52008DC0772

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 13.11.2008

COM(2008) 772 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ

Ενεργειακή απόδοση: επίτευξη του στόχου του 20%

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ

Ενεργειακή απόδοση: επίτευξη του στόχου του 20%

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν δεσμευθεί να μειώσουν την πρωτογενή κατανάλωση ενέργειας κατά 20% συγκριτικά με τις προβολές κατανάλωσης για το έτος 2020. Η ενεργειακή απόδοση αποτελεί τον πλέον οικονομικώς συμφέροντα τρόπο μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης ενώ παράλληλα διατηρείται ισοδύναμο επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας. Η βελτίωση της ενεργειακής κατανάλωσης ανταποκρίνεται επίσης στις καίριας σημασίας ενεργειακές προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής, της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού και της ανταγωνιστικότητας.

Η κοινοτική νομοθεσία σχετικά με την ενεργειακή απόδοση έχει μελετηθεί ώστε η ενεργειακή κατανάλωση να βελτιωθεί σημαντικά σε καίριας σημασίας ενεργοβόρους κλάδους. Ωστόσο, η ισχύουσα τώρα νομοθεσία για την ενεργειακή απόδοση από μόνη της δεν θα αποφέρει επαρκή εξοικονόμηση ενέργειας ώστε να εκπληρωθεί η επιδίωξη εξοικονόμησης ποσοστού 20%. Τα κυριότερα εμπόδια για βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης είναι η πλημμελής εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας, η έλλειψη συνειδητοποίησης εκ μέρους των καταναλωτών και η απουσία επαρκών δομών κινητοποίησης ουσιαστικών επενδύσεων σε ενεργειακώς αποδοτικά κτήρια, προϊόντα και υπηρεσίες και η αφομοίωσή τους από την αγορά. Η εκτίμηση των εθνικών σχεδίων δράσης για την ενεργειακή απόδοση δείχνει ότι υφίσταται χάσμα μεταξύ των πολιτικών δεσμεύσεων των κρατών μελών για ενεργειακή απόδοση και των αντίστοιχων πράξεών τους. Είναι ανάγκη τα κράτη μέλη να επιδεικνύουν μεγαλύτερη ταχύτητα και αποτελεσματικότητα στην υλοποίηση νομοθετημάτων για την ενεργειακή απόδοση. Πρέπει να αναπτυχθούν νέα μέσα για να βελτιωθεί περαιτέρω η ενεργειακή απόδοση.

Η Επιτροπή προτείνει να ενισχύσει τη βασική νομοθεσία ενεργειακής απόδοσης για τα κτήρια και τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια. Οι διατάξεις της οδηγίας για τις ενεργειακές επιδόσεις των κτηρίων θα αποκτήσουν μεγαλύτερη δύναμη ώστε να εφαρμόζονται σε περισσότερα κτήρια και να ενισχυθεί ο ρόλος των πιστοποιητικών ενεργειακών επιδόσεων και των εκθέσεων ελέγχου των συστημάτων θέρμανσης και κλιματισμού του αέρα. Θα αναθεωρηθεί η οδηγία για την ενεργειακή σήμανση ώστε να εφαρμόζεται σε επιπρόσθετα προϊόντα που είτε καταναλώνουν είτε σχετίζονται με την ενέργεια και όχι μόνο στις οικιακές συσκευές. Προτείνεται οδηγία που περιλαμβάνει νέο μηχανισμό σήμανσης των ελαστικών των αυτοκινήτων για να προωθήσει την αφομοίωση οικονομικών ως προς την κατανάλωση καυσίμου ελαστικών από την αγορά. Για περαιτέρω βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης στην παροχή ενέργειας, η Επιτροπή προτείνει αναλυτικές κατευθυντήριες γραμμές για τη διευκόλυνση της αφομοίωσης μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από υψηλής ενεργειακής απόδοσης εγκαταστάσεις συμπαραγωγής. Παρουσιάζεται ανακοίνωση σχετικά με τη συνδυασμένη παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού (συμπαραγωγή). Για να αντιμετωπιστεί η έλλειψη των αναγκαίων επενδύσεων, ήδη εξετάζονται νέες χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες για ενεργειακή απόδοση, όπως η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία χρηματοδότησης της αειφόρου ενέργειας, επειδή οι πρωτοβουλίες αυτές θα συνέβαλαν επίσης στη θωράκιση της Ευρωπαϊκής οικονομίας από την επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογράμμισε τη σημασία του ευρωπαϊκού πλαισίου για πολιτικές και μέτρα ενεργειακής απόδοσης, δηλαδή το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης 2006 για την ενεργειακή απόδοση, παρακινώντας την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να επισπεύσουν την υλοποίησή του και να εξετάσουν ενδεχόμενη αναθεώρησή του. Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα αξιολογήσει το εν λόγω σχέδιο δράσης το 2009 με σκοπό να καταρτίσει αναθεωρημένο σχέδιο. Θα μπορούσε να ενισχύσει τα κίνητρα για τη μόχλευση βελτιώσεων ενεργειακής απόδοσης και θα συνεκτιμήσει τον ζωτικής σημασίας ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι πόλεις στη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης, π.χ. με περαιτέρω προώθηση τοπικών δικτύων όπως το «Σύμφωνο των δημάρχων». Στη διεθνή σκηνή, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να προωθεί την ενεργειακή απόδοση μέσω διαλόγων και εταιρικών σχέσεων μεταξύ θεσμικών οργάνων.

Ο κίνδυνος υστέρησης

Η εξοικονόμηση ενέργειας αποτελεί τον χρονικά αμεσότερο και οικονομικότερο τρόπο κατά τον οποίο η ΕΕ μπορεί να αντιμετωπίσει τις καίριες ενεργειακές προκλήσεις της αειφορίας, της ασφάλειας του εφοδιασμού και της ανταγωνιστικότητας, όπως έχουν οριστεί στους στρατηγικούς στόχους της «Ενεργειακής πολιτικής για την Ευρώπη»[1]. Οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν τονίσει την ανάγκη αύξησης της ενεργειακής απόδοσης στο πλαίσιο των επιδιώξεων «20-20-20» για το 2020: δηλαδή εξοικονόμηση, σε ποσοστό 20%, της ευρωπαϊκής κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας[2], δεσμευτικό στόχο μείωσης κατά 20% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και 20% μερίδιο συμβολής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας το έτος 2020. Τόσο η μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου όσο και οι στόχοι για τις ανανεώσιμες πηγές προκαλούν βελτιώσεις στην ενεργειακή απόδοση και, αντιστρόφως, φιλόδοξες δράσεις για την ενεργειακή απόδοση θα βοηθήσουν σε μεγάλο βαθμό στην εκπλήρωση των επιδιώξεων της ΕΕ για το κλίμα, ιδίως στο πλαίσιο της απόφασης για την κατανομή της προσπάθειας[3].

Εάν επιτευχθεί ο στόχος εξοικονόμησης του 20%, η ΕΕ όχι μόνο θα καταναλώνει περί τα 400 εκατ. ΤΙΠ λιγότερη πρωτογενή ενέργεια, αλλά επίσης θα αποφύγει την κατασκευή περίπου 1.000 μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από άνθρακα ή 500.000 ανεμογεννητριών[4]. Η μείωση των εκπομπών CO2 θα ανέρχεται σε περίπου 860 Εκατ. τόνους[5].

Οι αρνητικές μεγαβατώρες (Negawatthours), δηλαδή η έκπτωση ενεργειακής κατανάλωσης λόγω εξοικονόμησης, έχουν καταστεί ο μοναδικός πλέον σημαντικός ενεργειακός πόρος. Για παράδειγμα, στο διάστημα 1997-2006 η ετήσια τελική κατανάλωση ενέργειας θα είχε αυξηθεί κατά 115 εκατ. ΤΙΠ ή ποσοστό 11% εάν δεν είχαν συντελεστεί βελτιώσεις στην ενεργειακή απόδοση[6]. Αυτό αντιστοιχεί στο ένα τρίτο των πάσης φύσεως εισαγωγών αργού πετρελαίου στην ΕΕ-27 το 2006. Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ζωτικής σημασίας θετική παράμετρος στην κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού της ΕΕ.

