ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 6.4.2016

COM(2016) 205 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Πιο Ισχυρά και Έξυπνα Συστήματα Πληροφοριών για τα Σύνορα και την Ασφάλεια

1.Εισαγωγή

Η ευρωπαϊκή κοινωνία χαρακτηρίζεται από κινητικότητα. Εκατομμύρια πολιτών της ΕΕ και υπήκοοι τρίτων χωρών διέρχονται τα εσωτερικά και εξωτερικά σύνορα κάθε μέρα. Το 2015, περισσότεροι από 50 εκατομμύρια υπήκοοι τρίτων χωρών επισκέφθηκαν την ΕΕ, πραγματοποιώντας πάνω από 200 εκατομμύρια διελεύσεις των εξωτερικών συνόρων του χώρου Σένγκεν.

Πέραν αυτών των τακτικών ταξιδιωτικών ροών, το 2015 και μόνο, η σύγκρουση στη Συρία και οι κρίσεις σε άλλες περιοχές είχαν ως αποτέλεσμα 1,8 εκατομμύρια παράτυπες διελεύσεις των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης. Οι πολίτες της ΕΕ αναμένουν από τους ελέγχους προσώπων στα εξωτερικά σύνορα να είναι αποτελεσματικοί, να επιτρέπουν την αποτελεσματική διαχείριση της μετανάστευσης και να συμβάλλουν στην εσωτερική ασφάλεια. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις του 2015 στο Παρίσι και του Μαρτίου 2016 στις Βρυξέλλες κατέδειξαν με τρόπο δραματικό τη διαρκή απειλή για την εσωτερική ασφάλεια της Ευρώπης.

Και τα δύο αυτά στοιχεία κατέστησαν προφανέστερη την ανάγκη συμμετοχής και ενίσχυσης των πλαισίων συνεργασίας της ΕΕ στους τομείς της διαχείρισης των συνόρων, της μετανάστευσης και της ασφάλειας, καθώς και των πληροφοριακών εργαλείων με ολοκληρωμένο τρόπο. Η διαχείριση των συνόρων, η επιβολή του νόμου και ο έλεγχος της μετανάστευσης είναι τομείς που συνδέονται δυναμικά μεταξύ τους. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν πολίτες της ΕΕ που έχουν διέλθει τα εξωτερικά σύνορα για να μεταβούν σε εμπόλεμες ζώνες για τρομοκρατικούς σκοπούς και οι οποίοι συνιστούν απειλή κατά την επιστροφή τους. Υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι τρομοκράτες έχουν χρησιμοποιήσει διαδρομές της παράτυπης μετανάστευσης για να εισέλθουν στην ΕΕ και εν συνεχεία διακινούνται εντός του χώρου Σένγκεν απαρατήρητοι.

Οι ευρωπαϊκές ατζέντες για την ασφάλεια και τη μετανάστευση έχουν ορίσει τις κατευθύνσεις για την ανάπτυξη και την εφαρμογή της πολιτικής της ΕΕ για την αντιμετώπιση των παράλληλων προκλήσεων της διαχείρισης της μετανάστευσης και της καταπολέμησης της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος. Η παρούσα ανακοίνωση αξιοποιεί τις συνέργειες μεταξύ των δύο αυτών προγραμμάτων και σκοπό έχει να αποτελέσει αφετηρία για μια συζήτηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα υφιστάμενα και μελλοντικά συστήματα πληροφοριών θα μπορούσαν να ενισχύσουν τόσο τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων όσο και την εσωτερική ασφάλεια στην ΕΕ. Συμπληρώνει την πρόταση του Δεκεμβρίου 2015 για τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Συστήματος Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής και τη βελτίωση της πρόληψης κρίσεων και της παρέμβασης στα εξωτερικά σύνορα.

Υπάρχει σε επίπεδο ΕΕ μια σειρά συστημάτων πληροφοριών που παρέχουν στους συνοριοφύλακες και τους αστυνομικούς υπαλλήλους τις συναφείς πληροφορίες για πρόσωπα, αλλά η αρχιτεκτονική διαχείρισης δεδομένων της ΕΕ είναι ατελής. Η παρούσα ανακοίνωση εκθέτει ορισμένες πιθανές εναλλακτικές επιλογές προκειμένου να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη των υφιστάμενων συστημάτων πληροφοριών και, αν χρειάζεται, να αναπτυχθούν νέες και συμπληρωματικές δράσεις για την αντιμετώπιση των ελλείψεων. Τονίζει επίσης την ανάγκη να βελτιωθεί η διαλειτουργικότητα των συστημάτων πληροφοριών, ως μακροπρόθεσμο στόχο που τέθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Συμβούλιο 1 και παρουσιάζει ιδέες για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αναπτυχθούν στο μέλλον τα συστήματα πληροφοριών προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι οι συνοριακές, τελωνειακές, αστυνομικές και δικαστικές αρχές θα έχουν στη διάθεσή τους τις πληροφορίες που χρειάζονται.

Κάθε μελλοντική πρωτοβουλία θα πρέπει να καταρτίζεται με βάση τις αρχές της βελτίωσης της νομοθεσίας και μετά από δημόσια διαβούλευση και αξιολόγηση των επιπτώσεων, μεταξύ άλλων όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα, και ιδίως το δικαίωμα προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

2.Προκλησεις που πρεπει να αντιμετωπιστουν

Η απουσία εσωτερικών συνόρων στον χώρο Σένγκεν απαιτεί ισχυρή και αξιόπιστη διαχείριση της διέλευσης προσώπων από τα εξωτερικά σύνορα. Τούτο αποτελεί προαπαιτούμενο για να διασφαλιστεί υψηλό επίπεδο εσωτερικής ασφάλειας και η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων στον χώρο αυτό. Ταυτόχρονα, η απουσία εσωτερικών συνόρων σημαίνει ότι οι αρχές επιβολής του νόμου των κρατών μελών έχουν επίσης πρόσβαση στα συναφή δεδομένα των προσώπων. Υπάρχει σε επίπεδο ΕΕ μια σειρά συστημάτων πληροφοριών και βάσεων δεδομένων που παρέχουν στους συνοριοφύλακες, τις αστυνομικές και άλλες αρχές συναφείς πληροφορίες για πρόσωπα, σύμφωνα με τους αντίστοιχους στόχους τους 2 . 

Ωστόσο, παρατηρούνται επίσης ελλείψεις όσον αφορά τα συστήματα πληροφοριών οι οποίες εμποδίζουν το έργο των εν λόγω εθνικών αρχών. Η βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών προσδιορίστηκε, ως εκ τούτου, ως βασική προτεραιότητα στο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια. Ως κύριες ελλείψεις έχουν αναφερθεί οι ακόλουθες: α) μη βέλτιστες λειτουργικές δυνατότητες των υπαρχόντων συστημάτων πληροφοριών, β) κενά στην αρχιτεκτονική διαχείρισης δεδομένων της ΕΕ, γ) ένα πολύπλοκο τοπίο συστημάτων πληροφοριών των οποίων η διαχείριση γίνεται με διαφορετικούς τρόπους, και δ) μια κατακερματισμένη αρχιτεκτονική διαχείρισης δεδομένων για τον έλεγχο των συνόρων και την ασφάλεια.

Τα υφιστάμενα συστήματα πληροφοριών της ΕΕ για τη διαχείριση των συνόρων και την εσωτερική ασφάλεια καλύπτουν ευρύ φάσμα λειτουργικών δυνατοτήτων. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν ελλείψεις στις λειτουργικές δυνατότητες των υφιστάμενων συστημάτων. Εξετάζοντας τις διαδικασίες συνοριακού ελέγχου που εφαρμόζονται για τις διάφορες κατηγορίες ταξιδιωτών, καθίσταται σαφές ότι υπάρχουν ελλείψεις όσον αφορά ορισμένες από τις διαδικασίες αυτές, καθώς και μεταξύ των αντίστοιχων συστημάτων πληροφοριών που χρησιμοποιούνται για τους ελέγχους στα σύνορα. Ομοίως, η απόδοση των υφιστάμενων εργαλείων επιβολής του νόμου πρέπει να βελτιωθεί. Αυτό απαιτεί την εξέταση δράσεων για τη βελτίωση των υφιστάμενων συστημάτων πληροφοριών (τμήμα 5).

Επιπλέον, υπάρχουν κενά στην αρχιτεκτονική διαχείρισης δεδομένων της ΕΕ. Εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα για τους συνοριακούς ελέγχους συγκεκριμένων κατηγοριών ταξιδιωτών, όπως οι υπήκοοι τρίτων χωρών που είναι κάτοχοι θεώρησης μακράς διαρκείας. Επίσης, υπάρχει ένα κενό στις πληροφορίες πριν από την άφιξη στα σύνορα όσον αφορά τους υπηκόους τρίτων χωρών που απαλλάσσονται από την υποχρέωση να διαθέτουν θεώρηση. Θα πρέπει να εξεταστεί κατά πόσον υπάρχει ανάγκη να αντιμετωπιστούν αυτά τα κενά με την ανάπτυξη πρόσθετων συστημάτων πληροφοριών εφόσον χρειάζεται (τμήμα 6).

Οι συνοριοφύλακες και ιδίως οι αστυνομικοί υπάλληλοι είναι αντιμέτωποι με ένα πολύπλοκο πλαίσιο συστημάτων πληροφοριών των οποίων η διαχείριση γίνεται με διαφορετικούς τρόπους σε επίπεδο ΕΕ. Αυτή η πολυπλοκότητα δημιουργεί πρακτικές δυσκολίες, ειδικότερα όσον αφορά το ερώτημα ποιες βάσεις δεδομένων θα πρέπει να ελεγχθούν σε μια δεδομένη κατάσταση. Επιπλέον, δεν συνδέονται όλα τα κράτη μέλη με όλα τα υφιστάμενα συστήματα 3 . Η παρατηρούμενη πολυπλοκότητα των συστημάτων πληροφοριών σε επίπεδο ΕΕ θα μπορούσε να μειωθεί με τη δημιουργία μιας ενιαίας διεπαφής αναζήτησης σε εθνικό επίπεδο η οποία θα σέβεται τους διάφορους σκοπούς πρόσβασης (τμήμα 7.1).

Η τρέχουσα αρχιτεκτονική της ΕΕ για τη διαχείριση των δεδομένων σχετικά με τον έλεγχο των συνόρων και την ασφάλεια χαρακτηρίζεται από κατακερματισμό. Ο κατακερματισμός αυτός προκαλείται από τα διάφορα θεσμικά, νομικά και πολιτικά πλαίσια εντός των οποίων έχουν αναπτυχθεί τα συστήματα. Οι πληροφορίες αποθηκεύονται χωριστά σε διάφορα συστήματα τα οποία σπανίως είναι αλληλοσυνδεδεμένα. Υπάρχει ασυνέπεια μεταξύ των βάσεων δεδομένων και διαφορετικές δυνατότητες πρόσβασης στα δεδομένα από τις αρμόδιες αρχές. Τούτο μπορεί να οδηγήσει σε τυφλά σημεία, ιδίως για τις αρχές επιβολής του νόμου, καθώς μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να αναγνωριστούν οι συνδέσεις μεταξύ τμημάτων δεδομένων. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο και επείγον να καταβληθούν προσπάθειες για την επίτευξη ολοκληρωμένων λύσεων, ώστε να βελτιωθεί η πρόσβαση στα δεδομένα σχετικά με τον έλεγχο των συνόρων και την ασφάλεια, με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Για τον σκοπό αυτό, χρειάζεται να ξεκινήσει μια διαδικασία προς την κατεύθυνση της διαλειτουργικότητας των υφιστάμενων συστημάτων πληροφοριών (τμήμα 7).

3.Θεμελιωδη δικαιωματα

Ο πλήρης σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των κανόνων προστασίας των προσωπικών δεδομένων συνιστά ουσιαστική προϋπόθεση για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών.

Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων προϋποθέτει καλό σχεδιασμό και ορθή χρήση των τεχνολογικών συστημάτων και των συστημάτων πληροφοριών. Τα συστήματα τεχνολογίας και πληροφοριών μπορούν να συμβάλουν στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών από τις δημόσιες αρχές. Η βιομετρική τεχνολογία μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο σφαλμάτων αναγνώρισης της ταυτότητας, καθώς και διακρίσεων και χαρακτηρισμών ατόμων βάσει φυλετικών χαρακτηριστικών. Μπορεί επίσης να συμβάλει στην αντιμετώπιση κινδύνων όσον αφορά την προστασία των παιδιών, για παράδειγμα σε περιπτώσεις παιδιών που έχουν εξαφανιστεί ή που πέφτουν θύματα εμπορίας ανθρώπων, εφόσον συμβαδίζει με διασφαλίσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων και με μέτρα προστασίας. Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εσφαλμένης κράτησης και σύλληψης. Μπορεί επίσης να συμβάλει στην ενίσχυση της ασφάλειας των πολιτών που διαμένουν στον χώρο Σένγκεν, δεδομένου ότι θα συμβάλει στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και των σοβαρών μορφών εγκληματικότητας.

