Μείωση των κινδύνων - φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές

Η σοβαρότητα και η συχνότητα των φυσικών καταστροφών παρουσιάζουν σταθερή αύξηση κατά τις τελευταίες δεκαετίες, εν μέρει λόγω της κλιματικής αλλαγής, της αστικοποίησης, της αύξησης του πληθυσμού και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Η Ευρώπη είναι μια πυκνοκατοικημένη και οικονομικά ανεπτυγμένη ήπειρος, κάτι που σημαίνει ότι σε περιπτώσεις καταστροφών οι επιπτώσεις μπορεί να είναι πραγματικά ολέθριες και να προκληθεί μεγάλη οικονομική ζημία.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Το μετά το 2015 πλαίσιο δράσης του Hyogo: διαχείριση επικινδυνότητας για να επιτευχθεί η ανθεκτικότητα [COM(2014) 216 final της 8.4.2014].

Συμπεράσματα του Συμβουλίου για το μετά το 2015 πλαίσιο δράσης του Hyogo: διαχείριση επικινδυνότητας για να επιτευχθεί η ανθεκτικότητα (Ιούνιος 2014) (βλ. σ. 29-33).

ΣΥΝΟΨΗ

Η σοβαρότητα και η συχνότητα των φυσικών καταστροφών παρουσιάζουν σταθερή αύξηση κατά τις τελευταίες δεκαετίες, εν μέρει λόγω της κλιματικής αλλαγής, της αστικοποίησης, της αύξησης του πληθυσμού και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Η Ευρώπη είναι μια πυκνοκατοικημένη και οικονομικά ανεπτυγμένη ήπειρος, κάτι που σημαίνει ότι σε περιπτώσεις καταστροφών οι επιπτώσεις μπορεί να είναι πραγματικά ολέθριες και να προκληθεί μεγάλη οικονομική ζημία.

Οι μέσες ετήσιες απώλειες λόγω φυσικών καταστροφών αυξήθηκαν από 9 δισεκατ. ευρώ κατά τη δεκαετία του 1980 σε πάνω από 13 δισεκατ. ευρώ κατά τη δεκαετία του 2000. Για την αντιμετώπιση των ανησυχητικών αυτών τάσεων, είναι απαραίτητη η κατάρτιση πολιτικών πρόληψης και διαχείρισης των κινδύνων.

Η νομοθεσία της ΕΕ στον τομέα της πολιτικής προστασίας επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στην κατάρτιση πολιτικής και δράσεων για την ετοιμότητα και την πρόληψη. Ο μηχανισμός προβλέπει, στο εσωτερικό των χωρών, νέες δεσμεύσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη των εκτιμήσεων επικινδυνότητας, την αξιολόγηση των ικανοτήτων διαχείρισης των κινδύνων, τη χρήση αξιολογήσεων από ομοτίμους, προκειμένου οι χώρες της ΕΕ να διδαχθούν η μια από την άλλη τη διαχείριση του κινδύνου καταστροφών·επίσης καθορίζει τις γνώσεις και τη βάση τεκμηρίωσης για τη διαχείριση των καταστροφών. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται επίσης σε καινοτόμες λύσεις για τη χρηματοδότηση της πρόληψης των καταστροφών, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης της ασφάλισης ως μέσου για τη διαχείριση καταστροφών και ως κινήτρου για τη συνειδητοποίηση, την πρόληψη και την άμβλυνση των επιπτώσεων των κινδύνων.

Η πρόληψη και η διαχείριση του κινδύνου καταστροφών περιλαμβάνονται σε ορισμένες βασικές πολιτικές της ΕΕ σε τομείς όπως η πολιτική συνοχής, η υγεία, η εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, τα οικοσυστήματα, η γεωργία, η επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια, τα ύδατα, η διαχείριση του κινδύνου πλημμυρών, η πρόληψη σοβαρών βιομηχανικών ατυχημάτων, τα κεφάλαια κινδύνου, η πυρηνική ασφάλεια, οι μεταφορές, η ενέργεια, η έρευνα και η καινοτομία.

ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ;

Η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Το μετά το 2015 πλαίσιο δράσης του Hyogo: διαχείριση επικινδυνότητας για να επιτευχθεί η ανθεκτικότητα». Η ανακοίνωση αυτή, η οποία υποστηρίζεται από συμπεράσματα του Συμβουλίου, υποστηρίζει μια κοινή θέση της ΕΕ για τις παγκόσμιες διαπραγματεύσεις σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) με στόχο την κατάρτιση του μετά το 2015 πλαισίου δράσης για τη μείωση των κινδύνων καταστροφών.

Η Επιτροπή έχει διαμορφώσει τις συστάσεις βάσει των προηγούμενων επιτευγμάτων μιας σειράς πολιτικών της ΕΕ στον τομέα της διαχείρισης κινδύνου καταστροφών, μεταξύ άλλων στους τομείς της πολιτικής προστασίας, της προστασίας του περιβάλλοντος, της εσωτερικής ασφάλειας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της υγείας, της έρευνας και καινοτομίας, καθώς και της εξωτερικής δράσης. Τα επιτεύγματα αυτά αποτελούν σημαντική συμβολή της ΕΕ προς μια συνεκτική πολιτική για τη διαχείριση του κινδύνου καταστροφών σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Βασικές προτάσεις της Επιτροπής

• 1.

