52007DC0843

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 21.12.2007

COM(2007) 843 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Προς μια βελτιωμένη πολιτική στον τομέα των βιομηχανικών εκπομπών {COM(2007)844 τελικό}{SEC(2007)1679}{SEC(2007)1682}

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Προς μια βελτιωμένη πολιτική στον τομέα των βιομηχανικών εκπομπών

Εισαγωγή

Οι βιομηχανικές δραστηριότητες παίζουν σημαντικό ρόλο για την οικονομική ευμάρεια της Ευρώπης, συμβάλλουν στην αειφόρο ανάπτυξη και εξασφαλίζουν θέσεις εργασίας υψηλής ποιότητας. Ωστόσο οι βιομηχανικές δραστηριότητες έχουν επίσης σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Οι μεγαλύτερες βιομηχανικές εγκαταστάσεις ευθύνονται για σημαντικότατο μερίδιο του συνόλου των εκπομπών βασικών ατμοσφαιρικών ρύπων (83% για το διοξείδιο του θείου (SO2), 34% για τα οξείδια του αζώτου (NOΧ), 43% για τη σκόνη και 55% για τις πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC)). Έχουν επίσης και άλλες σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των εκπομπών στα ύδατα και στο έδαφος, της παραγωγής αποβλήτων και της χρήσης ενέργειας

Συνεπώς οι εκπομπές από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις απετέλεσαν εδώ και κάμποσο καιρό αντικείμενο νομοθεσίας που εφαρμόζεται σε ολόκληρη την ΕΕ. Από τη δεκαετία του 1970 και μετά καταρτίστηκαν διάφορες οδηγίες που οδήγησαν τελικά στην έκδοση των παρακάτω κύριων νομοθετικών πράξεων:

- Η οδηγία 96/61/ΕΚ σχετικά με την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης[1] (ΟΠΕΡ) καθορίζει τις κύριες αρχές για την αδειοδότηση και τον έλεγχο των εγκαταστάσεων με βάση ολοκληρωμένη προσέγγιση και την εφαρμογή των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών (ΒΔΤ) που είναι οι αποτελεσματικότερες τεχνικές για την επίτευξη υψηλού επιπέδου περιβαλλοντικής προστασίας, λαμβανομένης υπόψη και της σχέσης κόστους/οφέλους.

- Οι αποκαλούμενες τομεακές οδηγίες περιέχουν ειδικές διατάξεις, συμπεριλαμβανομένων ελάχιστων οριακών τιμών εκπομπών για ορισμένες βιομηχανικές δραστηριότητες (μεγάλες μονάδες καύσης, αποτέφρωση αποβλήτων, δραστηριότητες που χρησιμοποιούν οργανικούς διαλύτες και παραγωγή διοξειδίου του τιτανίου).

Ανεξάρτητα από τις ελάχιστες οριακές τιμές εκπομπών που καθορίζονται στις τομεακές οδηγίες, όλες οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις στις οποίες εφαρμόζονται οι παραπάνω νομοθετικές πράξεις οφείλουν να εντάσσονται σε καθεστώτα αδειοδότησης που να τις ωθούν προς την εφαρμογή των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών.

Καινοτόμες τεχνολογίες μπορούν να μειώσουν το κόστος συμμόρφωσης με την νομοθεσία στον τομέα των βιομηχανικών εκπομπών. Η καινοτομία παρέχει επίσης ευκαιρίες στην βιομηχανία να επωφεληθεί από την ανάδειξη νέων αγορών στον τομέα των περιβαλλοντικών τεχνολογιών. Η στρατηγική της Λισαβόνας αναγνωρίζει την αειφόρο ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος ως σημαντικούς πυλώνες της σημερινής και της μελλοντικής ευρωπαϊκής πολιτικής και τονίζει το ρόλο των τεχνολογιών του περιβάλλοντος που έχουν « σημαντικό οικονομικό δυναμικό, περιβαλλοντικό δυναμικό και δυναμικό απασχόλησης »[2]. Η νομοθεσία στον τομέα των βιομηχανικών εκπομπών θα παίξει ενεργό ρόλο όσον αφορά την τόνωση της ανάπτυξης και της εγκατάστασης των τεχνολογιών αυτών.

Η οδηγία ΟΠΕΡ και το σώμα της νομοθεσίας στον τομέα των βιομηχανικών εκπομπών θα παίξουν επίσης ρόλο όσον αφορά την ικανοποίηση των αιτημάτων των κρατών μελών, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και άλλων ενδιαφερόμενων φορέων για την «βελτίωση της νομοθεσίας». Με βάση τα παραπάνω η Επιτροπή δρομολόγησε το 2005[3] ανασκόπηση του σώματος της νομοθεσίας στον τομέα των βιομηχανικών εκπομπών, προκειμένου να εξασφαλίσει την αποτελεσματικότητά του από περιβαλλοντικής και οικονομικής πλευράς και να ενθαρρύνει την τεχνολογική καινοτομία.

