31987D0017

*****

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

της 17ης Δεκεμβρίου 1986

σχετικά με διαδικασία εφαρμογής του άρθρου 85 της συνθήκης ΕΟΚ

(IV/30937 - Pronuptia)

(Το κείμενο στη γαλλική γλώσσα είναι το μόνο αυθεντικό)

(87/17/ΕΟΚ)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας,

τον κανονισμό αριθ. 17 του Συμβουλίου της 6ης Φεβρουαρίου 1962, πρώτο κανονισμό εφαρμογής των άρθρων 85 και 86 της συνθήκης (1), όπως τροποποιήθηκε τελευταία από την πράξη προσχώρησης της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, και τα άρθρα 6 και 8,

την αίτηση αρνητικής πιστοποίησης και την κοινοποίηση που υπέβαλε στις 22 Απριλίου 1983 η γαλλική εταιρεία S.A Pronuptia de Paris, με έδρα το Παρίσι (Γαλλία), όσον αφορά τη σύμβαση-τύπο για την παραχώρηση franchise την οποία προτείνει προς υπογραφή σε όλους τους δικαιούχους,

την περίληψη της κοινοποίησης (2), που δημοσιεύτηκε σύμφωνα με το άρθρο 19 παράγραφος 3 του κανονισμού αριθ. 17,

Μετά από διαβούλευση με τη Συμβουλευτική Επιτροπή Συμπράξεων και Δεσποζουσών Θέσεων,

Εκτιμώντας ότι:

Ι. ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Α. Η εταιρεία Pronuptia de Paris

(1) Η Pronuptia de Paris (που καλείται στο εξής Pronuptia) είναι ανώνυμη εταιρεία με κεφάλαιο 3,3 εκατομμύρια FF, που ιδρύθηκε το 1958 και ειδικεύεται στην πώληση νυφικών φορεμάτων και άλλων γαμήλιων ειδών. Το Tribunal de commerce του Παρισιού, με την απόφασή του της 9ης Δεκεμβρίου 1983, δέχθηκε πτωχευτικό δικαστικό διακανονισμό υπέρ της Pronuptia και, ταυτόχρονα, χορήγησε άδεια για την εξακολούθηση των εμπορικών της δραστηριοτήτων.

(2) Η Pronuptia ασκεί τις εμπορικές της δραστηριότητες κυρίως στη Γαλλία και σε πολλές χώρες της Ευρώπης, αλλά επίσης και σε άλλες χώρες όπως ο Καναδάς, η Ιαπωνία, ο Λίβανος και οι Ηνωμένες Πολιτείες.

(3) Στη Γαλλία το δίκτυο διανομής της αποτελείται από 148 καταστήματα πωλήσεων από τα οποία 135 δικαιοδόχοι franchise, 5 θυγατρικές εταιρείες και 8 υποκαταστήματα.

(4) Στα άλλα κράτη μέλη (Γερμανία, Βέλγιο, Ισπανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο και Ηνωμένο Βασίλειο), όπου η Pronuptia χρησιμοποιεί το σύστημα παραχώρησης franchise για τη διάθεση των προϊόντων της, ο αριθμός των καταστημάτων που λειτουργούν με το σύστημα αυτό μόλις υπερβαίνει τα εκατό.

Εξάλλου, η Pronuptia διαθέτει θυγατρικές εταιρείες στη Γερμανία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

(5) Ο κύκλος εργασιών που πραγματοποιήθηκε από ολόκληρο το δίκτυο Pronuptia ανήλθε το 1985 σε 250 εκατομμύρια FF περίπου.

(6) Σύμφωνα με δικούς της ισχυρισμούς, η Pronuptia διαθέτει σε παγκόσμιο επίπεδο τη μεγαλύτερη αλυσίδα καταστημάτων με είδη για τελετές γάμου και αποτελεί τον μοναδικό όμιλο επιχειρήσεων που έχει συσταθεί στη γαλλική αγορά για τη διάθεση νυφικών φορεμάτων, χωρίς να υπάρχει κανένας πραγματικά οργανωμένος ανταγωνισμός (3).

Στη Γαλλία, η Pronuptia κατέχει περίπου το 30 % της αγοράς νυφικών φορεμάτων. Αντιθέτως, στα άλλα κράτη μέλη η θέση της είναι μάλλον μέτρια.

Β. Τα προϊόντα και η σχετική αγορά (1)

(7) Το δίκτυο Pronuptia πωλεί και ενοικιάζει όχι μόνο νυφικά φορέματα αλλά και τα ανάλογα συμπληρώματα (κάλτσες και καλσόν, γάντια, παπούτσια τσάντες, καλτσοδέτες, σάλια κλπ.) νυφικά καπέλα και πέπλα, επίσημα ενδύματα για τη συνοδεία της νύφης στην τελετή, εσώρουχα, ανδρικά κοστούμια κλπ... Μια συλλογή περίπου 1 000 ειδών το χρόνο, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων κάθε τύπου, προτείνονται από την Pronuptia στους καταναλωτές.

(8) Τα προϊόντα που προσφέρει η Pronuptia προέρχονται από τρείς πηγές εφοδιασμού που αντιστοιχούν σε τρείς κατηγορίες προμηθευτών:

α) προϊόντα αποκλειστικής δημιουργίας της Pronuptia που κατασκευάζονται με υπεργολαβίες, όπως τα σχέδια των νυφικών φορεμάτων τα οποία, αφού κατατεθούν, προστατεύονται και φέρουν το σήμα «Pronuptia»·

β) άλλα σχέδια που δεν είναι δημιουργίες της Pronuptia, αλλά τα οποία διαλέγει ο σχεδιαστής της από έναν προμηθευτή ή τα οποία δημιουργεί ο τελευταίος για λογαριασμό της Pronuptia και τα οποία φέρουν επίσης το σήμα «Pronuptia»·

γ) προϊόντα που δεν παράγει η Pronuptia, ούτε και παράγονται αποκλειστικά για λογαριασμό της, τα οποία οι δικαιούχοι franchise αγοράζουν απ' ευθείας από τους προμηθευτές της επιλογής τους, που εκδίδουν και τα σχετικά τιμολόγια.

Τα προϊόντα που υπάγονται στις κατηγορίες α) και β) και τα οποία αποθηκεύονται και κοστολογούνται από την Pronuptia αντιστοιχούν στα δύο τρίτα περίπου των προϊόντων που πωλούνται μέσω του δικτύου. Η Pronuptia πωλεί τα προϊόντα της στην ίδια τιμή σε όλους τους δικαιοδόχους franchise.

(9) Στον εν λόγω τομέα, μεγάλος αριθμός κατασκευαστών ασκεί δραστηριότητες στη Γαλλία και σε άλλα κράτη μέλη. Ενδεικτικά, υπάρχουν στη Γαλλία οι κατασκευαστές «Les Mariees de Christina» , «Les Mariees de Marcelle» (Maggy Rouff). «Les Mariees de France», «Les Mariees de Reve», Claude Herve «Les Mariees de Laura», και στη Γερμανία οι εταιρείες Vera Mont, Pagels και Horrn καθώς και η αλυσίδα καταστημάτων Team Brantude International. Οι κατασκευαστές αυτοί δεν χρησιμοποιούν συνήθως το σύστημα των συμβάσεων franchise για την πώληση των προϊόντων τους. Επίσης, υπάρχει ανταγωνισμός εκ μέρους των μοδίστων και των μεγάλων οίκων μόδας που παρουσιάζουν όλοι σχέδια νυφικών φορεμάτων.