Η ύπαρξη συστημάτων πληροφοριών ευρείας κλίμακας ενέχει επίσης πιθανούς κινδύνους όσον αφορά την προστασία της ιδιωτικής ζωής, οι οποίοι πρέπει να προβλέπονται και να αντιμετωπίζονται κατάλληλα. Η συλλογή και χρήση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στα συστήματα αυτά έχει επιπτώσεις στο δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όλα τα συστήματα πρέπει να τηρούν τις αρχές της προστασίας δεδομένων και τις επιταγές της αναγκαιότητας, της αναλογικότητας, του περιορισμού του σκοπού και της ποιότητας των δεδομένων. Χρειάζεται να θεσπιστούν διασφαλίσεις ώστε να εξασφαλίζονται τα δικαιώματα των υποκειμένων των δεδομένων σε σχέση με την προστασία της ιδιωτικής ζωής και των προσωπικών δεδομένων. Τα δεδομένα θα πρέπει να διατηρούνται μόνο για όσο διάστημα είναι αναγκαίο για τους σκοπούς για τους οποίους συλλέχθηκαν. Πρέπει να προβλεφθούν μηχανισμοί για τη διασφάλιση της ορθής διαχείρισης κινδύνου και της αποτελεσματικής προστασίας των δικαιωμάτων των υποκειμένων των δεδομένων.

Τον Δεκέμβριο του 2015, οι συννομοθέτες κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία για τη μεταρρύθμιση της προστασίας δεδομένων. Μόλις εκδοθούν, ο νέος γενικός κανονισμός για την προστασία των δεδομένων και η οδηγία για την προστασία των δεδομένων για τις αστυνομικές και ποινικές δικαστικές αρχές 4 θα αρχίσουν αν ισχύουν το 2018 και θα παράσχουν ένα εναρμονισμένο πλαίσιο για την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Ο περιορισμός του σκοπού αποτελεί βασική αρχή της προστασίας δεδομένων, όπως κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Λόγω των διαφορετικών θεσμικών, νομικών και πολιτικών πλαισίων εντός των οποίων αναπτύχθηκαν τα συστήματα πληροφοριών σε επίπεδο ΕΕ, η αρχή του περιορισμού του σκοπού εφαρμόστηκε μέσω μιας αποσπασματικής δομής διαχείρισης των πληροφοριών 5 . Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τον σημερινό κατακερματισμό της αρχιτεκτονικής της ΕΕ για τη διαχείριση δεδομένων σχετικά με τον έλεγχο των συνόρων και την εσωτερική ασφάλεια. Καθώς το νέο συνολικό πλαίσιο για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στην ΕΕ έχει πλέον καταρτιστεί και υπάρχουν σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας και της ασφάλειας των ΤΠ, η αρχή του περιορισμού του σκοπού είναι πιο εύκολο να εφαρμόζεται σε επίπεδο πρόσβασης και χρήσης των δεδομένων που αποθηκεύονται, σε πλήρη συμμόρφωση με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και την πρόσφατη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διασφαλίσεις, όπως η στεγανοποίηση των δεδομένων εντός ενός συστήματος και η θέσπιση ειδικών κανόνων πρόσβασης και χρήσης για κάθε κατηγορία δεδομένων και χρηστών αναμένεται να εξασφαλίσουν τον αναγκαίο περιορισμό του σκοπού σε ολοκληρωμένες λύσεις για τη διαχείριση δεδομένων. Αυτό ανοίγει τον δρόμο προς τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων πληροφοριών σε συνδυασμό με τους αναγκαίους αυστηρούς κανόνες σχετικά με την πρόσβαση και τη χρήση χωρίς να θίγεται ο υφιστάμενος περιορισμός του σκοπού.

Η «προστασία των δεδομένων ήδη από τον σχεδιασμό» και η «προστασία των δεδομένων εκ προεπιλογής» αποτελούν πλέον αρχές των κανόνων προστασίας δεδομένων της ΕΕ. Κατά τον σχεδιασμό νέων μέσων που βασίζονται στη χρήση της τεχνολογίας των πληροφοριών, η Επιτροπή θα επιδιώκει να ακολουθεί την προσέγγιση αυτή. Αυτό σημαίνει ότι η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα θα ενσωματώνεται στην τεχνολογική βάση του προτεινόμενου μέσου, περιορίζοντας την επεξεργασία των δεδομένων στο απολύτως αναγκαίο για τον επιδιωκόμενο σκοπό και παρέχοντας πρόσβαση στα δεδομένα μόνο στις οντότητες που «πρέπει να γνωρίζουν» 6 .

Οι απαιτήσεις του Χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων, και ιδίως τα νέα μέσα της μεταρρύθμισης της προστασίας των δεδομένων, θα καθοδηγούν την Επιτροπή κατά την αντιμετώπιση των υφιστάμενων κενών και ελλείψεων στην αρχιτεκτονική της ΕΕ στον τομέα της διαχείρισης των δεδομένων για τους ελέγχους στα σύνορα και την ασφάλεια. Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλιστεί ότι η περαιτέρω ανάπτυξη των συστημάτων πληροφοριών στους τομείς αυτούς θα συμμορφώνεται με τα υψηλότερα πρότυπα προστασίας δεδομένων, και ότι τα εν λόγω συστήματα θα σέβονται και θα προασπίζουν τα θεμελιώδη δικαιώματα όπως κατοχυρώνονται από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

4.Επισκόπηση των συστημάτων πληροφοριών για τα σύνορα και την ασφάλεια 7

Καθένα από τα υφιστάμενα συστήματα πληροφοριών στην ΕΕ για τη διαχείριση των συνόρων και την εσωτερική ασφάλεια έχει τους δικούς του στόχους, σκοπούς, νομικές βάσεις 8 , ομάδες χρηστών και θεσμικό πλαίσιο. Όλα αυτά τα συστήματα από κοινού δημιουργούν μια σύνθετο σύνολο συναφών βάσεων δεδομένων.

Τα τρία κύρια κεντρικά συστήματα πληροφοριών που έχουν αναπτυχθεί από την ΕΕ είναι: i) το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS) με ευρύ φάσμα καταχωρίσεων σχετικά με πρόσωπα και αντικείμενα, ii) το Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS) με δεδομένα για τις θεωρήσεις μικρής διάρκειας, και iii) το σύστημα EURODAC με δεδομένα δακτυλικών αποτυπωμάτων των αιτούντων άσυλο και των υπηκόων τρίτων χωρών που έχουν διέλθει παράτυπα τα εξωτερικά σύνορα . Αυτά τα τρία συστήματα είναι συμπληρωματικά, και – με εξαίρεση το SIS – προορίζονται πρωταρχικά για υπηκόους τρίτων χωρών. Τα συστήματα αυτά στηρίζουν επίσης τις εθνικές αρχές για την καταπολέμηση του εγκλήματος και της τρομοκρατίας 9 . Τούτο ισχύει ιδίως για το SIS ως το ευρύτερα χρησιμοποιούμενο μέσο ανταλλαγής πληροφοριών σήμερα. Η ανταλλαγή πληροφοριών για τα συστήματα αυτά πραγματοποιείται σε ειδική ασφαλή υποδομή επικοινωνίας γνωστή ως TESTA 10 .

Πέραν αυτών των υφιστάμενων συστημάτων, η Επιτροπή προτείνει να καθιερωθεί ένα τέταρτο κεντρικό σύστημα διαχείρισης των συνόρων, το Σύστημα Εισόδου-Εξόδου (ΣΕΕ) 11 , το οποίο αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή έως το 2020, και το οποίο προορίζεται επίσης για τους υπηκόους τρίτων χωρών.

Σχήμα 1 Σχηματική επισκόπηση των κύριων συστημάτων πληροφοριών για τη διαχείριση των συνόρων και την επιβολή του νόμου:

Πρόσθετα υφιστάμενα μέσα για τη διαχείριση των συνόρων είναι η βάση δεδομένων της Ιντερπόλ για κλαπέντα και απολεσθέντα ταξιδιωτικά έγγραφα (SLTD) και οι εκ των προτέρων πληροφορίες για τους επιβάτες (API) που συλλέγουν πληροφορίες σχετικά με τους επιβάτες που πρόκειται να πραγματοποιήσουν εισερχόμενες πτήσεις προς την ΕΕ. Τα μέσα αυτά αφορούν τόσο τους πολίτες της ΕΕ όσο και τους υπηκόους τρίτων χωρών.

Ειδικά για την επιβολή του νόμου, την ποινική έρευνα και τη δικαστική συνεργασία, η ΕΕ ανέπτυξε αποκεντρωμένα μέσα για την ανταλλαγή πληροφοριών, και συγκεκριμένα i) το πλαίσιο Prüm για την ανταλλαγή DNA, δακτυλικών αποτυπωμάτων και δεδομένων σχετικά με άδειες κυκλοφορίας οχημάτων, και ii) το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου (ECRIS) για την ανταλλαγή εθνικών πληροφοριών ποινικού μητρώου. Το ECRIS επιτρέπει την ανταλλαγή πληροφοριών, μέσω ασφαλούς δικτύου, σχετικά με προηγούμενες καταδικαστικές αποφάσεις ποινικών δικαστηρίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε βάρος συγκεκριμένου προσώπου. Οι αιτήσεις βασίζονται κυρίως σε αλφαριθμητικά στοιχεία ταυτότητας, ενώ είναι δυνατή και η ανταλλαγή βιομετρικών δεδομένων.

Η Ευρωπόλ, ως το κέντρο εγκληματολογικών πληροφοριών της ΕΕ, στηρίζει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των εθνικών αστυνομικών αρχών. Το σύστημα πληροφοριών Ευρωπόλ (EIS) αποτελεί κεντρική βάση δεδομένων ποινικών πληροφοριών που επιτρέπει στα κράτη μέλη την αποθήκευση και αναζήτηση δεδομένων σχετικά με σοβαρά εγκλήματα και την τρομοκρατία. Τα σημεία επαφής στην Ευρωπόλ παρέχουν θεματικά αρχεία δεδομένων εργασίας προς ανάλυση με πληροφορίες σχετικά με εν εξελίξει επιχειρήσεις στα κράτη μέλη. Η εφαρμογή δικτύου ασφαλούς ανταλλαγής πληροφοριών της Ευρωπόλ (SIENA) επιτρέπει στα κράτη μέλη την ταχεία, ασφαλή και φιλική προς τον χρήστη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ κρατών μελών, Ευρωπόλ και τρίτων μερών με τα οποία η Ευρωπόλ έχει συνάψει συμφωνία συνεργασίας. Ταυτόχρονα, η SIENA δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη διαλειτουργικότητα με άλλα συστήματα στο πλαίσιο της Ευρωπόλ, για παράδειγμα για την άμεση ανταλλαγή δεδομένων με τα σημεία επαφής. Παρέχει τη δυνατότητα τροφοδότησης των βάσεων δεδομένων της Ευρωπόλ με πληροφορίες που ανταλλάσσονται μεταξύ των κρατών μελών. Η SIENA θα πρέπει, ως εκ τούτου, να αποτελέσει τον κατεξοχήν δίαυλο με τον οποίο τα κράτη μέλη επιλέγουν να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με την επιβολή του νόμου σε ολόκληρη την ΕΕ.

Μια συμπληρωματική σειρά συστημάτων επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που θα αναπτυχθούν μεταξύ των κρατών μελών είναι οι καταστάσεις με τα ονόματα των επιβατών (PNR) 12 . Τα δεδομένα PNR αποτελούνται από πληροφορίες σχετικά με τις κρατήσεις οι οποίες παρέχονται κατά την κράτηση και τον έλεγχο εισιτηρίων.

Τέλος, οι τελωνειακές αρχές αποτελούν επίσης παράγοντα ζωτικής σημασίας στη διυπηρεσιακή συνεργασία στα εξωτερικά σύνορα. Διαθέτουν διάφορα συστήματα 13 και βάσεις δεδομένων που περιέχουν δεδομένα σχετικά με την κυκλοφορία εμπορευμάτων, την ταυτοποίηση οικονομικών φορέων και πληροφορίες σχετικά με τον κίνδυνο οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της εσωτερικής ασφάλειας. Τα εν λόγω συστήματα έχουν επίσης τη δική τους ελεγχόμενη, περιορισμένη και ασφαλή υποδομή (Κοινό Δίκτυο Επικοινωνιών, CCN), η οποία έχει αποδείξει τη βιωσιμότητά της. Θα πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω οι συνέργειες και οι δυνατότητες σύγκλισης μεταξύ των συστημάτων πληροφοριών και των αντίστοιχων υποδομών τους για τη διαχείριση των συνόρων της ΕΕ και για τις τελωνειακές επιχειρήσεις. 

5.Βελτιωση των υφισταμενων συστηματων πληροφοριων

Τα υφιστάμενα συστήματα πληροφοριών της ΕΕ για τη διαχείριση των συνόρων και την εσωτερική ασφάλεια καλύπτουν ευρύ φάσμα λειτουργικών δυνατοτήτων. Ωστόσο, τα συστήματα εξακολουθούν να εμφανίζουν ελλείψεις, οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν για τη βελτιστοποίηση των επιδόσεών τους.

Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS)

Οι συνοριακοί έλεγχοι μέσω αντιπαραβολής με το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS) διενεργούνται επί του παρόντος με βάση αλφαριθμητικές αναζητήσεις (δηλαδή όνομα και ημερομηνία γέννησης). Τα δακτυλικά αποτυπώματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για την εξακρίβωση και την επαλήθευση της ταυτότητας προσώπου που έχει ήδη αναγνωριστεί με βάση το όνομά του. Αυτό το κενό ασφάλειας επιτρέπει σε πρόσωπα που αποτελούν αντικείμενο καταχώρισης να χρησιμοποιούν πλαστά και παραποιημένα έγγραφα προκειμένου να μην μπορούν να αντιστοιχίζονται πλήρως στο SIS.

Η κρίσιμη αυτή αδυναμία θα αντιμετωπιστεί με την προσθήκη λειτουργίας αναζήτησης δακτυλικών αποτυπωμάτων στο SIS με αυτοματοποιημένο σύστημα αναγνώρισης δακτυλικών αποτυπωμάτων (AFIS), όπως προβλέπεται στο ισχύον νομικό πλαίσιο 14 . Το AFIS αναμένεται να έχει τεθεί σε λειτουργία έως τα μέσα του 2017 15 . Όταν αναπτυχθεί, το AFIS θα είναι προσβάσιμο από την Ευρωπόλ και θα συμπληρώνει, κατ’ αυτόν τον τρόπο, τα συστήματα της Ευρωπόλ για τη διερεύνηση εγκλημάτων και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, καθώς και τις ανταλλαγές δακτυλικών αποτυπωμάτων που διενεργούνται βάσει του πλαισίου Prüm. Η Επιτροπή και ο οργανισμός eu-LISA θα εξετάσουν το ενδεχόμενο ευρύτερης χρήσης του μελλοντικού AFIS.

Με βάση την εν εξελίξει αξιολόγηση και μια τεχνική μελέτη, η Επιτροπή εξετάζει επί του παρόντος πιθανές πρόσθετες λειτουργικές δυνατότητες του SIS με σκοπό την υποβολή προτάσεων για την αναθεώρηση της νομικής βάσης του SIS. Στις πτυχές που εξετάζονται περιλαμβάνονται:

η δημιουργία καταχωρήσεων SIS για τους παράτυπους μετανάστες οι οποίοι αποτελούν αντικείμενο αποφάσεων επιστροφής·

η χρήση εικόνων προσώπων για τη βιομετρική ταυτοποίηση, επιπλέον των δακτυλικών αποτυπωμάτων·

η αυτοματοποιημένη διαβίβαση πληροφοριών σχετικά με θετικό αποτέλεσμα αναζήτησης μετά από έλεγχο·

η αποθήκευση στο κεντρικό σύστημα του SIS πληροφοριών σχετικά με θετικό αποτέλεσμα αναζήτησης για καταχωρίσεις για τη διενέργεια διακριτικού και ειδικού ελέγχου·

η δημιουργία μιας νέας κατηγορίας καταχωρίσεων «Καταζητούμενο Άγνωστο Άτομο» για τις οποίες μπορεί να υπάρχουν εγκληματολογικά στοιχεία σε εθνικές βάσεις δεδομένων (π.χ. λανθάνον αποτύπωμα που αφέθηκε στον τόπο του εγκλήματος) 16 .

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να στηρίζει με χρηματοδότηση από την ΕΕ την εφαρμογή έργων τα οποία επιτρέπουν ταυτόχρονες αναζητήσεις στο SIS και στη βάση δεδομένων της Ιντερπόλ για τα κλαπέντα και απολεσθέντα ταξιδιωτικά έγγραφα (SLTD) και στο σύστημα διαχείρισης αρχείων παράνομων πυροβόλων όπλων και εντοπισμού της Ιντερπόλ (iARMS), που είναι συμπληρωματικά προς τα συστήματα πληροφοριών της ΕΕ 17 .

Βάση δεδομένων της Ιντερπόλ για τα κλαπέντα και απολεσθέντα ταξιδιωτικά έγγραφα (STLD)

Είναι καίριας σημασίας για την αποτελεσματική διαχείριση των συνόρων να ελέγχονται έναντι της βάσης δεδομένων SLTD τα ταξιδιωτικά έγγραφα όλων των υπηκόων τρίτων χωρών και των πολιτών της ΕΕ. Οι αρχές επιβολής του νόμου πρέπει να χρησιμοποιούν επίσης τη βάση δεδομένων SLTD για αναζητήσεις εντός του χώρου Σένγκεν. Μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 13ης Νοεμβρίου 2015 στο Παρίσι, το Συμβούλιο ζήτησε να δημιουργηθούν ηλεκτρονικές συνδέσεις με τις σχετικές βάσεις δεδομένων της Ιντερπόλ σε όλα τα σημεία διέλευσης των εξωτερικών συνόρων και να διεξάγεται αυτόματος έλεγχος των ταξιδιωτικών εγγράφων σε όλα τα κράτη μέλη έως τα τέλη Μαρτίου 2016 18 . Όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν τις σχετικές ηλεκτρονικές συνδέσεις και να θέσουν σε εφαρμογή συστήματα που επιτρέπουν την αυτόματη επικαιροποίηση των δεδομένων για τα κλαπέντα ή απολεσθέντα ταξιδιωτικά έγγραφα στη βάση δεδομένων SLTD.

Εκ των προτέρων πληροφορίες σχετικά με τους επιβάτες (Advance passenger information – API)

Σύμφωνα με τις υφιστάμενες βέλτιστες πρακτικές, τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να αυξήσουν την προστιθέμενη αξία των εκ των προτέρων πληροφοριών για τους επιβάτες (API) θεσπίζοντας την αυτόματη διασταύρωση των δεδομένων αυτών έναντι του SIS και της βάσης δεδομένων της Ιντερπόλ SLTD. Η Επιτροπή θα αξιολογήσει την ανάγκη, αφενός, να αναθεωρηθεί η νομική βάση για την επεξεργασία των δεδομένων API, προκειμένου να διασφαλίζεται ευρύτερη εφαρμογή και, αφετέρου, να περιληφθεί η υποχρέωση των κρατών μελών να απαιτούν και να χρησιμοποιούν τα δεδομένα API για όλες τις εισερχόμενες και εξερχόμενες πτήσεις. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στο πλαίσιο της εφαρμογής της μελλοντικής οδηγίας για τις καταστάσεις με τα ονόματα των επιβατών, δεδομένου ότι η συνδυασμένη χρήση των δεδομένων PNR και API ενισχύει περαιτέρω την αποτελεσματικότητα των δεδομένων PNR στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του σοβαρού εγκλήματος 19 .

Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS)

Η Επιτροπή βρίσκεται επίσης στο στάδιο της διεξαγωγής συνολικής αξιολόγησης του Συστήματος Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS), η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2016. Η αξιολόγηση εξετάζει, μεταξύ άλλων, τον τρόπο με τον οποίο το VIS χρησιμοποιείται για τους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα και στο έδαφος των κρατών μελών, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο συμβάλλει στην καταπολέμηση της απάτης όσον αφορά την ταυτότητας και τις θεωρήσεις. Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή θα εξετάσει τις δυνατότητες ενίσχυσης των λειτουργικών δυνατοτήτων του VIS, μεταξύ άλλων με:

τη βελτίωση της ποιότητας των εικόνων προσώπου για να καταστούν δυνατές οι βιομετρικές αντιστοιχίες·

τη χρήση των βιομετρικών δεδομένων των αιτούντων θεώρηση για αναζήτηση στο μελλοντικό αυτοματοποιημένο σύστημα αναγνώρισης δακτυλικών αποτυπωμάτων για το SIS·

τη μείωση του ορίου ηλικίας για τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων παιδιών ηλικίας μεταξύ 6 και 12 ετών, προβλέποντας παράλληλα ισχυρές διασφαλίσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των μέτρων προστασίας 20 ·

τη διευκόλυνση του ελέγχου της βάσης δεδομένων SLTD της Ιντερπόλ κατά τη διάρκεια υποβολής αίτησης θεώρησης.

Τα κράτη μέλη χρησιμοποιούν με ανομοιογενή τρόπο τις δυνατότητες πρόσβασης στα δεδομένα του VIS που προσφέρει το ισχύον νομικό πλαίσιο για σκοπούς της επιβολής του νόμου. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη έχουν αναφέρει προβλήματα πρακτικής φύσεως κατά τις διαδικασίες για πρόσβαση στο VIS από τις αρχές επιβολής του νόμου. Ομοίως, η υλοποίηση της πρόσβασης στο EURODAC για σκοπούς επιβολής του νόμου είναι ακόμη πολύ περιορισμένη. Η Επιτροπή θα εξετάσει κατά πόσο υπάρχει ανάγκη επανεξέτασης του νομικού πλαισίου για την πρόσβαση των αρχών επιβολής του νόμου στο VIS και στο Eurodac.

Eurodac 

Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση με τίτλο «Μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου και προώθηση των νόμιμων οδών προς την Ευρώπη» 21 , η Επιτροπή θα υποβάλει πρόταση για τη μεταρρύθμιση του Eurodac προκειμένου να ενισχύσει περαιτέρω τις λειτουργικές δυνατότητές του όσον αφορά την παράτυπη μετανάστευση και την επιστροφή. Η πρόταση αυτή θα καλύψει ένα υπάρχον κενό όσον αφορά την ικανότητα παρακολούθησης των δευτερογενών μετακινήσεων παράτυπων μεταναστών μεταξύ των κρατών μελών. Επιπλέον, η πρόταση θα επιδιώξει την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών επιστροφής και επανεισδοχής με την παροχή μέσων ταυτοποίησης παράτυπων μεταναστών και εκ νέου έκδοσης εγγράφων σε αυτούς για τους σκοπούς της επιστροφής. Στο πλαίσιο αυτό, η πρόταση θα καλύπτει επίσης την ανταλλαγή με τρίτες χώρες πληροφοριών που περιλαμβάνονται στο σύστημα Eurodac, λαμβάνοντας υπόψη τις απαραίτητες εγγυήσεις για την προστασία των δεδομένων.

Ευρωπόλ

Η ΕΕ χορήγησε στην Ευρωπόλ πρόσβαση στις κύριες κεντρικές βάσεις δεδομένων, αλλά η Ευρωπόλ δεν έχει ακόμη κάνει πλήρη χρήση αυτής της δυνατότητας. Η Ευρωπόλ έχει δικαίωμα απευθείας πρόσβασης και αναζήτησης στα δεδομένα που έχουν εισαχθεί στο SIS σχετικά με συλλήψεις, για τη διενέργεια διακριτικού και ειδικού ελέγχου, καθώς και για αντικείμενα προς κατάσχεση. Η Ευρωπόλ έχει εκτελέσει μέχρι σήμερα μόνο σχετικά περιορισμένο αριθμό αναζητήσεων στο SIS. Η πρόσβαση της Ευρωπόλ στο VIS προς αναζήτηση δεδομένων επιτρέπεται νομικά από τον Σεπτέμβριο του 2013. Από τον Ιούλιο του 2015, η νομική βάση του Eurodac παρέχει πρόσβαση στην Ευρωπόλ. Η Ευρωπόλ θα πρέπει να επιταχύνει τις εν εξελίξει εργασίες για να δημιουργήσει σύνδεση με το VIS και το Eurodac. Γενικότερα, η Επιτροπή θα εκτιμήσει εάν είναι απαραίτητο να παράσχει περαιτέρω πρόσβαση στα συστήματα πληροφοριών σε άλλους οργανισμούς της ΕΕ στον τομέα των εσωτερικών υποθέσεων, ιδίως στη μελλοντική Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή.

Πλαίσιο Prüm

Το δυναμικό του πλαισίου Prüm δεν αξιοποιείται επαρκώς επί του παρόντος. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ορισμένα κράτη μέλη δεν έχουν εφαρμόσει τις νομικές υποχρεώσεις τους όσον αφορά την ενσωμάτωση των δικτύων στα δικά τους συστήματα. Τα κράτη μέλη έχουν λάβει σημαντική χρηματοδοτική και τεχνική υποστήριξη για την εφαρμογή του πλαισίου Prüm, και θα πρέπει πλέον να το εφαρμόσουν πλήρως. Η Επιτροπή χρησιμοποιεί τις εξουσίες που της έχουν ανατεθεί για να εξασφαλίσει την πλήρη τήρηση των νομικών υποχρεώσεων των κρατών μελών και τον Ιανουάριο του 2016 δρομολόγησε διαρθρωμένο διάλογο (EU Pilot) με τα οικεία κράτη μέλη. Εάν οι απαντήσεις των κρατών μελών αποδειχθούν μη ικανοποιητικές, η Επιτροπή δεν θα διστάσει να κινήσει διαδικασίες επί παραβάσει.

Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου (ECRIS)

Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου ECRIS επιτρέπει την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με ποινικές καταδικαστικές αποφάσεις που αφορούν υπηκόους τρίτων χωρών και απάτριδες, αλλά δεν έχει θεσπιστεί διαδικασία για να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στον στόχο αυτό. Τον Ιανουάριο του 2016, η Επιτροπή εξέδωσε νομοθετική πρόταση για την αντιμετώπιση αυτού του κενού 22 . Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή πρότεινε να επιτραπεί στις εθνικές αρχές η αναζήτηση υπηκόων τρίτων χωρών με βάση τα δακτυλικά αποτυπώματα για ασφαλέστερη ταυτοποίηση. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο αναμένεται να εγκρίνουν το νομοθετικό κείμενο το 2016.