Με βάση λεπτομερή ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης και το αποτέλεσμα της ανασκόπησης η Επιτροπή προτείνει τον εξορθολογισμό και την ενίσχυση της πολιτικής της στον τομέα των βιομηχανικών εκπομπών. Μόνο για τον κλάδο των μεγάλων μονάδων καύσης οι προτάσεις πρέπει να έχουν αποτέλεσμα καθαρό όφελος όσον αφορά το περιβάλλον και την υγεία τουλάχιστον 7–28 δισ. ευρώ ετησίως, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των πρόωρων θανάτων / απολεσθέντων ετών ζωής κατά 13.000 και 125.000 αντίστοιχα. Σημαντικά οφέλη όσον αφορά την υγεία και το περιβάλλον θα επιτευχθούν και σε άλλους κλάδους. Επιπλέον σε συνεργασία με τα κράτη μέλη οι προτάσεις αναμένεται να οδηγήσουν σε καθαρή μείωση του διοικητικού φόρτου κατά 105 έως 255 εκατ. ευρώ ετησίως.

Η παρούσα ανακοίνωση περιλαμβάνει επίσης τα αποτελέσματα των ανασκοπήσεων που πραγματοποιήθηκαν βάσει του άρθρου 16 παράγραφος 3 της οδηγίας ΟΠΕΡ[4] (συμπεριλαμβανομένης της ανασκόπησης του προγράμματος δράσης της Επιτροπής για την ΟΠΕΡ, που εκδόθηκε το 2005 και περιλαμβάνεται στο παράρτημα 1) και του άρθρου 14 της οδηγίας 2000/76/ΕΚ[5] για την αποτέφρωση των αποβλήτων (βλέπε παράρτημα 2).

Σημερινή κατάσταση

Η οδηγία ΟΠΕΡ έπρεπε να εφαρμοστεί πλήρως το αργότερο στις 30 Οκτωβρίου 2007. Περίπου 52.000 εγκαταστάσεις σε όλα τα κράτη μέλη εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας και μέχρι το μέσον του 2006 το 50% από αυτές τις εγκαταστάσεις είχαν αδειοδοτηθεί βάσει της οδηγίας ΟΠΕΡ. Παρόλο που επιτεύχθηκε περαιτέρω πρόοδος, έγινε σαφές εντωμεταξύ ότι οι καταβληθείσες προσπάθειες ήταν ανεπαρκείς προκειμένου όλα τα κράτη μέλη να συμμορφωθούν μέχρι την εκπνοή της προθεσμίας που προέβλεπε η οδηγία.

Επιπλέον, η Επιτροπή πραγματοποίησε λεπτομερή ανάλυση της ποιότητας των αδειών που εκδόθηκαν και των καθεστώτων αδειοδότησης, συμμόρφωσης και επιβολής που θέσπισαν τα κράτη μέλη. Βάσει διετούς διαδικασίας συλλογής δεδομένων μέσω εκτεταμένου προγράμματος δέκα μελετών και συνεχών διαβουλεύσεων με τους ενδιαφερόμενους, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι βασικές αρχές της ισχύουσας οδηγίας ΟΠΕΡ, ιδίως η ολοκληρωμένη προσέγγιση που στηρίζεται στις «βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές», παραμένει ισχυρή βάση για την μελλοντική ανάπτυξη της νομοθεσίας της ΕΕ στον τομέα των βιομηχανικών εκπομπών.

Εντούτοις υφίστανται σημαντικές ελλείψεις όσον αφορά την εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας οι οποίες εμποδίζουν την πλήρη αξιοποίηση των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών που αποτελούσε τον αρχικό στόχο της οδηγίας, ελλείψεις οι οποίες καθιστούν την επιβολή σε κοινοτικό επίπεδο πολύ δύσκολη και οι οποίες δεν οδηγούν σε πρόληψη ούτε στη μείωση του περιττού διοικητικού φόρτου.

Στο εν λόγω πλαίσιο έχουν εντοπιστεί πέντε κύριοι τομείς προβληματισμού:

- Ανεπαρκής εφαρμογή των ΒΔΤ. Η ανάλυση κατέδειξε ιδίως ότι χωρίς την περαιτέρω μείωση των εκπομπών από τις εγκαταστάσεις ΟΠΕΡ, δεν θα επιτευχθούν οι θετικές επιπτώσεις στην υγεία και στο περιβάλλον που επιδιώκεται να προκύψουν μέσω των στόχων που τέθηκαν στην θεματική στρατηγική για την ατμοσφαιρική ρύπανση. Επιπλέον παρατηρείται στρέβλωση του ανταγωνισμού εντός της ΕΕ λόγω μεγάλων διαφορών στα περιβαλλοντικά πρότυπα.

- Οι περιορισμοί όσον αφορά την συμμόρφωση, την επιβολή και τις περιβαλλοντικές βελτιώσεις αντιβαίνουν στην προστασία του περιβάλλοντος.

- Περιττός διοικητικός φόρτος λόγω της πολυπλοκότητας και της ασυνέπειας τμημάτων του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου.

- Ανεπαρκές πεδίο εφαρμογής και ασαφείς διατάξεις της ισχύουσας οδηγίας ΟΠΕΡ που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την επίτευξη των στόχων των θεματικών στρατηγικών της Επιτροπής.

- Περιορισμοί στην χρήση πιο ευέλικτων μέσων όπως συστήματα εμπορίας εκπομπών NOΧ και SO2.

Τα προβλήματα αυτά συζητήθηκαν και αξιολογήθηκαν λεπτομερώς στο πλαίσιο της εκτίμησης του αντίκτυπου που πραγματοποίησε η Επιτροπή για την ανασκόπηση της οδηγίας ΟΠΕΡ.

