13.7.2018

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 247/22

---

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Διεύρυνση: Συμπερίληψη των τοπικών και των περιφερειακών αρχών των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στις μακροπεριφερειακές, διασυνοριακές και άλλες πρωτοβουλίες διακρατικής συνεργασίας της ΕΕ»

(2018/C 247/05)

Γενικός εισηγητής: ο κ. Franz SCHAUSBERGER (AT/EPP), Εκπρόσωπος του ομόσπονδου κράτους του Σάλτσμπουργκ στην Επιτροπή των Περιφερειών Έγγραφο αναφοράς: COM(2018) 65 final

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Γενικές παρατηρήσεις

1.

εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Βουλγαρική Προεδρία έχει δώσει προτεραιότητα στα Δυτικά Βαλκάνια και έχει ζητήσει τη συνδρομή της ΕτΠ στο θέμα αυτό·

2.

επικροτεί και στηρίζει τη στρατηγική που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 6 Φεβρουαρίου 2018 με τίτλο Μια αξιόπιστη προοπτική διεύρυνσης για τα Δυτικά Βαλκάνια και ενισχυμένη δέσμευση της ΕΕ απέναντί τους·

3.

είναι πεπεισμένη, όπως και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ότι οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων αποτελούν μέρος της Ευρώπης και έχουν κοινή ευρωπαϊκή κληρονομιά, ιστορία και μέλλον, καθώς και ότι μια αξιόπιστη προοπτική προσχώρησης συνιστά βασικό παράγοντα για τον μετασχηματισμό της περιοχής και, ως εκ τούτου, για την ασφάλεια, την ευμάρεια, την κοινωνική ευημερία, τη συμφιλίωση και τη σταθερότητα·

4.

επιδοκιμάζει την προοπτική της Σερβίας και του Μαυροβουνίου να επιτύχουν την ένταξή τους στην ΕΕ μέχρι το 2025, της Αλβανίας και της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας να ξεκινήσουν ενταξιακές διαπραγματεύσεις, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης να λάβει το καθεστώς υποψήφιας χώρας και του Κοσσυφοπεδίου (1) να σημειώσει πρόοδο στην ευρωπαϊκή του πορεία με την εφαρμογή της Συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (ΣΣΣ)·

5.

παράλληλα, υποστηρίζει σθεναρά τη σαφή διαπίστωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι αυτές οι προοπτικές θα επιτευχθούν μόνο εάν οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων εκπληρώσουν όλα τα σχετικά κριτήρια και τους όρους, ιδίως όσον αφορά την ενίσχυση της δημοκρατίας τους, και εάν εφαρμοστούν όλες οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις κυρίως στους τομείς του κράτους δικαίου, του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων, της ανταγωνιστικότητας, της περιφερειακής συνεργασίας και της συμφιλίωσης. Επίσης, βασική προϋπόθεση είναι να μην υπάρξουν πολιτικές εξαιρέσεις, ενώ οι όροι δεν επιτρέπεται να τροποποιηθούν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας·

6.

επικροτεί την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ενισχύσει σημαντικά τη στήριξή της στη διαδικασία μετασχηματισμού των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, μεταξύ άλλων, μέσω της σταδιακής αύξησης του μηχανισμού προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ) μέχρι το 2020, με βάση συγκεκριμένο σχέδιο δράσης το οποίο περιλαμβάνει έξι εμβληματικές πρωτοβουλίες·

7.

θεωρεί ότι η στρατηγική διεύρυνσης της ΕΕ για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων πρέπει να αποτελέσει μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής ενδυνάμωσης της Ένωσης έως το 2025, δεδομένου ότι η Ένωση πρέπει να ισχυροποιηθεί και να σταθεροποιηθεί ακόμη περισσότερο, προτού διευρυνθεί, και τα 27 κράτη μέλη και οι λαοί τους πρέπει να πεισθούν για την προστιθέμενη αξία αυτής της διεύρυνσης της ΕΕ·

8.

εκφράζει την ικανοποίησή της για την ανανεωμένη δέσμευση που επισήμως ανέλαβαν οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων στη διάσκεψη κορυφής της Τεργέστης το 2017 να αλληλοϋποστηρίζονται κατά την πορεία τους προς την ΕΕ, να μεριμνούν για την επίλυση των πολιτικών τους διαφορών μέσω των δημοκρατικών τους θεσμικών οργάνων, καθώς και να ενισχύουν τον πολιτικό διάλογο. Και αυτό γιατί η οικοδόμηση σχέσεων καλής γειτονίας είναι ζητούμενο καίριας σημασίας στην πορεία τους προς την ένταξή τους στην ΕΕ·

9.