Όντως, με τις τρέχουσες τάσεις υλοποίησης εκ μέρους των κρατών μελών, φαίνεται καθαρά ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να μην εκπληρωθούν οι επιδιώξεις μας εξοικονόμησης το έτος 2020. Στο παράρτημα 1 δίνεται ποσοτική εκτίμηση των αναμενόμενων συνεπειών ορισμένων ειδικών νομοθετημάτων και μέτρων για την ενεργειακή απόδοση, όταν εφαρμοσθούν πλήρως. Τα κράτη μέλη υλοποιούν τη νομοθεσία και είναι ακόμη πολύ νωρίς για να εκτιμηθούν οι πλήρεις συνέπειες. Οι εκ πρώτης όμως όψεως πληροφορίες σχετικά με την εξέλιξη και την εφαρμογή, καθώς και άλλοι δείκτες (βλ. σημείο 2) υποδηλώνουν ότι δεν αξιοποιείται με τον επιθυμητό ρυθμό το δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας. Αναμένεται ότι με τα μέτρα αυτά θα επιτευχθεί εξοικονόμηση ενέργειας το 2020 σε ποσοστό περίπου 13%, εάν τα εν λόγω μέτρα εφαρμοστούν ορθώς από τα κράτη μέλη. Ακόμη και αν αυτό θεωρηθεί μείζον επίτευγμα, υστερεί κατά πολύ έναντι εκείνων που χρειάζονται.

Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι οι ευκαιρίες για εξοικονομήσεις ενέργειας εξακολουθούν να είναι εκτεταμένες όπως δείχνεται στο σχήμα[7].

Σχήμα 1. Εκτιμώμενο δυναμικό μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης το 2020 [pic] |

Υπάρχουν πολλοί φραγμοί για την επίτευξη των στόχων ενεργειακής απόδοσης. Στο παράρτημα 2 δίνεται μια γενική εικόνα των κινητήριων δυνάμεων και φραγμών σε σχέση με την πραγματοποίηση βελτιώσεων στην ενεργειακή απόδοση. Στους διακλαδικούς φραγμούς περιλαμβάνονται η ελλιπής εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την ενεργειακή απόδοση, η ανεπαρκής πρόσβαση στη χρηματοδότηση και ο χαμηλός βαθμός συνειδητοποίησης των ωφελειών της εξοικονόμησης ενέργειας. Στις μεταφορές, είναι ανάγκη να βελτιωθούν η ανεπαρκής υποδομή διευκόλυνσης της ενεργειακής απόδοσης και η περιορισμένη ανάληψη δεσμεύσεων από τον κλάδο. Για τη βιομηχανία σαφή εμπόδια αντιπροσωπεύουν ο χαμηλός βαθμός συνειδητοποίησης των δυνητικών ωφελειών και οι υψηλές προκαταβολικές δαπάνες. Η τρέχουσα κατάσταση των χρηματαγορών δεν συντελεί στη βελτίωση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση βραχυπροθέσμως.

Τι έχει γίνει μέχρι τώρα

2.1 Σημασία της ενεργειακής απόδοσης

Η ενεργειακή απόδοση έχει μεγάλη σημασία για τους πολίτες της ΕΕ. Περισσότερος κόσμος, όπως και επιχειρήσεις, αισθάνονται τις συνέπειες των υψηλότερων λογαριασμών ενεργειακής κατανάλωσης. Η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας αποτελεί την καλύτερη μακροπροθέσμως βιώσιμη λύση. Τα κατ’ έτος οφέλη από την εξοικονόμηση ενέργειας μπορούν εύκολα να φθάσουν πάνω από 1.000 € ανά νοικοκυριό: από αυτά, τα 600 € προέρχονται από φθηνότερους λογαριασμούς κατανάλωσης ενέργειας και το εναπομένον ποσό από εξοικονόμηση δαπανών σε άλλους τομείς[8]. Ωστόσο, παραμένει το πρόβλημα του προκαταρκτικού κόστους. Επειδή οι περισσότερες ανακαινίσεις έχουν μακρά διάρκεια ζωής, το κόστος που προστίθεται για να γίνει μια τέτοια ανακαίνιση ενεργειακώς αποδοτική θα αποσβεσθεί από την οικονομία κατανάλωσης πολύ ταχύτερα από τη διάρκεια ζωής της ίδιας της ανακαίνισης. Ένα πρόσφατο παράδειγμα από τη Γαλλία δείχνει ότι η μόνωση της στέγης ενός μέσου σπιτιού θα εξοικονομήσει τόσο μεγάλη ποσότητα πετρελαίου θέρμανσης, ώστε το κόστος υλοποίησης του μέτρου αποπληρώνεται σε 3 έτη. Πλέον ουσιώδεις ανακαινίσεις (π.χ. η μόνωση τοίχων, βελτιωμένα παράθυρα) έχουν μακρύτερες χρονικές περιόδους απόσβεσης της επένδυσης.

Η ενεργειακή απόδοση αποβαίνει επωφελής για το σύνολο της ευρωπαϊκής οικονομίας και ακόμη περισσότερο για την τοπική ανάπτυξη[9]. Τα άμεσα οφέλη της εξοικονόμησης ενέργειας, εφόσον εκπληρωθεί το 2020 η επιδίωξη μείωσης κατά 20% της κατανάλωσης ενέργειας, αναμένεται να φθάσουν τα 220 δις € κατ’ έτος[10]. Τα έμμεσα οικονομικά οφέλη είναι πολύ υψηλοτέρα. Τα προϊόντα και υλικά υψηλής ενεργειακής απόδοσης, όπως και οι ενεργειακές υπηρεσίες, συνιστούν επικερδή αγορά, επίσης και για εξαγωγές. Μια αγορά που προσφέρει ευκαιρία για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να πρωτοστατήσουν στην καινοτομία και δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, συχνά με τοπικές επιχειρήσεις μικρού και μεσαίου μεγέθους (ΜΜΕ), καθώς οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση ως επί το πλείστον σχετίζονται με μικρής κλίμακας έργα ανακαίνισης.

2.2 Κοινοτικά εργαλεία για την επίτευξη ενεργειακής απόδοσης

Η ενεργειακή απόδοση αποτελεί το αποτέλεσμα τόσο των εξελίξεων της ασκούμενης πολιτικής όσο και της εφαρμογής συγκεκριμένων μέτρων. Η τεχνολογική ανάπτυξη δημιουργεί τη βάση, ενώ η περιβαλλοντική νομοθεσία έχει συμβάλει σε μεγάλο βαθμό, ειδικώς το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών και οι ασκούμενες πολιτικές για τις εκπομπές στον τομέα των μεταφορών. Η επιβολή φόρων και άλλα φορολογικά μέτρα όπως τα εργαλεία άσκησης πολιτικής για τις κρατικές ενισχύσεις και προσφάτως για τη βιομηχανία προσφέρουν επίσης ισχυρά κίνητρα για να πραγματοποιήσουν οι αγορές οικονομικώς συμφέρουσες εξοικονομήσεις ενέργειας. Έχει σημασία να εξακολουθήσουμε να στηριζόμαστε στα αποδοτικά αυτά μέσα, ειδικώς στην τρέχουσα δυσχερή οικονομική κατάσταση.

Υπάρχουν πέντε πυλώνες για την ειδική πολιτική ενεργειακής απόδοσης της ΕΕ :

(1) το γενικό πλαίσιο άσκησης πολιτικής και οι δράσεις που αναλαμβάνονται βάσει του ευρωπαϊκού σχεδίου δράσης για την ενεργειακή απόδοση·

(2) τα εθνικά σχέδια δράσης για την ενεργειακή απόδοση, με βάση την οδηγία πλαίσιο για τις ενεργειακές υπηρεσίες[11]·

(3) το νομικό πλαίσιο για τον σημαντικότερο τομέα κατανάλωσης – τα κτήρια – και τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια·

(4) δευτερεύοντα μέσα άσκησης πολιτικής, στοχευμένη χρηματοδότηση, παροχή πληροφοριών και δικτύων όπως το «Σύμφωνο των δημάρχων» και η «Αειφόρος ενέργεια για την Ευρώπη»· και

(5) διεθνής συνεργασία με αντικείμενο την ενεργειακή απόδοση.