Βελτίωση της νομοθεσίας στον τομέα της βιομηχανικής ρύπανσης και της εφαρμογής της

Για να υπερνικηθούν τα εμπόδια που εντοπίστηκαν και περιγράφηκαν παραπάνω και βάσει λεπτομερούς εκτίμησης του αντίκτυπου, η Επιτροπή προτείνει δέσμη μέτρων με στόχο να αντιμετωπιστούν συγκεκριμένοι προβληματικοί τομείς, μέτρα τα οποία με την πάροδο του χρόνου θα οδηγήσουν σε βελτίωση της κατάστασης.

Στο πλαίσιο αυτό προβλέπονται δύο πρωτοβουλίες ζωτικής σημασίας:

- Αναθεώρηση της ισχύουσας νομοθεσίας περί βιομηχανικών εκπομπών μέσω απλοποίησης, αποσαφήνισης και ενίσχυσης.

- Ενίσχυση του προγράμματος δράσης της Επιτροπής όσον αφορά την εφαρμογή.

Εκτός των δύο αυτών πρωτοβουλιών η Επιτροπή θα συνεχίσει να εργάζεται για την κατάρτιση κανόνων της ΕΕ για ένα σύστημα εμπορίας εκπομπών NOΧ και SO2.

Αναθεώρηση της ισχύουσας νομοθεσίας

Η εκτίμηση του αντίκτυπου που διενεργήθηκε στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας έδειξε ότι τα προβλήματα που εντοπίστηκαν δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν χωρίς ορισμένες αλλαγές της νομοθεσίας. Ορισμένες από τις κυριότερες τροποποιήσεις της νομοθεσίας είναι οι ακόλουθες:

1. Αναδιατύπωση των νομοθετικών πράξεων που ισχύουν (συνολικά επτά[6]) και ενοποίησή τους σε μία μόνο οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών. Αυτό θα βελτιώσει τη σαφήνεια και τη συνέπεια τόσο για τα κράτη μέλη όσο και για τους φορείς εκμετάλλευσης, μπορεί να μειώσει τον περιττό διοικητικό φόρτο μέσω του συνδυασμού της αδειοδότησης με ορθολογικές απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων και θα επιφέρει ορισμένα περιβαλλοντικά οφέλη.

2. Βελτίωση και αποσαφήνιση της έννοιας των ΒΔΤ προκειμένου να εξασφαλιστεί συνεπέστερη εφαρμογή της ισχύουσας οδηγίας ΟΠΕΡ και μέσω της απαίτησης να αιτιολογούνται και να τεκμηριώνονται οι αποφάσεις που καθορίζουν όρους αδειδότησης εκτός ΒΔΤ. Επιπλέον οι ισχύουσες ελάχιστες οριακές τιμές εκπομπών σε ορισμένους κλάδους (π.χ. μεγάλες μονάδες καύσης) γίνονται αυστηρότερες προκειμένου να εξασφαλιστεί η απαιτούμενη πρόοδος για να επιτευχθούν οι στόχοι της θεματικής στρατηγικής για την ατμοσφαιρική ρύπανση.

3. Προσθήκη ελάχιστων διατάξεων όσον αφορά την επιθεώρηση, την επανεξέταση των όρων αδειοδότησης και την υποβολή εκθέσεων για τη συμμόρφωση. Εξετάζεται επίσης το ενδεχόμενο καθιέρωσης κινήτρων για οικολογικές καινοτομίες και στήριξης της δημιουργίας πρωτοποριακών αγορών.

4. Επέκταση του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας ΟΠΕΡ για να καλυφθούν ορισμένες δραστηριότητες (π.χ. μονάδες καύσης δυναμικότητας 20 έως 50 MW) και αποσαφήνιση του πεδίου εφαρμογής για ορισμένους κλάδους (π.χ. επεξεργασία αποβλήτων) για να αυξηθεί η συνοχή και η συνέπεια των υφιστάμενων πρακτικών αδειοδότησης.

5. Στις περιπτώσεις που η Επιτροπή προβλέπεται να λάβει μέτρα για την τροποποίηση μη ουσιωδών στοιχείων της αναδιατυπωμένης οδηγίας, η Επιτροπή θα υποστηρίζεται από επιτροπή με διαδικασία επιτροπολογίας και θα εξασφαλίζει την ευρεία συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων.

Πρόγραμμα δράσης 2008-2010 για την εφαρμογή της νομοθεσίας περί βιομηχανικών εκπομπών

Δεδομένου ότι η αναθεωρημένη νομοθεσία δεν θα τεθεί σε ισχύ πριν περάσουν κάποια χρόνια, η Επιτροπή πρέπει να εξασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη εφαρμόζουν την ισχύουσας νομοθεσία όσο το δυνατόν πληρέστερα. Γι' αυτό θα ενισχύσει τους μηχανισμούς παρακολούθησης και υποστήριξης που διαθέτει μέσω της αναθεώρησης και επανεστίασης του υφιστάμενου προγράμματος δράσης για την εφαρμογή της οδηγίας ΟΠΕΡ (βλέπε αξιολόγηση της προόδου στο παράρτημα 1) για την περίοδο 2008-210 όπως προβλέπεται κατωτέρω.

Δράση 1. Εξασφάλιση πλήρους ενσωμάτωσης της νομοθεσίας περί βιομηχανικών εκπομπών.

