61987J0158

++++

Σύμβαση για τη διεθνή δικαιοδοσία και την εκτέλεση αποφάσεων - Αποκλειστική διεθνής δικαιοδοσία - Διαφορές από μισθώσεις ακινήτων - Σύμβαση μισθώσεως σχετική με περιουσία τα στοιχεία της οποίας βρίσκονται σε δύο συμβαλλόμενα κράτη - Αποκλειστική διεθνής δικαιοδοσία των δικαστηρίων εκάστου κράτους ως προς τα στοιχεία της περιουσίας που βρίσκονται στο κράτος αυτό

(Σύμβαση της 27ης Σεπτεμβρίου 1968, άρθρο 16, περίπτωση 1)

Το άρθρο 16, πρώτη περίοδος, περίπτωση 1, της Συμβάσεως της 27ης Σεπτεμβρίου 1968, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι σε διαφορά της οποίας το αντικείμενο είναι να προσδιοριστεί η ενδεχόμενη ύπαρξη συμβάσεως μισθώσεως που αφορά ακίνητη περιουσία ευρισκόμενη σε δύο συμβαλλόμενα κράτη, έχουν αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία, όσον αφορά τα ακίνητα που βρίσκονται στο έδαφος εκάστου συμβαλλόμενου κράτους, τα δικαστήρια του κράτους αυτού.

Στην υπόθεση 158/87,

που έχει ως αντικείμενο αίτηση του Gerechtshof του Arnhem προς το Δικαστήριο, δυνάμει του Πρωτοκόλλου της 3ης Ιουνίου 1971 για την ερμηνεία από το Δικαστήριο της Συμβάσεως της 27ης Σεπτεμβρίου 1968, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, με την οποία ζητείται, στα πλαίσια της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου μεταξύ

R. O. E. Scherrens (Βέλγιο)

και

M. G. Maenhout (Βέλγιο), R. A. M. van Poucke (Κάτω Χώρες) της L. M. L. van Poucke (Βέλγιο),

η έκδοση προδικαστικής αποφάσεως ως προς την ερμηνεία του άρθρου 16, πρώτη περίοδος, περίπτωση 1, της Συμβάσεως της 27ης Σεπτεμβρίου 1968, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (ΕΕ L 388 της 31ης Δεκεμβρίου 1982, σ. 7),

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (έκτο τμήμα)

συγκείμενο από τους O. Due, πρόεδρο τμήματος, Τ. Koopmans, K. Bahlmann, Κ. Κακούρη και T. F. O' Higgins, δικαστές,

γενικός εισαγγελέας: G. F. Mancini

γραμματέας: H. A. Ruehl, κύριος υπάλληλος διοικήσεως

λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που κατέθεσαν:

- η M. G. Maenhout και η R. A. M. van Poucke, εφεσίβλητες της κύριας δίκης, εκπροσωπούμενες από τον H. M. den Hollander, δικηγόρο Oostburg, Κάτω Χώρες,

- η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκπροσωπούμενη από το νομικό της σύμβουλο Joern Pipkorn, επικουρούμενο από τον Willem Jacob Calkoen, δικηγόρο Ρότερνταμ, του δικηγορικού και συμβολαιογραφικού γραφείου των Dutihl, Van der Hoeven και Slager, Κάτω Χώρες,

έχοντας υπόψη την έκθεση για την επ' ακροατηρίου συζήτηση και κατόπιν της προφορικής διαδικασίας της 11ης Φεβρουαρίου 1988,

αφού άκουσε το γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 19ης Απριλίου 1988,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1 Με απόφαση της 23ης Μαρτίου 1987, που περιήλθε στο Δικαστήριο στις 26 Μαΐου 1987, το Gerechtshof του Arnhem, δυνάμει του Πρωτοκόλλου της 3ης Ιουνίου 1971 για την ερμηνεία από το Δικαστήριο της Συμβάσεως της 27ης Σεπτεμβρίου 1968, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (στο εξής: η Σύμβαση), υπέβαλε προδικαστικό ερώτημα ως προς την ερμηνεία του άρθρου 16, πρώτη περίοδος, περίπτωση 1, της Συμβάσεως.