Με την Πράσινη Βίβλο για την ενεργειακή απόδοση, η Επιτροπή εγκαινίασε διάλογο για αποτελεσματικούς τρόπους χρησιμοποίησης της ενέργειας[12]. Αναγνωρίστηκαν οι δυνατότητες εξοικονόμησης ποσοστού 20% της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας κατά οικονομικώς συμφέροντα τρόπο το έτος 2020. Για την επίτευξη του στόχου αυτού αναπτύχθηκε περιεκτικό σχέδιο δράσης για την ενεργειακή απόδοση, το οποίο και εγκρίθηκε το 2006[13]. Στο σχέδιο προσδιορίζονται έξι καίριας σημασίας πεδία[14] με τις μεγαλύτερες δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας, προτείνονται δε 85 δράσεις και μέτρα προς ανάληψη σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Μεταξύ αυτών προσδιορίστηκαν δέκα δράσεις προτεραιότητας, όλες δε έχουν προχωρήσει ικανοποιητικά[15]. Η υλοποίηση του σχεδίου δράσης ευρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί το 2012. Το ένα τρίτο των δράσεων έχουν ολοκληρωθεί, οι εναπομένουσες όμως εξακολουθούν να χρειάζονται ενεργό δέσμευση τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο (βλ. επίσης κατωτέρω σημείο 4.1).

Η έξυπνη μέτρηση, σήμανση και τεκμηριωμένη ανάλυση λογαριασμών με βάση την πραγματική κατανάλωση αποτελεί καίριας σημασίας παράγοντα που βοηθεί τους μεμονωμένους καταναλωτές να εξοικονομούν ενέργεια. Η οδηγία για τις ενεργειακές υπηρεσίες[16] απαιτεί από τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν ότι μετρητικές συσκευές ανταγωνιστικής τιμής αντανακλούν την πραγματική κατανάλωση ενέργειας. Η ενεργειακή απόδοση αποτελεί επίσης μία από τις καίριες πτυχές της εργασίας του Ενεργειακού φόρουμ των πολιτών[17], ενός κανονιστικού βήματος ανταλλαγής ιδεών που πρόσφατα εγκαινιάστηκε από την Επιτροπή.

2.3 Εξέλιξη σε επίπεδο ΕΕ

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρήθηκε ταχύτατη οικονομική ανάπτυξη, η οποία αύξησε τις ενεργειακές μας ανάγκες (βλ. κατωτέρω σχήμα 2). Ενώ διπλασιάστηκε και πλέον ο εθνικός πλούτος στο διάστημα που μεσολάβησε από την πρώτη κρίση του πετρελαίου τη δεκαετία του 1970, η κατανάλωση ενέργειας για τη στήριξη της ανωτέρω ανάπτυξης αυξήθηκε κατά ποσοστό μόλις 30%. Δυστυχώς, τη δεκαετία του 1990 άρχισε να επιβραδύνεται ο ρυθμός βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης[18], που μειώθηκε περαιτέρω τη δεκαετία που διανύουμε. Από τη δεκαετία του 1980, η εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας ακολουθεί εκ νέου ανοδική πορεία. Οι εισαγωγές καλύπτουν πάνω από το ήμισυ των ενεργειακών αναγκών της ΕΕ.

Σχήμα 2. Εξέλιξη ορισμένων κύριων δεικτών για την Ευρώπη (1973 = 100%)[19]

[pic]

Μέσα στην ΕΕ, οι πολιτικές και τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης που εφαρμόζονται από το 1997 και μετά, συνδυαζόμενα με τη «συνήθη» τεχνολογική πρόοδο, έχουν συμβάλει στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης τελικής χρήσης κατά 1,3% κατά μέσον όρο ετησίως στο διάστημα μεταξύ 1997 και 2006[20]. Χωρίς τις ανωτέρω βελτιώσεις, η κατανάλωση τελικής ενέργειας θα ήταν 11% υψηλότερη το 2006. Η βιομηχανία αποτελεί τον κλάδο ο οποίος επέτυχε τη μεγαλύτερη βελτίωση στην ενεργειακή απόδοση. Ο κλάδος είναι κατά 24% ενεργειακά αποδοτικότερος απ’ όσο το έτος 1997. Η ενεργειακή απόδοση στις μεταφορές και τα νοικοκυριά βελτιώθηκε κατά ποσοστό μόλις 9%, δηλαδή κατά 1,1% κατ’ έτος. Βλ. κατωτέρω σχήμα 3.

Σχήμα 3. Τάσεις ενεργειακής απόδοσης για τελικούς καταναλωτές στην ΕΕ-27 (δείκτης ODEX, 1997 = 100%) [pic] |

Υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης της απόδοσης στην παραγωγή και μεταφορά ενέργειας. Μειωμένη κατανάλωση τελικής ενέργειας σημαίνει ακόμη μεγαλύτερες εξοικονομήσεις ανάντη: εάν ένας τελικός καταναλωτής χρησιμοποιεί 1 kWh λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια, εξοικονομούνται 2,5 kWh πρωτογενούς ενέργειας. Αυτό σημαίνει επίσης ότι τυχόν εξοικονόμηση τελικής ενέργειας έχει πολύ υψηλότερη χρηματική αξία απ’ όσο η ίδια ποσότητα εξοικονομούμενης πρωτογενούς ενέργειας.

2.4 Εξέλιξη σε εθνικό επίπεδο

Η κοινοτική νομοθεσία σχετικά με την ενεργειακή απόδοση αποτελεί το υπόβαθρο για το φάσμα εθνικών επιλογών επειδή προσφέρει το πλαίσιο, με τον καθορισμό νομικών υποχρεώσεων σε ορισμένες οδηγίες, ενώ αφήνει την υλοποίηση στα κράτη μέλη. Η υλοποίηση αυτή δεν προχωρεί με αρκετά ικανοποιητικό ρυθμό : η μεταφορά των διατάξεων στο εσωτερικό δίκαιο υπήρξε βραδεία και η επιβολή σε εθνικό επίπεδο άνιση. Τα κράτη μέλη αρχίζουν να συγκροτούν μηχανισμούς χρηματοδότησης, συχνά όμως οι τελευταίοι είναι αποσπασματικοί. Υπάρχουν επίσης άλλα εμπόδια, όπως έλλειψη πληροφοριών, διοικητικοί φραγμοί και ανεπαρκής αριθμός εργαζόμενων με τα κατάλληλα προσόντα.

Η οδηγία για τις ενεργειακές υπηρεσίες[21] προσφέρει ένα γενικό πλαίσιο για πολλές δράσεις εξοικονόμησης, συμπεριλαμβανομένου ενδεικτικού στόχου εξοικονόμησης ενέργειας[22]. Η οδηγία εφαρμόζεται σε εταιρίες διανομής ενέργειας, διαχειριστές συστημάτων διανομής, ενεργειακές εταιρίες λιανικής πώλησης και σε όλους τους χρήστες ενέργειας, εκτός εκείνων που καλύπτονται από το μηχανισμό εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών.

Λόγω του ευρέος πεδίου εφαρμογής της οδηγίας και της ποικιλίας καταστάσεων που επικρατούν στα κράτη μέλη ως προς την ανάπτυξη ενεργειακών υποδομών, τα κράτη μέλη έχουν υλοποιήσει και εφαρμόσει την οδηγία κατά πολύ διαφορετικούς τρόπους. Η Επιτροπή αξιολογεί τώρα τα εθνικά μέτρα εφαρμογής.

Η οδηγία απαιτεί από κάθε κράτος μέλος να υποβάλει ένα εθνικό σχέδιο δράσης για την ενεργειακή απόδοση. Τα εν λόγω σχέδια δράσης παρουσιάζουν την εθνική στρατηγική ως προς τον τρόπο επίτευξης των στόχων εξοικονόμησης ενέργειας της οδηγίας. Στο παράρτημα 3 δίνεται συνοπτική εκτίμηση των εθνικών σχεδίων δράσης. Ορισμένα από αυτά περιλαμβάνουν συνεπείς και περιεκτικές στρατηγικές προς τον εν λόγω στόχο. Δυστυχώς, τα περισσότερα σχέδια αποκαλύπτουν την ύπαρξη σαφούς χάσματος μεταξύ των πολιτικών δεσμεύσεων των κρατών μελών για ενεργειακή απόδοση και των δράσεων που προτείνουν. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε να ξεκινούν ακριβώς από τα εθνικά σχέδια δράσης για την ενεργειακή απόδοση οι προσπάθειες εκπλήρωσης των επιδιώξεων εξοικονόμησης ενέργειας της ΕΕ[23]. Τελικώς, τα εθνικά σχέδια θα πρέπει να αποτελέσουν εργαλείο αναφοράς των κρατών μελών που περιλαμβάνει τα πάντα ως προς τις ασκούμενες από αυτά πολιτικές για ενεργειακή απόδοση.