Η νομοθεσία για τον έλεγχο των βιομηχανικών εκπομπών καταρτίστηκε για να προστατευθεί και να βελτιωθεί το ευρωπαϊκό περιβάλλον και για να προστατευθεί η υγεία και η ευημερία των πολιτών της Ευρώπης. Η επιτυχία της νομοθεσίας εξαρτάται πάνω απ' όλα από την αποτελεσματική ενσωμάτωσή της στα νομοθετικά συστήματα των κρατών μελών. Αρκετά κράτη μέλη δεν έχουν ενσωματώσει πλήρως την οδηγία ΟΠΕΡ και τη συναφή νομοθεσία περί βιομηχανικών εκπομπών εντός των απαιτούμενων προθεσμιών. Συνεπώς η Επιτροπή θα λάβει όλα τα απαιτούμενα μέτρα συμπεριλαμβανομένων και διαδικασιών επί παραβάσει, για να εξασφαλιστεί η πλήρης και ορθή ενσωμάτωση της νομοθεσίας.

Δράση 2. Υποστήριξη των κρατών μελών για τη μείωση του περιττού διοικητικού φόρτου

Η Επιτροπή αναγνωρίζει το γεγονός ότι ο περιττός και δυσανάλογος διοικητικός φόρτος μπορεί να έχει πραγματικές οικονομικές επιπτώσεις και να προκαλεί ενόχληση και περισπασμό στις επιχειρήσεις και έχει δεσμευτεί να τον περιορίσει σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά την ισχύουσα νομοθεσία περί βιομηχανικών εκπομπών. Επιπλέον υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες περικοπής των διοικητικών δαπανών στο επίπεδο των κρατών μελών πέραν εκείνων που θα επιτευχθούν σε επίπεδο ΕΕ.

Για να αντιμετωπίσει τα ζητήματα αυτά η Επιτροπή θα οργανώσει ανταλλαγή πληροφοριών με τα κράτη μέλη όσον αφορά την θέσπιση ειδικών προγραμμάτων δράσης για τον περιορισμό του περιττού διοικητικού φόρτου σε επίπεδο κρατών μελών αναφορικά με την αδειοδότηση και τον έλεγχο εγκαταστάσεων ΟΠΕΡ.

Τα εν λόγω ειδικά προγράμματα δράσης θα στηριχτούν στην τρέχουσα διαδικασία μέτρησης των διοικητικών δαπανών που υλοποιεί η Επιτροπή σε συνεργασία με τα κράτη μέλη στο πλαίσιο του Προγράμματος δράσης για τη μείωση του διοικητικού φόρτου στην ΕΕ[7].

Δράση 3. Υποστήριξη των κρατών μελών για την εφαρμογή της νομοθεσίας

Η Επιτροπή αναγνωρίζει το γεγονός ότι η επιτυχής εφαρμογή της νομοθεσίας περί βιομηχανικών εκπομπών απαιτεί την αποτελεσματική ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών προκειμένου να εξασφαλιστεί συνέπεια όσον αφορά την προσέγγιση και να προωθηθούν οι βέλτιστες πρακτικές.

Η Επιτροπή θα καταβάλει μεγαλύτερες προσπάθειες για να υποστηρίξει τα κράτη μέλη και τις αρμόδιες αρχές σε ολόκληρη την ΕΕ. Η υποστήριξη αυτή θα καλύψει ζητήματα ενισχυμένης ανταλλαγής πληροφοριών, κατάρτιση κατευθυντήριων γραμμών, επισκέψεις σε αρχές και κατάρτιση. Η εν λόγω υποστήριξη θα συνεχιστεί καθ’ όλη τη διάρκεια της θέσπισης και της εφαρμογής της αναθεωρημένης νομοθεσίας.

Δράση 4. Ενίσχυση της παρακολούθησης και των ελέγχων συμμόρφωσης που αφορούν την εφαρμογή της νομοθεσίας περί βιομηχανικών εκπομπών

Η αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθεσίας περί βιομηχανικών εκπομπών απαιτεί την καθιέρωση εύρωστου συστήματος παρακολούθησης και ελέγχων συμμόρφωσης για να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση της βιομηχανίας με τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις καθώς και για να πεισθεί το κοινό ότι εξασφαλίζεται η απαιτούμενη προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί τον αριθμό των εκδιδόμενων και των επικαιροποιούμενων αδειών ΟΠΕΡ και, όπου απαιτείται, θα ερευνά το σύστημα παρακολούθησης και επιθεώρησης στις εγκαταστάσεις ΟΠΕΡ. Οι εν λόγω έρευνες θα καλύπτουν συγκεκριμένες βιομηχανικές εγκαταστάσεις και κλάδους, τη χρήση γενικών δεσμευτικών κανόνων και την ανάλυση των καταγγελιών.

Δράση 5. Βελτίωση της συλλογής στοιχείων για την αναθεώρηση των εγγράφων αναφοράς ΒΔΤ (BAT Reference Documents ή BREF) και δημιουργία ισχυρότερων δεσμών με το πρόγραμμα-πλαίσιο έρευνας

Οι όροι αδειοδότησης, συμπεριλαμβανομένων των οριακών τιμών εκπομπών που χρησιμοποιούνται στις άδειες ΟΠΕΡ, πρέπει να στηρίζονται στις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (ΒΔΤ), όπως ορίζονται στην οδηγία ΟΠΕΡ. Για να βοηθήσει τις αδειοδοτούσες αρχές και τις επιχειρήσεις να εντοπίσουν τις ΒΔΤ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διοργανώνει ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ εμπειρογνωμόνων από τα κράτη μέλη της ΕΕ, τη βιομηχανία και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάρτιση και δημοσίευση από την Επιτροπή των εγγράφων αναφοράς των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών (BAT Reference Documents ή BREF).