2 Το ερώτημα αυτό ανέκυψε στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ του Scherrens, αφενός, και της Maenhout και λοιπών, αφετέρου, αναφέρεται δε στο ζήτημα αν είχε συναφθεί προφορικά σύμβαση μισθώσεως αγροτικού κτήματος μεταξύ του Scherrens, μισθωτή, και της Maenhout και του συζύγου της, ο οποίος απεβίωσε εν συνεχεία, εκμισθωτών, που αφορούσε αγρόκτημα ευρισκόμενο στο Maldegem (Βέλγιο) και αποτελούμενο από κτίρια και αγροτική έκταση 5 περίπου εκταρίων, καθώς και τέσσερα αγροτεμάχια συνολικής εκτάσεως 12 εκταρίων, ευρισκόμενα στην κοινότητα Sluis (Κάτω Χώρες).

3 Από το φάκελο προκύπτει ότι τα αγροτεμάχια που βρίσκονται στις Κάτω Χώρες δεν είναι συνεχόμενα με το αγροτεμάχιο που βρίσκεται στο Βέλγιο αλλά απέχουν από αυτό 7 χιλιόμετρα.

4 Η διαφορά που ανέκυψε σχετικά με τη μίσθωση ήχθη από το Scherrens ενώπιον του Ειρηνοδικείου του Eeklo (Βέλγιο) ως προς το αγροτεμάχιο που βρίσκεται στο Βέλγιο, αλλά και ενώπιον του Pachtkamer (τμήμα εκδικάζον διαφορές από μισθώσεις αγροτικών κτημάτων) του Kantongerecht του Oostburg (Κάτω Χώρες) ως προς το αγροτεμάχιο που βρίσκεται στις Κάτω Χώρες. Το Kantongerecht, κρίνοντας ότι δεν είχε επαρκείς αποδείξεις ως προς τη σύναψη της συμβάσεως, απέρριψε την αγωγή και ο Scherrens άσκησε έφεση ενώπιον του Pachtkamer του Gerechtshof του Arnhem.

5 Σύμφωνα με την απόφαση περί παραπομπής, ο μισθωτής, εκκαλών, υποστηρίζει ότι υπάρχει μία και μόνο σύμβαση μισθώσεως για το σύνολο του αγροκτήματος και τα αγροτεμάχια. Επομένως, θεωρώντας ότι δεν αποκλείεται να εκδοθούν αντίθετες αποφάσεις από το βελγικό και το ολλανδικό δικαστήριο, το Gerechtshof έκρινε αναγκαίο να επιλυθεί το ζήτημα ποιο δικαστήριο είναι αρμόδιο δυνάμει του άρθρου 16, πρώτη περίοδος, περίπτωση 1, της Συμβάσεως σε περιπτώσεις όπως η προκειμένη. Υπό τις προϋποθέσεις αυτές, το Gerechtshof ανέστειλε τη διαδικασία και ζήτησε από το Δικαστήριο "να αποφανθεί επί του ερωτήματος πώς πρέπει να ερμηνευθεί το άρθρο 16, πρώτη περίοδος, περίπτωση 1, της προαναφερόμενης Συμβάσεως, όσον αφορά τη σύμβαση μισθώσεως αγροτικού κτήματος του οποίου τα κτίρια (με τμήμα του κτήματος) βρίσκονται σε ένα από τα συμβαλλόμενα κράτη (το Βέλγιο) και το κτήμα (το μεγαλύτερο τμήμα του) σε άλλο κράτος μέλος (Κάτω Χώρες)".