2.5 Εξέλιξη σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο

Οι περιφερειακές και τοπικές αρχές έχουν να διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο στην άσκηση πολιτικών για ενεργειακή απόδοση. Οι κωμοπόλεις, οι πόλεις και οι περιφέρειες είναι συνήθως υπεύθυνες για τις χωροταξικές άδειες, τα φορολογικά κίνητρα και την ορθή εφαρμογή των ρυμοτομικών και κτηριοδομικών κανονισμών. Σε όλο και αυξανόμενο βαθμό είναι επίσης κινητήριες δυνάμεις της ενεργειακής απόδοσης μέσω των πολιτικών δημόσιων προμηθειών που ασκούν.

Έχοντας αυτά ακριβώς υπόψη, η Επιτροπή δρομολόγησε το 2007 το «Σύμφωνο των δημάρχων». Στο πλαίσιο του μηχανισμού αυτού, οι κωμοπόλεις, οι πόλεις και οι περιφέρειες αναλαμβάνουν τη δέσμευση να έχουν επιτύχει το 2020 περισσότερο από 20% μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, για το σκοπό δε αυτό θα καταρτίσουν σχέδιο δράσης για αειφόρο ενέργεια. Πρόκειται για ευκαιρία διαμόρφωσης μιας περιέχουσας τα πάντα τοπικής θεώρησης με την οποία η ενεργειακή απόδοση, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι αστικές συγκοινωνίες και οι δημόσιες προμήθειες εντάσσονται σε ένα σχέδιο το οποίο θα αποφέρει όχι μόνο οικονομικά αλλά επίσης και περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη.

Επόμενα βήματα

Η Επιτροπή προτείνει μια δέσμη μέτρων για την ενεργειακή απόδοση , η οποία συνίσταται στα εξής: πρόταση για αναδιατύπωση της οδηγίας για τις ενεργειακές επιδόσεις των κτηρίων· πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας για την ενεργειακή σήμανση· πρόταση νέας οδηγίας που περιέχει σύστημα σήμανσης για τα ελαστικά επίσωτρα των αυτοκινήτων· απόφαση της Επιτροπής με την οποία καθιερώνονται κατευθυντήριες γραμμές που διευκρινίζουν τον υπολογισμό της ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας από συμπαραγωγή· ανακοίνωση για τη συμπαραγωγή.

Η δέσμη μέτρων παρουσιάζεται στα κατωτέρω σημεία 3.1 έως 3.3.

3.1 Ενεργειακή απόδοση στα κτήρια – ένας νέος τρόπος αξιοποίησης του δυναμικού

Η χρήση ενέργειας σε κατοικίες και εμπορικά κτήρια ευθύνεται για ποσοστό περίπου 40% της συνολικής κατανάλωσης τελικής ενέργειας στην ΕΕ και ποσοστό 36% των συνολικών εκπομπών CO2 της ΕΕ. Είναι σημαντικές οι δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας υπό συμφέροντες όρους έως το 2020: ποσοστό 30% μείωσης της χρήσης ενέργειας στον κλάδο είναι εφικτό. Αυτό ισοδυναμεί με 11% μείωση της χρήσης τελικής ενέργειας στην ΕΕ. Ωστόσο, εξακολουθεί να αυξάνεται η χρήση ενέργειας στον κτηριακό κλάδο.

[pic]

Η οδηγία για τα κτήρια[24] προσφέρει πλαίσιο για συγκεκριμένα μέτρα και απαιτήσεις σε επίπεδο κρατών μελών, η δε αναθεώρησή της σημαίνει απλούστευση, αποσαφήνιση και ισχυρότερες διατάξεις. Τα κράτη μέλη θα παραμείνουν υπεύθυνα για το καθορισμό συγκεκριμένων απαιτήσεων. Η Επιτροπή προτείνει την εξάλειψη του ορίου των 1.000 m2 για υφιστάμενα κτήρια όταν υποβάλλονται σε μείζονα ανακαίνιση[25]: οι απαιτήσεις ενεργειακών επιδόσεων θα εφαρμοστούν επομένως σε περισσότερα κτήρια. Τα πιστοποιητικά ενεργειακών επιδόσεων αναμένεται να καταστούν περισσότερο αξιόπιστα, τα συστήματα θέρμανσης και κλιματισμού του αέρα να υφίστανται επιθεώρηση σε τακτά διαστήματα και τα κράτη μέλη θα καταρτίσουν εθνικά σχέδια σχετικά με κτήρια χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας. Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις δίνουν στα κράτη μέλη την ευκαιρία να αποκομίσουν περισσότερο από το ήμισυ του εναπομείναντος οικονομικώς συμφέροντος δυναμικού στο διάσπαρτο αυτό κλάδο (60-80 εκατ. ΤΙΠ ή 5-6% της συνολικής ζήτησης πρωτογενούς ενέργειας το 2020/έτος).

Το 2009, η Επιτροπή θα δρομολογήσει μείζονα πρωτοβουλία «Ανασυγκρότηση», ώστε να αυξήσει τη συνειδητοποίηση του δυναμικού εξοικονόμησης εκ μέρους όλων των μερών της αλυσίδας παραγωγής κτηρίων, στην οποία πρωτοβουλία θα ενταχθεί η τρέχουσα «πλατφόρμα για τα κτήρια» και η οποία θα συμπληρώσει την πρωτοβουλία για πρωτοπόρους αγορές σχετικά με την αειφόρο κατασκευή. Με τα ανωτέρω επιδιώκεται να παρακινηθούν οι αγορές να υιοθετήσουν καινοτόμες, αειφόρους και ενεργειακώς αποδοτικές κατασκευαστικές λύσεις. Η Επιτροπή θα εργαστεί παράλληλα με τους κοινωνικούς εταίρους για την προώθηση των επενδύσεων στον κλάδο.

Η Επιτροπή είναι επίσης ιδιοκτήτης μεγάλων κτηρίων και εργάζεται για την πιστοποίηση των ενεργειακών τους επιδόσεων ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της οδηγίας.

3.2 Ενεργειακή απόδοση προϊόντων

Στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για αειφόρο βιομηχανική πολιτική και αειφόρο κατανάλωση και παραγωγή, η Επιτροπή παρουσίασε πρόταση για επέκταση του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας οικολογικού σχεδιασμού[26]. Την πρόταση αυτή ακολουθεί τώρα πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας για την ενεργειακή σήμανση[27]. Και τα δύο μέσα θα καλύψουν εμπορικά και βιομηχανικά προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια και προϊόντα που σχετίζονται με την ενέργεια, όπως τα παράθυρα και οι κινητήρες που χρησιμοποιούνται σε κτήρια. Στην αναθεωρημένη οδηγία για τη σήμανση θα προσδιορίζονται, όταν έχει σημασία, οι κλάσεις σήμανσης που θα αποτελούν για τις δημόσιες αρχές το κατώτερο όριο ως προς την προμήθεια προϊόντων ή την παροχή κινήτρων για αυτά.

Στη δέσμη μέτρων άσκησης πολιτικής εντάσσεται επίσης πρόταση για μηχανισμό σήμανσης των ελαστικών επισώτρων των αυτοκινήτων. Εν προκειμένω επιδιώκεται η προώθηση της αφομοίωσης, από την αγορά, ελαστικών χαμηλής κατανάλωσης καυσίμου, γνωστών επίσης ως ελαστικών χαμηλής αντίστασης κύλισης.

Έως την άνοιξη του 2009 αναμένεται ότι η Επιτροπή θα εγκρίνει μέτρα οικολογικού σχεδιασμού για, μεταξύ άλλων, λαμπτήρες φωτισμού (πράγμα που θα οδηγήσει στη σταδιακή κατάργηση των σπάταλων λαμπτήρων πυράκτωσης), ηλεκτρικό εξοπλισμό σε λειτουργία εφεδρείας, εξοπλισμό οδικού φωτισμού και φωτισμού γραφείων, εξωτερικά τροφοδοτικά ισχύος και μετατροπείς–αποκωδικοποιητές για τηλεοράσεις. Το 2009 θα ληφθούν επίσης μέτρα για τους λέβητες και τους θερμαντήρες ύδατος, τις τηλεοράσεις, τους κινητήρες και διάφορες μεγάλες οικιακές συσκευές. Ως παράδειγμα των δυνητικών οφελών αναφέρεται ότι η αντικατάσταση ενός μεσαίου μεγέθους οικιακού λέβητα φυσικού αερίου κλάσης «Μ» (ισχύος 22 kW), ο οποίος είναι αντιπροσωπευτικός της μέσης συσκευής που πωλείται σήμερα, από μοντέλο υψηλής απόδοσης αποφέρει ετήσια εξοικονόμηση δαπανών καυσίμου περίπου 250-300 €. Η χρονική περίοδος αποπληρωμής είναι περίπου 5-6 έτη[28].