Η αναθεώρηση των BREF θα συνεχιστεί με βάση το συμφωνημένο πρόγραμμα εργασίας και σε στενή συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους φορείς. Θα εφαρμοστούν επίσης οι κατευθυντήριες γραμμές που καταρτίστηκαν σχετικά με την βελτιωμένη συλλογή στοιχείων για τη διαδικασία των BREF. Επιπλέον για να παρασχεθεί πληρέστερη πληροφόρηση και υποστήριξη όσον αφορά αναδυόμενες τεχνικές, η Επιτροπή θα εξασφαλίσει στενότερους δεσμούς μεταξύ της διαδικασίας κατάρτισης των BREF, του ευρωπαϊκού προγράμματος-πλαισίου για την έρευνα και του προγράμματος ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας.

Παρακολούθηση και ανασκόπηση του προγράμματος δράσης

Θα δημοσιεύονται τακτικά στο διαδίκτυο και θα συζητούνται με τους ενδιαφερόμενους φορείς εκθέσεις σχετικά με την εφαρμογή του προγράμματος δράσης. Περαιτέρω ανασκόπηση του προγράμματος δράσης προβλέπεται προς το τέλος του 2010.

Κατάρτιση κανόνων της ΕΕ για σύστημα εμπορίας εκπομπών NO Χ και SO 2

Η Επιτροπή θα διερευνήσει περαιτέρω τη χρήση μέσων που να είναι συμβατά με την οδηγία ΟΠΕΡ και να στηρίζονται στην αγορά, όπως ενός συστήματος εμπορίας εκπομπών NOX/SO2, με στόχο την πιθανή κατάρτιση νομοθετικής πράξης περί της θέσπισης κανόνων σε επίπεδο ΕΕ για το ζήτημα αυτό. Οι εργασίες αυτές θα περιλαμβάνουν πλήρη ανάλυση των εναλλακτικών επιλογών, συμπεριλαμβανομένου του πεδίου εφαρμογής και της κατανομής των δικαιωμάτων εκπομπής, εξέταση των πιθανών άμεσων και έμμεσων επιπτώσεων στους οικονομικούς κλάδους καθώς και ανάλυση της εμπειρίας από το σύστημα εμπορίας εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.

Αναμενόμενες επιπτωσεισ

Στο πλαίσιο της εκτίμησης του αντίκτυπου που πραγματοποιήθηκε κατά την διαδικασία ανασκόπηση της οδηγίας ΟΠΕΡ και της συναφούς νομοθεσίας, αξιολογήθηκαν οι επιπτώσεις της δέσμης των προτεινόμενων μέτρων.

Η αξιολόγηση κατέδειξε ότι τα οφέλη για το περιβάλλον και την υγεία από τα προτεινόμενα μέτρα είναι σημαντικά. Για παράδειγμα, η ευρύτερη υιοθέτηση των ΒΔΤ θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά (κατά 30 έως 70%) στη γεφύρωση του υφιστάμενου χάσματος μεταξύ της βασικής προθεσμίας του 2020[8] για το SO2 και το NOX και των στόχων που θέτει η θεματική στρατηγική για την ατμοσφαιρική ρύπανση, με αποτέλεσμα καθαρό περιβαλλοντικό όφελος της τάξης των 7–28 δισ. ευρώ ετησίως μόνο για τον κλάδο των μεγάλων μονάδων καύσης. Το όφελος από τις προτάσεις υπερβαίνει κατά πολύ τις οικονομικές επιπτώσεις (κατά συντελεστή που κυμαίνεται από 3 έως 14). Επιπλέον αναμένονται θετικές αλλά λιγότερο ποσοτικοποιημένες επιπτώσεις όσον αφορά τις άλλες θεματικές στρατηγικές, όπως εκείνες που αφορούν το έδαφος, τους υδάτινους πόρους και τα απόβλητα.

Οι υποβληθείσες προτάσεις θα συμβάλουν ιδιαίτερα στην βελτίωσης και στην απλοποίηση της νομοθεσίας. Επιπλέον, η αναδιατύπωση των διάφορων νομοθετικών πράξεων με την ενοποίησή τους σε μία ενιαία οδηγία αποδεικνύεται ότι θα μειώσει τον καθαρό διοικητικό φόρτο κατά 105 έως 255 εκατ. ευρώ ετησίως.

Δεν εντοπίστηκαν σημαντικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα, δυσμενείς κοινωνικές επιπτώσεις ή αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη λόγω της ευρύτερης υιοθέτησης των ΒΔΤ ή των άλλων προτεινόμενων βελτιώσεων. Αντίθετα η ανάλυση δείχνει ότι μια πιο ενοποιημένη εφαρμογή των ΒΔΤ θα συμβάλει στη δημιουργία ίσων όρων ανταγωνισμού και θα μειώσει τις στρεβλώσεις σε επίπεδο της ΕΕ για τους βιομηχανικούς κλάδους που καλύπτονται από της οδηγία ΟΠΕΡ. Οι προτάσεις θα συμβάλουν επίσης στην προώθηση της ανάπτυξης και της εγκατάστασης καινοτόμου τεχνολογίας.