Οριζόντια θέματα

Ένα γενικό ζήτημα που αφορά τα συστήματα πληροφοριών είναι το επίπεδο εφαρμογής από τα κράτη μέλη. Η άνιση εφαρμογή του πλαισίου Prüm και η απουσία ηλεκτρονικών συνδέσεων στη βάση δεδομένων SLTD αποτελούν εντυπωσιακά παραδείγματα εν προκειμένω. Για να ενισχυθεί το επίπεδο της εφαρμογής σε σχέση με τα συστήματα πληροφοριών, η Επιτροπή θα παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις επιδόσεις κάθε κράτους μέλους 23 . Η παρακολούθηση αυτή δεν θα εξετάζει μόνον εάν τα κράτη μέλη τηρούν τις νομικές υποχρεώσεις τους στον τομέα των συστημάτων πληροφορικής, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο κάνουν χρήση των υφιστάμενων μέσων, καθώς και κατά πόσον ακολουθούν τις βέλτιστες πρακτικές. Η Επιτροπή θα αξιοποιήσει διάφορες πηγές κατά την παρακολούθηση και προώθηση του επιπέδου εφαρμογής, συμπεριλαμβανομένων των κοινοποιήσεων από τα κράτη μέλη και των επισκέψεων που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του Μηχανισμού Αξιολόγησης και Παρακολούθησης Σένγκεν.

Ένα άλλο γενικό ζήτημα που αφορά τα συστήματα πληροφοριών είναι η ποιότητα των εισαγόμενων δεδομένων. Σε περίπτωση που τα κράτη μέλη δεν τηρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας, η αξιοπιστία και η αξία των αποθηκευμένων δεδομένων περιορίζονται σημαντικά, και ο κίνδυνος αναντιστοιχιών και μη θετικών αποτελεσμάτων αναζήτησης υπονομεύει την αξία των ίδιων των συστημάτων. Προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα των εισαγόμενων δεδομένων, ο οργανισμός eu-LISA θα αναπτύξει μια κεντρική ικανότητα παρακολούθησης της ποιότητας των δεδομένων για όλα τα συστήματα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά του.

Τα περισσότερα συστήματα πληροφοριών στον τομέα των συνοριακών ελέγχων και της ασφάλειας χειρίζονται δεδομένα αναγνώρισης που προέρχονται από ταξιδιωτικά έγγραφα και έγγραφα ταυτότητας. Για την ενίσχυση των συνοριακών ελέγχων και της ασφάλειας, εκτός από την εύρυθμη λειτουργία των συστημάτων, η γνησιότητα των ταξιδιωτικών εγγράφων και των εγγράφων ταυτότητας πρέπει να μπορεί να εξακριβώνεται εύκολα και με ασφάλεια. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα προτείνει μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας των ηλεκτρονικών εγγράφων και της διαχείρισης των εγγράφων ταυτότητας και για την ενίσχυση της καταπολέμησης της απάτης σχετικά με έγγραφα. Τα διαλειτουργικά επίπεδα ασφαλούς ταυτοποίησης που μπορούν να επιτευχθούν μέσω του κανονισμού eIDAS 24 θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα πιθανό μέσο προς τον σκοπό αυτό.

6.Ανάπτυξη πρόσθετων συστημάτων πληροφοριών και αντιμετώπιση των κενών

Τα υφιστάμενα συστήματα πληροφόρησης καλύπτουν μεν ιδιαίτερα ευρύ φάσμα των δεδομένων που απαιτούνται στο πλαίσιο της διαχείρισης των συνόρων και της επιβολής του νόμου, όμως υπάρχουν επίσης σημαντικά κενά. Ορισμένα από τα εν λόγω κενά αντιμετωπίστηκαν από την Επιτροπή με νομοθετικές προτάσεις, και συγκεκριμένα τις προτάσεις για ένα Σύστημα Εισόδου-Εξόδου και για ένα ενωσιακό πρόγραμμα καταστάσεων με τα ονόματα των επιβατών (PNR). Για τα υπόλοιπα κενά που έχουν εντοπιστεί πρέπει να αξιολογηθεί ενδελεχώς κατά πόσον απαιτούνται πρόσθετα εργαλεία της ΕΕ.

1.Σύστημα Εισόδου/Εξόδου

Η Επιτροπή παρουσίασε τις αναθεωρημένες νομοθετικές προτάσεις για τη θέσπιση Συστήματος Εισόδου/Εξόδου (ΣΕΕ), παράλληλα με την παρούσα ανακοίνωση. Μετά την έγκριση των προτάσεων από τους συννομοθέτες, η ανάπτυξη και εφαρμογή του συστήματος θα αποτελεί αρμοδιότητα του οργανισμού eu-LISA, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη του Σένγκεν.

Το ΣΕΕ θα καταγράφει τις διελεύσεις των συνόρων (εισόδους και εξόδους) από όλους τους υπηκόους τρίτων χωρών που επισκέπτονται τον χώρο Σένγκεν για διαμονή σύντομης διάρκειας (μέγιστη περίοδος 90 ημερών εντός οποιασδήποτε περιόδου 180 ημερών), τόσο από τους ταξιδιώτες που υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης όσο και από εκείνους που απαλλάσσονται από αυτή ή για διαμονή με βάση τη νέα θεώρηση περιοδείας (έως ένα έτος). Το ΣΕΕ έχει ως στόχους να α) βελτιώσει τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, β) να μειώσει την παράτυπη μετανάστευση, αντιμετωπίζοντας το φαινόμενα υπέρβασης της επιτρεπόμενης διάρκειας διαμονής και γ) να συμβάλει στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και των σοβαρών μορφών εγκληματικότητας, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στην εξασφάλιση υψηλού επιπέδου εσωτερικής ασφάλειας.

Το ΣΕΕ θα καταγράφει την ταυτότητα των υπηκόων τρίτων χωρών (αλφαριθμητικά δεδομένα, τέσσερα δακτυλικά αποτυπώματα και φωτογραφία προσώπου), καθώς και λεπτομερή στοιχεία των ταξιδιωτικών τους εγγράφων και θα τα συνδέει με τις ηλεκτρονικές καταχωρίσεις εισόδου και εξόδου. Η τρέχουσα πρακτική της σφράγισης των ταξιδιωτικών εγγράφων θα διακοπεί. Το ΣΕΕ θα καταστήσει δυνατή την αποτελεσματική διαχείριση των περιπτώσεων επιτρεπόμενης παραμονής σύντομης διάρκειας, την αύξηση της αυτοματοποίησης στους συνοριακούς ελέγχους και τη βελτίωση του εντοπισμού των περιπτώσεων απάτης σχετικά με τα ταξιδιωτικά έγγραφα και την ταυτότητα. Το κεντρικό μητρώο θα καταστήσει δυνατό τον εντοπισμό όσων υπερβαίνουν την επιτρεπόμενη διάρκεια διαμονής και την ταυτοποίηση προσώπων που δεν διαθέτουν τα απαραίτητα έγγραφα στον χώρο Σένγκεν. Ως εκ τούτου, το προτεινόμενο ΣΕΕ αντιμετωπίζει ένα σημαντικό κενό στον τομέα των υφιστάμενων συστημάτων πληροφοριών.

2.Καταστάσεις με τα ονόματα των επιβατών

Οι καταστάσεις με τα ονόματα των επιβατών (PNR) συνίστανται στα στοιχεία σχετικά με την κράτηση με τα στοιχεία επικοινωνίας, τις πλήρεις λεπτομέρειες της κράτησης και του ταξιδίου, τις ειδικές παρατηρήσεις, καθώς και τις πληροφορίες σχετικά με τη θέση, τις αποσκευές και τα μέσα πληρωμής. Τα στοιχεία PNR είναι χρήσιμα και απαραίτητα για τον εντοπισμό επιβατών υψηλού κινδύνου στο πλαίσιο της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, της διακίνησης ναρκωτικών, της εμπορίας ανθρώπων, της σεξουαλικής εκμετάλλευσης των παιδιών και άλλων σοβαρών μορφών εγκληματικότητας. Η προτεινόμενη οδηγία PNR θα διασφαλίσει καλύτερη συνεργασία μεταξύ των εθνικών συστημάτων και θα μειώσει τα κενά ασφάλειας μεταξύ των κρατών μελών. Ως εκ τούτου, η προτεινόμενη οδηγία PNR αντιμετωπίζει ένα σημαντικό κενό στη διαθεσιμότητα στοιχείων που είναι απαραίτητα για την καταπολέμηση του σοβαρού εγκλήματος και της τρομοκρατίας. Η οδηγία PNR θα πρέπει να εκδοθεί και να εφαρμοστεί επειγόντως

Η μελλοντική οδηγία θα προβλέπει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να δημιουργήσουν μονάδες στοιχείων επιβατών (PIU) που θα δέχονται δεδομένα PNR από τους αερομεταφορείς. Δεν θα περιλαμβάνει τη δημιουργία κεντρικού συστήματος ή βάσης δεδομένων, αλλά θα αντλεί οφέλη από την τυποποίηση των εθνικών τεχνικών λύσεων και διαδικασιών σε ορισμένο βαθμό. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα διευκολυνθεί η ανταλλαγή δεδομένων PNR μεταξύ των μονάδων στοιχείων επιβατών, όπως προβλέπεται στην προτεινόμενη οδηγία. Προς τούτο, η Επιτροπή θα υποστηρίξει τα κράτη μέλη κατά την ανάλυση διάφορων σεναρίων για τη διασυνδεσιμότητα μεταξύ των μονάδων στοιχείων επιβατών, με σκοπό να προσφερθούν τυποποιημένες λύσεις και διαδικασίες. Μετά την έκδοση της οδηγίας, η Επιτροπή θα επιταχύνει τις εργασίες της για τη θέσπιση κοινών πρωτοκόλλων και υποστηριζόμενων μορφότυπων δεδομένων για τη διαβίβαση των δεδομένων PNR από τους αερομεταφορείς στις μονάδες στοιχείων επιβατών (PIU). Η Επιτροπή θα εκπονήσει σχέδιο εκτελεστικής πράξης εντός τριών μηνών από την έκδοση της παρούσας οδηγίας.

3.Κενό στις πληροφορίες πριν από την άφιξη των υπηκόων τρίτων χωρών που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης

Ενώ για τους κατόχους θεωρήσεων η ταυτότητα, τα στοιχεία επικοινωνίας και οι γενικές πληροφορίες καταχωρίζονται στο VIS, για τα πρόσωπα που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης οι μόνες πληροφορίες προέρχονται από το ταξιδιωτικό τους έγγραφο. Για τους ταξιδιώτες που φθάνουν αεροπορικώς ή διά θαλάσσης οι πληροφορίες αυτές μπορούν να συμπληρωθούν από τα δεδομένα API πριν από την άφιξη. Βάσει της προτεινόμενης οδηγίας PNR, τα δεδομένα PNR θα συλλέγονται και στην περίπτωση που οι ταξιδιώτες φθάνουν στην ΕΕ αεροπορικώς. Για τα άτομα που εισέρχονται μέσω των χερσαίων συνόρων της ΕΕ, δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες πριν από την άφιξή τους στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.

Oι αρχές επιβολής του νόμου μπορούν μεν να λαμβάνουν πληροφορίες για τους κατόχους θεωρήσεων από το VIS, εφόσον αυτό απαιτείται για την καταπολέμηση των σοβαρών μορφών εγκληματικότητας και της τρομοκρατίας, ωστόσο, δεν υπάρχουν συγκρίσιμα στοιχεία για τα πρόσωπα που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης. Η εν λόγω έλλειψη πληροφοριών έχει ιδιαίτερη σημασία όσον αφορά τη διαχείριση των χερσαίων συνόρων της ΕΕ, στις περιστάσεις κατά τις οποίες μεγάλος αριθμός ταξιδιωτών που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης φθάνει με αυτοκίνητο, λεωφορείο ή τρένο. Αρκετές γειτονικές χώρες της ΕΕ απολαύουν ήδη καθεστώτος απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης και οι διάλογοι μεταξύ της ΕΕ και άλλες γειτονικών χωρών για την ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων προχωρούν. Αυτή η εξέλιξη είναι πιθανό να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των ταξιδιωτών που θα απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης στο εγγύς μέλλον.

Η Επιτροπή θα αξιολογήσει αν ένα νέο ενωσιακό εργαλείο για την αντιμετώπιση του εν λόγω ζητήματος είναι αναγκαίο, εφικτό και αναλογικό. Μια εναλλακτική επιλογή που θα μπορούσε να εξεταστεί είναι ένα Σύστημα πληροφοριών και άδειας ταξιδίου της ΕΕ (ETIAS), στο οποίο οι ταξιδιώτες που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης θα καταχωρίζουν τις σχετικές πληροφορίες όσον αφορά το προβλεπόμενο ταξίδι. Η αυτόματη επεξεργασία των εν λόγω πληροφοριών θα μπορούσε να βοηθά τους συνοριοφύλακες κατά την αξιολόγηση επισκεπτών από τρίτες χώρες που φθάνουν για διαμονή βραχείας διάρκειας. Χώρες όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Αυστραλία έχουν ήδη θέσει σε εφαρμογή παρόμοια συστήματα, μεταξύ άλλων και για τους πολίτες της ΕΕ.