6 Στην έκθεση για την επ' ακροατηρίου συζήτηση αναπτύσσονται διεξοδικά τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης, η διαδικασία και οι παρατηρήσεις που υποβλήθηκαν στο Δικαστήριο. Τα στοιχεία αυτά της δικογραφίας δεν επαναλαμβάνονται πιο κάτω παρά μόνο καθόσον απαιτείται για να σχηματίσει κρίση το Δικαστήριο.

7 Το άρθρο 16 της Συμβάσεως ορίζει τα εξής:

"Αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η κατοικία, έχουν:

1) σε υποθέσεις εμπράγματων δικαιωμάτων επί ακινήτων και μισθώσεων ακινήτων, τα δικαστήρια του συμβαλλόμενου κράτους της τοποθεσίας του ακινήτου

..."

8 Με το ερώτημα που υπέβαλε το εθνικό δικαστήριο τίθεται το ζήτημα αν το άρθρο 16, πρώτη περίοδος, περίπτωση 1, της Συμβάσεως πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι σε διαφορά που έχει ως αντικείμενο να προσδιοριστεί η ενδεχόμενη ύπαρξη συμβάσεως μισθώσεως που αφορά ακίνητο ευρισκόμενο σε δύο συμβαλλόμενα κράτη, αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία, όσον αφορά τα ακίνητα που βρίσκονται στο έδαφος εκάστου συμβαλλόμενου κράτους, έχουν τα δικαστήρια του κράτους αυτού.

9 Πρέπει να υπομνηστεί ότι το Δικαστήριο έκρινε με την απόφαση της 15ης Ιανουαρίου 1985 (Roesler, 241/83, Συλλογή 1985, σ. 99) ότι ο λόγος για τον οποίο το άρθρο 16, πρώτη περίοδος, περίπτωση 1, προβλέπει την αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία των δικαστηρίων του συμβαλλόμενου κράτους της τοποθεσίας του ακινήτου, είναι η στενή σχέση των μισθώσεων με το νομικό καθεστώς της κυριότητας επί ακινήτων και με τις διατάξεις, κατά κανόνα αναγκαστικού δικαίου, που διέπουν την άσκησή της, όπως οι νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν τον έλεγχο του ύψους των ενοικίων και την προστασία των δικαιωμάτων των μισθωτών κατοικιών και αγροτικών κτημάτων.

10 Το Δικαστήριο παρατήρησε εν συνεχεία ότι το άρθρο 16, πρώτη περίοδος, περίπτωση 1, επιδιώκει να εξασφαλίσει την ορθολογική κατανομή των αρμοδιοτήτων, προκρίνοντας ως αρμόδιο το δικαστήριο που βρίσκεται κοντά στην τοποθεσία του ακινήτου, επειδή το δικαστήριο αυτό είναι σε θέση να έχει αμεσότερη γνώση των πραγματικών καταστάσεων που συνδέονται με τη σύναψη και την εκτέλεση των συμβάσεων μισθώσεως του ακινήτου.

11 Υπό το φως των σκέψεων αυτών, το Δικαστήριο, στην προαναφερθείσα υπόθεση, έκρινε ότι, όσον αφορά τη μίσθωση ακινήτου που βρίσκεται εξ ολοκλήρου εντός ενός μόνο συμβαλλόμενου κράτους, το άρθρο 16, πρώτη περίοδος, περίπτωση 1, εφαρμόζεται σε όλες τις συμβάσεις μισθώσεως ακινήτων, ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.

12 Οι ίδιες σκέψεις ισχύουν καταρχήν στην περίπτωση μισθώσεως ακινήτου περιουσίας της οποίας τα στοιχεία βρίσκονται σε δύο συμβαλλόμενα κράτη.

13 Επομένως, το άρθρο 16, πρώτη περίοδος, περίπτωση 1, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι σε διαφορά της οποίας το αντικείμενο είναι να προσδιοριστεί η ενδεχόμενη ύπαρξη συμβάσεως μισθώσεως που αφορά ακίνητη περιουσία ευρισκόμενη σε δύο συμβαλλόμενα κράτη, έχουν αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία, όσον αφορά τα ακίνητα που βρίσκονται στο έδαφος εκάστου συμβαλλομένου κράτους, τα δικαστήρια του κράτους αυτού.