Συμπέρασμα

Η δέσμη πολιτικών δράσεων που περιγράφονται ανωτέρω και η πρόταση της Επιτροπής για μια νέα και συνεκτική οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών που τη συνοδεύει, θα βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα της νομοθεσίας επιτυγχάνοντας υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος, περιορισμό του διοικητικού φόρτου και ελαχιστοποίηση των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού εντός της ΕΕ, χωρίς να υποβαθμίζουν την ανταγωνιστική θέση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

Παράρτημα 1: Αξιολόγηση της προόδου (μέχρι το τέλος του 2007) όσον αφορά την εφαρμογή του προγράμματος δράσης ΟΠΕΡ της Επιτροπής του 2005

Περιγραφή των δράσεων | Αξιολόγηση της προόδου |

Δράση 1: Εξασφάλιση πλήρους ενσωμάτωσης της οδηγίας ΟΠΕΡ | Η οδηγία ΟΠΕΡ έχει ενσωματωθεί σωστά σε 12 από τα κράτη μέλη της ΕΕ των 15. Διενεργούνται έλεγχοι συμμόρφωσης για την ΕΕ των 10 και είναι πιθανόν να κινηθούν διαδικασίες επί παραβάσει. |

Δράση 2. Ενισχυμένη παρακολούθηση της προόδου προς την πλήρη εφαρμογή της οδηγίας ΟΠΕΡ μέχρι τις 30 Οκτωβρίου 2007 | Η Επιτροπή παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τον αριθμό των αδειών που εκδίδονται ή επικαιροποιούνται. |

Δράση 3. Έλεγχοι συμμόρφωσης | Η Επιτροπή αξιολογεί τους όρους αδειοδότησης και λειτουργίας ορισμένων συγκεκριμένων εγκαταστάσεων και τους γενικούς δεσμευτικούς κανόνες. Οι ελλείψεις στην εφαρμογή εντοπίζονται και λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο της διαδικασίας ανασκόπησης της οδηγίας ΟΠΕΡ. Επίσης έχουν κινηθεί αρκετές διαδικασίες επί παραβάσει για κακή εφαρμογή. |

Δράση 4. Ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου των BREF και έναρξη της αναθεώρησής τους | Ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου των 31 BREF στο τέλος του 2006. Ξεκίνησε η αναθεώρηση 7 BREF. Καταρτίστηκε πρόγραμμα εργασίας για την αναθεώρηση των υπόλοιπων BREF. |

Δράση 5. Ανάγκη αποσαφήνισης ορισμένων νομικών ζητημάτων και τεχνικής αναθεώρησης της οδηγίας | Δημοσίευση στο διαδίκτυο λεπτομερούς εγγράφου κατευθυντήριων γραμμών που αποσαφηνίζει πτυχές της οδηγίας ΟΠΕΡ βάσει εκτεταμένης ανταλλαγής απόψεων με τα κράτη μέλη. Οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα νομικά και τεχνικά όρια της δυναμικότητας συνεχίζουν να ισχύουν και βάσει της αναθεωρημένης οδηγίας. Εκπονήθηκαν αρκετές μελέτες για να τροφοδοτηθεί η διαδικασία ανασκόπησης της οδηγίας. |

Δράση 6. Αξιολόγηση τρόπων εξορθολογισμού της ισχύουσας νομοθεσίας περί βιομηχανικών εκπομπών στο πλαίσιο της προσπάθειας «βελτίωσης της νομοθεσίας». | Πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της διαδικασίας ανασκόπησης της οδηγίας ΟΠΕΡ. |

Δράση 7. Αξιολόγηση της χρήσης πιθανών μέσων με βάση την αγορά και άλλων κινήτρων | Πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της διαδικασίας ανασκόπησης της οδηγίας ΟΠΕΡ. |

Παράρτημα 2: Συνοπτική έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 2000/76/EΚ για την αποτέφρωση των αποβλήτων

Ιστορικό

Η οδηγία 2000/76/EΚ για την αποτέφρωση των αποβλήτων εκδόθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2000. Η προθεσμία ενσωμάτωσης στην εθνική νομοθεσία έληξε στις 28 Δεκεμβρίου 2002. Από την ημερομηνία αυτή και μετά οι νέες μονάδες αποτέφρωσης και συναποτέφρωσης οφείλουν να τηρούν τις διατάξεις της οδηγίας. Οι υφιστάμενες μονάδες έπρεπε να συμμορφωθούν με την οδηγία μέχρι τις 28 Δεκεμβρίου 2005.

Βάσει του άρθρου 14 της οδηγίας η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας πριν από το τέλος του 2008. Οι πρώτες εκθέσεις από τα κράτη μέλη που προβλέπει η οδηγία πρέπει να υποβληθούν το 2009 και θα καλύπτουν την περίοδο 2006-2008. Εν αναμονή των εν λόγω εκθέσεων συγκεντρώθηκαν στοιχεία και πληροφορίες[9] σε συνδυασμό με την ανασκόπηση της οδηγίας ΟΠΕΡ και της συναφούς νομοθεσίας περί βιομηχανικών εκπομπών, προκειμένου να εξασφαλιστεί στενή συνέργια μεταξύ αυτών των πρωτοβουλιών. Στο παρόν παράρτημα συνοψίζονται τα κυριότερα αποτελέσματα προκειμένου να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις όσον αφορά την έκθεση της Επιτροπής.