Γ. Η σύμβαση franchise «Pronuptia»

(10) Η σύμβαση franchise που έχει κοινοποιηθεί από την Pronuptia, πρόκειται να υπογραφεί από όλους τους δικαιοδόχους της, τόσο στη Γαλλία όσο και στα άλλα κράτη μέλη και στις τρίτες χώρες. Η Pronuptia ζήτησε από την Επιτροπή να λάβει απόφαση σχετικά με την αίτηση απαλλαγής που υπέβαλε.

(11) Οι βασικές διατάξεις της σύμβασης-τύπου της Pronuptia (που στο πλαίσιο αυτό, καλείται «δικαιοπάροχος»), είναι οι ακόλουθες:

- ο δικαιοπάροχος παρέχει στο δικαιοδόχο, σε ορισμένη γεωγραφική περιοχή, την αποκλειστική χρήση του σήματος «Pronuptia de Paris». Ο δικαιοδόχος ασκεί τις εμπορικές του δραστηριότητες, οι οποίες αφορούν κυρίως τα προϊόντα που έχουν σχέση με τη νυφική ενδυμασία, με τον διακριτικό τίτλο «Pronuptia» ή παράγωγο τίτλο αποδεκτό από το δικαιοπάροχο.

Ο δικαιοπάροχος πιστώνει το δικαιοδόχο με 10 % του ποσού των kl o C Lσεών του με αλληλογραφία, που πραγματοποιούνται στην περιοχή αυτή, εφόσον πρόκειται για προϊόντα τα οποία συνήθως πωλεί ο εν λόγω δικαιοδόχος (άρθρο 1).

- Ο δικαιοπάροχος αναλαμβάνει την υποχρέωση να παρέχει συνδρομή στο δικαιοδόχο όσον αφορά, κυρίως, την αναζήτηση, την εγκατάσταση, τη διαρρύθμιση και τον εφοδιασμό του καταστήματος πώλησης, τη συνεχή κατάρτιση του προσωπικού, τη διαφήμιση - προμηθεύοντας του το υλικό και ελέγχοντας αν ανταποκρίνεται στο κύρος του- την ενημέρωση σχετικά με τους νεωτερισμούς, τις αγορές, τις στατιστικές αναλύσεις, τις ιδέες για την προώθηση των προϊόντων, κλπ. (άρθρο 3).

- Ο δικαιοδόχος δεσμεύεται να μη χρησιμοποιεί το σήμα και το διακριτικό τίτλο παρά μόνο σαν συμπλήρωμα της επωνυμίας τους, ακολουθούμενης από τη μνεία «δικαιοδόχος της Pronuptia de Paris» (άρθρο 2).

- Ο δικαιοδόχος πρέπει να εφαρμόζει τις εμπορικές μεθόδους που καθορίζονται από το δικαιοπάροχο και να χρησιμοποιεί την τεχνογνωσία και την εμπειρία που τίθενται στη διάθεσή του (άρθρο 4 δεύτερη παράγραφος πρώτη περίπτωση).

- Ο δικαιοδόχος πρέπει να χρησιμοποιεί τη σύμβαση franchise αποκλειστικά στο κατάστημα που έχει εγκρίνει ο δικαιοπάροχος και το οποίο διαρρυθμίζεται και διακοσμείται σύμφωνα με τις οδηγίες του τελευταίου (άρθρο 4 δεύτερη παράγραφος δεύτερη περίπτωση).

- Ο δικαιοπάροχος πρέπει να έχει την έγκριση του δικαιοπάροχου για την διαφήμιση που θα κάνει στην περιοχή του (άρθρο 4 δεύτερη παράγραφος τρίτη περίπτωση).

- Ο δικαιοδόχος, σε αντάλλαγμα των δικαιωμάτων και των υπηρεσιών που του παρέχονται, πρέπει να καταβάλει ένα αρχικό κατ' αποκοπή ποσό συνδρομής (1), καθώς και η συνδρομή που αντιπροσωπεύει ποσοστό 4 έως 5 % επί του συνόλου των πωλήσεων στους άμεσους καταναλωτές, που πραγματοποιήθηκαν στο κατάστημά του (άρθρο 5).

- Ο δικαιοδόχος αναλαμβάνει την υποχρέωση να συμμετέχει, με ποσό ανάλογο με την εν λόγω συνδρομή, στη διαφήμιση και την προώθηση του σήματος Pronuptia. Η χρησιμοποίηση της συνεισφοράς αυτής εναπόκειται στην κρίση του δικαιοπάροχου, ο οποίος, όμως συνενοείται με τον δικαιούχο, για να επιτύχει το πλέον προσοδοφόρο αποτέλεσμα (άρθρο 6).

- Ο δικαιοδόχος αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλλει ένα ελάχιστο ποσό ετήσιας συνδρομής (άρθρο 7).

- Ο δικαιοδόχος θα πρέπει να παραγγέλει τα είδη που πωλεί αποκλειστικά στο δικαιοπάροχο και στους εγκεκριμένους προμηθευτές αυτού. Ο εφοδιασμός από τους εν λόγω προμηθευτές μπορεί να αποκλειστεί, εφόσον ο δικαιοπάροχος είναι σε θέση να εξασφαλίσει ο ίδιος τον αποκλειστικό εφοδιασμό του (άρθρο 8 πρώτο και τρίτο εδάφιο). Ο δικαιοδόχος μπορεί να παραγγέλει τα είδη που δεν έχουν σχέση με το βασικό αντικείμενο της σύμβασης franchise στον προμηθευτή της επιλογής του. Ο δικαιοπάροχος διατηρεί, εντούτοις, το δικαίωμα του εκ των υστέρων ελέγχου των εν λόγω ειδών καθώς και το δικαίωμα να απαγορεύει την εμπορία τους εφόσον τα θεωρεί εκατάλληλα για το κύρος του σήματος Pronuptia (άρθρο 8 τέταρτο και πέμπτο εδάφιο).

Ο δικαιοδόχος αναλαμβάνει την υποχρέωση να προβαίνει σε προσωρινές παραγγελίες που αντιστοιχούν στο 50 % τουλάχιστον των πωλήσεών του, και υπολογίζονται σε συνάρτηση με τις πωλήσεις του προηγούμενου έτους, καθώς και να διατηρεί σε απόθεμα τα είδη που αναφέρονται στους καταλόγους (άρθρο 8 έβδομο και όγδοο εδάφιο).

Ο δικαιοδόχος μπορεί να προμηθεύεται προϊόντα Pronuptia από οποιονδήποτε δικαιοδόχο που συμμετέχει στο δίκτυο (άρθρο 8 ένατο εδάφιο).

- Ο δικαιοδόχος είναι ελεύθερος να καθορίζει τις τιμές του πώλησης. Οι τιμές, που υποδεικνύει ο δικαιοπάροχος στα εσωτερικά έγγραφα, είναι απλώς ενδεικτικές. Ο δικαιοπάροχος συστήνει στο δικαιοδόχο να μην υπερβαίνει τις τιμές που αναφέρονται στις προσφορές για την προώθηση των προϊόντων.

- Δεν μπορεί να γίνει εκχώρηση de facto ή de jure της σύμβασης χωρίς τη γραπτή έγκριση του δικαιοπάροχου. Σε περίπτωση πώλησης, διορισμού διαχειριστή, θανάτου ή ανικανότητας του δικαιοδόχου, ή για οποιοδήποτε άλλο λόγο που εμποδίζει τον τελευταίο να ασκεί κανονικά τις δραστηριότητές του, ο δικαιοπάροχος διατηρεί το δικαίωμα να λύσει τη σύμβαση (άρθρο 10). Η σύμβαση μπορεί επίσης να λυθεί σε περίπτωση ενάρξεως πτωχευτικής διαδικασίας με την κατάθεση ισολογισμού, εκκαθάρισης των περιουσιακών στοιχείων, παύσης των εμπορικών δραστηριοτήτων ή εφόσον ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη παραβεί τις συμβατικές του υποχρεώσεις (άρθρο 13).

