πράσινης Βίβλου για την έμμεση φορολογία, στην αναθεώρηση της οδηγίας για τους ενεργειακούς φόρους , στη φορολογία των επιβατικών αυτοκινήτων σε συνάρτηση με τη ρύπανση που προκαλούν, καθώς και στη δυνατότητα φοροαπαλλαγών ως κίνητρα για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.

Αλλαγή της ενεργειακής συμπεριφοράς

Οι αποφάσεις των καταναλωτών για το τι αγοράζουν είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία του σχεδίου δράσης. Προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί το ευρύ κοινό στη σημασία της ενεργειακής απόδοσης, η Επιτροπή επιθυμεί να αναπτύξει ορισμένα μέτρα στον τομέα της εκπαίδευσης, μεταξύ των οποίων προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τα ζητήματα της ενέργειας και των κλιματικών αλλαγών. Επίσης, προτείνει τη διοργάνωση διαγωνισμού για την επιβράβευση του σχολείου με την υψηλότερη ενεργειακή απόδοση.

Εξάλλου, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι δημόσιες αρχές πρέπει να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση. Έτσι η ίδια η Επιτροπή προβλέπει την απόκτηση της πιστοποίησης EMAS (κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου) για το σύνολο των κτιρίων ιδιοκτησίας της και στη συνέχεια την επέκταση της δράσης αυτής σε όλα τα όργανα της ΕΕ.

Προβλέπει, επίσης, τη θέσπιση κατευθυντήριων γραμμών για τις δημόσιες προμήθειες και τη σύσταση δικτύου ανταλλαγών ορθών πρακτικών μεταξύ πόλεων σχετικά με την ενεργειακή απόδοση στις αστικές ζώνες.

Προσαρμογή και ανάπτυξη των διεθνών συμπράξεων

Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι ευρωπαϊκές πολιτικές ανάπτυξης και εμπορικών συναλλαγών καθώς και οι συμφωνίες, συνθήκες και άλλα μέσα διεθνούς διαλόγου αποτελούν μέσα διάδοσης και χρήσης σε παγκόσμιο επίπεδο των τεχνολογιών και τεχνικών υψηλής ενεργειακής απόδοσης.

Επίσης, θα διοργανώσει μια διεθνή διάσκεψη ενόψει της υιοθέτησης διεθνούς συμφωνίας-πλαισίου για την ενεργειακή απόδοση που θα συμπεριλάβει τους κυριότερους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ και τους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς.

ΠΛΑΙΣΙΟ

Στην Πράσινη Βίβλο με θέμα την ευρωπαϊκή στρατηγική για την ενέργεια, η Επιτροπή υπογράμμισε την ανάγκη βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Εξάλλου, ο στόχος της μείωσης κατά 20 % της κατανάλωσης ενέργειας, ο οποίος καθορίστηκε στο σχέδιο δράσης, αποτελεί μέρος των μέτρων που ζήτησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Μάρτιο του 2006 προκειμένου να διασφαλιστεί η περιβαλλοντική βιωσιμότητα της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής.

Οι πολιτικές και τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο σχέδιο δράσης βασίζονται στην Πράσινη Βίβλο του 2005 σχετικά με την ενεργειακή απόδοση.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών της 13ης Μαΐου 2008 – «Αντιμετωπίζοντας την πρόκληση της ενεργειακής απόδοσης μέσω των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας» [COM(2008) 241 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η παρούσα ανακοίνωση θέτει τις τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας (ΤΠΕ) στο κέντρο της ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής πολιτικής σε θέματα κλίματος και ενέργειας. Οι ΤΠΕ αποτελούν πράγματι ένα μέσο βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης σε διάφορους τομείς της οικονομίας. Δίνεται έμφαση στους τομείς με σημαντικό δυναμικό, όπως το ηλεκτρικό δίκτυο, τα οικονομικά σε ενέργεια κτίρια, ο έξυπνος φωτισμός, οι ΤΠΕ πριν από την έναρξη μιας διαδικασίας διαβούλευσης και εταιρικής σχέση που θα ορίσει άλλους τομείς δράσης. Η παρούσα ανακοίνωση ενθαρρύνει επίσης την έρευνα και την καινοτομία, τη συνεργασία, τις εθνικές και περιφερειακές πρωτοβουλίες, καθώς και τη διάδοση των καλών πρακτικών στον τομέα των ΤΠΕ.

Οδηγία 2006/32/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Απριλίου 2006 για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες και για την κατάργηση της οδηγίας 93/76/ΕΟΚ του Συμβουλίου [Επίσημη Εφημερίδα L 114 της 27.4.2006]

Η ΕΕ θέσπισε πλαίσιο για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες. Το πλαίσιο αυτό περιλαμβάνει μεταξύ άλλων έναν ενδεικτικό στόχο εξοικονόμησης ενέργειας που ισχύει για τα κράτη μέλη, υποχρεώσεις για τις εθνικές δημόσιες αρχές στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας και των ενεργειακά αποδοτικών προμηθειών, καθώς και μέτρα προώθησης της ενεργειακής απόδοσης και των ενεργειακών υπηρεσιών.

See also

• Γενική Διεύθυνση Ενέργειας - Ενεργειακή αποδοτικότητα (EN)

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 03.09.2008