Στο πλαίσιο της συλλογής στοιχείων συγκεντρώθηκαν από τις αντίστοιχες οργανώσεις βιομηχανιών δεδομένα για αποκλειστικούς αποτεφρωτήρες αποβλήτων και για τσιμεντοκαμίνους και ασβεστοκαμίνους στις οποίες συναποτεφρώνονται απόβλητα. Οι πληροφορίες για άλλους τύπους μονάδων συναποτέφρωσης συγκεντρώθηκαν από τα κράτη μέλη.

Αριθμός μονάδων και άδειες

Διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν περίπου 1.400 μονάδες αποτέφρωσης ή συναποτέφρωσης αποβλήτων στην ΕΕ. Λιγότερες από τις μισές από αυτές τις μονάδες (39%) είναι αποκλειστικοί αποτεφρωτήρες αποβλήτων. Συναποτέφρωση πραγματοποιείται σε ορισμένους κλάδους, οι σημαντικότεροι από τους οποίους είναι ο κλάδος της ενέργειας (15%) και εκείνος του τσιμέντου (10%). Οι ροές αποβλήτων προς/από άλλους κλάδους είναι σχετικά μικρές. Η μεγάλη πλειονότητα (96%) των μονάδων είναι «υφιστάμενες» εγκαταστάσεις[10].

Περί το 20% των εγκαταστάσεων δεν έχουν ακόμη τις απαιτούμενες άδειες που όφειλαν να έχουν μέχρι τις 28 Δεκεμβρίου 2005. Ωστόσο, δεδομένου ότι αυτό αφορά ένα κράτος μέλος, δεν θεωρείται πρόβλημα για την ίδια την οδηγία. Η συνολική συμμόρφωση από πλευράς αδειών που έχουν εκδοθεί μπορεί συνεπώς να θεωρηθεί καλή και η Επιτροπή θα λάβει όλα τα απαιτούμενα μέτρα για να εξασφαλίσει ότι όλα τα κράτη μέλη συμμορφώνονται με την εν λόγω απαίτηση.

Άνω του 90% των εγκαταστάσεων που καλύπτονται από την οδηγία για την αποτέφρωση των αποβλήτων εμπίπτουν επίσης στην οδηγία ΟΠΕΡ. Μόνο τρία κράτη μέλη ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν κοινή στρατηγική αδειοδότησης για την εφαρμογή των δύο οδηγιών.

Συμμόρφωση με τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις

Κατά την αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις διαπιστώθηκε ότι γενικά οι μονάδες αποτέφρωσης τηρούν τις οριακές τιμές ατμοσφαιρικών εκπομπών που καθορίζονται στην οδηγία για την αποτέφρωση των αποβλήτων. Σε ποσοστό 50 % περίπου των κρατών μελών είτε οι άδειες περιέχουν αυστηρότερες οριακές τιμές από εκείνες που απαιτεί η οδηγία για την αποτέφρωση των αποβλήτων, π.χ. για τις ατμοσφαιρικές εκπομπές σκόνης, CO, HCl, HF, NOΧ, SO2 και Hg, είτε περιλαμβάνουν πρόσθετες απαιτήσεις, π.χ. σχετικά με την ενεργειακή αποδοτικότητα, τη μείωση του θορύβου και την πρόληψη των ατυχημάτων. Έχουν εκδοθεί λίγες μόνον άδειες που περιλαμβάνουν οριακές τιμές εκπομπών για παραμέτρους διαφορετικές από τις υποχρεωτικές, π.χ. PAH, PCB ή ψευδάργυρο.

Σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκε η δυνατότητα εξαιρέσεων από ορισμένες απαιτήσεις. Εγκρίθηκαν 1.000 περίπου εξαιρέσεις από την παρακολούθηση των ατμοσφαιρικών εκπομπών. Ταυτόχρονα, ορισμένα κράτη μέλη εφαρμόζουν εκτενέστερη παρακολούθηση από εκείνην που απαιτείται στο πλαίσιο της οδηγίας για την αποτέφρωση των αποβλήτων.

Τεχνικές ελέγχου των εκπομπών

Το έγγραφο αναφοράς βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών (BAT Reference Document ή BREF) για την αποτέφρωση αποβλήτων που καταρτίστηκε βάσει της οδηγίας ΟΠΕΡ δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 2006. Αναφέρει ότι σημειώνεται συνεχής ανάπτυξη τεχνικών που περιορίζουν τις δαπάνες ενώ ταυτόχρονα διατηρούν ή βελτιώνουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις. Το έγγραφο BREF παραθέτει τις θεωρούμενες ως βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές για την αποτέφρωση αποβλήτων, καθώς και αριθμό τεχνικών που θεωρούνται ως αναδυόμενες τεχνικές οι οποίες έχουν επιδειχθεί μόνο σε πιλοτική ή δοκιμαστική κλίμακα. Γενικά οι οριακές τιμές εκπομπών της οδηγίας για την αποτέφρωση αποβλήτων είναι σχετικά παραπλήσιες με τις εκπομπές που αντιστοιχούν στην εφαρμογή των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών που προσδιορίζονται στο BREF.