3.3 Συμπαραγωγή

Η συμπαραγωγή αποτελεί τεχνική υψηλής απόδοσης για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας. Λόγω της ανάγκης παράλληλου θερμικού φορτίου, η συμπαραγωγή χρησιμοποιείται κυρίως στην τηλεθέρμανση και στη βιομηχανία. Με την οδηγία για τη συμπαραγωγή[29] δίνεται ώθηση στη συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης. Για να διασφαλιστεί η πλήρης υλοποίησή της έχουν θεσπιστεί λεπτομερείς κατευθυντήριες γραμμές. Με αυτές διευκρινίζονται οι διαδικασίες και οι ορισμοί για εναρμονισμένη μεθοδολογία προσδιορισμού της ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από συμπαραγωγή[30]. Οι κατευθυντήριες γραμμές επιτρέπουν στα κράτη μέλη να εφαρμόσουν καλύτερα την οδηγία.

Η ανακοίνωση της Επιτροπής παρουσιάζει περαιτέρω δυνατότητες ενίσχυσης της συμπαραγωγής.

3.4 Χρηματοδότηση

Για την υποστήριξη επενδύσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, υφίστανται μηχανισμοί χρηματοδότησης[31], τα πρώτα δε αποτελέσματα είναι θετικά: περισσότερα έργα αστικής ανάπτυξης και ανάπλασης συνεκτιμούν την ενεργειακή απόδοση. Για παράδειγμα, στη Γερμανία στο χρονικό διάστημα 1990-2006 χρηματοδοτήθηκαν μέτρα ενεργειακής απόδοσης σε περίπου 2,5 εκατ. σπίτια. Οι εκεί επενδύσεις το 2006 και μόνο θα επιτύχουν μακροχρόνια μείωση άνω του 1 εκατ. τόνων εκπομπών CO2 κατ’ έτος και προσέφεραν 220.000 θέσεις εργασίας το έτος εκείνο, κυρίως στον κατασκευαστικό κλάδο. Σε πολλά άλλα κράτη μέλη πραγματοποιούνται άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες.

Στο πεδίο αυτό υπάρχουν οπωσδήποτε δυνατότητες, αλλά ακόμη δεν αποτελούν εν γένει αντικείμενο αναγνώρισης και οι πρωτοβουλίες είναι διάσπαρτες. Ο σχεδιασμός αποτελεσματικών μέτρων ενεργειακής απόδοσης με στόχο τα νοικοκυριά και τις ΜΜΕ απαιτεί ένα καλοσυντονισμένο πλαίσιο χρηματοδότησης προερχόμενο από ιδιωτικές, εθνικές και ευρωπαϊκές πηγές, στον άξονα της κοινοτικής νομοθεσίας. Οι τελευταίες πηγές περιλαμβάνουν τα διαρθρωτικά ταμεία. Κοινοτικά ταμεία, όπως η «Ευφυής ενέργεια», και δάνεια μπορούν έπειτα να διασφαλίσουν την επανάληψη τους σε όλο το χώρο της ΕΕ. Τα πρότυπα μπορούν κατόπιν να χρησιμεύσουν ως μοντέλο που ακολουθείται σε εθνικό επίπεδο.

Η Επιτροπή εργάζεται επίσης με τις ΕΤΕπ και ΕΤΑΑ ώστε να δημιουργηθεί μια κοινοτική πρωτοβουλία χρηματοδότησης της αειφόρου ενέργειας για την κινητοποίηση μεγάλης κλίμακας χρηματοδοτήσεων από κεφαλαιαγορές για επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την καθαρή χρήση ορυκτών καυσίμων και τη συνδυασμένη παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε πόλεις της Ευρώπης. Η δύσκολη κατάσταση στις χρηματαγορές εντείνει την ανάγκη διερεύνησης των οφελών από ένα μέσο με δημόσια στήριξη. Απαιτείται από κοινού προσπάθεια για τη διερεύνηση νέων και καινοτόμων χρηματοδοτικών μηχανισμών που θα επιτρέψουν επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση που ενδυναμώνουν την ευημερία, χαρακτηριζόμενες από επίπεδα κινδύνων που δεν καλύπτονται από τις αγορές.

Μια ολιστική γενική εικόνα της χρηματοδοτικής στήριξης, όχι απλώς για ενεργειακή απόδοση, αλλά για όλες τις πολιτικές που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και διασφαλίζουν τον ενεργειακό εφοδιασμό θα ενταχθεί στην ανανεωμένη στρατηγική της Λισαβόνας αργότερα εφέτος. Σε χρονικούς καιρούς ανεπάρκειας δημόσιων πόρων υπάρχει ανάγκη διασφάλισης ότι τα δημόσια χρήματα δαπανώνται εκεί όπου μπορούν να συμβάλουν κατά τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο στις ευρωπαϊκές επιδιώξεις.

Με την άνευ προηγουμένου κρίση στις διεθνείς χρηματαγορές, το χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει εμπλακεί σε παρατεταμένη διαδικασία απομόχλευσης. Θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του τρόπου χρηματοδότησης καινοτόμων τεχνολογιών για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Η Επιτροπή θα διερευνήσει με τα κράτη μέλη μέτρα ώθησης της ενεργειακής απόδοσης και της πράσινης τεχνολογίας, για παραδείγματα σε κτήρια και σε καθαρά αυτοκίνητα, τα οποία θα μπορούσαν να προσφέρουν ευκαιρίες για την οικονομία, συμπεριλαμβανόμενων ευκαιριών για ΜΜΕ, ενώ παράλληλα θα βοηθήσουν την ΕΕ να ανταποκριθεί σε όσα στοχεύει στο πεδίο της κλιματικής αλλαγής. Μια άλλη επιλογή η οποία θα διερευνηθεί περαιτέρω είναι η αυξημένη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες υψηλής ενεργειακής απόδοσης μέσω μειωμένης φορολόγησης και άλλων στοχευμένων φορολογικών μέτρων[32].

Τα προγράμματα πολιτικής συνοχής έχουν διαθέσει πάνω από 4,2 δις € στην προώθηση της ενεργειακής απόδοσης στο χρονικό διάστημα 2007-13. Τα ταμεία πολιτικής συνοχής στηρίζουν ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων στο χώρο αυτό, στις οποίες περιλαμβάνονται βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης στη βιομηχανία, το εμπόριο, τις μεταφορές και τα δημόσια κτήρια, η συμπαραγωγή και η τοπική παραγωγή ενέργειας, η καινοτομία για αειφόρο ενέργεια και η επιμόρφωση για παρακολούθηση και αξιολόγηση των ενεργειακών επιδόσεων. Επιπλέον, στα νέα κράτη μέλη, η πολιτική συνοχής στηρίζει επενδύσεις για ενεργειακή απόδοση σε κατοικίες, υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Καθώς ορισμένες από τις εν λόγω δράσεις μπορούν να χρηματοδοτηθούν από άλλες γραμμές του προϋπολογισμού της πολιτικής συνοχής, όπως η E&A και η αναζωογόνηση αστικών περιοχών και της υπαίθρου, τα όντως διαθέσιμα κονδύλια στήριξης της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής αναμένεται να διαμορφωθούν σε πολύ υψηλότερα επίπεδα. Επιπλέον, χρηματοδοτικά μέσα, συμπεριλαμβανομένων των δανειακών κεφαλαίων και των ταμείων συμμετοχών σε εταιρικό κεφάλαιο που προσφέρονται από τον όμιλο της ΕΤΕπ (π.χ. μέσω δανείων των διαρθρωτικών προγραμμάτων) και την ΕΤΑΑ, θα μπορούσαν να επιτρέψουν στις διαχειριστικές αρχές να αποκτήσουν επιπρόσθετη χρηματοδότηση στήριξης επιχειρησιακών προγραμμάτων.

Η Επιτροπή θα διερευνήσει επίσης τις δυνατότητες σύνδεσης της δημόσιας στήριξης με αποτελέσματα ενεργειακής απόδοσης σε ευρύτερο πλαίσιο, όπως υπεδείχθη ήδη στην προτεινόμενη οδηγία για την ενεργειακή σήμανση σχετιζόμενων με ενέργεια προϊόντων. Μια επιλογή θα μπορούσε να είναι η αναθεώρηση της οδηγίας για τις ενεργειακές υπηρεσίες.