Τα συστήματα άδειας ταξιδίου βασίζονται σε ηλεκτρονική υποβολή αιτήσεων, κατά την οποία ο αιτών/η αιτούσα παρέχει λεπτομέρειες για την ταυτότητά του/της, τα στοιχεία επικοινωνίας, τον σκοπό του ταξιδιού, τη διαδρομή κ.λπ. πριν από την αναχώρηση. Μετά τη λήψη της άδειας, οι διαδικασίες στα σύνορα καθίστανται ταχύτερες και απλούστερες κατά την άφιξη. Ως εκ τούτου, ένα σύστημα όπως το ETIAS, πέρα από τα οφέλη για την ασφάλεια και τη διαχείριση των συνόρων, καθώς και τη δυνητική του σημασία στο πλαίσιο της αμοιβαιότητας των θεωρήσεων, θα χρησίμευε και ως μέσο διευκόλυνσης των ταξιδίων.

4.Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου (ECRIS)

Όπως αναφέρεται στο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια, η διαθεσιμότητα σε πραγματικό χρόνο των υφιστάμενων δεδομένων των αστυνομικών αρχών μεταξύ των κρατών μελών συνιστά τομέα μελλοντικών εργασιών σχετικά με την ανταλλαγή πληροφοριών. Η Επιτροπή θα αξιολογήσει την αναγκαιότητα, την τεχνική εφικτότητα και την αναλογικότητα ενός Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου (ECRIS), προκειμένου να διευκολυνθεί η διασυνοριακή πρόσβαση στις πληροφορίες που τηρούνται στις βάσεις δεδομένων των εθνικών αρχών επιβολής του νόμου. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή στηρίζει με χρηματοδότηση από την ΕΕ την υλοποίηση πιλοτικού έργου από ομάδα πέντε κρατών μελών για την καθιέρωση μηχανισμών για αυτοματοποιημένες διασυνοριακές αναζητήσεις στα εθνικά ευρετήρια με τη μέθοδο «θετικό/αρνητικό αποτέλεσμα» (hit/no hit) 25 . Η Επιτροπή θα λάβει υπόψη τα αποτελέσματα του έργου στην αξιολόγησή της.

7.Για τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων πληροφοριών

Διαλειτουργικότητα είναι η ικανότητα των συστημάτων πληροφοριών να ανταλλάσσουν δεδομένα και να καθιστούν δυνατή την ανταλλαγή πληροφοριών. Μπορούμε να διακρίνουμε τέσσερις διαστάσεις της διαλειτουργικότητας, κάθε μία από τις οποίες εγείρει νομικά 26 , τεχνικά και επιχειρησιακά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας δεδομένων:

ενιαία διεπαφή έρευνας για ταυτόχρονη αναζήτηση σε διάφορα συστήματα πληροφοριών και για την παραγωγή συνδυασμένων αποτελεσμάτων σε μία μόνο οθόνη·

η διασυνδεσιμότητα των συστημάτων πληροφοριών στις περιπτώσεις κατά τις οποίες τα δεδομένα που έχουν καταχωριστεί σε ένα σύστημα θα αναζητούνται από ένα άλλο σύστημα·

η δημιουργία κοινής υπηρεσίας αντιστοίχισης των βιομετρικών δεδομένων προς στήριξη των διαφόρων συστημάτων πληροφοριών·

κοινό αρχείο δεδομένων για διάφορα συστήματα πληροφοριών (βασική ενότητα).

Η Επιτροπή θα συστήσει ομάδα εμπειρογνωμόνων για τα συστήματα πληροφοριών και τη διαλειτουργικότητα σε επίπεδο ανώτερων υπαλλήλων από οργανισμούς της ΕΕ, εθνικούς εμπειρογνώμονες και σχετικούς θεσμικούς ενδιαφερόμενους φορείς, με σκοπό τη δρομολόγηση μιας διαδικασίας προς την κατεύθυνση της επίτευξης διαλειτουργικότητας των συστημάτων πληροφοριών σε ενωσιακό επίπεδο. Η ομάδα εμπειρογνωμόνων θα αναλάβει να εξετάσει τις νομικές, τεχνικές και επιχειρησιακές πτυχές των διαφόρων εναλλακτικών επιλογών για την επίτευξη της διαλειτουργικότητας των συστημάτων πληροφοριών, μεταξύ άλλων την αναγκαιότητα, την τεχνική εφικτότητα και την αναλογικότητα των διαθέσιμων εναλλακτικών επιλογών και τις επιπτώσεις τους στην προστασία των δεδομένων. Η ομάδα πρέπει να αντιμετωπίσει τις υφιστάμενες ελλείψεις και τα κενά γνώσης που προκαλούν η πολυπλοκότητα και ο κατακερματισμός των συστημάτων πληροφοριών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η ομάδα εμπειρογνωμόνων θα προβεί σε ευρεία και συνολική επισκόπηση της διαχείρισης των συνόρων και της επιβολής του νόμου, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τον ρόλο, τις αρμοδιότητες και τα συστήματα των τελωνειακών αρχών εν προκειμένω. Η μέθοδος εργασίας της ομάδας θα έχει ως στόχο τη συνέργεια όλων των σχετικών εμπειριών, οι οποίες κατά το παρελθόν αναπτύχθηκαν πολύ συχνά εντός στεγανών.

Στόχος της εν λόγω διαδικασίας είναι να διατυπωθεί συνολική στρατηγική θεώρηση της ενωσιακής αρχιτεκτονικής της διαχείρισης δεδομένων για τον έλεγχο και την ασφάλεια στα σύνορα, καθώς και να εξευρεθούν λύσεις για την υλοποίησή της.

Αυτή η διαδικασία διαβούλευσης θα κατευθύνεται από τους ακόλουθους στόχους:

Τα συστήματα πληροφοριών πρέπει να είναι συμπληρωματικά. Οι αλληλεπικαλύψεις πρέπει να αποφεύγονται και όσες υφίστανται πρέπει να εξαλειφθούν. Τα κενά πρέπει να αντιμετωπιστούν κατάλληλα.

Πρέπει να συνεχιστεί η σπονδυλωτή προσέγγιση, με πλήρη αξιοποίηση των τεχνολογικών εξελίξεων και με βάση τις αρχές της προστασίας της ιδιωτικής ζωής, ήδη από τον σχεδιασμό.

Πρέπει να διασφαλιστεί εξαρχής ο πλήρης σεβασμός όλων των θεμελιωδών δικαιωμάτων τόσο των πολιτών της ΕΕ όσο και των υπηκόων τρίτων χωρών σύμφωνα με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες είναι αναγκαίο και εφικτό, τα συστήματα πληροφοριών πρέπει να είναι διασυνδεδεμένα και διαλειτουργικά. Πρέπει να διευκολυνθούν οι ταυτόχρονες αναζητήσεις σε συστήματα, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι συνοριοφύλακες και/ή οι αστυνομικοί θα έχουν στη διάθεσή τους όλες τις αναγκαίες πληροφορίες οπουδήποτε και όποτε αυτό είναι αναγκαίο για την άσκηση των καθηκόντων τους, χωρίς τροποποίηση των υφιστάμενων δικαιωμάτων πρόσβασης.

1.Ενιαία διεπαφή έρευνας

Η πρώτη διάσταση της διαλειτουργικότητας είναι η δυνατότητα ταυτόχρονης αναζήτησης σε περισσότερα του ενός συστήματα πληροφοριών και η παραγωγή συνδυασμένων αποτελεσμάτων σε μία μόνο οθόνη για τους συνοριοφύλακες και τους αστυνομικούς, με πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων πρόσβασης, σύμφωνα με τους αντίστοιχους σκοπούς. Αυτή η δυνατότητα προϋποθέτει πλατφόρμες με ενιαία διεπαφή έρευνας που είναι σε θέση να αναζητούν ταυτόχρονα δεδομένα στα συστήματα πληροφοριών με μία ενιαία αναζήτηση. Για παράδειγμα, η εν λόγω πλατφόρμα θα μπορούσε να πραγματοποιεί αναζήτηση σε διάφορες βάσεις δεδομένων ταυτόχρονα με ανάγνωση του μικροκυκλώματος του ταξιδιωτικού εγγράφου ή με τη χρήση βιομετρικών δεδομένων. Η προσέγγιση της ενιαίας αναζήτησης ισχύει για όλες τις εθνικές αρχές που έχουν ανάγκη πρόσβασης και χρήσης των δεδομένων (π.χ. συνοριοφύλακες, αρχές επιβολής του νόμου, υπηρεσίες ασύλου) σύμφωνα με τον περιορισμό του σκοπού και αυστηρούς κανόνες ελέγχου πρόσβασης. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί με κινητό εξοπλισμό. Η δημιουργία ενιαίας διεπαφής αναζήτησης περιορίζει την πολυπλοκότητα των συστημάτων πληροφοριών σε ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς παρέχει στους συνοριοφύλακες και τους αστυνομικούς υπαλλήλους τη δυνατότητα ταυτόχρονης αναζήτησης σε διάφορα συστήματα πληροφοριών με μία διαδικασία και σύμφωνα με τα δικαιώματα πρόσβασης που διαθέτουν.

Αρκετά κράτη μέλη έχουν ήδη εγκαταστήσει τέτοιες πλατφόρμες με ενιαία διεπαφή έρευνας. Με βάση την εν λόγω υφιστάμενη βέλτιστη πρακτική, η Επιτροπή και ο οργανισμός eu-LISA θα εργαστούν από κοινού προκειμένου να εκπονήσουν τυποποιημένη λύση για μια ενιαία διεπαφή έρευνας. Τα κράτη μέλη πρέπει να χρησιμοποιήσουν τη χρηματοδότηση της ΕΕ σύμφωνα με το εθνικό τους πρόγραμμα στο πλαίσιο του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας για να χρηματοδοτήσουν την εγκατάσταση της λειτουργίας αυτής. Η Επιτροπή θα παρακολουθεί στενά τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη χρησιμοποιούν τη λειτουργία της ενιαίας διεπαφής έρευνας σε εθνικό επίπεδο.

Σχήμα 2 Ενιαία διεπαφή έρευνας

Η αναζήτηση σε πολλαπλά κεντρικά ή εθνικά συστήματα (όπως απεικονίζεται) είναι ευκολότερο να επιτευχθεί σε σύγκριση με την αναζήτηση σε αποκεντρωμένα συστήματα. Η Επιτροπή και ο οργανισμός eu-LISA θα διερευνήσουν εάν η ενιαία διεπαφή αναζήτησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την εκτέλεση ενιαίων ταυτόχρονων αναζητήσεων σε αποκεντρωμένα συστήματα, όπως για παράδειγμα το σύστημα Prüm και το σύστημα ECRIS. Η Επιτροπή και ο οργανισμός eu-LISA θα προβούν στην εν λόγω ανάλυση από κοινού με την ομάδα εμπειρογνωμόνων για τα συστήματα πληροφοριών και τη διαλειτουργικότητα, χωρίς τροποποίηση των υφιστάμενων δικαιωμάτων πρόσβασης.

2.Η διασυνδεσιμότητα των συστημάτων πληροφοριών

Η δεύτερη διάσταση της διαλειτουργικότητας είναι η διασυνδεσιμότητα των συστημάτων πληροφοριών. Αυτό σημαίνει ότι τα διάφορα συστήματα ή οι διάφορες βάσεις δεδομένων μπορούν να «συνομιλούν μεταξύ τους» από τεχνική άποψη. Θα μπορούσε, σε κεντρικό επίπεδο, να γίνεται αυτόματη αναζήτηση των δεδομένων που έχουν καταχωριστεί σε ένα σύστημα από άλλο σύστημα. Τούτο προϋποθέτει τεχνική συμβατότητα μεταξύ των συστημάτων, και τα δεδομένα που αποθηκεύονται στα εν λόγω συστήματα (π.χ. δακτυλικά αποτυπώματα) πρέπει να είναι διαλειτουργικά. Η διασυνδεσιμότητα μπορεί να μειώσει τον όγκο των δεδομένων που κυκλοφορούν στα δίκτυα επικοινωνιών και διαμετακομίζονται μέσω των εθνικών συστημάτων.

Η διασυνδεσιμότητα προϋποθέτει κατάλληλες εγγυήσεις για την προστασία των δεδομένων και αυστηρούς κανόνες ελέγχου της πρόσβασης. Η πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε από τους συννομοθέτες τον Δεκέμβριο του 2015 σχετικά με τη μεταρρύθμιση της προστασίας των δεδομένων θα δημιουργήσει ένα σύγχρονο πλαίσιο προστασίας των δεδομένων σε όλη την ΕΕ το οποίο θα προβλέπει τις εν λόγω εγγυήσεις. Είναι σημαντικό οι συννομοθέτες να εγκρίνουν χωρίς καθυστέρηση τον γενικό κανονισμό για την προστασία των δεδομένων και την οδηγία για την προστασία των δεδομένων.

