Ανάπτυξη της κοινοτικής πολιτικής για τη δημόσια υγεία

1) ΣΤΟΧΟΣ

Προώθηση ευρείας συζήτησης σχετικά με την κατεύθυνση που πρέπει να δοθεί στη μελλοντική κοινοτική πολιτική για τη δημόσια υγεία ώστε να είναι δυνατόν να υποβληθούν συγκεκριμένες προτάσεις μετά την επικύρωση της συνθήκης του ?Αμστερνταμ.

2) ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ

Ανακοίνωση της Επιτροπής της 15ης Απριλίου 1998 σχετικά με την ανάπτυξη της πολιτικής για τη δημόσια υγεία στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα

3) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

Η κοινοτική στρατηγική στον τομέα της δημόσιας υγείας πρέπει να αναθεωρηθεί σε βάθος ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει ορισμένες βασικές εξελίξεις, όπως τις απειλές που εμφανίζονται στον τομέα της υγείας, τις αυξανόμενες πιέσεις στα συστήματα υγείας, τη διεύρυνση και τις νέες διατάξεις της συνθήκης του ?Αμστερνταμ.

Είναι συνεπώς αναγκαίο να ξεκινήσει συζήτηση σχετικά με τη νέα κατεύθυνση που πρέπει να δοθεί στην κοινοτική πολιτική για τη δημόσια υγεία.

Τις τελευταίες δεκαετίες η κατάσταση της υγείας του πληθυσμού της Κοινότητας βελτιώθηκε ριζικά. Απόδειξη αποτελεί το ότι από το 1970 το προσδόκιμο επιβίωσης κατά τη γέννηση αυξήθηκε κατά 5 έτη. Παρά την ικανοποίηση που προκαλεί ευλόγως αυτό το αποτέλεσμα, δεν πρέπει να καλύψει τα σοβαρά προβλήματα υγείας που εξακολουθούν να υπάρχουν στην Κοινότητα:

• Ένας στους πέντε πολίτες πεθαίνει ακόμα πρόωρα (πριν από το 65ο έτος) λόγω ασθενειών που είναι δυνατόν να αποφευχθούν, κυρίως ασθενειών που έχουν σχέση με τον τρόπο διαβίωσης, ή λόγω ατυχημάτων
• Εμφανίζονται νέοι κίνδυνοι για την υγεία, οι οποίοι συνδέονται κυρίως με τις μεταδοτικές ασθένειες
• Εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες ανισότητες μεταξύ των κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων όσον αφορά την υγεία
• Η γήρανση του πληθυσμού έχει ως αποτέλεσμα μεγάλη αύξηση των ασθενειών που έχουν σχέση με την ηλικία, όπως η νόσος Alzheimer.

Τα συστήματα υγείας των κρατών μελών υφίστανται ανταγωνιστικές πιέσεις. Αφενός, το τμήμα του ΑΕγχΠ που προορίζεται για τις δαπάνες υγείας διπλασιάστηκε σε τρεις δεκαετίες και αυξάνεται σταθερά: αυτό το φαινόμενο οφείλεται κυρίως σε δημογραφικούς παράγοντες, στο κόστος των νέων ιατρικών τεχνολογιών και στις υψηλές προσδοκίες του κοινού.

Αφετέρου, οι γενικοί περιορισμοί που ισχύουν για τα δημόσια οικονομικά επιβάλλουν τη μεταρρύθμιση των συστημάτων υγείας ώστε να ελέγχονται οι δαπάνες, βελτιστοποιώντας ταυτόχρονα την αποδοτικότητα του τομέα σε συνθήκες αυξημένου ανταγωνισμού.

Τα κράτη μέλη πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτές τις αντίθετες πιέσεις χωρίς να παραβλέπουν τη σημασία της υγείας για την ευημερία των πολιτών και την οικονομική σημασία των συστημάτων υγείας.

Η κοινοτική πολιτική για τη δημόσια υγεία πρέπει να λαμβάνει υπόψη τόσο την προοπτική της διεύρυνσης όσο και τη διεθνή διάσταση.

Τα συστήματα υγείας των κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης υστερούν σαφώς από εκείνα των σημερινών κρατών μελών, κυρίως λόγω των ανεπαρκών πόρων. Για το λόγο αυτό τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι διαφορετικά. Θα είναι αναγκαίο να υποστηρίξουν τα κράτη μέλη αυτές τις χώρες ώστε να βελτιώσουν αυτές την αποτελεσματικότητα των συστημάτων υγείας τους, αλλά και να εξεταστεί ο ενδεχόμενος αντίκτυπος της διεύρυνσης στην υγεία στα σημερινά κράτη μέλη.

Εξάλλου η συνεργασία με τους διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), είναι επίσης αναγκαία για να αντιμετωπιστούν σε παγκόσμιο επίπεδο οι απειλές για την υγεία.