- Η σύμβαση συνάπτεται για διάστημα πέντε ετών, με δυνατότητα σιωπηρής ανανέωσης της για περαιτέρω περιόδους ενός έτους, εφόσον δεν υπάρξει καταγγελία τουλάχιστον έξη μήνες πριν από τη λήξη κάθε περιόδου (άρθρο 11).

- Ο δικαιοδόχος δεν μπορεί κατά τη διάρκεια της σύμβασης και ένα χρόνο μετά λήξη της, να ασχοληθεί άμεσα ή έμμεσα με οποιαδήποτε παρόμοια δραστηριότητα στην ίδια γεωγραφική περιοχή ή σε οποιαδήποτε παρόμοια δραστηριότητα στην ίδια γεωγραφική περιοχή ή σε οποιαδήποτε άλλη όπου υπάρχει ανταγωνισμός σε άλλο κατάστημα πώλησης Pronuptia. Ο δικαιοδόχος μπορεί, εντούτοις, να συνεχίσει να ασκεί τη δραστηριότητά του στην εν λόγω περιοχή, μετά το τέλος της σύμβασης εφόσον:

i) έχει ήδη εκμεταλλευτεί τη σύμβαση franchise για διάστημα που υπερβαίνει τα δέκα χρόνια,

ii) έχει τηρήσει τις συμβατικές του υποχρεώσεις,

iii) δεν διαθέτει σε άλλο ανταγωνιστικό δίκτυο την τεχνογνωσία και την εμπειρία που έχει συγκεντρώσει (άρθρο 12).

(12) Όπως είχε ζητηθεί από την Επιτροπή, η Pronuptia τροποποίησε τη σύμβαση που κοινοποίησε, και μάλιστα κατά τρόπο ώστε να ανταποκρίνεται στην πραγματική εφαρμογή της, διευκρινίζοντας ιδιαίτερα, ότι ο δικαιούχος:

α) είναι ελεύθερος να αγοράζει τα προϊόντα Pronuptia από άλλους δικαιοδόχους·

β) μπορεί να αγοράζει τα είδη που δεν έχουν σχέση με το βασικό αντικείμενο της σύμβασης franchise από προμηθευτές της επιλογής του, με την επιφύλαξη ποιοτικού ελέγχου a posteriori εκ μέρους του δικαιοπάροχου·

γ) είναι ελεύθερος να καθορίζει τις τιμές πώλησης, δεδομένου ότι οι τιμές που αναφέρει ο δικαιοπάροχος είναι απλώς ενδεικτικές και συνιστάται στον δικαιοδόχο να μην υπερβαίνει τις μέγιστες τιμές που χρεώνει ο δικαιοπάροχος στις εκστρατείες προώθησης των προϊόντων. Η Pronuptia κατήργησε επίσης τη ρήτρα που επέβαλε στον δικαιοδόχο, κατά τον καθορισμό των τιμών του, να μην παραβλάπτει το κύρος του δικαιοπαρόχου.

Δ. Διαφορά μεταξύ του δικαιοπάροχου και ενός γερμανού δικαιοδόχου franchise

(13) Λόγω διαφοράς που ανέκυψε, το 1981, μεταξύ της γερμανικής εταιρείας Pronuptia GmbH (θυγατρική της Pronuptia) και ενός από τους δικαιοδόχους της, και η οποία είχε σαν αντικείμενο μια σύμβαση franchise ανάλογη προς αυτή που αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας υπόθεσης, το Bundesgerichtshof ζήτησε από το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων την έκδοση προδικαστικής απόφασης επί ορισμένων ζητημάτων, ιδίως:

i) αν το άρθρο 85 παράγραφος 1 εφαρμόζεται στις συμβάσεις franchise όπως αυτές της συγκεκριμένης υπόθεσης και, στην περίπτωση αυτή,

ii) αν ο κανονισμός αριθ. 67/67/ΕΟΚ της Επιτροπής (1) εφαρμόζεται στις εν λόγω συμβάσεις και, σε περίπτωση καταφατικής απάντησης,

iii) αν ορισμένες ρήτρες των συμβάσεων αυτών καλύπτονται από τον εν λόγω κανονισμό.

Το Δικαστήριο εξέδωσε την απόφασή του στις 28 Ιανουαρίου 1986.

(14) Στην απόφασή του, το Δικαστήριο ορίζει κατά κάποιον τρόπο τη σύμβαση franchise στον τομέα της διανομής -που αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας υπόθεσης- σαν ένα σύστημα στο οποίο η εταιρεία που εγκαθίσταται στην αγορά ως διανομέας και μπορεί έτσι να εφαρμόζει σύστημα εμπορικών μεθόδων παρέχει, έναντι αμοιβής, σε ανεξάρτητους εμπόρους, τη δυνατότητα να ασκούν τις δραστηριότητές τους σε άλλες αγορές χρησιμοποιώντας το διακριτικό της τίτλο και τις εμπορικές μεθόδους που της εξασφάλισαν την επιτυχία. Πρόκειται λοιπόν μάλλον για τρόπο οικονομικής εκμετάλλευσης ενός συνόλου γνώσεων, χωρίς ο δικαιοπάροχος να δεσμεύει δικά του κεφάλαια, παρά για μέθοδο διανομής (σημείο 15).

(15) Η χρησιμοποίηση κοινού διακριτικού τίτλου, η εφαρμογή ομοιόμορφων εμπορικών μεθόδων, καθώς και η καταβολή δικαιωμάτων για τα παραχωρούμενα πλεονεκτήματα, αποτελούν στοιχεία τα οποία, σύμφωνα με το Δικαστήριο, διαφοροποιούν τις συμβάσεις franchise από τις συμβάσεις αποκλειστικής διανομής και από τις συμβάσεις που διέπουν σύστημα επιλεκτικής διανομής (σημείο 15).

(16) Το Δικαστήριο δέχεται ότι για να λειτουργήσει ένα σύστημα συμβάσεων franchise στον τομέα της διανομής, πρέπει να πληρούνται δύο προϋποθέσεις, και συγκεκριμένα ο δικαιοπάροχος:

α) πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ανακοινώσει στους δικαιοδόχους την τεχνογνωσία του και να τους παρέχει την απαιτούμενη συνδρομή, ώστε να είναι αυτοί σε θέση να εφαρμόσουν τις μεθόδους του, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος να επωφεληθούν οι ανταγωνιστές του (σημείο 16), και

β) πρέπει να έχει τη δυνατότητα να λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να προασπίζει την ταυτότητα και τη φήμη του δικτύου που συμβολίζεται με το διακριτικό τίτλο (σημείο 17).

(17) Το Δικαστήριο, αφού επιβεβαίωσε ότι ένα σύστημα franchise στον τομέα της διανομής δεν περιορίζει αυτό καθαυτό τον ανταγωνισμό (σημείο 15), έκρινε ότι αν οι συμβάσεις franchise στον τομέα της διανομής συμβιβάζονται με το άρθρο 85 παράγραφος 1, εξαρτάται από τις ρήτρες που περιέχουν οι συμβάσεις αυτές και το οικονομικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται.

(18) Στη συνέχεια, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι δεν αποτελούν περιορισμούς του ανταγωνισμού κατά την έννοια του άρθρου 85 παράγραφος 1, οι ρήτρες που είναι απαραίτητες προκειμένου να αποφευχθεί το να επωφελούνται οι ανταγωνιστές από την εκ μέρους του δικαιοπαρόχου μεταβιβασθείσα τεχνογνωσία και παρασχεθείσα συνδρομή, καθώς και οι ρήτρες με τις οποίες διοργανώνεται ο απαραίτητος έλεγχος, όσον αφορά την προάσπιση της ταυτότητας και της φήμης του δικτύου που συμβολίζεται με το διακριτικό τίτλο.