Η έννοια της διασυνδεσιμότητας είναι εγγενής στο μελλοντικό ΣΕΕ. Το μελλοντικό ΣΕΕ θα μπορεί να επικοινωνεί απευθείας με το VIS σε κεντρικό επίπεδο και αντίστροφα. Είναι σημαντικό βήμα στην προσπάθεια να αντιμετωπιστούν ο σημερινός κατακερματισμός της αρχιτεκτονικής της ΕΕ για τη διαχείριση δεδομένων σχετικά με τον έλεγχο των συνόρων και την ασφάλεια, καθώς και τα συναφή προβλήματα. Η αυτόματη διασταύρωση θα απαλλάξει τα κράτη μέλη από την ανάγκη να πραγματοποιούν αναζητήσεις στο VIS κατά τους ελέγχους στα σύνορα, θα μειώσει τις απαιτήσεις συντήρησης και θα βελτιώσει τις επιδόσεις του συστήματος.

Σχήμα 3 Διασυνδεσιμότητα των συστημάτων: το παράδειγμα του ΣΕΕ/VIS

Ως επόμενο βήμα, η Επιτροπή και ο οργανισμός eu-LISA θα αναλύσουν εάν η διασυνδεσιμότητα σε κεντρικό επίπεδο μεταξύ του μελλοντικού ΣΕΕ και του VIS μπορεί να επεκταθεί στο SIS και κατά πόσον μπορεί να επιτευχθεί διασυνδεσιμότητα μεταξύ του Eurodac και του SIS. Η Επιτροπή και ο οργανισμός eu-LISA θα προβούν στην εν λόγω ανάλυση από κοινού με την ομάδα εμπειρογνωμόνων για τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων πληροφοριών.

3.Κοινή υπηρεσία αντιστοίχισης βιομετρικών δεδομένων

Η τρίτη διάσταση της διαλειτουργικότητας έγκειται στον τομέα των βιομετρικών αναγνωριστικών στοιχείων. Για παράδειγμα, όταν λαμβάνονται δακτυλικά αποτυπώματα σε προξενείο κράτους μέλους με συγκεκριμένο εξοπλισμό, η δυνατότητα αντιστοίχισης των εν λόγω αποτυπωμάτων μέσω του VIS σε συνοριακό σταθμό ελέγχου άλλου κράτους μέλους με χρήση εξοπλισμού άλλου είδους είναι καίριας σημασίας. Το ίδιο ισχύει για τις αναζητήσεις δακτυλικών αποτυπωμάτων σε άλλα συστήματα: τα βιομετρικά δείγματα πρέπει να πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας και μορφότυπου, προκειμένου να επιτυγχάνεται η διαλειτουργικότητα αυτού του είδους χωρίς δυσκολία.

Στο επίπεδο του συστήματος η διαλειτουργικότητα των βιομετρικών αναγνωριστικών στοιχείων καθιστά δυνατή τη χρήση κοινής υπηρεσίας αντιστοίχισης βιομετρικών δεδομένων για διάφορα συστήματα πληροφοριών, τηρώντας τους κανόνες προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα μέσω της στεγανοποίησης των δεδομένων, με χωριστούς κανόνες ελέγχου της πρόσβασης για κάθε κατηγορία δεδομένων 27 . Τέτοιου είδους κοινές υπηρεσίες αποφέρουν σημαντικά οικονομικά και λειτουργικά οφέλη, καθώς και οφέλη όσον αφορά τη συντήρηση.

Σχήμα 4 Κοινή υπηρεσία αντιστοίχισης βιομετρικών δεδομένων

Η Επιτροπή και ο οργανισμός eu-LISA θα αναλύσουν εάν η θέσπιση κοινής υπηρεσίας αντιστοίχισης βιομετρικών δεδομένων για όλα τα σχετικά συστήματα πληροφοριών είναι αναγκαία και εφικτή από τεχνική άποψη. Η Επιτροπή και ο οργανισμός eu-LISA θα προβούν στην εν λόγω ανάλυση από κοινού με την ομάδα εμπειρογνωμόνων για τα συστήματα πληροφοριών και τη διαλειτουργικότητα.

4.Κοινό αρχείο δεδομένων

Η πιο φιλόδοξη μακροπρόθεσμη προσέγγιση για τη διαλειτουργικότητα θα ήταν ένα κοινό αρχείο δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ για τα διάφορα συστήματα πληροφοριών. Το κοινό αρχείο θα αποτελεί βασική ενότητα που περιέχει τα βασικά στοιχεία (αλφαριθμητικά και βιομετρικά στοιχεία), ενώ τα λοιπά στοιχεία δεδομένων και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των διαφόρων συστημάτων πληροφοριών (π.χ. στοιχεία σχετικά με τις θεωρήσεις) θα αποθηκεύονται σε ειδικές ενότητες. Η βασική ενότητα και οι ειδικές ενότητες θα είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους για να συνδέουν τα αντίστοιχα σύνολα δεδομένων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αναμένεται να δημιουργηθεί μια αρθρωτή και ολοκληρωμένη διαχείριση της ταυτότητας για τα σύνορα και την ασφάλεια. Θα πρέπει να διασφαλίζεται η συμμόρφωση με τους κανόνες προστασίας των δεδομένων, για παράδειγμα μέσω στεγανοποίησης των δεδομένων, με χωριστούς κανόνες ελέγχου της πρόσβασης για κάθε κατηγορία δεδομένων.

Με τη δημιουργία κοινού αρχείου δεδομένων θα ξεπεραστεί ο σημερινός κατακερματισμός της αρχιτεκτονικής της ΕΕ για τη διαχείριση δεδομένων σχετικά με τον έλεγχο των συνόρων και την ασφάλεια. Ο εν λόγω κατακερματισμός είναι αντίθετος προς την αρχή της ελαχιστοποίησης των δεδομένων, διότι έχει ως αποτέλεσμα να αποθηκεύονται τα ίδια δεδομένα πολλές φορές. Εφόσον απαιτείται, το κοινό αρχείο θα καταστήσει δυνατή την αναγνώριση των συνδέσεων και θα παρέχει συνολική εικόνα συνδυάζοντας τα ατομικά στοιχεία δεδομένων που είναι αποθηκευμένα σε διάφορα συστήματα πληροφοριών. Με αυτόν τον τρόπο αναμένεται να αντιμετωπίσει τα σημερινά κενά γνώσης και να διαλευκάνει τα τυφλά σημεία για τους συνοριοφύλακες και αστυνομικούς.

Σχήμα 5 Κοινό αρχείο δεδομένων

Η εναλλακτική επιλογή να δημιουργηθεί κοινό αρχείο δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ εγείρει σημαντικά ζητήματα ορισμού του σκοπού, αναγκαιότητας, τεχνικής εφικτότητας και αναλογικότητας της επεξεργασίας των σχετικών δεδομένων. Θα απαιτούσε πλήρη αναθεώρηση του νομικού πλαισίου για τη σύσταση των διαφόρων συστημάτων πληροφοριών και θα μπορούσε να αποτελέσει μόνο μακροπρόθεσμο στόχο. Η ομάδα εμπειρογνωμόνων για τα συστήματα των πληροφοριών και τη διαλειτουργικότητα θα εξετάσει τα νομικά, τεχνικά και επιχειρησιακά ζητήματα που συνδέονται με το κοινό αρχείο δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων σχετικά με την προστασία των δεδομένων.

Και για τις τέσσερις προαναφερόμενες διαστάσεις της διαλειτουργικότητας (ενιαία διεπαφή έρευνας, διασυνδεσιμότητα των συστημάτων, ενιαία υπηρεσία αντιστοίχισης βιομετρικών δεδομένων και κοινό αρχείο δεδομένων), είναι απαραίτητο να είναι συμβατά τα δεδομένα που αποθηκεύονται στα διάφορα συστήματα πληροφοριών ή τις ενότητες. Για να επιτευχθεί αυτό, είναι σημαντικό να προχωρήσουν οι εργασίες για το ενιαίο μορφότυπο μηνυμάτων (UMF) προκειμένου να δημιουργηθεί κοινό πρότυπο για όλα τα σχετικά συστήματα πληροφοριών 28 . 

8.Συμπερασμα

Με την παρούσα ανακοίνωση ξεκινά η συζήτηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα συστήματα πληροφοριών της ΕΕ μπορούν να ενισχύσουν τη διαχείριση των συνόρων και την εσωτερική ασφάλεια, με βάση τις σημαντικές συνέργειες μεταξύ των ευρωπαϊκών θεματολογίων για την ασφάλεια και τη μετανάστευση. Ορισμένα συστήματα πληροφοριών παρέχουν ήδη σχετικές πληροφορίες στους συνοριοφύλακες και τους αστυνομικούς, αλλά τα συστήματα αυτά δεν είναι τέλεια. Η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με την πρόκληση της δημιουργίας μιας ισχυρότερης και πιο έξυπνης αρχιτεκτονικής της διαχείρισης δεδομένων, με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ιδίως της προστασίας των προσωπικών δεδομένων και της αρχής του περιορισμού του σκοπού.

Στις περιπτώσεις στις οποίες υπάρχουν κενά στην αρχιτεκτονική διαχείρισης δεδομένων της ΕΕ, αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν. Παράλληλα με την παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή έχει υποβάλει πρόταση για ένα Σύστημα Εισόδου-Εξόδου που πρέπει να εγκριθεί επειγόντως. Η οδηγία για τις καταστάσεις με τα ονόματα των επιβατών πρέπει επίσης να εγκριθεί τις προσεχείς εβδομάδες. Η πρόταση για τη δημιουργία Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής πρέπει να εγκριθεί πριν από το καλοκαίρι. Παράλληλα, η Επιτροπή θα συνεχίσει τις εργασίες της για την ενίσχυση και, κατά περίπτωση, τον εξορθολογισμό των υφιστάμενων συστημάτων, όπως είναι για παράδειγμα για την ανάπτυξη λειτουργίας αυτοματοποιημένου συστήματος αναγνώρισης δακτυλικών αποτυπωμάτων για το σύστημα πληροφοριών Σένγκεν.

Τα κράτη μέλη πρέπει να αξιοποιήσουν πλήρως τα υπάρχοντα συστήματα πληροφοριών και να προβούν στις αναγκαίες τεχνικές συνδέσεις με όλα τα συστήματα πληροφοριών και τις βάσεις δεδομένων, σύμφωνα με τις νομικές υποχρεώσεις τους. Οι υφιστάμενες ελλείψεις, ιδίως στο πλαίσιο Prüm, πρέπει να αντιμετωπιστούν χωρίς καθυστέρηση. Με την παρούσα ανακοίνωση αρχίζει μια συζήτηση και ξεκινά μια διαδικασία για την αντιμετώπιση των συστημικών ελλείψεων και αδυναμιών, όμως εναπόκειται στα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν επειγόντως τις διαρκείς ελλείψεις ως προς την τροφοδότηση των βάσεων δεδομένων της ΕΕ και την ανταλλαγή πληροφοριών σε ολόκληρη την Ένωση. 

Η παρούσα ανακοίνωση δρομολογεί μια διαδικασία για τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων πληροφοριών, με στόχο τη διαρθρωτική βελτίωση της ενωσιακής αρχιτεκτονικής της διαχείρισης δεδομένων για τον έλεγχο των συνόρων και την ασφάλεια. Η Επιτροπή θα συστήσει ομάδα εμπειρογνωμόνων για τα συστήματα πληροφοριών και τη διαλειτουργικότητα, προκειμένου αυτή να εξετάσει τις νομικές, τεχνικές και επιχειρησιακές λεπτομέρειες των εναλλακτικών επιλογών για την επίτευξη της διαλειτουργικότητας των συστημάτων πληροφοριών και την αντιμετώπιση τυχόν ελλείψεων και κενών. Σε συνέχεια των πορισμάτων της ομάδας εμπειρογνωμόνων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει περαιτέρω συγκεκριμένες ιδέες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ως βάση για μια κοινή συζήτηση σχετικά με τη μελλοντική πορεία. Η Επιτροπή θα ζητήσει επίσης τη συμβολή του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων και των εθνικών αρχών προστασίας δεδομένων που συνέρχονται στα πλαίσια της ομάδας εργασίας του άρθρου 29.

Ο στόχος πρέπει να είναι η ανάπτυξη κοινής στρατηγικής προκειμένου η διαχείριση των δεδομένων στην ΕΕ να καταστεί αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη, με πλήρη σεβασμό των απαιτήσεων για την προστασία των δεδομένων, να βελτιωθεί η προστασία των εξωτερικών συνόρων και να ενισχυθεί η εσωτερική ασφάλεια, προς όφελος όλων των πολιτών.

