(1)

Η ανάγκη κανόνων για την τοπική διασυνοριακή κυκλοφορία προκειμένου να παγιωθεί το κοινοτικό νομικό πλαίσιο που διέπει τα εξωτερικά σύνορα επισημάνθηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Προς μια ολοκληρωμένη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης» και επιβεβαιώθηκε από το Συμβούλιο, στις 13 Ιουνίου 2002, με την έγκριση του «Σχεδίου για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης», το οποίο στη συνέχεια και εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Σεβίλης στις 21 και 22 Ιουνίου 2002.

(2)

Είναι προς το συμφέρον της διευρυμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης να εξασφαλίσει ότι τα σύνορα με τους γείτονές της δεν εμποδίζουν τις εμπορικές, κοινωνικές και πολιτιστικές ανταλλαγές ή την περιφερειακή συνεργασία. Για τον λόγο αυτόν, ενδείκνυται η ανάπτυξη αποτελεσματικού συστήματος για την τοπική διασυνοριακή κυκλοφορία.

(3)

Το καθεστώς τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας συνιστά παρέκκλιση από τους γενικούς κανόνες που διέπουν τον συνοριακό έλεγχο των διερχομένων τα εξωτερικά σύνορα των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι ορίζονται με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 562/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2006, περί καθορισμού Κοινοτικού Κώδικα σχετικά με τους κανόνες που διέπουν τη διέλευση των συνόρων (Κώδικας συνόρων Σένγκεν) (2).

(4)

Η Κοινότητα θα πρέπει να θεσπίσει τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις απλούστευσης της διέλευσης των εξωτερικών χερσαίων συνόρων από τους κατοίκους παραμεθόριων περιοχών για τις ανάγκες της τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας. Τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις θα πρέπει να εξισορροπούν την ανάγκη να διευκολυνθεί η διέλευση των συνόρων από τους καλόπιστους κατοίκους παραμεθόριων περιοχών που νομιμοποιούνται να διέρχονται συχνά τα εξωτερικά χερσαία σύνορα, αφενός, και την ανάγκη να αποτραπεί η λαθρομετανάστευση και οι εγκληματικές δραστηριότητες που απειλούν την ασφάλεια, αφετέρου.

(5)

Κατά γενικό κανόνα, προκειμένου να προληφθούν παρανομίες, η άδεια τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας θα πρέπει να εκδίδεται μόνο για τα άτομα που είναι νόμιμοι κάτοικοι της παραμεθόριας περιοχής επί τουλάχιστον ένα έτος. Διμερείς συμφωνίες μπορούν να προβλέψουν μεγαλύτερη διάρκεια παραμονής. Σε εξαιρετικές και δεόντως αιτιολογημένες περιστάσεις, όπως όταν πρόκειται για ανηλίκους, αλλαγές στην οικογενειακή κατάσταση ή κληρονομιά ακινήτων, οι διμερείς συμφωνίες μπορούν επίσης να προβλέπουν βραχύτερη διάρκεια παραμονής.

(6)

Η άδεια τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας θα πρέπει να χορηγείται στους κατοίκους παραμεθορίων περιοχών ανεξαρτήτως του αν υπόκεινται σε υποχρέωση θεώρησης διαβατηρίου σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 539/2001 του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2001, περί του καταλόγου τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών, και του καταλόγου των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή (3). Ως εκ τούτου, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να νοείται σε συνάρτηση με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1932/2006 του Συμβουλίου (4), της 21ης Δεκεμβρίου 2006, για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001 όσον αφορά την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης των κατοίκων παραμεθορίων περιοχών, οι οποίοι υπόκεινται στο καθεστώς τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας που θεσπίζει ο παρών κανονισμός. Κατά συνέπεια, ο παρών κανονισμός μπορεί να αρχίσει να ισχύει μόνον σε συνδυασμό με τον τροποποιητικό εκείνον κανονισμό.

(7)

Η Κοινότητα θα πρέπει να θεσπίσει ειδικούς όρους και κριτήρια έκδοσης αδειών τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας σε κατοίκους παραμεθόριων περιοχών. Τα κριτήρια και οι όροι αυτοί πρέπει να εναρμονίζονται με τους όρους εισόδου που επιβάλλονται στους κατοίκους παραμεθόριων περιοχών που διέρχονται τα εξωτερικά χερσαία σύνορα για λόγους τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας.