(19) Αντίθετα, το Δικαστήριο αποφάνθηκε, ότι οι ρήτρες βάσει των οποίων κατανέμονται οι αγορές μεταξύ δικαιοπάροχου και δικαιοδόχου ή μεταξύ δικαιοδόχων, αποτελούν περιορισμούς του ανταγωνισμού κατά την έννοια του άρθρου 85 παράγραφος 1 και είναι δυνατόν να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών.

(20) Η απόφαση που θα ληφθεί στην παρούσα υπόθεση εμπνέεται από τις αρχές και τις κατευθύνσεις που δίδει το Δικαστήριο.

(21) Μετά τη δημοσίευση που έγινε σύμφωνα με το άρθρο 19 παράγραφος 3 του κανονισμού αριθ. 17, οι τρίτοι γνωστοποίησαν τις παρατηρήσεις τους στην Επιτροπή.

Στις παρατηρήσεις αυτές καθίσταται ιδιαίτερα εμφανές το ενδιαφέρον αυτών των τρίτων, όσον αφορά την εκ μέρους της Επιτροπής εξέταση με φροντίδα και σύνεση όλως ιδιαίτερη, και μέσα στο νομικό και πραγματικό της πλαίσιο, της υπό κρίση σύμβασης τύπου προτού εκδοθεί ευνοϊκή απόφαση. Επιπλέον, διατυπώθηκαν επιφυλάξεις ως προς ορισμένες συμβατικές διατάξεις, ιδίως τις διατάξεις που αφορούν το σύστημα των ενδεικτικών τιμών και την απαγόρευση του ανταγωνισμού και εκείνες που αφορούν τον καταμερισμό των αγορών. Πρέπει να σημειωθεί σχετικά ότι οι εν λόγω διατάξεις εξετάσθηκαν και εκτιμήθηκαν σύμφωνα με τις αρχές και τις κατευθύνσεις που εκτίθενται στην απόφαση του Δικαστηρίου στην υπόθεση «Pronuptia» που ήδη αναφέρθηκε, και λαμβάνοντας επιμελώς υπόψη το πλαίσιο των πραγματικών περιστατικών στο οποίο εντάσσεται η συγκεκριμένη περίπτωση.

(1) ΕΕ αριθ. 13 της 21. 2. 1962, σ. 204/62.

(2) ΕΕ αριθ. C 178 της 16. 7. 1986, σ. 2.

(3) Η τεχνογνωσία της Pronuptia, τόμος 1 τμήμα Ι, σ. 1 και τμήμα ΙΙ σσ. 1 και 3.

(1) Δεν έχουν ληφθεί υπόψη ορισμένες υπηρεσίες που προσφέρει η Pronuptia και σχετίζονται με το γάμο (γαμήλιο ταξίδι, φωτογράφος, εδέσματα για τη δεξίωση του γάμου κλπ.), επειδή οι υπηρεσίες αυτές προσφέρονται προς το παρόν μόνο στη Γαλλία και μόνον εφόσον ο δικαιοδόχος της franchise το επιθυμεί. Για το λόγο αυτό, οι εν λόγω υπηρεσίες δεν φαίνεται να έχουν επιπτώσεις κατά την εκτίμηση της συγκεκριμένης περίπτωσης.

(1) Το αρχικό κατ' αποκοπή ποσό, υπολογίζεται με βάση τον πληθυσμό που καλύπτεται από τη σύμβαση franchise και ποικίλλει μεταξύ 15 και 20 centimes ανά κάτοικο. Κατά μέσο όρο, η άδεια franchise καλύπτει ± 300 000 κατοίκους. Το ποσό της συνδρομής ποικίλλει λοιπόν μεταξύ 45 000 και 60 000 FF.

(1) ΕΕ αριθ. 57 της 25. 3. 1967, σ. 67.

ΙΙ. ΝΟΜΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ

Α. Άρθρο 85 παράγραφος 1

(22) Βάσει το άρθρου 85 παράγραφος 1 είναι ασυμβίβαστες με την κοινή αγορά και απαγορεύονται όλες οι συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων, όλες οι αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων και κάθε εναρμονισμένη πρακτική, που είναι δυνατόν να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών και που έχουν ως αντικείμενο ή ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση ή τη νόθευση του ανταγωνισμού εντός της κοινής αγοράς.

(23) Η εν λόγω συμφωνία-τύπος για την παραχώρηση franchise στον τομέα της διανομής, που η Pronuptia πρόκειται να προτείνει προς υπογραφή σε όλους τους δικαιούχους της, αποτελεί συμφωνία, μεταξύ επιχειρήσεων κατά την έννοια του άρθρου 85.

α) Ρήτρες που δεν εμπίπτουν στο άρθρο 85 παράγραφος 1

(24) Πρέπει καταρχήν να επισημανθεί ότι η υποχρέωση του δικαιοπάροχου να βοηθά το δικαιοδόχο, ιδίως όσον αφορά την αναζήτηση, την εγκατάσταση, τη διαρρύθμιση του καταστήματος, τη διαφήμιση, την κατάρτιση του προσωπικού, τα προϊόντα, τους νεωτερισμούς κλπ. (άρθρο 3 της σύμβασης), δεν εμπίπτει στο άρθρο 85 παράγραφος 1 επειδή αποτελεί τμήμα της κύριας παροχής του δικαιοπάροχου στο δικαιοδόχο.

(25) Εξάλλου, όπως δέχθηκε το Δικαστήριο (βλέπε σημείο 18) αναφέροντας και σχετικά παραδείγματα, δεν αποτελούν περιορισμούς του ανταγωνισμού κατά την έννοια του άρθρου 85 παράγραφος 1:

i) οι ρήτρες που είναι αναγκαίες, προκειμένου να αποφευχθεί η εκμετάλλευση από ανταγωνιστές της τεχνογνωσίας και της βοήθειας που παρασχέθηκε από το δικαιοπάροχο, όπως συμβαίνει, ιδίως στην περίπτωση:

- της απαγόρευσης που επιβάλλεται στον δικαιοδόχο να ασχοληθεί, κατά τη διάρκεια της σύμβασης και ένα χρόνο μετά τη λήξη της, άμεσα ή έμμεσα, με οποιοδήποτε παρόμοια δραστηριότητα στην ίδια γεωγραφική περιοχή η σε οποιαδήποτε άλλη όπου υπάρχει ανταγωνισμός με άλλο κατάστημα πώλησης Pronuptia (άρθρο 12). Η απαγόρευση του ανταγωνισμού κατά τη διάρκεια της συμβάσεως είναι απαραίτητη για να προφυλαχθεί η τεχνογνωσία και η παρεχόμενη βοήθεια. Αυτές, πράγματι, προορίζονται από την φύση τους να χρησιμοποιούνται προς όφελος των ανταγωνιστών. Η χρησιμοποίηση άλλων μέσων για να αποφευχθεί αυτός ο κίνδυνος μπορεί να μην αποδειχθεί εξίσου αποτελεσματική. Εξάλλου, η απαγόρευση άσκησης ανταγωνισμού επί ένα έτος μετά τη λήξη της σύμβασης μπορεί να θεωρηθεί, στην προκειμένη περίπτωση, ως εύλογο χρονικό διάστημα κατά την έννοια που δέχθηκε το Δικαστήριο (σημείο 16 της απόφασης) καθώς και για να επιτραπεί στην Pronuptia να εγκαταστήσει, κατά περίπτωση, ένα νέο κατάστημα πώλησης στη γεωγραφική περιοχή του πρώην δικαιοδόχου στην οποία, λόγω της παραχώρησης της αποκλειστικότητας στον τελευταίο, δεν μπορούσε κατά τη διάρκεια της σύμβασης να ασκήσει εμπορικές δραστηριότητες.

Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι η εν λόγω απαγόρευση ανταγωνισμού μετά τη λήξη της σύμβασης δεν είναι απόλυτη. Πράγματι, δεν ισχύει για το δικαιοδόχο που πληροί ορισμένες προϋποθέσεις (άρθρο 12 εδάφιο 2). Ως εκ τούτου, στην προκειμένη περίπτωση, η απαγόρευση αυτή δεν μπορεί να θεωρηθεί ως περιοριστική του ανταγωνισμού κατά την έννοια του άρθρου 85 παράγραφος 1. Η εκφρασθείσα κρίση ως προς την εξεταζόμενη ρήτρα δεν προδικάζει τις εγγυήσεις που επιφυλάσσονται από το εθνικό δίκαιο στον δικαιοδόχο κατά τη λήξη της σύμβασης,

- της απαγόρευσης που επιβάλλεται στο δικαιοδόχο να πωλεί ή να διορίζει άλλον ως διαχιεριστή της επιχείρησής του, επί ποινή καταγγελίας της σύμβασης εκ μέρους του δικαιοπάροχου (άρθρο 10), και

ii) οι ρήτρες, που προβλέπουν τον αναγκαίο έλεγχο για την προάσπιση της ταυτότητας και της φήμης του δικτύου που συμβολίζεται με το διακριτικό τίτλο, όπως ιδίως συμβαίνει στην περίπτωση:

- της υποχρέωσης του δικαιοδόχου να χρησιμοποιεί τις εμπορικές μεθόδους που υποδεικνύονται από την Pronuptia καθώς επίσης την τεχνογνωσία και την πείρα της (άρθρο 4 πρώτη περίπτωση),

- της υποχρέωσης του δικαιοδόχου να εκμεταλλεύεται τα παραχωρούμενα δικαιώματα franchise σε κατάστημα που έχει διαρρυθμιστεί και διακοσμηθεί σύμφωνα με τις οδηγίες του δικαιοπάροχου (άρθρο 4 δεύτερη περίπτωση),

- της υποχρέωσης του δικαιοδόχου να έχει τη συγκατάθεση του δικαιοπάροχου όσον αφορά τη διαφήμιση στην περιοχή του (άρθρο 4 τρίτη περίπτωση). Πρέπει να διευκρινιστεί ότι ο έλεγχος του τελευταίου αφορά μόνο τη φύση της διαφήμισης με σκοπό να είναι σύμφωνη προς το κύρος του σήματος του δικτύου Pronuptia,

- της υποχρέωσης του δικαιοδόχου, λαμβανομένης υπόψη της φύσης και της ποιότητας των συγκεκριμένων προϊόντων (είδη μόδας) και με σκοπό την προάσπιση της ομοιογένειας της εικόνας του σήματος, να παραγγέλλει τα είδη που αποτελούν το βασικό αντικείμενο της σύμβασης franchise αποκλειστικά στον δικαιοπάροχο και στους προμηθευτές που υποδεικνύονται από αυτόν (άρθρο 8 πρώτο εδάφιο). Πρέπει να διευκρινιστεί ότι ο δικαιοδόχος μπορεί να αγοράζει τα εν λόγω είδη από οποιοδήποτε δικαιοδόχο του δικτύου της Pronuptia (άρθρο 8 ένατο εδάφιο), - του ποιοτικού ελέγχου a posteriori, που ο δικαιοπάροχος διατηρεί το δικαιώμα να πραγματοποιεί στα προϊόντα που δεν έχουν σχέση με το βασικό αντικείμενο της σύμβασης franchise, τα οποία ο δικαιοδόχος μπορεί να αγοράζει από τους προμηθευτές της επιλογής του και του δικαιώματος απαγόρευσης της εμπορίας τους εφόσον είναι επιβλαβή για το κύρος του εμπορικού σήματος, (άρθρο 8 τέταρτο και πέμπτο εδάφιο),

- της απαγόρευσης που επιβάλλεται στον δικαιοδόχο να διακόψει τη σύμβαση χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του δικαιοπάροχου (άρθρο 10).

(26) Εξάλλου, η εν λόγω σύμβαση-τύπος περιλαμβάνει άλλες ρήτρες οι οποίες, από το αντικείμενο, τη φύση ή το αποτέλεσμα τους, δεν εμπίπτουν στο άρθρο 85 παράγραφος 1. Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση:

- της απαγόρευσης που επιβάλλεται στον δικαιοδόχο να χρησιμοποιεί το σήμα και διακριτικό τίτλο, με άλλο τρόπο αντί να συνδυάζει αυτά με την εμπορική επωνυμία του, ακολουθούμενη από την μνεία «δικαιοδόχος franchise της Pronuptia de Paris» (άρθρο 2). Τούτο, στην πραγματικότητα, συνιστά διευκρίνηση του ίδιου του χαρακτήρα της σύμβασης franchise,

- της υποχρέωσης του δικαιοδόχου να καταβάλει στο δικαιοπάροχο ένα αρχικό κατ' αποκοπή ποσό σαν δικαίωμα καθώς και συνδρομή ποσοστού 4 έως 5 % επί του συνολικού κύκλου εργασιών των πωλήσεων, στους άμεσους καταναλωτές, που πραγματοποιήθηκαν από το κατάστημά του (άρθρο 5), επειδή το ποσό αυτό αποτελεί την αντιπαροχή για τα δικαιώματα που μεταβιβάζει και τις υπηρεσίες που προσφέρει ο δικαιοπάροχος. Πρέπει, εξάλλου, να σημειωθεί ότι δεν καταβάλλονται δικαιώματα για τα είδη που ο δικαιοδόχος πωλεί στους άλλους δικαιοδόχους του δικτύου της Pronuptia,

- της υποχρέωσης του δικαιοδόχου να συνεισφέρει το ποσό ανάλογο με την καταβαλλόμενη συνδρομή στη διαφήμιση και την προώθηση του σήματος Pronuptia (άρθρο 6). Στην πραγματικότητα, η υποχρέωση αυτή, ενώ περιορίζει την οικονομική ελευθερία του δικαιοδόχου όσον αφορά το ποσό που πρέπει να διαθέσει για τη διαφήμιση, τον τρόπο πραγματοποίησής της ή και τη σκοπομότητά της, δεν φαίνεται, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ότι είναι δυνατόν να περιορίσει αισθητά τον ανταγωνισμό στη σχετική αγορά,

- της ρήτρας, που αφορά τις ενδεικτικές τιμές που προτείνει ο δικαιοπάροχος και της ρήτρας που συνιστά στο δικαιοδόχο να μην υπερβαίνει τις τιμές που συνιστώνται από το δικαιοπάροχο στις εκστρατείες προώθησης των προϊόντων (άρθρο 9).

Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι, όσον αφορά τις ενδεικτικές τιμές, η Επιτροπή δεν διαπίστωσε την ύπαρξη εναρμονισμένης πρακτικής μεταξύ δικαιοπάροχου και δικαιοδόχων ή μεταξύ των δικαιοδόχων που, να αποβλέπει στην εφαρμογή των τιμών αυτών στην πράξη. Υπ' αυτές τιος συνθήκες, η απλή ανακοίνωση των ενδεικτικών τιμών από το δικαιοπάροχο δεν μπορεί να θεωρηθεί περιορισμός του ανταγωνισμού, όπως δέχτηκε το Δικαστήριο στην προαναφερθείσα απόφασή του (στοιχείο ε) του διατακτικού).