Παραρτημα 1: Συντομογραφιες    

Παράρτημα 2: Κατάλογος των υφιστάμενων συστημάτων πληροφοριών για τη διαχείριση των συνόρων και την επιβολή του νόμου

1.Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS)

Το SIS είναι η μεγαλύτερη και ευρύτερα χρησιμοποιούμενη πλατφόρμα ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με τη μετανάστευση και την επιβολή του νόμου. Είναι ένα κεντρικό σύστημα που χρησιμοποιείται από 25 κράτη μέλη 29 και τέσσερις συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν 30 , το οποίο επί του παρόντος περιέχει 63 εκατομμύρια καταχωρίσεις. Τις εν λόγω καταχωρίσεις εισάγουν και συμβουλεύονται οι αρμόδιες αρχές, όπως η αστυνομία, οι αρχές συνοριακών ελέγχων και μετανάστευσης. Περιέχει αρχεία για υπηκόους τρίτων χωρών στους οποίους απαγορεύεται η είσοδος ή η παραμονή στον χώρο Σένγκεν καθώς και για υπηκόους τη ΕΕ και τρίτων χωρών οι οποίοι καταζητούνται ή αγνοούνται (μεταξύ των οποίων και παιδιά) και αναζητούμενα αντικείμενα (όπλα, οχήματα, έγγραφα ταυτότητας, βιομηχανικός εξοπλισμός, κλπ.). Η ιδιαιτερότητα του SIS σε σύγκριση με άλλα μέσα ανταλλαγής πληροφοριών είναι ότι οι πληροφορίες συμπληρώνονται από οδηγίες για συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν από τους αξιωματικούς επί τόπου, όπως σύλληψη ή κατάσχεση.

Οι έλεγχοι SIS είναι υποχρεωτικοί για την επεξεργασία θεωρήσεων βραχείας διαμονής, για τους συνοριακούς ελέγχους για τους υπηκόους τρίτων χωρών και, σε μη συστηματική βάση 31 , για τους πολίτες της ΕΕ και άλλα πρόσωπα που απολαύουν του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας. Επιπλέον, κάθε αστυνομικός έλεγχος στην επικράτεια πρέπει να περιλαμβάνει αυτόματο έλεγχο στο SIS.

2.Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS)

Το VIS είναι κεντρικό σύστημα για την ανταλλαγή δεδομένων για τις θεωρήσεις βραχείας διαμονής μεταξύ των κρατών μελών. Επεξεργάζεται τα δεδομένα και τις αποφάσεις που αφορούν τις αιτήσεις χορήγησης θεωρήσεων βραχείας διαμονής για επίσκεψη ή διέλευση από τον χώρο Σένγκεν. Όλα τα προξενεία των κρατών Σένγκεν (περίπου 2000) και όλα τα σημεία διέλευσης των εξωτερικών συνόρων (συνολικά 1800) έχουν συνδεθεί με το σύστημα.

Το VIS περιλαμβάνει δεδομένα σχετικά με τις αιτήσεις και τις αποφάσεις χορήγησης θεωρήσεων, καθώς και την τυχόν ανάκληση, ακύρωση ή παράταση των θεωρήσεων. Επί του παρόντος, περιέχει στοιχεία για 20 εκατ. αιτήσεις χορήγησης θεωρήσεων και, σε περιόδους αιχμής, διαχειρίζεται πάνω από 50.000 συναλλαγές ανά ώρα. Κάθε αιτών θεώρηση παρέχει λεπτομερή βιογραφικά στοιχεία, μία ψηφιακή φωτογραφία και δέκα δακτυλικά αποτυπώματα. Ως εκ τούτου, αποτελεί αξιόπιστο μέσο για την εξακρίβωση της ταυτότητας των αιτούντων θεώρηση, για την αξιολόγηση των πιθανών περιπτώσεων παράτυπης μετανάστευσης και των κινδύνων για την ασφάλεια, καθώς και για την αποτροπή της άγρας θεωρήσεων.

Στα σημεία συνοριακής διέλευσης ή στην επικράτεια των κρατών μελών, το VIS χρησιμοποιείται για την εξακρίβωση της ταυτότητας των κατόχων θεωρήσεων μέσω της σύγκρισης των δακτυλικών τους αποτυπωμάτων με τα δακτυλικά αποτυπώματα που είναι αποθηκευμένα στο VIS. Με τη διαδικασία αυτή διασφαλίζεται ότι το πρόσωπο που υπέβαλε αίτηση για τη χορήγηση θεώρησης είναι το ίδιο πρόσωπο με αυτό που διέρχεται τα σύνορα. Η αναζήτηση δακτυλικών αποτυπωμάτων στο VIS επιτρέπει επίσης την ταυτοποίηση προσώπου που έχει υποβάλει αίτηση χορήγησης θεώρησης κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών και το οποίο ενδέχεται να μη φέρει έγγραφα ταυτότητας.

3.EURODAC

Το EURODAC (ευρωπαϊκό σύστημα δακτυλοσκόπησης) περιέχει τα δακτυλικά αποτυπώματα των αιτούντων άσυλο και των υπηκόων τρίτων χωρών που διασχίζουν παράτυπα τα εξωτερικά σύνορα Σένγκεν. Επί του παρόντος, ο κύριος σκοπός του είναι να καθορίζεται ποιο κράτος μέλος της ΕΕ είναι αρμόδιο για την εξέταση μιας αίτησης ασύλου, σύμφωνα με τον κανονισμό του Δουβλίνου. Είναι διαθέσιμο στα σημεία διέλευσης των συνόρων, αλλά σε αντίθεση με το SIS και το VIS, δεν αποτελεί σύστημα διαχείρισης των συνόρων.

Τα δακτυλικά αποτυπώματα των παράτυπων μεταναστών που εισέρχονται παράνομα στην ΕΕ λαμβάνονται στα σημεία διέλευσης των συνόρων. Τα εν λόγω δακτυλικά αποτυπώματα αποθηκεύονται στο EURODAC, προκειμένου να εξακριβωθεί η ταυτότητα του προσώπου σε περίπτωση υποβολής αίτησης ασύλου στο μέλλον. Οι αρχές μετανάστευσης και οι αστυνομικές αρχές μπορούν επίσης να συγκρίνουν τα δεδομένα δακτυλικών αποτυπωμάτων που έχουν ληφθεί από παράτυπους μετανάστες που βρίσκονται σε κράτη μέλη της ΕΕ, για να ελέγχουν αν αυτοί έχουν υποβάλει αίτηση ασύλου σε άλλο κράτος μέλος. Οι αρχές επιβολής του νόμου και η Ευρωπόλ έχουν επίσης τη δυνατότητα αναζήτησης στο EURODAC με σκοπό την πρόληψη, τον εντοπισμό και τη διερεύνηση σοβαρών εγκλημάτων ή τρομοκρατικών ενεργειών.

Η καταχώριση των δακτυλικών αποτυπωμάτων των αιτούντων άσυλο ή των παράτυπων μεταναστών σε ένα κεντρικό σύστημα επιτρέπει τον εντοπισμό και την παρακολούθηση των δευτερογενών τους μετακινήσεων 32 στο εσωτερικό της ΕΕ, έως ότου υποβληθεί αίτηση παροχής διεθνούς προστασίας ή εκδοθεί απόφαση επιστροφής (στο μέλλον, με αντίστοιχη καταχώριση στο SIS). Γενικότερα, απαιτείται η ταυτοποίηση και η παρακολούθηση των παράτυπων μεταναστών, ώστε να εξασφαλίζεται η έκδοση νέων εγγράφων από τις αρχές στις χώρες καταγωγής τους και, ως εκ τούτου, να διευκολύνεται η επιστροφή τους.

4.Κλαπέντα και απολεσθέντα ταξιδιωτικά έγγραφα (SLTD)

Η βάση δεδομένων της Ιντερπόλ για κλαπέντα και απολεσθέντα ταξιδιωτικά έγγραφα (SLTD) είναι κεντρική βάση δεδομένων για διαβατήρια και άλλου είδους ταξιδιωτικά έγγραφα για τα οποία έχει δηλωθεί κλοπή ή απώλεια από τις αρχές έκδοσης στην Ιντερπόλ. Περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με κλαπέντα ασυμπλήρωτα διαβατήρια. Οι δηλώσεις απώλειας ή κλοπής ταξιδιωτικών εγγράφων στις αρχές των χωρών που συμμετέχουν στο SIS καταχωρίζονται τόσο στη SLTD όσο και στο SIS. Στη βάση δεδομένων SLTD τηρούνται και δεδομένα για ταξιδιωτικά έγγραφα που έχουν καταχωριστεί από χώρες που δεν συμμετέχουν στο SIS (Ιρλανδία, Κροατία, Κύπρος και τρίτες χώρες).

Όπως αναφέρεται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 9ης και 20ής Νοεμβρίου 2015, καθώς και στην πρόταση κανονισμού της Επιτροπής, της 15ης Δεκεμβρίου 2015, για μια στοχευμένη τροποποίηση του κώδικα συνόρων του Σένγκεν 33 , τα ταξιδιωτικά έγγραφα όλων των υπηκόων τρίτων χωρών και των προσώπων που απολαύουν του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας πρέπει να επαληθεύονται με χρήση της βάσης δεδομένων SLTD. Όλοι οι συνοριακοί σταθμοί ελέγχου πρέπει να συνδέονται με τη βάση δεδομένων SLTD. Επιπλέον, οι αναζητήσεις για σκοπούς επιβολής του νόμου σε εθνικό επίπεδο στη βάση δεδομένων SLTD αναμένεται ότι θα αποφέρουν πρόσθετα οφέλη για την ασφάλεια.

5.Εκ των προτέρων πληροφορίες σχετικά με τους επιβάτες (API)

Στόχος του API είναι η συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με την ταυτότητα ενός προσώπου πριν την επιβίβασή του σε εισερχόμενες πτήσεις στην ΕΕ και ο εντοπισμός των παράτυπων μεταναστών κατά την άφιξή τους. Τα δεδομένα API συνίστανται στα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο ταξιδιωτικό έγγραφο και αφορούν το πλήρες ονοματεπώνυμο του επιβάτη, την ημερομηνία γέννησης, την ιθαγένεια, τον αριθμό και τον τύπο του ταξιδιωτικού εγγράφου, καθώς και πληροφορίες σχετικά με το συνοριακό σημείο διέλευσης κατά την αναχώρηση και την είσοδο, καθώς και στοιχεία σχετικά με τη μεταφορά. Τα δεδομένα API που συνδέονται με τον επιβάτη συνήθως συγκεντρώνονται κατά τον έλεγχο των εισιτηρίων.

Όσον αφορά τις πληροφορίες πριν από την άφιξη σχετικά με τις μεταφορές διά θαλάσσης, αυτές πρέπει να διαβιβάζονται 24 ώρες πριν από την προγραμματισμένη άφιξη του πλοίου, σύμφωνα με τη Σύμβαση περί διευκολύνσεως της διεθνούς ναυτιλιακής κινήσεως. Η οδηγία 2010/65/ΕΕ 34 προβλέπει την ηλεκτρονική διαβίβαση δεδομένων μέσω ενιαίας θυρίδας που θα συνδέει το SafeSeaNet, το ηλεκτρονικό τελωνείο και άλλα ηλεκτρονικά συστήματα.

Δεν υπάρχει κεντρικό σύστημα της ΕΕ για την καταγραφή των δεδομένων API.

6.Συστήματα πληροφοριών της Ευρωπόλ

Το σύστημα πληροφοριών της Ευρωπόλ (EIS) είναι κεντρική βάση δεδομένων ποινικών πληροφοριών για τη διενέργεια ερευνών. Μπορεί να χρησιμοποιείται από τα κράτη μέλη και την Ευρωπόλ για την αποθήκευση και την αναζήτηση δεδομένων σχετικά με σοβαρά εγκλήματα και την τρομοκρατία. Οι πληροφορίες που αποθηκεύονται στο EIS αφορούν δεδομένα σχετικά με πρόσωπα, έγγραφα ταυτότητας, οχήματα, πυροβόλα όπλα, αριθμούς τηλεφώνου, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, δακτυλικά αποτυπώματα, DNA και πληροφορίες σχετικά με το ηλεκτρονικό έγκλημα, οι οποίες μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους με διάφορους τρόπους, ώστε να αποκτηθεί πιο λεπτομερής και δομημένη εικόνα της υπόθεσης. Το EIS υποστηρίζει τη συνεργασία στον τομέα της επιβολής του νόμου και δεν είναι διαθέσιμο στις αρχές συνοριακού ελέγχου.

Η ανταλλαγή πληροφοριών γίνεται μέσω του διαύλου της πλατφόρμας SIENA 35 , η οποία αποτελεί ασφαλές ηλεκτρονικό δίκτυο επικοινωνίας μεταξύ της Ευρωπόλ, των γραφείων-συνδέσμων, των εθνικών μονάδων της Ευρωπόλ, των εντεταλμένων αρμόδιων αρχών (όπως είναι για παράδειγμα τα τελωνεία, οι υπηρεσίες ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων, κ.λπ.) και των συνδεδεμένων τρίτων.

Τον Μάιο του 2017 θα τεθεί σε εφαρμογή νέο νομικό πλαίσιο για την Ευρωπόλ. Με το εν λόγω πλαίσιο θα επιτευχθεί ενισχυμένη επιχειρησιακή ικανότητα της Ευρωπόλ για διεξαγωγή αναλύσεων και καλύτερο εντοπισμό των συνδέσμων μεταξύ των διαθέσιμων πληροφοριών.