14 Πάντως, δεν αποκλείεται να εμφανιστούν περιπτώσεις όπου η ακίνητη περιουσία της οποίας τα στοιχεία βρίσκονται σε δύο συμβαλλόμενα κράτη, αλλά είναι αντικείμενο μιας και μόνο συμβάσεως μισθώσεως, εμφανίζει τέτοιες ιδιομορφίες ώστε να επιβάλλεται παρέκκλιση από τον προαναφερθέντα γενικό κανόνα της αποκλειστικής διεθνούς δικαιοδοσίας. Μια τέτοια περίπτωση μπορεί να υπάρξει, για παράδειγμα, όταν τα ακίνητα που βρίσκονται σε ένα συμβαλλόμενο κράτος είναι συνεχόμενα με ακίνητα στο άλλο κράτος, η δε περιουσία βρίσκεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στο ένα από τα κράτη αυτά. Υπό τις περιστάσεις αυτές, μπορεί να είναι πρόσφορο η περιουσία να ληφθεί ως μια ενότητα και να θεωρηθεί ως ευρισκόμενη εξ ολοκλήρου στο ένα από τα κράτη αυτά προκειμένου να απονεμηθεί στα δικαστήρια του εν λόγω κράτους αποκλειστική διεθνής δικαιοδοσία όσον αφορά τη μίσθωση ακινήτου.

15 Πάντως, από την εξέταση του φακέλου δεν προκύπτει η ύπαρξη τέτοιων ιδιομορφιών εν προκειμένω, καθόσον τα στοιχεία της επίδικης ακίνητης περιουσίας που βρίσκονται στα δύο συμβαλλόμενα κράτη δεν είναι συνεχόμενα, ούτε βρίσκονται σχεδόν εξ ολοκλήρου στο ένα ή το άλλο από τα συμβαλλόμενα κράτη.

16 Επομένως, στο υποβληθέν ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 16, πρώτη περίοδος, περίπτωση 1, της Συμβάσεως της 27ης Σεπτεμβρίου 1968, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι σε διαφορά της οποίας το αντικείμενο είναι να προσδιοριστεί η ενδεχόμενη ύπαρξη συμβάσεως μισθώσεως που αφορά ακίνητη περιουσία ευρισκόμενη σε δύο συμβαλλόμενα κράτη, έχουν αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία, όσον αφορά τα ακίνητα που βρίσκονται στο έδαφος εκάστου συμβαλλόμενου κράτους, τα δικαστήρια του κράτους αυτού.

Επί των δικαστικών εξόδων

17 Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκε η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, που υπέβαλε παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, δεν αποδίδονται. Δεδομένου ότι η διαδικασία ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης έχει χαρακτήρα παρεμπίπτοντος, που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ' αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων.

Για τους λόγους αυτούς

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (έκτο τμήμα),

κρίνοντας επί του ερωτήματος που του υπέβαλε το Gerechtshof του Arnhem με απόφαση της 23ης Μαρτίου 1987, αποφαίνεται:

Το άρθρο 16, πρώτη περίοδος, περίπτωση 1, της Συμβάσεως της 27ης Σεπτεμβρίου 1968, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι σε διαφορά της οποίας το αντικείμενο είναι να προσδιοριστεί η ενδεχόμενη ύπαρξη συμβάσεως μισθώσεως που αφορά ακίνητη περιουσία ευρισκόμενη σε δύο συμβαλλόμενα κράτη, έχουν αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία, όσον αφορά τα ακίνητα που βρίσκονται στο έδαφος εκάστου συμβαλλόμενου κράτους, τα δικαστήρια του κράτους αυτού.