Οι διατυπώσεις σχετικά με τα πραγματικά περιστατικά καθώς και το συμπέρασμα σχετικά με τις ενδεικτικές τιμές ισχύουν, τηρουμένων των αναλογιών, ως προς τις τιμές που υποδεικνύονται από τον δικαιοπάροχο στις εκστρατείες προώθησης των προϊόντων και τις οποίες ο δικαιοδόχος δεν πρέπει να υπερβαίνει κατά σύσταση του δικαιοπάροχου δεδομένου ότι αυτή καθαυτή η υπόδειξη των τιμών δεν είναι δυνατόν να περιορίσει την ελευθερία του δικαιοπάροχου να καθορίζει τις τιμές του. Η Επιτροπή διατηρεί το δικαίωμα να παρέμβει σε περίπτωση που ο δικαιοπάροχος επιχειρήσει να περιορίσει την ελευθερία των δικαιοδόχων να καθορίζουν τις τιμές τους.

(27) Όπως δέχθηκε το Δικαστήριο (βλέπε σημείο 15), οι συμβάσεις franchise στον τομέα της διανομής διαφέρουν, λόγω της φύσης τους και του αμφοτεροβαρούς χαρακτήρα τους, τόσο από τις συμβάσεις αποκλειστικής διανομής όσο και από τις συμβάσεις με τις οποίες υλοποιείται ένα σύστημα επιλεκτικής διανομής.

Στο πλαίσιο αυτό, οι υποχρεώσεις που επιβάλλονται στους δικαιοδόχους:

- να καταβάλλουν μια ελάχιστη ετήσια συνδρομή (άρθρο 7),

- να προβαίνουν σε προσωρινές πραγγελίες που να αντιστοιχούν στο 50 % τουλάχιστον των προβλεπόμενων πωλήσεών τους βάσει των πωλήσεων του τελευταίου έτους (άρθρο 8 έβδομο εδάφιο),

- να διατηρούν ένα απόθεμα ειδών (άρθρο 8 όγδοο εδάφιο),

δεν μπορούν να αποτελούν, στη συγκεκριμένη περίπτωση, περιορισμούς του ανταγωνισμού κατά την έννοια του άρθρου 85 παράγραφος 1.

Στο πλαίσιο ενός συστήματος επιλεκτικής διανομής, παρόμοιες υποχρεώσεις θα ήταν δυνατόν να θεωρηθούν ότι νοθεύουν τον ανταγωνισμό εφόσον αποκλείουν από το δίκτυο τις εταιρείες να πληρούν τα ενιαία ποιοτικά κριτήρια επιλογής αλλά δεν είναι πρόθυμες να δεχτούν τέτοιες περαιτέρω υποχρεώσεις και εφόσον θα είχαν σαν αποτέλεσμα το ότι οι διανομείς θα ήσαν υποχρεωμένοι να προωθούν ορισμένα προϊόντα σε βάρος άλλων. Το ζήτημα, εντούτοις, είναι διαφορετικό όσον αφορά το σύστημα διανομής με συμβάσεις franchise της Pronuptia στην παρούσα υπόθεση. Πράγματι, ένα τέτοιο σύστημα χαρακτηρίζεται, ιδίως, από το γεγονός ότι ο δικαιοπάροχος χορηγεί στον δικαιοδόχο το αποκλειστικό δικαίωμα να χρησιμοποιεί τα εμπορικά σήματα και την εμπορική τεχνογνωσία του σε καθορισμένη γεωγραφική περιοχή καθώς και από το γεγονός ότι δικαιοπάροχος είναι ελεύθερος να επιλέξει τους δικαιοδόχους του. Ο αποκλεισμός οποιωνδήποτε άλλων από την περιοχή που παραχωρήθηκε στον δικαιοδόχο είναι, επομένως, συνέπεια που είναι συμφυής με αυτό καθαυτό το σύστημα franchise. Ομοίως, μπορεί να χαρακτηριστεί σαν εγγενής συνέπεια του συστήματος franchise το γεγονός ότι ο δικαιοδόχος, εξαιτίας της αποκλειστικής χρήσεως του σήματος του δικαιοπάροχου, το οποίο χαρακτηρίζει το κατάστημα πωλήσεως του δικαιοδόχου και εξαιτίας της απαγόρευσης του ανταγωνισμού που του επιβάλλεται, θα συγκεντρώσει τις προσπάθειες για την προώθηση των προϊόντων που αποτελούν το αντικείμενο της σύμβασης franchise. Υπό τις συνθήκες αυτές, οι εν λόγω επιβαλλόμενες υποχρεώσεις δεν μπορούν αυτές καθαυτές να επηρεάσουν την πραγματική ανταγωνιστική κατάσταση της αγοράς.

β) Ρήτρες που εμπίπτουν στο άρθρο 85 παράγραφος 1

(28) Όπως δέχθηκε το Δικαστήριο, αναφέρονται και σχετικά παραδείγματα (σημεία 23 και 24 της απόφασης και διατακτικό), οι ρήτρες που προβλέπουν κατανομή των αγορών μεταξύ δικαιοπάροχων και δικαιοδόχων η μεταξύ των δικαιοδόχων, αποτελούν περιορισμούς του ανταγωνισμού κατά την έννοια του άρθρου 85 παράγραφος 1. Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση:

- της ρήτρας με την οποία ο δικαιοπάροχος παρέχει στο δικαιοδόχο, σε ορισμένη γεωγραφική περιοχή, την αποκλειστική χρήση των διακριτικών σημάτων του άρθρου 1 πρώτο εδάφιο, και

- της υποχρέωσης του δικαιοδόχου να ασκεί την παραχωρηθείσα franchise αποκλειστικά στο κατάστημα που έχει επιλεγεί για το σκοπό αυτό (άρθρο 4 δεύτερη παράγραφος δεύτερη περίπτωση).

Στην πραγματικότητα, από τη συνδυασμένη εφαρμογή των ρητρών αυτών, κάθε δικαιοδόχος προστατεύεται από τον ανταγωνισμό που ασκείται εκ μέρους των άλλων δικαιοδόχων.

Εξάλλου, το γεγονός ότι η σύμβαση διευκρινίζει, (άρθρο 1 πέμπτο εδάφιο), ότι ο δικαιοπάροχος μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να πωλεί τα είδη του με αλληλογραφία στην περιοχή του δικαιοδόχου, με την προϋπόθεση να τον πιστώνει με 10 % του ποσού των πωλήσεών του, συνεπάγεται ότι, εκτός από τη συγκεκριμένη αυτή περίπτωση, ο δικαιοπάροχος δεν μπορεί να ασκεί τις εμπορικές του δραστηριτοτητες στην περιοχή που έχει παραχωρηθεί στους δικαιοδόχους του.

(29) Επιπλέον, το Δικαστήριο αποφάνθηκε, «ότι οι συμβάσεις franchise στον τομέα της διανομής,οι οποίες περιέχουν ρήτρες κατανομής των αγορών μεταξύ δικαιοπάροχου και δικαιοδόχου ή μεταξύ δικαιοδόχων είναιμ σε κάθε περίπτωση, δυνατόν να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών, ακόμη και αν έχουν συναφθεί μεταξύ επιχειρήσεων εγκατεστημένων στο ίδιο κράτος μέλος, στο μέτρο που εμποδίζουν τους δικαιοδόχους να εγκαταστηθούν σε ένα κράτος μέλος» (σημείο 26 της απόφασης).

Αυτό αληθεύει, ιδίως στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεδομένου ότι η Pronuptia κατέχει σημαντικό τμήμα της αγοράς των εν λόγω ειδών στη Γαλλία και το δίκτυο της καλύπτει πολλά κράτη μέλη (βλέπε σημεία 4 και 6).

(30) Υπό τις συνθήκες αυτές, οι ρήτρες που προαναφέρθηκαν (σημείο 28), αποτελούν περιορισμούς του ανταγωνισμού που εμπίπτουν στο άρθρο 85 παράγραφος 1, οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών.