7.Το πλαίσιο Prüm

Το πλαίσιο Prüm βασίζεται σε πολυμερή συμφωνία 36 μεταξύ των κρατών μελών που καθιστά δυνατή την ανταλλαγή δεδομένων DNA, δακτυλικών αποτυπωμάτων και δεδομένων σχετικά με τις άδειες κυκλοφορίας οχημάτων (VRD). Βασίζεται στη διασύνδεση του εθνικού συστήματος με τα εθνικά συστήματα όλων των άλλων κρατών μελών της ΕΕ, προκειμένου να καταστεί δυνατή η εξ αποστάσεως αναζήτηση βάσει πολλαπλών κριτηρίων. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες η αναζήτηση παράγει θετικό αποτέλεσμα στη βάση δεδομένων άλλων κρατών μελών, οι λεπτομέρειες του θετικού αποτελέσματος ανταλλάσσονται μέσω διμερών μηχανισμών ανταλλαγής.

8.Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου (ECRIS)

Το ECRIS είναι ηλεκτρονικό σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με προηγούμενες καταδικαστικές αποφάσεις που έχουν εκδοθεί από ποινικά δικαστήρια της ΕΕ σε βάρος συγκεκριμένου προσώπου, στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών κατά προσώπου και, εφόσον επιτρέπεται από το εθνικό δίκαιο, για άλλους σκοπούς. Το κράτος μέλος στο οποίο εκδίδεται η καταδικαστική απόφαση πρέπει να κοινοποιεί τις καταδικαστικές αποφάσεις που εκδίδονται σε βάρος υπηκόου άλλου κράτους μέλους στο κράτος μέλος ιθαγένειας του εν λόγω προσώπου. Το κράτος μέλος ιθαγένειας πρέπει να αποθηκεύει τις εν λόγω πληροφορίες και μπορεί συνεπώς να παρέχει, κατόπιν αιτήματος, επικαιροποιημένα στοιχεία σχετικά με το ποινικό μητρώο των υπηκόων του, ανεξαρτήτως του κράτους της ΕΕ στο οποίο εκδόθηκαν οι καταδικαστικές αποφάσεις.

Το ECRIS επιτρέπει επίσης την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις καταδίκες των υπηκόων τρίτων χωρών και των απάτριδων. Σημείο επαφής στο πλαίσιο του δικτύου ECRIS είναι οι κεντρικές αρχές που ορίζονται προς τον σκοπό αυτό σε κάθε κράτος μέλος, και οι οποίες είναι επιφορτισμένες με όλα τα συναφή καθήκοντα, όπως η κοινοποίηση, η αποθήκευση, η υποβολή αιτήσεων και η παροχή πληροφοριών ποινικού μητρώου.

(1)  Συμπεράσματα της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 17ης και 18 Δεκεμβρίου 2015· κοινή δήλωση των Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ και αντιπροσώπων των θεσμικών οργάνων της ΕΕ για τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 22ας Μαρτίου 2016 στις Βρυξέλλες (24 Μαρτίου 2016)· Συμπεράσματα του Συμβουλίου της ΕΕ και των κρατών μελών συνερχομένων στο πλαίσιο του Συμβουλίου σχετικά με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας (20 Νοεμβρίου 2015).

(2)  Βλ. τμήμα 4 για ανασκόπηση των συστημάτων πληροφοριών για τα σύνορα και την ασφάλεια, και παράρτημα 2 για έναν πιο λεπτομερή κατάλογο.

(3)  Με την επιφύλαξη των ειδικών όρων του πρωτοκόλλου 22 όσον αφορά τη Δανία και των πρωτοκόλλων 21 και 36 όσον αφορά το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία και τις αντίστοιχες πράξεις προσχώρησης.

(4)  Βλ. http://ec.europa.eu/justice/data-protection/reform/index_en.htm.

(5)  COM(2010) 385 τελικό.

(6) Για μια ολοκληρωμένη περιγραφή της «προστασίας της ιδιωτικής ζωής ήδη από τον σχεδιασμό», βλ. τη γνωμοδότηση του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων σχετικά με την προώθηση της εμπιστοσύνης στην κοινωνία της πληροφορίας με τη βελτίωση της προστασίας των δεδομένων και του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής, Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων,18.3.2010.

(7)  Βλ. παράρτημα 2 για κατάλογο των υφιστάμενων συστημάτων πληροφοριών για τη διαχείριση των συνόρων και την επιβολή του νόμου.

(8)  Με την επιφύλαξη των ειδικών όρων του πρωτοκόλλου 22 όσον αφορά τη Δανία και των πρωτοκόλλων 21 και 36 όσον αφορά το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία.

(9)  Η πρόσβαση των αρχών επιβολής του νόμου στο VIS και το EURODAC μπορεί να πραγματοποιείται υπό περιορισμένες συνθήκες λόγω του γεγονότος ότι η επιβολή του νόμου αποτελεί δευτερεύοντα σκοπό των εν λόγω συστημάτων. Σχετικά με το VIS, τα κράτη μέλη οφείλουν να ορίσουν μια αρχή αρμόδια για τον έλεγχο της πρόσβασης των υπηρεσιών επιβολής του νόμου, και η αστυνομία πρέπει να παρέχει αποδεικτικά στοιχεία ότι η πρόσβαση είναι αναγκαία για τις ποινικές έρευνες. Σχετικά με το EURODAC, η αρχή που διεξάγει την έρευνα πρέπει να πραγματοποιεί αναζήτηση στο εθνικό AFIS, Prüm και το VIS προτού αποκτήσει πρόσβαση στο EURODAC.

(10) Πρόκειται να αντικατασταθεί σύντομα από το TESTA-NG.

(11)  COM(2016)194 final.

(12)  Βλ. σημείο 6.2.

(13)  Τα τελωνειακά συστήματα πληροφοριών περιλαμβάνουν όλα τα συστήματα που έχουν συσταθεί βάσει του κοινοτικού τελωνειακού κώδικα (κανονισμός 2913/92) και του μελλοντικού ενωσιακού τελωνειακού κώδικα (κανονισμός 952/2013), της απόφασης για ένα περιβάλλον χωρίς χαρτί για τα τελωνεία και τις εμπορικές επιχειρήσεις (απόφαση 70/2008/ΕΚ) και του Τελωνειακού Συστήματος Πληροφοριών που θεσπίστηκε δυνάμει της σύμβασης ΤΣΠ του 1995. Στόχος του συστήματος αυτού είναι να συμβάλλει στην καταπολέμηση της εγκληματικότητας στον τελωνειακό τομέα, διευκολύνοντας τη συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών τελωνειακών υπηρεσιών. 

(14) Άρθρο 22 στοιχείο γ) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1987/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με τη δημιουργία, τη λειτουργία και τη χρήση του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν δεύτερης γενιάς (SIS II) και απόφαση 533/2007/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 12ης Ιουνίου 2007, σχετικά με την εγκατάσταση, τη λειτουργία και τη χρήση του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν δεύτερης γενιάς SIS II (ΕΕ L 381 της 28.12.2006, σ. 4 και ΕΕ L 2015 της 7.8.2007, σ. 63).

(15)   Τον Μάρτιο του 2016, η Επιτροπή υπέβαλε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έκθεση σχετικά με τη διαθεσιμότητα και την ετοιμότητα της τεχνολογίας να ταυτοποιεί πρόσωπα με βάση δακτυλικά αποτυπώματα που διατηρούνται στο σύστημα πληροφοριών Σένγκεν δεύτερης γενιάς (SIS II).

(16)  Η δημιουργία αυτής της νέας κατηγορίας καταχωρίσεων θα αξιολογηθεί με σκοπό να υπάρξει συμπληρωματικότητα και να αποφευχθούν επικαλύψεις με το υφιστάμενο πλαίσιο Prüm για την αναζήτηση δακτυλικών αποτυπωμάτων στις διάφορες εθνικές βάσεις δεδομένων των κρατών μελών της ΕΕ.

(17)  Εργαλεία αναζήτησης πληροφοριών που αναπτύχθηκαν από την Ιντερπόλ, όπως η βάση δεδομένων της Ιντερπόλ για σταθερά δίκτυα (FIND) και η βάση δεδομένων της Ιντερπόλ για κινητά δίκτυα (MIND), αποσκοπούν στη διευκόλυνση ταυτόχρονων αναζητήσεων στο SIS και την Ιντερπόλ.

(18)  Συμπεράσματα του Συμβουλίου της ΕΕ και των κρατών μελών συνερχομένων στο πλαίσιο του Συμβουλίου σχετικά με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, 20 Νοεμβρίου 2015.

(19)  Βλ. ενότητα 6.2 σχετικά με την προτεινόμενη οδηγία για τις καταστάσεις με τα ονόματα των επιβατών.

(20)  Όπως αναφέρεται ως τεχνικά εφικτή στη μελέτη του ΚΚΕρ με τίτλο «Fingerprint Recognition for children» (Αναγνώριση των δακτυλικών αποτυπωμάτων παιδιών). EUR 26193 EN· ISBN 978-92-79-33390-3Children', 2013.

(21)  COM(2016)197 final.

(22)  COM(2016) 7 final της 19.1.2016.

(23)  Με την επιφύλαξη των ειδικών όρων του πρωτοκόλλου 22 όσον αφορά τη Δανία και των πρωτοκόλλων 21 και 36 όσον αφορά το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία.

(24)  Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 910/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Ιουλίου 2014, σχετικά με την ηλεκτρονική ταυτοποίηση και τις υπηρεσίες εμπιστοσύνης για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές στην εσωτερική αγορά και την κατάργηση της οδηγίας 1999/93/ΕΚ.

(25)  Το πιλοτικό έργο Διαδικασία αυτοματοποιημένης ανταλλαγή δεδομένων (ADEP) αποσκοπεί στη δημιουργία ενός τεχνικού συστήματος που επιτρέπει, μέσω ευρετηρίου, να διαπιστώνεται εάν υπάρχουν αστυνομικά μητρώα για άτομο ή για ποινική έρευνα από αστυνομικές αρχές σε ένα ή περισσότερα άλλα κράτη μέλη. Η αυτόματη απάντηση στην αναζήτηση στο ευρετήριο θα αναφέρει μόνο εάν υπάρχουν ή όχι διαθέσιμα στοιχεία· το λεγόμενο «θετικό αποτέλεσμα» («hit») ή «αρνητικό αποτέλεσμα» («no hit»). Σε δεύτερο στάδιο, στην περίπτωση «θετικού αποτελέσματος», πρέπει να ζητώνται πρόσθετα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα μέσω των συνήθων διαύλων αστυνομικής συνεργασίας.

(26)  Με την επιφύλαξη των ειδικών όρων του πρωτοκόλλου 22 όσον αφορά τη Δανία και των πρωτοκόλλων 21 και 36 όσον αφορά το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία.

(27)  Μπορεί να συγκριθεί με τη χρήση ενός διακομιστή φυσικών αρχείων με πολλούς χρήστες, καθένας από τους οποίους έχει συγκεκριμένα δικαιώματα πρόσβασης μόνο σε ορισμένους φακέλους.

(28)  Η Επιτροπή, στην ανακοίνωση του 2012 σχετικά με το ευρωπαϊκό πρότυπο ανταλλαγής πληροφοριών (EIXM), υποστήριξε τη συνεχή ανάπτυξη του UMF και χρηματοδοτεί επί του παρόντος το τρίτο δοκιμαστικό σχέδιο για το UMF, με στόχο τη δημιουργία ενός κοινού προτύπου για όλες τις σχετικές βάσεις δεδομένων, το οποίο θα χρησιμοποιείται σε εθνικό επίπεδο (κράτη μέλη), σε επίπεδο ΕΕ (για τα κεντρικά συστήματα και από τους οργανισμούς) και σε διεθνές επίπεδο (Ιντερπόλ).

(29)   Όλα, εκτός από την Ιρλανδία, την Κύπρο, την Κροατία.

(30)   Ελβετία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία, Ισλανδία. 

(31)  Ο κανόνας αυτός υπόκειται σε αλλαγή, όπως προβλέπεται στην πρόταση της Επιτροπής COM/2015/0670 σχετικά με την τροποποίηση του κώδικα συνόρων του Σένγκεν.

(32)   Για παράδειγμα, οι πρόσφυγες που φτάνουν στην Ελλάδα χωρίς πρόθεση να υποβάλουν αίτηση ασύλου στην Ελλάδα, αλλά συνεχίζουν το ταξίδι τους προς άλλα κράτη μέλη διά ξηράς.

(33)  COM(2015) 670 final, Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 562/2006 όσον αφορά την ενίσχυση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα με χρήση οικείων βάσεων δεδομένων.

(34)  Οδηγία 2010/65/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Οκτωβρίου 2010, σχετικά με τις διατυπώσεις υποβολής δηλώσεων για τα πλοία κατά τον κατάπλου ή/και απόπλου από λιμένες των κρατών μελών και για την κατάργηση της οδηγίας 2002/6/ΕΚ:

(35)   Information Exchange Network Application (Ασφαλής εφαρμογή δικτύου ανταλλαγής πληροφοριών).

(36)  Σύμβαση του Prüm του 2005. Η σύμβαση ενσωματώθηκε στη νομοθεσία της ΕΕ το 2008 με την απόφαση 2008/615/ΔΕΥ του Συμβουλίου.