(8)

Το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας, το οποίο αναγνωρίζεται στους πολίτες της Ένωσης και στα μέλη της οικογένειάς τους καθώς και στους υπηκόους τρίτων χωρών και στα μέλη της οικογένειάς τους οι οποίοι δυνάμει των συμφωνιών μεταξύ της Κοινότητας και των κρατών μελών της, αφενός, και των χωρών αυτών, αφετέρου, απολαμβάνουν δικαιωμάτων ελεύθερης κυκλοφορίας ισοδυνάμων με αυτά των πολιτών της Ένωσης, δεν θα πρέπει να θιγεί από τη θέσπιση κανόνων για την τοπική διασυνοριακή κυκλοφορία σε κοινοτικό επίπεδο. Ωστόσο, όταν η διευκόλυνση της διέλευσης των συνόρων που παρέχεται βάσει του καθεστώτος τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας στους κατοίκους παραμεθόριων περιοχών συνεπάγεται έλεγχο λιγότερο συστηματικό, η απλούστευση αυτή θα πρέπει να επεκτείνεται αυτομάτως σε οποιονδήποτε έχει το κοινοτικό δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και κατοικεί στην οικεία παραμεθόριο περιοχή.

(9)

Για την εφαρμογή του καθεστώτος τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας, θα πρέπει να παρέχεται στα κράτη μέλη η δυνατότητα να διατηρούν ή να συνάπτουν, αν χρειαστεί, διμερείς συμφωνίες με γειτονικές τρίτες χώρες, εφόσον οι συμφωνίες αυτές είναι σύμφωνες με τον παρόντα κανονισμό.

(10)

Ο παρών κανονισμός δεν επηρεάζει τις ειδικές διατάξεις που εφαρμόζονται στη Θέουτα και στη Μελίλλια, όπως αναφέρονται στη δήλωση του Βασιλείου της Ισπανίας για τις πόλεις Θέουτα και Μελίλλια στην τελική πράξη της συμφωνίας προσχώρησης του Βασιλείου Ισπανίας, στη σύμβαση εφαρμογής της συμφωνίας Σένγκεν, της 14ης Ιουνίου 1985 μεταξύ των κυβερνήσεων των κρατών της Οικονομικής Ένωσης Μπενελούξ, της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και της Γαλλικής Δημοκρατίας σχετικά με τη σταδιακή κατάργηση των ελέγχων στα κοινά σύνορα, η οποία υπεγράφη στο Σένγκεν στις 19 Ιουνίου 1990 (5).

(11)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιβάλλουν τις εκ του εθνικού δικαίου κυρώσεις στους κατοίκους παραμεθορίων περιοχών σε περίπτωση κατάχρησης του καθεστώτος τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας που θεσπίζει ο παρών κανονισμός.

(12)

Η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο για την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού συνοδευόμενη, ενδεχομένως, από νομοθετικές προτάσεις.

(13)

Ο παρών κανονισμός σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται κυρίως από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(14)

Δεδομένου ότι ο στόχος του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η θέσπιση των κριτηρίων και όρων εγκαθίδρυσης καθεστώτος τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας στα εξωτερικά χερσαία σύνορα, άπτεται άμεσα του κοινοτικού κεκτημένου για τα εξωτερικά σύνορα και δεν μπορεί ως εκ τούτου να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη, αλλά λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων του παρόντος κανονισμού μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο, η Κοινότητα μπορεί να θεσπίσει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της συνθήκης. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας του ιδίου άρθρου, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη του στόχου.

(15)

Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου για τη θέση της Δανίας, το οποίο προσαρτάται στη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η Δανία δεν συμμετέχει στην έκδοση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του. Δεδομένου, ότι ο παρών κανονισμός βασίζεται στο κεκτημένο Σένγκεν βάσει των διατάξεων του τίτλου IV του τρίτου μέρους της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η Δανία πρέπει να αποφασίσει, σύμφωνα με το άρθρο 5 του προαναφερθέντος πρωτοκόλλου, εντός εξαμήνου από την έγκριση του παρόντος κανονισμού, εάν θα τον μεταφέρει ή όχι στο εθνικό της δίκαιο.

(16)

Όσον αφορά την Ισλανδία και τη Νορβηγία, ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας που συνήφθη από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη Δημοκρατία της Ισλανδίας και το Βασίλειο της Νορβηγίας για τη σύνδεση των δύο αυτών κρατών με την υλοποίηση, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου Σένγκεν (6), στοιχείο το οποίο εμπίπτει στο πλαίσιο του άρθρου 1 στοιχείο Α της απόφασης 1999/437/ΕΚ του Συμβουλίου (7), της 17ης Μαΐου 1999, σχετικά με ορισμένες λεπτομέρειες εφαρμογής της συμφωνίας αυτής.