Την άνοιξη του 2009 η Επιτροπή θα παρουσιάσει ανακοίνωση σχετικά με τη χρηματοδότηση τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η Επιτροπή ετοιμάζει επίσης ανασκόπηση της οδηγίας φορολόγησης ενεργειακών προϊόντων[33], η οποία θα προσφέρει προσαρμοσμένο πλαίσιο για την αντιμετώπιση της ενεργειακής απόδοσης και των εκπομπών CO2 εκτός του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής.

Περαιτέρω δράσεις

4.1 Αξιολόγηση του ευρωπαϊκού σχεδίου δράσης για την ενεργειακή απόδοση (ΣΔΕΑ)

Όπως προβλεπόταν στο ΣΔΕΑ του 2006, η Επιτροπή θα το αξιολογήσει το 2009 και θα συντάξει αναθεωρημένο σχέδιο δράσης, όπως ζητήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Αφετηρίες θα πρέπει να είναι οι δυνατότητες εξοικονόμησης και η αποτελεσματικότητα συγκριτικά με το κόστος των εργαλείων άσκησης πολιτικής. Θα πρέπει να αναλυθεί η ευρωπαϊκή νομοθεσία για την ενεργειακή απόδοση. Η ενεργειακή απόδοση πρέπει να ενταχθεί πλήρως στην ευρύτερη ενεργειακή πολιτική, ειδικότερα στην ευρωπαϊκή δέσμη μέτρων για την ενέργεια και το κλίμα με τις δυναμικές πολιτικές της για το CO2 και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το σχέδιο δράσης θα παραμείνει συμπληρωματικό του μηχανισμού εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής. Θα πρέπει να είναι απαιτητικότερες οι επιδιώξεις στον πλέον μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα, π.χ. το 2030 και το 2050. Προϋπόθεση είναι να υπάρχει από κοινού συμφωνημένη επαλήθευση ή σύστημα μέτρησης για την εξοικονόμηση ενέργειας[34], και ότι διενεργούνται ορθές εκτιμήσεις επιπτώσεων.

Το σχέδιο θα εστιαστεί στους κλάδους της προμήθειας, της μεταφοράς ενέργειας και της ενεργειακής κατανάλωσης. Θα εξακολουθήσει να δίνεται έμφαση στον κτηριακό τομέα: καθώς περισσότερος κόσμος ζει στις πόλεις, οι πόλεις παρουσιάζουν φυσική ευκαιρία για αυξημένη απόδοση. Το «Σύμφωνο των δημάρχων» και παρόμοια δίκτυα πόλεων είναι ζωτικής σημασίας για την εκπλήρωση των φιλοδοξιών. Οι πόλεις προσφέρουν επίσης δυνατότητες για επέκταση αποδοτικότερων αστικών συγκοινωνιών και τη χρήση ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Με ποσοστό 23% του συνόλου των εκπομπών CO2 προερχόμενων από τις οδικές μεταφορές[35], η μείωση της ενεργειακής έντασης και των εκπομπών των αυτοκινήτων αποτελεί μείζονα πρόκληση. Ειδικής προσοχής αξίζουν επίσης οι τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνίας (ΤΠΕ), καθώς λύσεις βασιζόμενες στις ΤΠΕ μπορούν να επιτρέψουν μεταξύ άλλων τη συνεχή παρακολούθηση, έλεγχο και αυτοματισμό της ενεργειακής χρήσης και να καταστήσουν την ενεργειακή χρήση και ακόμη και την πληροφορία για το κόστος ορατή στους καταναλωτές σε κλίμακα πραγματικού χρόνου (ή σχεδόν πραγματικού). Στις αρχές του επομένου έτους η Επιτροπή θα παρουσιάσει ανακοίνωση και σύσταση, στις οποίες θα προσδιορίζονται ειδικές δράσεις για την παράκαμψη των φραγμών και την αξιοποίηση του πλήρους δυναμικού των ΤΠΕ που θα επιτρέψουν αποδοτικότερη χρήση της ενέργειας.

4.2 Διεθνείς σχέσεις

Η Επιτροπή ανταλλάσσει απόψεις και βέλτιστες πρακτικές σχετικά με την ενεργειακή απόδοση, με τρίτες χώρες. Σε διμερές επίπεδο, σε διαλόγους με τη Βραζιλία, την Κίνα, την Ινδία, τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και στο πλαίσιο των χωρών διεύρυνσης και της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας, η ενεργειακή απόδοση ευρίσκεται στις πρώτες σειρές της ημερήσιας διάταξης. Σε περιφερειακό επίπεδο, το ζήτημα εξετάζεται π.χ. μέσω της ευρωμεσογειακής ενεργειακής συνεργασίας, της διαδικασίας του Μπακού με εταίρους της Ανατολικής Ευρώπης, του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας και στο πλαίσιο των ενεργειακών εταιρικών σχέσεων Αφρικής-ΕΕ. Σε πολυμερές επίπεδο, τον παρελθόντα Ιούνιο επιδοκιμάστηκε από το G8 και την Κοινότητα η διεθνής εταιρική σχέση συνεργασίας σχετικά με την ενεργειακή απόδοση(IPEEC)[36]. Η διαδικασία διαλόγου Heiligendamm αποτελεί παρόμοιο πλαίσιο που έχει συγκροτηθεί από το G8. Η Κοινότητα έχει υπογράψει το πρωτόκολλο του ενεργειακού χάρτη σχετικά με την ενεργειακή απόδοση και συναφείς περιβαλλοντικές πτυχές.

Συμπεράσματα

Η ενέργεια και η χρήση της επηρεάζουν όλους μας. Η ενεργειακή απόδοση αντισταθμίζει την κλιματική αλλαγή, βελτιώνει την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της Λισαβόνας και μειώνει το κόστος για όλους τους πολίτες της ΕΕ.

Η πραγματοποίηση βελτιώσεων ενεργειακής απόδοσης και τουλάχιστον η επίτευξη του στοχευόμενου ποσοστού 20% εξοικονόμησης ενέργειας πρέπει να εξακολουθήσουν να αποτελούν προτεραιότητα και κοινή επιδίωξη της Κοινότητας. Θα πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες υλοποίησης της πολιτικής – ιδιαίτερα μέσω των εθνικών σχεδίων δράσης – ενώ οι πρωτοβουλίες της υπόψη δέσμης μέτρων πρέπει να διεκπεραιωθούν ταχέως μέσω της νομοθετικής διαδικασίας. Τα προτεινόμενα μέτρα μαζί με τα κίνητρα χρηματοδότησης, την ενεργειακή φορολόγηση και την αύξηση της συνειδητοποίησης θα αποφέρουν μόνιμα, συγκεκριμένα αποτελέσματα.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1

Expected annual primary energy saving potential by 2020 for EU27 for some specific Energy Efficiency measures (full implementation)

Measures | Yearly primary energy savings by 2020 compared to 'business as usual' scenario in Mtoe | Yearly primary energy savings by 2020 compared to 'business as usual' scenario in % | Reference document[37] |

1 | energy services Dir 2006/32/EC | Max 193 | Max 9.8% | COM(2008)11(as of 2016) |

2 | eco-design Dir 2005/32/EC (appliances) and labelling framework Dir 92/75/EC energy star agreement with USA | 96 2 | 4.9% 0.1% | EuP preparatory studies http://ec.europa.eu/energy/demand/legislation/eco_design_en.htm#consultation_forum |

3 | buildings Dir 2002/91/EC | 130 | 6.6% | SEC(2006)1174 |

4 | cogeneration Dir 2004/8/EC | 23 | 1.2% | COM(2002)415 |

5 | fuel efficiency in road vehicles - CO2&cars –public procurement | 36 | 1.9% | COM(2007)856 & SEC(2007)1723 COM(2007)817 |

6 | car fuel efficiency labelling Dir 1999/94/EC |

7 | urban transport - integrated approach | 20 | 1.1% | Policy assessment of the CIVITAS initiative |

TOTAL NET (taking into account the interplay of measures and the witnessed implementation speed) | 256 | 13% |

OBJECTIVE EU27 in 2020 | 394 | 20% |

Note: PRIMES model 'business as usual' baseline projections (update 2007) in 2020: EU27 TOTAL primary energy consumption = 1968 Mtoe. |

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2

Energy saving potentials by final energy consuming sector and key drivers, actors and barriers for energy efficiency improvements

Households and commercial buildings | 41% | 30% | EU and national/regional legal requirements Technological developments Financial and fiscal incentives Energy services Companies Information instruments (e.g. labelling, certificates, metering, campaigns) Behaviour trends | High up-front costs Owner-tenant dilemma Lack of awareness on the benefits Overestimation of the investment needs No access to attractive financing options Energy efficiency not recognized as business opportunity | Property owners and tenants Construction business Financial institutions Consumer associations National/local authorities EU institutions |

Transport | 31% | 20% | EU and national/regional legal requirements Consumer awareness Information campaigns Labelling High energy prices | Lack of information Limited commitment from transport industry Insufficient infrastructure (e.g. poor urban planning, limited public transport) Behaviour patterns | Transport companies Associations Citizens National/local authorities European institutions |

Industry | 28% | 19% | High energy and carbon prices Voluntary and mandatory agreements Improved energy efficiency of production processes | High up-front costs Limited commitment Low awareness of the benefits Overestimation of the investment needs Lack of financing Low share of energy in production costs | Companies Industry associations National/local authorities European institutions |

- ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3

Assessment of the National Energy Efficiency Action Plans

This Annex gives a concise summary of the assessment of the National Energy Efficiency Action Plans (NEEAPs) submitted by all Member States under Directive 2006/32/EC.[39]

Background

In accordance with Article 14 (2) of the Directive, Member States were required to submit their first NEEAPs to the Commission not later than 30 June 2007.