υπενθυμίζει τις πολυάριθμες γνωμοδοτήσεις της, στις οποίες τονίζεται επανειλημμένα με σαφήνεια, ότι οι περιφερειακοί και οι τοπικοί εκπρόσωποι θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, καθώς και ότι τα πρότυπα της ΕΕ και οι βέλτιστες πρακτικές πρέπει να εφαρμοστούν κατά τη διαδικασία διεύρυνσης, σε περιφερειακό και σε τοπικό επίπεδο, σε όσο το δυνατό πρωϊμότερο στάδιο. Μόνον έτσι θα αποκτηθούν δεόντως και εγκαίρως οι απαραίτητες γνώσεις στα υποεθνικά επίπεδα για τα μελλοντικά καθήκοντα και τις ευθύνες του κεκτημένου της ΕΕ·

10.

επικροτεί τόσο το θεματολόγιο συνδεσιμότητας που ενέκρινε η ΕΕ όσο και τις άλλες περιφερειακές πρωτοβουλίες, π.χ. τη Διαδικασία του Βερολίνου, και προτείνει να ενσωματωθούν άμεσα οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές των χωρών της διεύρυνσης και να συμπεριληφθούν στη διαδικασία εφαρμογής οι εμπειρίες των νεότερων κρατών μελών, κυρίως στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας, της ψηφιακής ανάπτυξης, της εκπαίδευσης και της νεολαίας·

11.

ζητεί να προβλεφθούν ειδικές ρυθμίσεις και αμετάκλητες δεσμεύσεις που θα ισχύουν έτσι ώστε τα νέα κράτη μέλη να μην είναι σε θέση να εμποδίζουν την προσχώρηση άλλων υποψηφίων χωρών από τα Δυτικά Βαλκάνια·

Η σημασία των υποεθνικών επιπέδων στη διαδικασία διεύρυνσης

12.

επισημαίνει με ανησυχία ότι η δημόσια διοίκηση σε όλα τα κυβερνητικά επίπεδα, ιδίως της τοπικής αυτοδιοίκησης, εξακολουθεί να παρουσιάζει αδυναμίες στις περισσότερες χώρες των Βαλκανίων, με περιορισμένες διοικητικές ικανότητες, υψηλό βαθμό πολιτικοποίησης και διαφθοράς, καθώς και έλλειψη διαφάνειας και κακή χρηματοδότηση·

13.

εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι πρέπει να ενισχυθεί η λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, μεταξύ άλλων με σταθερές εκλογικές διαδικασίες και εύρυθμη λειτουργία των περιφερειακών συνελεύσεων και των δημοτικών συμβουλίων, συμπεριλαμβανομένου ενός εποικοδομητικού και βιώσιμου διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών·

14.

ζητεί την κατάρτιση και την υλοποίηση προγραμμάτων για όλες τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων με στόχο τη μεταρρύθμιση, τη βελτίωση της ποιότητας και της υποχρέωσης λογοδοσίας της διοίκησης, ιδίως όσον αφορά τα διαφανή δημόσια οικονομικά, καθώς και την ανάπτυξη και εφαρμογή στρατηγικών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, καλύτερων υπηρεσιών για τους πολίτες και τη θέσπιση νέων νόμων σχετικά με την κοινή διοικητική διαδικασία, μια ισορροπημένη και δίκαιη νομοθεσία για τις αποδοχές στη δημόσια διοίκηση και για τους υπαλλήλους των περιφερειακών και των κοινοτικών αρχών, καθώς και διαφανείς διαδικασίες πρόσληψης και απόλυσης·

15.

επισημαίνει ότι με την ψήφιση νέων νόμων για τη μεταρρύθμιση των τοπικών αρχών στις περισσότερες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, θεωρεί, ωστόσο, ότι χρειάζεται ακόμη να καταβληθούν σημαντικές προσπάθειες και να μεταφερθούν οι αναγκαίοι οικονομικοί πόροι για να ενισχυθεί η διοικητική ικανότητα των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, έτσι ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις διευρυμένες τους αρμοδιότητες τόσο κατά την προπαρασκευή τους για την προσχώρηση όσο και εκ των υστέρων προς όφελος των κατοίκων τους·

16.