Περαιτέρω εξελίξεις

Η αξιολόγηση της εφαρμογής της οδηγίας για την αποτέφρωση αποβλήτων κατέδειξε ότι παρόλο που η οδηγία έχει επιφέρει σημαντικές βελτιώσεις στον έλεγχο των αποτεφρωτήρων αποβλήτων σε ολόκληρη της ΕΕ, αρκετά ζητήματα απαιτούν περαιτέρω δράση:

- Έχει υπογραμμιστεί ότι οι σχετικές με τις μετρήσεις απαιτήσεις βάσει της οδηγίας για την αποτέφρωση αποβλήτων επιβάλουν μερικές φορές περιττό φόρτο στους φορείς εκμετάλλευσης. Ως προς το ζήτημα αυτό εξετάστηκε στην εκτίμηση του αντίκτυπου κατά τη διαδικασία ανασκόπησης και συμπεριελήφθη στην πρόταση για τη νέα ενιαία οδηγία, η δυνατότητα έγκρισης από τις αρμόδιες αρχές περαιτέρω εξαιρέσεων για ορισμένες απαιτήσεις μετρήσεων υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις .

- Η ρήτρα επανεξέτασης της οδηγίας για την αποτέφρωση αποβλήτων προβλέπει συγκεκριμένα την διερεύνηση του κατά πόσο είναι εφικτό οι υφιστάμενες τσιμεντοκάμινοι συναποτέφρωσης αποβλήτων να τηρούν την οριακή τιμή εκπομπών NOΧ που ισχύει για τις νέες τσιμεντοκαμίνους. Η εκτίμηση του αντίκτυπου της προτεινόμενης οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών περιλαμβάνει ανάλυση κόστους/οφέλους, βάσει της οποίας διατυπώνεται πρόταση εφαρμογής της κατώτερης οριακής τιμής σε όλες τις τσιμεντοκαμίνους συναποτέφρωσης αποβλήτων. Η κατώτερη οριακή τιμή θα εξασφαλίσει επίσης συνέπεια με τα συνδεόμενα με τις ΒΔΤ επίπεδα που περιλαμβάνονται στο BREF για τους κλάδους τσιμέντου και ασβέστου, και προτείνεται στην νέα οδηγία.

Τέλος, τα κράτη μέλη και οι άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς έχουν υπογραμμίσει ορισμένες δυσκολίες όσον αφορά της εφαρμογή της οδηγίας για την αποτέφρωση αποβλήτων που δεν απαιτούν απαραίτητα την τροποποίηση της οδηγίας. Αντίθετα αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσω αποσαφήνισης και καθοδήγησης σχετικά με την ερμηνεία και την εφαρμογή της οδηγίας. Συνεπώς, στο πλαίσιο του οικείου αναθεωρημένου προγράμματος δράσης σχετικά με την εφαρμογή, η Επιτροπή θα κινηθεί περαιτέρω προς τη κατάρτιση των ενδεχομένως αναγκαίων εγγράφων κατευθυντήριων γραμμών σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη.

[1] ΕΕ L 257 της 10.10.1996, σ. 26.

[2] Κοινές δράσεις για την ανάπτυξη και την απασχόληση: το κοινοτικό πρόγραμμα της Λισσαβόνας, COM(2005)330 τελικό

[3] COM(2005)540 τελικό

[4] Οι δεύτερες εκθέσεις που υπέβαλαν τα κράτη μέλη στην Επιτροπή σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας ΟΠΕΡ καλύπτουν την περίοδο 2003-2005. Οι εν λόγω εκθέσεις αναλύθηκαν στο πλαίσιο εξωτερικής μελέτης «Ανάλυση των δεύτερων εκθέσεων των κρατών μελών επί της εφαρμογής της οδηγίας ΟΠΕΡ», LDK-ECO.

[5] Η αξιολόγηση της εφαρμογής της οδηγίας για την αποτέφρωση των αποβλήτων συμπεριελήφθη στην εξωτερική μελέτη «Αξιολόγηση της εφαρμογής και της πιθανής εξέλιξης της κοινοτικής νομοθεσίας περί του ελέγχου της αποτέφρωσης και συναποτέφρωσης αποβλήτων» (Ökopol, 2007).

[6] Οδηγία ΟΠΕΡ και οδηγία 1999/13/ΕΚ περί εκπομπής διαλυτών, οδηγία 2000/76/ΕΚ περί αποτέφρωσης αποβλήτων, οδηγία 2001/80/ΕΚ περί μεγάλων εγκαταστάσεων καύσης και οδηγίες 78/176/ΕΟΚ, 82/883/ΕΟΚ και 92/112/ΕΟΚ σχετικά με τη βιομηχανία διοξειδίου του τιτανίου.

[7] COM(2007)23

[8] Πρόβλεψη της εφαρμογής της ισχύουσας νομοθεσίας από τα κράτη μέλη.

[9] Αξιολόγηση της εφαρμογής και της πιθανής εξέλιξης της κοινοτικής νομοθεσίας περί του ελέγχου της αποτέφρωσης και συναποτέφρωσης αποβλήτων (Ökopol, 2007).

[10] Υφιστάμενες μονάδες κατά τα οριζόμενα στην οδηγία για την αποτέφρωση των αποβλήτων είναι οι μονάδες για τις οποίες είχε εκδοθεί άδεια ή είχε υποβληθεί αίτηση έκδοσης άδειας πριν από τις 28 Δεκεμβρίου 2002.