For the purpose of the first NEEAP, each Member State should have adopted an overall national indicative savings target of 9% or higher[40], to be achieved in 2016, and an intermediate national indicative savings target for 2010. NEEAPs are intended to set out the national strategies of Member States towards the overall and intermediate national indicative targets. Member States should show, in particular, how they intend to comply with the Directive's provisions on the exemplary role of the public sector and the provision of information and advice on energy efficiency to end users.

The first NEEAPs should stimulate the translation of energy saving objectives into concrete and coherent measures and actions at the level of each Member State and set implementation milestones. The plans should trigger an exchange of experience between the Member States and create a dialogue between the Commission and Member States. Subsequent implementation, monitoring and evaluation of the strategies and the measures identified, complemented by benchmarking and a ‘peer review’ process at European level, should help Member States learn from the successes and mistakes of others and should facilitate the diffusion of best practices throughout the EU.

Assessment of the NEEAPs

The first NEEAPs propose a wide diversity of policy packages and measures targeting different end-use sectors. Many NEEAPs demonstrate coherent and comprehensive strategies towards the intermediate and overall targets, backed by institutional and financial provisions. A number of NEEAPs clearly identify their priority end-use sectors or policy tools.

In contrast, some NEEAPs show piecemeal thinking with a scattering of fragmented energy efficiency measures. The absence, or sporadic indication of savings estimates in the majority of NEEAPs, along with the mostly limited degree of detail about assumptions made in estimating savings from different measures, have impeded the quantitative assessment of the NEEAPs and how realistic they are. In addition, for several Member States there is a considerable gap between the political commitment to energy efficiency and the measures adopted or planned, as reported in the NEEAPs, and the resources attributed to preparing it.

Almost all Member States have introduced 9% national indicative energy savings target for 2016 calculated in line with Annex I of the Directive. Some Member States have committed to targets that exceed 9%: Italy 9.6%, Cyprus 10%, Lithuania 11%, and Romania 13.5%. This is very positive. Other Member States have indicated that they expect savings from measures to go beyond 9% without committing to the higher target (Luxembourg 10.4%, Ireland 12.5% and the United Kingdom 18%). A number of Member States indicate that the NEEAPs form part of their strategy to reach the 20% reduction in energy demand by 2020, among them Austria, Ireland and Sweden. A few Member States fail to comply with some provisions related to the setting of national indicative savings targets. Non-conformity is related in particular to the calculation methodology set out in Annex I and to the 2008-2016 timeframe.

Ongoing measures that qualify as "early action"[41] dominate the majority of NEEAPs and some Member States indicate stricter interpretation of such early actions. Some Member States explicitly indicate the share of savings from early action. In contrast, the NEEAPs of some Member States such as Estonia, Latvia and Poland rely extensively on new measures, though it is difficult to assess whether certain Member States will be able to deliver in accordance with their strategies given the brief descriptions of measures and the absence of saving estimates.

Measures in the buildings sector, especially residential buildings, have been at the heart of most NEEAPs. Numerous measures target refurbishment of existing buildings. Some Member States declare ambitious strengthening of building codes and support passive or low-energy house buildings. With varying degrees of detail, almost all NEEAPs also include measures in the tertiary, transport and industrial sectors However, as regards agriculture, the only NEEAPs to include measures specific to this sector are from Latvia, the Netherlands, Spain and Sweden. Some NEEAPs have included measures that fall outside the scope of the Directive. Most commonly these include fuel switch and power generation, including large Combined Heat and Power installations, biomass district heating, network loss reduction, biofuels, measures in international transport, and measures that have some impact on the Emission Trading Scheme.

In addition, many of the NEEAPs include a number of promising horizontal measures. The majority of the NEEAPs propose a range of measures to fulfil the provisions regarding the exemplary role to be played by the public sector, but some Plans contain little or no information in this regard. However, few NEEAPs demonstrate good strategies for communicating the exemplary role of the public sector. Public procurement is a key element in capturing the power of the public purse for energy efficiency and the majority of NEEAPs contain public procurement measures. However, it is not always clear if these measures contain concrete requirements, as called for in Annex VI of the Directive, and exactly how these would be met.

Most Member States have introduced a variety of information measures. These range from measures aimed at altering general public behaviour, such as public awareness raising campaigns, public training and education, advice on energy use and general information sources like web tools and publications, to measures that target business entities. The latter comprise sector-focussed information campaigns, trainings for professionals, energy audits and energy efficiency publications for professional stakeholders.

A number of NEEAPs provide good examples of best practices and innovative measures with a strong set of diverse information measures that target the general public and businesses.

Conclusions

The analysis of the NEEAPs has shown that many Member States already recognised that with an integrated approach these national plans can become the key tool not only for the effective implementation of Directive 2006/32/EC, but also for the real push to achieving energy savings which go beyond obligations arising from the current EU legislation on end-use energy efficiency. The Commission recognises the great potential that NEEAPs could play to help with getting better focus and streamlining of Member States' policy, legal and support actions to help their citizens and all local market actors save energy in a cost-effective way, thus reducing emissions of greenhouse gases, increasing the competitiveness of European businesses and improving energy security of the EU. Given the growing importance of energy saving to energy security and sustainable development of the EU, the Commission would welcome Member States taking the initiative to further improve their current NEEAPs (eg. add/improve measures for important areas/sectors not sufficiently covered in their current plans, provide further details of planned actions, etc).

Lessons for the future

The current NEEAPs could play a more important role. National plans will only be effective when they stand for real action: it should set a quantitative, measurable target with a time schedule and concrete steps on who is doing what and the budgetary and human resources available. National plans should require the competent national authorities to work together. Administrative structures should be in place with a clear division of responsibilities. Member States should also ensure that sufficient resources are made available for the promotion of energy efficiency services, information provision and monitoring.

Also ideally, the EU's Efficiency Action Plan could be linked more closely to the national efficiency plans and the latter could take into account longer term time horizons (e.g. 2030, 2050) and more ambitious targets that are agreed to by the Member States at EU level. Integration with other reporting obligations, especially those related to climate protection - e.g. alignment of reporting periods, streamlined methodologies on calculation of energy savings and reduction of CO2 emissions - would reduce the reporting burden already carried by the Member States.

[1] COM(2007) 1 τελικό.

[2] Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεράσματα Προεδρίας 8/9 Μαρτίου 2007 (7224/1/07).

[3] COM(2008) 17.

[4] Με την παραδοχή ότι κάθε σταθμός ηλεκτροπαραγωγής είναι ισχύος 600 MW και λειτουργεί 7000 ώρες ανά έτος· για την αιολική ενέργεια η παραδοχή είναι μέσο μέγεθος ανεμογεννήτριας 4 MW το 2020, λειτουργούσα 2300 ώρες ανά έτος.

[5] Χρησιμοποιήθηκε αφανής συντελεστής εκπομπών για το 2020, διατυπούμενος ως ο λόγος της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας προς τις εκπομπές CO2. Ο αφανής συντελεστής εκπομπών βασίζεται στο βασικό σενάριο Primes (επικαιροποιημένη έκδοση 2007), που διατίθεται στη διεύθυνση: http://ΕΚ.europa.eu/dgs/energy_transport/figures/trends_2030_update_2007/index_en.htm, εξαρτάται δε από το μείγμα καυσίμων το έτος 2020.