Γ. Άρθρο 85 παράγραφος 3

(31) Σύμφωνα με το άρθρο 85 παράγραφος 3, οι διατάξεις του άρθρου 85 παράγραφος 1, μπορούν να κηρυχθούν ανεφάρμοστες σε κάθε συμφωνία ή κατηγορία συμφωνιών μεταξύ επιχειρήσεων οι οποίες συμβάλλουν στη βελτίωση της παραγωγής ή της διανομής των προϊόντων ή στην προώθηση της τεχνικής ή οικονομικής προόδου, εξασφαλίζοντας στους καταναλωτές δίκαιο τμήμα από το όφελος που προκύπτει, και η οποία:

α) δεν επιβάλλει στις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις περιορισμούς μη αναγκαίους για την επίτευξη των στόχων αυτών·

β) δεν παρέχει στις επιχειρήσεις αυτές τη δυνατότητα κατάργησης του ανταγωνισμού επί του σημαντικού τμήματος των σχετικών προϊόντων.

(32) Το Δικαστήριο έκρινε, ότι ο κανονισμός αριθ. 67/67/ΕΟΚ δεν εφαρμόζεται στις συμβάσεις franchise στον τομέα της διανομής όπως οι συμβάσεις που αποτελούν αντικείμενο της παρούσας υπόθεσης.

Αφού διαπίστωσε ότι οι συμβάσεις του είδους αυτού χαρακτηρίζονται από την παρουσία στοιχείων που τις διαφοροποιούν από τις συμβάσεις αποκλειστικής διανομής (βλέπε σημείο 15), το Δικαστήριο τονίζει ότι το άρθρο 2 του εν λόγω κανονισμού αφορά ρητά μόνο τις σμβάσεις αυτές και ότι το άρθρο αυτό δεν αναφέρονται μεταξύ των ρητρών, που μπορούν να επιβληθούν στους αποκλειστικούς αντιπροσώπους, ούτε η υποχρέωση καταβολής ετήσιας συνδρομής, ούτε οι ρήτρες που είναι αναγκαίες για την διαφύλαξη της ταυτότητας και της φήμης του δικτύου, ούτε οι υποχρεώσεις που αναλαμβάνει ο δικαιοπάροχος όσον αφορά την τεχνογνωσία και τη βοήθεια που παρέχει στο δικαιοδόχο. Η συγκεκριμένη σύμβαση-τύπος, λόγω της φύσης της και του περιοχομένου της, δεν μπορεί να τύχει της απαλλαγής που προβλέπεται από τον κανονισμό αριθ. 67/67/ΕΟΚ.

(33) Ο κανονισμός αριθ. 67/67/ΕΟΚ έχει παύσει να ισχύει από την 1η Ιουλίου 1983. Από την ημερομηνία αυτή έχει αρχίσει να ισχύει ο νέος κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 1983/83 της Επιτροπής (1) σχετικά με την απαλλαγή κατά κατηγορίες των συμφωνιών αποκλειστικής διανομής. Το περιεχόμενο του κανονισμού αυτού επιβεβαιώνει ότι τα παραπάνω επιχειρήματα του Δικαστηρίου μπορούν επίσης να προβληθούν, κατά περίπτωση, για τη μη εφαρμογή του εν λόγω κανονισμού στις συμβάσεις, όπως είναι η συγκεκριμένη περίπτωση. Πράγματι, ο νέος κανονισμός (ΕΟΚ)

αριθ. 1983/83 -όπως άλλωστε, ο κανονισμός αριθ. 67/67/ΕΟΚ- αφορά μόνο τις συμβάσεις αποκλειστικής διανομής και δεν καλύπτει καμία από τις προαναφερθείσες ρήτρες που χαρακτηρίζουν τις συμβάσεις franchise στον τομέα της διανομής. Υφίσταται λοιπόν περίπτωση να εξετασθεί αν η υπό εξέταση σύμβαση-τύπος μπορεί να τύχει ατομικής απαλλαγής κατ' εφαρμογή του άρθρου 85 παράγραφος 3.

(34) Η σύμβαση-τύπος για την παραχώρηση franchise που διέπει το δίκτυο διανομής της Pronuptia συμβάλλει, με τη συνδυαζόμενη εφαρμογή του συνόλου των διατάξεων της,στη βελτίωση της παραγωγής και της διανομής των συγκεκριμένων προϊόντων. Πράγματι επιτρέπει:

- στον δικαιοπάροχο να επεκτείνει το δίκτυο εμπορίας του χωρίς να είναι υποχρεωμένος να προβεί σε επενδύσεις τις οποίες, λαμβανομένου υπόψη του μικρού οικονομικού του μέγεθους, δεν θα ήταν σε θέση να πραγματοποιήσει, ή τουλάχιστον όχι σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, προκειμένου να δημιουργήσει τα καταστήματα πωλήσεως. Οι υποψήφιοι δικαιοδόχοι είναι αυτοί που αναλαμβάνουν τις αναγκαίες επενδύσεις για την εγκατάσταση νέων καταστημάτων πώλησης αποκτώντας, για αντάλλαγμα, όχι μόνο το δικαίωμα να χρησιμοποιούν και να επωφελούνται από τη φήμη των διακριτικών σημείων του δικαιοπάροχου αλλά και την εμπειρία, την εμπορική τεχνογνωσία και την τεχνική των πωλήσεών του που επιτρέπουν, με τα λιγότερα δυνατά έξοδα, το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό πελατών. Η εν λόγω σύμβαση αποτελεί, στη συγκεκριμένη περίπτωση, το σημείο σύμπτωσης των αμοιβαίων συμπληρωματικών συμφερόντων του δικαιοπάροχου και του δικαιοδόχου, υλοποιούμενη δε, επιτρέπει την πρόσβαση στην αγορά σε νέους ανταγωνιστές και την εντατικοποίηση με τον τρόπο αυτόν του ανταγωνισμού μεταξύ των διαφόρων εμπορικών σημάτων, συγχρόνως δε, ενισχύει τον ανταγωνισμό ως προς τις επιχειρήσεις διανομής μέσω υποκαταστημάτων,

- στο δικαιοπάροχο να θέτει στη διάθεση των καταναλωτών σύστημα ομοιόμορφης διανομής, όσον αφορά τις χρησιμοποιούμενες εμπορικές μεθόδους και την ποικιλία των προϊόντων που διατίθενται,

- στο δικαιοπάροχο, λαμβανομένων υπόψη των άμεσων και στενών δεσμών που έχουν με τους δικαιοδόχους του, να ενημερώνονται από τους τελευταίους μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, για τις αλλαγές των συνηθειών και των προτιμήσεων των καταναλωτών, ώστε να μπορεί να λάβει υπόψη τα εν λόγω στοιχεία κατά τον προγραμματισμό της παραγωγής,

- στο δικαιοδόχο, ο οποίος χάρη στο συνδυασμό των ρητρών που αναφέρονται στο σημείο 28 διαθέτει την αποκλειστικότητα στην περιοχή που του παραχωρείται να συγκεντρώνει σε αυτή τις προσπάθειές του για την πώληση των προϊόντων, ακολουθώντας μια περισσότερο δραστήρια πολιτική έναντι των πιθανών καταναλωτών χωρίς, ωστόσο, να εμποδιζει τους τελευταίους να αγοράζουν τα εν λόγω προϊόντα έξω από την εν λόγω περιοχή και τους δικαιοδόχους να αγοράζουν και να πωλούν ελεύθερα μεταξύ τους τα προϊόντα αυτά,

- στο δικαιοδόχο, χάρη στην εν λόγω αποκλειστικότητα στην περιοχή του και την άμεση εποπτεία που διαθέτει επί της αγοράς, να καταρτίζει προγράμματα πωλήσεων τα οποία επιτρέπουν, κατά συνέπεια, στο δικαιοπάροχο να προσαρμόσει το πρόγραμμα παραγωγής του, ώστε να εξασφαλίζεται ο εφοδιασμός της αγοράς με τα εν λόγω προϊόντα.