(17)

Σύμφωνα με την απόφαση 2000/365/ΕΚ του Συμβουλίου, της 29ης Μαΐου 2000, σχετικά με το αίτημα του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βορείου Ιρλανδίας να συμμετάσχει σε ορισμένες από τις διατάξεις του κεκτημένου Σένγκεν (8), ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου Σένγκεν στις οποίες δεν συμμετέχει το Ηνωμένο Βασίλειο. Συνεπώς, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν συμμετέχει στην έγκριση του εν λόγω κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του.

(18)

Ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου Σένγκεν, στις οποίες δεν μετέχει η Ιρλανδία, σύμφωνα με την απόφαση 2002/192/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Φεβρουαρίου 2002, σχετικά με το αίτημα της Ιρλανδίας να συμμετάσχει σε ορισμένες από τις διατάξεις του κεκτημένου Σένγκεν (9). Συνεπώς, η Ιρλανδία δεν μετέχει στην έγκριση του εν λόγω κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του.

(19)

Όσον αφορά την Ελβετία, ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την περαιτέρω ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν, οι οποίες εμπίπτουν στον τομέα του άρθρου 1 στοιχείο Α της απόφασης 1999/437/ΕΚ σε συνδυασμό με το άρθρο 4 παράγραφος 1 της απόφασης 2004/849/ΕΚ (10) και το άρθρο 4 παράγραφος 1 της απόφασης 2004/860/ΕΚ (11) του Συμβουλίου.

(20)

Το άρθρο 4 στοιχείο β) και το άρθρο 9 στοιχείο γ) του παρόντος κανονισμού, αποτελούν διατάξεις βασιζόμενες στο κεκτημένο του Σένγκεν ή άλλως σχετιζόμενες με αυτό, κατά την έννοια του άρθρου 3 παράγραφος 2 της πράξης προσχώρησης του 2003,

α)

τη διαμονή μακράς διάρκειας·

β)

την πρόσβαση σε οικονομική δραστηριότητα και την άσκησή της·

γ)

δασμούς και φόρους.

1.

με το όρο «εξωτερικά χερσαία σύνορα» νοούνται τα κοινά χερσαία σύνορα μεταξύ κράτους μέλους και τρίτης γειτονικής χώρας·

2.

με τον όρο «παραμεθόρια περιοχή» νοείται η ζώνη 30 χιλιομέτρων από τα σύνορα. Οι τοπικές διοικητικές περιφέρειες οι οποίες πρέπει να λογίζονται ως παραμεθόρια περιοχή προσδιορίζονται από τα ενδιαφερόμενα κράτη με τις διμερείς συμφωνίες τους κατά το άρθρο 13. Αν τμήμα τέτοιας περιοχής βρίσκεται σε απόσταση μεγαλύτερη των 30 και μικρότερη των 50 χιλιομέτρων από τα σύνορα, θεωρείται ότι ανήκει στην παραμεθόρια περιοχή·

3.

με τον όρο «τοπική διασυνοριακή κυκλοφορία», νοείται η τακτική διέλευση εξωτερικών χερσαίων συνόρων από κατοίκους παραμεθόριων περιοχών, για τη διαμονή τους στην παραμεθόρια περιοχή, π.χ. για κοινωνικούς, πολιτιστικούς ή αιτιολογημένους οικονομικούς λόγους, μεταξύ άλλων, ή για οικογενειακούς λόγους, για χρονική διάρκεια η οποία δεν μπορεί να υπερβεί την καθοριζόμενη με τον παρόντα κανονισμό·

4.

με τον όρο «πρόσωπα τα οποία έχουν το κοινοτικό δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας» νοούνται:

5.

με τον όρο «υπήκοος τρίτης χώρας» νοείται οποιοσδήποτε μη πολίτης της Ένωσης κατά την έννοια του άρθρου 17 παράγραφος 1 της συνθήκης ο οποίος δεν εμπίπτει στο στοιχείο δ)·

6.

με τον όρο «κάτοικοι παραμεθόριων περιοχών» νοούνται οι υπήκοοι τρίτων χωρών οι οποίοι κατοικούν νόμιμα στην παραμεθόρια περιοχή γειτονικής χώρας επί χρονικό διάστημα που προσδιορίζεται με τις διμερείς συμφωνίες του άρθρου 13, και το οποίο πρέπει να είναι τουλάχιστον ένα έτος. Ωστόσο, σε εξαιρετικές και δεόντως αιτιολογημένες περιστάσεις προσδιοριζόμενες με τις διμερείς συμφωνίες, το χρονικό αυτό διάστημα μπορεί να είναι και βραχύτερο του έτους·

7.

με τον όρο «άδεια τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας» νοείται το ειδικό έγγραφο που εισάγεται με το κεφάλαιο ΙΙΙ, το οποίο δίνει στον κάτοικο παραμεθόριας περιοχής το δικαίωμα να διαβαίνει εξωτερικά χερσαία σύνορα στο πλαίσιο της τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας·

8.