Παρόλο που τα θέματα υγείας περιέχονται στις συνθήκες από τις αρχές της ευρωπαϊκής οικοδόμησης, μόνο ύστερα από την επικύρωση της συνθήκης του Μάαστριχτ κατόρθωσε η Κοινότητα να εφαρμόσει πραγματική στρατηγική στον τομέα της δημόσιας υγείας: εγκρίθηκαν πέντε ειδικά προγράμματα δράσης (καρκίνος, AIDS, τοξικομανία, προώθηση της υγείας και παρακολούθηση της υγείας) και άλλα τρία αποτέλεσαν αντικείμενο πρότασης (σπάνιες νόσοι, τραυματισμοί, νόσοι που συνδέονται με τη μόλυνση του περιβάλλοντος), παράλληλα με άλλες πρωτοβουλίες (εκθέσεις σχετικά με την κατάσταση της υγείας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, συστάσεις σχετικά με την ασφάλεια των προϊόντων αίματος κ.τ.λ.). Εξάλλου, πολλές άλλες κοινοτικές πολιτικές επηρεάζουν την υγεία.

Από την εμπειρία που αποκτήθηκε κατά την εφαρμογή πλαισίου δράσης το 1993, η Κοινότητα εξήγαγε τα ακόλουθα συμπεράσματα:

• Η προσέγγιση βάσει ξεχωριστών προγραμμάτων δράσης επέτρεψε να παρακαμφθούν οι διαφορές μεταξύ κρατών μελών όσον αφορά τη σειρά των προτεραιοτήτων
• Αντιθέτως, η προσέγγιση αυτή είχε ως αποτέλεσμα σημαντικό διοικητικό φόρτο εργασίας, έλλειψη ευελιξίας, σπατάλη των οικονομικών πόρων και δυσκολίες συντονισμού των προγραμμάτων.

Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών, πολλά γεγονότα, όπως η κρίση των «τρελών αγελάδων», συνέβαλαν στην εκ νέου συνειδητοποίηση της σημασίας μιας κοινοτικής πολιτικής στον τομέα της υγείας.

Η διεύρυνση της νομικής βάσης των δραστηριοτήτων της Κοινότητας σχετικά με τη δημόσια υγεία από τη συνθήκη του?μστερνταμ, αντανακλά αυτό το αυξανόμενο ενδιαφέρον.

Για να ανταποκριθεί στη ζήτηση αυτή, η Επιτροπή εκτιμά ότι η μελλοντική κοινοτική πολιτική πρέπει να διαμορφώνεται γύρω από τρεις άξονες δράσης:

• Βελτίωση της πληροφόρησης για την προώθηση της δημόσιας υγείας: βάσει των δραστηριοτήτων και των αποτελεσμάτων του προγράμματος σχετικά με την παρακολούθηση της υγείας, πρέπει να δημιουργηθεί οργανωμένο και πλήρες κοινοτικό σύστημα συλλογής, ανάλυσης και διάδοσης πληροφοριών, αφενός σχετικά με τη γενική εξέλιξη της κατάστασης της υγείας του πληθυσμού και των καθοριστικών παραγόντων για την υγεία, και αφετέρου σχετικά με τις αλλαγές που έγιναν στα συστήματα υγείας
• Ταχεία αντίδραση στις απειλές για την υγεία: πρέπει να δημιουργηθούν κοινοτικοί μηχανισμοί παρακολούθησης, πρώιμης ανίχνευσης και ταχείας αντίδρασης στις απειλές για την υγεία που είναι δυνατόν να εμφανιστούν οποιαδήποτε στιγμή (η πρόταση δημιουργίας ευρωπαϊκού δικτύου παρακολούθησης και ελέγχου των μεταδοτικών ασθενειών συμμετέχει ήδη για την επίτευξη αυτού του στόχου)
• Βελτίωση των καθοριστικών παραγόντων της υγείας μέσω της προώθησης της υγείας και της πρόληψης των ασθενειών: αυτός ο τρίτος άξονας περιλαμβάνει αφενός τις ενέργειες με στόχο την ενίσχυση της ικανότητας των ατόμων να βελτιώσουν την υγεία τους, περιλαμβανομένων των κοινωνικών, οικονομικών και οικολογικών συνθηκών, και αφετέρου τις πολυάριθμες δραστηριότητες που αφορούν την πρόληψη (εμβολιασμοί, ανίχνευση κ.τ.λ.).

Αυτοί οι τρεις άξονες θα διευκολύνουν την τήρηση των διατάξεων της συνθήκης σχετικά με την ενσωμάτωση των απαιτήσεων σχετικά με την υγεία στο σύνολο των κοινοτικών πολιτικών.

Είναι αναγκαία μια συζήτηση, στην οποία θα συμμετέχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς και μέρη, τόσο όσον αφορά τις προαναφερόμενες πολιτικές κατευθύνσεις όσο και τους όρους εφαρμογής τους. Στο πλαίσιο αυτής της συζήτησης θα διατυπωθούν τυπικές προτάσεις το ταχύτερο δυνατό μετά τη θέση σε ισχύ της νέας συνθήκης.