(35) Η σύμβαση-τύπος που διέπει το δίκτυο διανομής Pronuptia εξασφαλίζει στους καταναλωτές δίκαιο τμήμα από το όφελος που προκύπτει από τις βελτιώσεις αυτές της παραγωγής και της διανομής των προϊόντων.

Πράγματι, μπορεί να γίνει δεκτό ότι οι καταναλωτές επωφελούνται από τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει γι' αυτούς ένα συνεκτικό δίκτυο διανομής, το οποίο τους εξασφαλίζει την ποιοτική ομοιομορφία των προϊόντων καθώς και τη θέση στη διάθεσή τους πλήρους σειράς προϊόντων και ανάλογων συμπληρωμάτων που έχουν σχέση με το αντικείμενο της σύμβασης franchise. Οι καταναλωτές επωφελούνται επίσης από το ενδιαφέρον του διανομέα, ως ανεξάρτητου εμπόρου, που ενδιαφέρεται προσωπικά και άμεσα για την καλύτερη δυνατή πορεία της επιχείρησής του, της οποίας αυτός μόνος του φέρει τους οικονομικούς κινδύνους, για την φροντίδα, τη βοήθεια και την επιμελή εξυπηρέτηση των πελατών. Εξάλλου, οι καταναλωτές επωφελούνται άμεσα από τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από τον συνεχή εφοδιασμό με προϊόντα που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της μόδας και, συνεπώς, της αγοράς. Τέλος, μπορεί να γίνει δεκτό ότι ο μεγάλος βαθμός ανταγωνισμού που υπάρχει στον εν λόγω τομέα (βλέπε σημείο 9) και η ελευθερία που διαθέτουν οι καταναλωτές να αγοράζουν τα προϊόντα από οποιοδήποτε κατάστημα του δικτύου, αποτελούν στοιχεία που είναι δυνατόν να οδηγήσουν τους δικαιοδόχους να μεταφέρουν στους καταναλωτές σημαντικό μέρος των πλεονεκτημάτων που προκύπτουν από την ορθολογική οργάνωση της παραγωγής και της διανομής. Επιπλέον οι καταναλωτές είναι σε θέση να αντιλαμβάνονται ότι διαπραγματεύονται με ανεξάρτητους εμπορευόμενους, (βλέπε παράγραφο 11 τρίτη περίπτωση), από τους οποίους μπορούν να ζητήσουν ευθύνες ατομικά.

(36) Επιλέον, η σύμβαση-τύπος της Pronuptia περιέχει μόνο τους αναγκαίους περιορισμούς για την επίτευξη των προαναφερομένων βελτιώσεων. Πράγματι, οι περιοριστικές ρήτρες που αναφέρονται στο σημείο 28 και οι οποίες εξασφαλίζουν στο δικαιοδόχο την αποκλειστικότητα στην περιοχή του μπορούν να θεωρηθούν, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ως αναγκαίες επειδή κανένας υποψήφιος δικαιοδόχος δεν θα ήταν, κατά τα φαινόμενα, έτοιμος να πραγματοποιήσει τις αναγκαίες επινδύσεις και να καταβάλει ένα σημαντικό αρχικό κατ' αποκοπή ποσό για την ένταξή του σ' ένα τέτοιο σύστημα παραχώρησης franchise, αν ήταν δυνατόν να προστατεύεται κατά κάποιο τρόπο μέσα στην περιοχή του, από τον ανταγωνισμό των άλλων δικαιοδόχων και του ιδίου του δικαιοπάροχου. Πρέπει να υπενθυμιστεί ότι οι δικαιοδόχοι είναι τελείως ελεύθεροι να αγοράζουν και να πωλούν μεταξύ τους τα εν λόγω προϊόντα.

(37) Η σύμβαση-τύπος της Pronuptia και το σύστημα οργάνωσης που προκύπτει από την εφαρμογής της, δεν φαίνεται να είναι δυνατόν να δώσουν στις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις τη δυνατότητα να καταργήσουν τον ανταγωνισμό όσον αφορά σημαντικό τμήμα των εν λόγω προϊόντων. Πράγματι, όπως ήδη διαπιστώθηκε (βλέπε σημείο 9), στα κράτη μέλη ασκούν τις ίδιες εμπορικές δραστηριότητες πολλοί κατασκευαστές οι οποιοί, κανονικά, δεν χρησιμοποιούν το σύστημα franchise για την πώληση των προϊόντων τους, καθώς και άλλοι εμπορικοί φορείς που είναι σε θέση να ανταγωνιστούν τα προϊόντα της Pronuptia.

Εξάλλου, οι δικαιοδόχοι βρίσκονται σε ανταγωνισμό μεταξύ τους επειδή επιτρέπεται σ' αυτούς να πωλούν σε οποιοδήποτε καταναλωτή που κατοικεί στο εσωτερικό ή έξω από την περιοχή που τους έχει παραχωρηθεί, καθώς και σε οποιοδήποτε άλλο δικαιοδόχο. Επιπλέον, είναι εντελώς ελεύθεροι να καθορίζουν τις τιμές των πωλήσεών τους.

(38) Συνεπώς, στη συγκεκριμένη περίπτωση, πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή του άρθρου 85 παράγραφος 3.

Γ. Άρθρα 6 και 8 του κανονισμού αριθ. 17

(39) Σύμφωνα με το άρθρο 6 του κανονισμού αριθ. 17, όταν η Επιτροπή εκδίδει μια απόφαση εφαρμογής του άρθρου 85 παράγραφος 3, αναφέρει την ημερομηνία από την οποία η απόφασή της αρχίζει να ισχύει, και η οποία δεν μπορεί να είναι προγενέστερη της ημέρας της κοινοποίησης.

(40) Σύμφωνα με το άρθρο 8 του κανονισμού αριθ. 17, η απόφαση εφαρμογής του άρθρου 85 παράγραφος 3 χορηγείται για καθορισμένο χρονικό διάστημα.

(41) Η σύμβαση-τύπος franchise στον τομέα της διανομής που κοινοποιήθηκε, όπως εφαρμόζεται, πληροί τους όρους του άρθρου 85 παράγραφος 3. Συνεπώς, η απόφαση απαλλαγής αρχίζει να ισχύει από την ημέρα της κοινοποίησης δηλαδή από τις 22 Απριλίου 1983. Η απαλλαγή αυτή μπορεί να χορηγηθεί για περίοδο οκτώ ετών. Η περίοδος αυτή είναι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, δικαιολογημένη λαμβανομένης υπόψη της πενταετούς διάρκειας ισχύος της σύμβασης-τύπος σε συνδυασμό με την ημερομηνία κατά την οποία η παρούσα απόφαση παράγει αποτέλεσμα,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

Σύμφωνα με το άρθρο 85 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΟΚ, οι διατάξεις του άρθρου 85 παράγραφος 1 κηρύσσονται ανεφάρμοστες, για την περίοδο από 22 Απριλίου 1983 μέχρι 21 Απριλίου 1991, στη σύμβαση-τύπος για την παραχώρηση franchise στον τομέα της διανομής που η Pronuptia προτείνει προς υπογραφή στους δικαιοδόχους της στην ΕΟΚ.

Άρθρο 2

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στην επιχείρηση:

SA Pronuptia de Paris, 8, Place de l'Opera, F-75009 Paris.

Βρυξέλλες, 17 Δεκεμβρίου 1986.

Για την Επιτροπή

Peter SUTHERLAND

Μέλος της Επιτροπής

(1) ΕΕ αριθ. 173 της 30. 6. 1983, σ. 1.