  Περισσότερη διαφάνεια και βελτίωση της διακυβέρνησης του νέου πλαισίου δράσης του Hyogo μετά το 2015: η Επιτροπή προτείνει πρότυπα διακυβέρνησης, περιοδικές αξιολογήσεις ομοτίμων από τις χώρες και τη συγκέντρωση και ανταλλαγή παγκοσμίως συγκρίσιμων στοιχείων σχετικά με τις ζημίες από καταστροφές και την επικινδυνότητα.

• 2.

  Εστίαση στα αποτελέσματα: η Επιτροπή προτείνει τον καθορισμό στόχων και μετρήσιμων δράσεων για τη μείωση των κινδύνων καταστροφών.

• 3.

  Τα μέτρα για τη μείωση των κινδύνων καταστροφών θα πρέπει να συνεισφέρουν στη βιώσιμη και έξυπνη ανάπτυξη: όλες οι μεγάλες υποδομές και τα έργα πρέπει να είναι ευαίσθητα ως προς τις πιθανότητες εμφάνισης κινδύνων και ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή και τις καταστροφές (δηλαδή, θα πρέπει να έχουν φτιαχτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο ανθεκτικά και να αντιστέκονται στις καταστροφές). Πρέπει να ενθαρρυνθεί περαιτέρω η ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών και μέσων για την υποστήριξη της διαχείρισης καταστροφών (εγκατάσταση συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης, ανθεκτικές υποδομές και κτίρια, πράσινες υποδομές, επικοινωνία σχετικά με τους κινδύνους κ.λπ.), γεγονός που θα οδηγήσει σε αύξηση των επιχειρηματικών ευκαιριών και θα συμβάλει στην πράσινη ανάπτυξη.

• 4.

  Ιδιαίτερη προσοχή στους πλέον αδύναμους: η Επιτροπή επιδιώκει επίσης το νέο πλαίσιο δράσης του Hyogo να περιλαμβάνει λιγότερους αποκλεισμούς λόγω φύλου και να εστιάζει στις ευπαθείς ομάδες ατόμων, όπως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρίες, οι άστεγοι και οι πένητες. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη διασφάλιση ανθεκτικότητας σε όλα τα αστικά και ευάλωτα αγροτικά περιβάλλοντα, καθώς και στις παράκτιες περιοχές.

• 5.

  Παράλληλα με τους φυσικούς κινδύνους, ένα ολοκληρωμένο διεθνές πλαίσιο θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίζει τις συγκρούσεις και άλλες μορφές βίας και αστάθειας (χώρες με περιορισμένες κρατικές δυνατότητες και αδύναμους θεσμούς), καθώς και τεχνολογικούς κινδύνους (π.χ. πυρηνικούς), την επισιτιστική και διατροφική ανασφάλεια και τις επιδημίες.

ΠΛΑΙΣΙΟ

Η ΕΕ υποστηρίζει το πλαίσιο δράσης του Hyogo, που προωθεί τη μείωση και τη συνειδητοποίηση του κινδύνου καταστροφών σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιπλέον, ενθαρρύνει την ενσωμάτωση της μείωσης του κινδύνου καταστροφών στο μετά το 2015 πλαίσιο για την εξάλειψη της φτώχειας και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό, το 2014 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Το μετά το 2015 πλαίσιο δράσης του Hyogo: διαχείριση επικινδυνότητας για να επιτευχθεί η ανθεκτικότητα». Η ανακοίνωση αυτή συνέβαλε στη διαμόρφωση κοινής θέσης της ΕΕ κατά τη διάρκεια των διεθνών διαπραγματεύσεων για το ανανεωμένο διεθνές (ΟΗΕ) πλαίσιο για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών.

Το πλαίσιο δράσης του Hyogo «Οικοδόμηση της ανθεκτικότητας των εθνών και κοινοτήτων στις φυσικές καταστροφές» είναι ένα δεκαετές σχέδιο που εγκρίθηκε από 168 χώρες μέλη των Ηνωμένων Εθνών που δεσμεύτηκαν εθελοντικά να εργαστούν πάνω σε πέντε προτεραιότητες δράσης με σκοπό να καταστεί ο κόσμος ασφαλέστερος έναντι των φυσικών καταστροφών και να οικοδομηθεί η ανθεκτικότητα στις καταστροφές. Το πλαίσιο δράσης του Hyogo, που καλύπτει την περίοδο 2005-2015, αντικαθίσταται από το μετά το 2015 πλαίσιο για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών, το οποίο εγκρίθηκε στην 3η παγκόσμια διάσκεψη για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών, που πραγματοποιήθηκε στο Σεντάι (Ιαπωνία) από τις 14 έως τις 18 Μαρτίου 2015.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Απόφαση αριθ. 1313/2013/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, περί μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ένωσης (ΕΕ L 347 της 20.12.2013, σ. 924-947).

τελευταία ενημέρωση 08.12.2014