με τον όρο «σύμβαση Σένγκεν» νοείται η σύμβαση για την εφαρμογή της συμφωνίας του Σένγκεν, της 14ης Ιουνίου 1985 μεταξύ των κυβερνήσεων των κρατών της οικονομικής ένωσης Μπενελούξ, της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και της Γαλλικής Δημοκρατίας σχετικά με τη σταδιακή κατάργηση των ελέγχων στα κοινά σύνορα (13).

α)

διαθέτουν άδεια τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας και, εφόσον απαιτείται κατά τις διμερείς συμφωνίες του άρθρου 13, έγκυρο ταξιδιωτικό έγγραφο ή έγγραφα·

β)

δεν είναι καταχωρισμένοι στους καταλόγους ανεπιθύμητων του συστήματος πληροφόρησης Σένγκεν (SIS), με σκοπό την απαγόρευση εισόδου τους·

γ)

δεν θεωρούνται απειλή για τη δημόσια τάξη, την εθνική ασφάλεια, τη δημόσια υγεία ή τις διεθνείς σχέσεις ενός από τα κράτη μέλη, και συγκεκριμένα δεν είναι ειδικά καταχωρημένοι στις εθνικές βάσεις δεδομένων των κρατών μελών προς τον σκοπό της απαγόρευσης εισόδου για τους λόγους αυτούς.

α)

το ονοματεπώνυμο, την ημερομηνία γέννησης, την εθνικότητα και τον τόπο διαμονής του κατόχου·

β)

την εκδούσα αρχή, την ημερομηνία έκδοσης και την περίοδο ισχύος·

γ)

την παραμεθόρια περιοχή στην οποία ο κάτοχος της αδείας δικαιούται να κυκλοφορεί·

δ)

τον αριθμό του (των) έγκυρου(-ων) ταξιδιωτικού(-ών) εγγράφου(-ων) που δίνει(-ουν) στον κάτοχό του/τους το δικαίωμα να διασχίζει τα εξωτερικά σύνορα, κατά το άρθρο 9 στοιχείο α).

α)

διαθέτουν έγκυρο ταξιδιωτικό έγγραφο ή έγγραφα που τους επιτρέπουν να διέρχονται τα εξωτερικά σύνορα όπως ορίζει το άρθρο 17 παράγραφος 3 στοιχείο α) της σύμβασης Σένγκεν·

β)

προσκομίζουν έγγραφα που αποδεικνύουν την ιδιότητά τους ως κατοίκων παραμεθορίων περιοχών και την ύπαρξη νομίμων λόγων για τη συχνή διέλευση εξωτερικών χερσαίων συνόρων στο πλαίσιο τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας·

γ)

δεν έχουν καταχωρηθεί στο σύστημα SIS με σκοπό την απαγόρευση εισόδου τους·

δ)

δεν θεωρούνται απειλή για τη δημόσια τάξη, την εθνική ασφάλεια, τη δημόσια υγεία ή τις διεθνείς σχέσεις ενός από τα κράτη μέλη, ιδίως εφόσον δεν έχουν ειδικώς καταχωρηθεί για τους λόγους αυτούς στις εθνικές βάσεις δεδομένων των κρατών μελών με σκοπό την απαγόρευση εισόδου.

α)

δημιουργούν ειδικά σημεία διέλευσης των συνόρων, μόνον για τους κατοίκους παραμεθόριων περιοχών·

β)

δημιουργούν ειδικούς διαδρόμους για τους κατοίκους παραμεθόριων περιοχών στα κανονικά σημεία διέλευσης των συνόρων·

γ)

αναλόγως των τοπικών συγκυριών και εφόσον, κατ’ εξαίρεση, υπάρχει συγκεκριμένο αίτημα, επιτρέπουν στους κατοίκους παραμεθόριων περιοχών τη διέλευση των εξωτερικών χερσαίων συνόρων σε καθορισμένα σημεία, εκτός των επιτρεπόμενων σημείων διέλευσης και των καθορισμένων ωρών.

α)

πέραν των κατά το άρθρο 7 παράγραφος 3 πληροφοριών, η άδεια τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας περιέχει λεπτομέρειες για τα σημεία και τις περιστάσεις κατά τις οποίες μπορεί να γίνει η διέλευση των εξωτερικών χερσαίων συνόρων·

β)

το εν λόγω κράτος μέλος διενεργεί τυχαίους δειγματοληπτικούς ελέγχους και τακτική επιτήρηση προκειμένου να αποφεύγονται οι παράνομες διελεύσεις των συνόρων.