[6] Πρόγραμμα Odyssee, 115 εκατ. ΤΙΠ τελικής ενέργειας αντιστοιχούν σε περίπου 180 εκατ. ΤΙΠ πρωτογενούς ενέργειας.

[7] Μελέτη για το δυναμικό ενεργειακής εξοικονόμησης στα κράτη μέλη της ΕΕ, τις υποψήφιες για ένταξη χώρες και τις χώρες ΕΟΧ. Fraunhofer ISI et al· προκαταρκτικά αποτελέσματα.

[8] Με βάση τις μέσες δαπάνες κατανάλωσης ανά νοικοκυριό το 2005 (δηλαδή 1.192 μονάδες αγοραστικής δύναμης (ΜΑΔ) για την ηλεκτρική ενέργεια, το φυσικό αέριο και τα υπόλοιπα καύσιμα, και 1.121 ΜΑΔ για τις μεταφορές) με συντελεστή επαύξησης 20% το έτος 2020.

[9] Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 22ας και 23ης Μαρτίου 2005, 7619/05, CONCL 1.

[10] COM(2006) 545 τελικό. Η εξοικονόμηση έχει υπολογιστεί σε 390 εκατ. ΤΙΠ· με τιμή βαρελιού πετρελαίου 96 δολάρια ΗΠΑ άνευ φόρων, η εξοικονόμηση αποφέρει 220 δις €.

[11] Οδηγία 2006/32/EΚ (ΕΕ L 114, σ. 6).

[12] COM(2005)265 τελικό· 22.6.2005.

[13] COM(2006)545 τελικό.

[14] (1) Απαιτήσεις ενεργειακών επιδόσεων για προϊόντα, κτήρια και υπηρεσίες, (2) ενεργειακή μετατροπή, (3) μεταφορές, (4) χρηματοδότηση και τιμολόγηση, (5) ενεργειακή συμπεριφορά και (6) διεθνείς εταιρικές σχέσεις.

[15] Παραδείγματα δράσεων προτεραιότητας: σήμανση συσκευών και εξοπλισμού και καθορισμός ελάχιστων προτύπων για τις ενεργειακές επιδόσεις, θέσπιση απαιτήσεων για τις επιδόσεις των κτηρίων και κτήρια πολύ χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας, αποδοτικότερη παραγωγή και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας, επίτευξη αυτοκινήτων χαμηλής κατανάλωσης καυσίμων, διευκόλυνση της ενδεδειγμένης χρηματοδότησης επενδύσεων σε ενεργειακή απόδοση, συνεπής χρήση φορολόγησης και ενεργειακή απόδοση σε περιοχές που έχουν οικοδομηθεί.

[16] Οδηγία 2006/32/ΕΚ, άρθρο 13.

[17] Η πρώτη συνάντηση του ενεργειακού φόρουμ των πολιτών πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο στις 27-28 Οκτωβρίου 2008.

[18] Οι βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης μετριούνται σε ενεργειακή ένταση, δηλαδή ενέργεια που χρησιμοποιείται ανά παραγόμενη μονάδα. Υψηλότερη ενεργειακή απόδοση θα μειώσει την ενεργειακή κατανάλωση ανά επιτελούμενη εργασία, υπηρεσία ή αγαθό, αλλά δεν ισούται κατ’ ανάγκη με εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς τείνουμε να θερμαίνουμε και να ψύχουμε περισσότερα σπίτια, να διανύουμε οδηγώντας περισσότερα χιλιόμετρα και να χρησιμοποιούμε περισσότερες ηλεκτρικές συσκευές.

[19] Λόγω περιορισμένων στοιχείων, η αριθμητική τιμή περιλαμβάνει το σύνολο της ΕΕ-27 με εξαίρεση τις τρεις Βαλτικές χώρες και τη Σλοβενία. Χρησιμοποιούνται στοιχεία της Eurostat εκτός αν δηλώνεται διαφορετικά.

[20] Βάση: ODEX. Πρόκειται για εναλλακτικό δείκτη ως προς τη συνολική ένταση ενέργειας που χρησιμοποιήθηκε από το πρόγραμμα ODYSSEE. Λαμβάνεται συγκεντρώνοντας τις αλλαγές της μοναδιαίας κατανάλωσης σε λεπτομερή επίπεδα, ανά επιμέρους κλάδο ή τελική χρήση, όπως παρατηρείται σε δεδομένη χρονική περίοδο. Ο δείκτης αυτός ODYSSEE δεν περιλαμβάνει πολλούς παράγοντες, όπως οι διαθρωτικές αλλαγές και άλλου είδους αλλαγές μη σχετιζόμενες με την ενεργειακή απόδοση (π.χ. το φαινόμενο επανάταξης). Βλ. επίσης: www.odyssee-indicators.org.

[21] Βλ. ανωτέρω σημείωση 11.

[22] Άρθρο 4.

[23] Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεράσματα της Προεδρίας 19/20 Ιουνίου 2008 (11018/08).

[24] Οδηγία 2002/91/ΕΚ (ΕΕ L 1, σ. 65).

[25] Διατηρείται ο ορισμός της μείζονος ανακαίνισης: είτε θα πρέπει η επένδυση να είναι μεγαλύτερη από το 25% της αξίας ολόκληρου του κτηρίου (εξαιρουμένης της γης) ή πάνω από το 25 % του κελύφους του κτηρίου θα πρέπει να υποστεί δομική ανακαίνιση. Τοιουτοτρόπως, η ανακαίνιση ενός διαμερίσματος σε μια μεγάλη πολυκατοικία στις περισσότερες περιπτώσεις δεν καλύπτεται από τις απαιτήσεις.

[26] COM(2008) 399 τελικό.

[27] Οδηγία 92/75/EΟΚ (ΕΕ L 297, σ. 16).

[28] Προπαρασκευαστική μελέτη για τον οικολογικό σχεδιασμό λεβήτων CH-Boilers - VHK, Delft 30.9.2007· www.ecoboiler.org.

[29] Οδηγία 2004/8/ΕΚ (ΕΕ L 52, σ. 50).

[30] Βλ. παράρτημα II της οδηγίας 2004/8/ΕΚ.

[31] Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης προσφέρουν χρηματοδοτικά μέσα με στόχο διάφορους δικαιούχους. Σε επίπεδο ΕΕ υπάρχουν τα ταμεία πολιτικής συνοχής, το 7ο Πρόγραμμα πλαίσιο έρευνας και άλλες πηγές, όπως το Ταμείο Παγκόσμιας Ενεργειακής Απόδοσης και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

[32] COM(2008) 706 τελικό, 29.10.2008: Από την οικονομική κρίση στην αποκατάσταση: ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο δράσης.

[33] Οδηγία 2003/96/ΕΚ (ΕΕ L 283, σ. 51).

[34] Θα πρέπει να είμαστε σε θέση να μετρούμε τις βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης. Δεν υπάρχει κοινή μεθοδολογία για τον τρόπο κατά τον οποίο μετρούνται οι ενεργειακές αποδόσεις, χρησιμοποιούνται όμως διάφοροι δείκτες, όπως παρουσιάζονται στην παρούσα ανακοίνωση. Η οδηγία για τις ενεργειακές υπηρεσίες προβλέπει την περαιτέρω ανάπτυξη εναρμονισμένης μεθοδολογίας μετρήσεων, τα δε κράτη μέλη και η Επιτροπή εργάζονται από κοινού με αντικείμενο κοινές κατευθυντήριες γραμμές για τέτοια μεθοδολογία.

[35] Ευρωπαϊκός οργανισμός περιβάλλοντος, ετήσια απογραφή των αερίων στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα 1990-2005 και έκθεση απογραφής 2007, σ. 88.

[36] Η IPEEC επιδοκιμάστηκε επίσης από την Κίνα, την Ινδία και τη Νότια Κορέα.

[37] The reference documents contain projected effects of the proposed policies therein at the time of their adoption, expressed either in final or primary energy demand percentages. The ratio between final and primary energy saving is approximately 2:3.

[38] Source: see note 7 supra.

[39] More detailed results of the assessment of NEEAPs will be presented in a separate Commission Staff Working Document planned to be produced by the end of 2008.

[40] Percentage of saved final energy consumption of non ETS sectors to be measured in 2016 in relation to the average final energy consumption during five-year period previous to the implementation of the Directive for which official data are available (Directive 2006/32/EC (OJ L 114, p. 64), Annex 1).

[41] Energy improvement measures initiated by the Member State not earlier than 1995 (in certain limited cases not earlier than 1991) that have a long-lasting effect, which will still lead to energy savings in 2016 (Directive 2006/32/EC, Annex 1).