αναδεικνύει ως θετικό παράδειγμα τη λήψη απόφασης για τον νόμο στη Σερβία που αφορά τη δημόσια διοίκηση στο επίπεδο της Αυτόνομης Επαρχίας της Βοϊβοδίνας αλλά και σε τοπικό επίπεδο, επισημαίνει, ωστόσο, ότι ο νόμος για τους πόρους αυτής της Αυτόνομης Επαρχίας — όπως ορίζεται στο Σύνταγμα — δεν έχει ακόμη εγκριθεί·

17.

θεωρεί θετικό το γεγονός ότι σε πολλές χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, ιδίως στην Αλβανία, αποφασίστηκαν και εφαρμόστηκαν τοπικές εδαφικές μεταρρυθμίσεις με τη μεταβίβαση νέων αρμοδιοτήτων στους δήμους, μολονότι η οικονομική και η διοικητική ενοποίηση των νεοσυσταθέντων δήμων ακολουθεί βραδύ ρυθμό·

18.

θεωρεί ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι, στη στρατηγική διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα Δυτικά Βαλκάνια, ζητείται ρητά η κατά την έννοια της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης δίκαιη εξισορρόπηση μεταξύ των κεντρικών, των περιφερειακών και των τοπικών κυβερνήσεων, δεδομένου ότι η περιφερειακή και η τοπική διάσταση της διακυβέρνησης εξακολουθεί να απουσιάζει από τον στρατηγικό και τον επιχειρησιακό σχεδιασμό για τη διεύρυνση της ΕΕ, στις χώρες της διεύρυνσης των Δυτικών Βαλκανίων·

19.

θεωρεί απολύτως αναγκαία μια προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή (bottom-up approach) για την έγκαιρη επίτευξη της περαιτέρω ολοκλήρωσης της ΕΕ με την ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων·

20.

διαπιστώνει με ικανοποίηση ότι, κυρίως σε τοπικό επίπεδο, έχει εντατικοποιηθεί στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων η διακρατική συνεργασία με την ανταλλαγή εμπειριών, τη μεταφορά τεχνογνωσίας, τη μεταφορά παραδειγμάτων «βέλτιστων πρακτικών» και τη θέσπιση νέων μεθόδων και προσεγγίσεων. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να τονιστούν ιδιαίτερα οι δραστηριότητες και οι πρωτοβουλίες των ενώσεων κοινοτήτων και περιφερειών και οργανώσεων, όπως η ευρωπεριφέρεια Αδριατικής — Ιονίου και το περιφερειακό δίκτυο ΔΕΤΑΝΕ (Δίκτυο των Ενώσεων των Τοπικών Αρχών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης-NALAS/Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe), που θα πρέπει να ενισχυθούν και να προωθηθούν περαιτέρω σε ευρωπαϊκό επίπεδο·

21.

εκφράζει τη δυσαρέσκειά της τόσο για το γεγονός ότι, μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει καμία ολοκληρωμένη και βιώσιμη πλατφόρμα για τη συνεργασία σε τοπικό επίπεδο και καμία στενή διασύνδεση με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, προκειμένου να στηριχθεί η εφαρμογή των προτύπων της ΕΕ και να εφαρμοστεί το κοινοτικό κεκτημένο σε τοπικό επίπεδο, όσο και για το ότι οι υφιστάμενες, θετικές πρωτοβουλίες συνεργασίας όπως το Συμβούλιο Περιφερειακής Συνεργασίας (ΣΠΕ — Regional Cooperation Council/RCC), η Περιφερειακή Σχολή Δημόσιας Διοίκησης (ReSPA/Regional School of Public Administration) (2) και η Διαδικασία του Βερολίνου επικεντρώνονται πρωτίστως στο επίπεδο των κεντρικών κυβερνήσεων και δεν λαμβάνουν υπόψη το περιφερειακό και το τοπικό επίπεδο·

Αποκέντρωση και δημοκρατία

22.

εκφράζει την απογοήτευσή της για το ότι η ανάπτυξη στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων χαρακτηριζόταν την τελευταία δεκαετία από πάγωμα των μεταρρυθμίσεων, ανυπομονησία και μεγαλύτερο σκεπτικισμό έναντι της ιδιότητας του μέλους στην ΕΕ, καθώς και από ενδείξεις για αυξανόμενη αστάθεια, διαφθορά, εθνικισμό και ακραία πολιτικοποίηση των κρατικών θεσμών και των δημόσιων διοικήσεων, παράγοντας που είχε, εν μέρει, ως αποτέλεσμα τη στροφή προς αυταρχικότερες μορφές διακυβέρνησης και συγκεντρωτισμού·

23.

υπενθυμίζει, ιδίως όσον αφορά τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, πόσο σημαντικός είναι ο καλός συντονισμός μεταξύ όλων των επιπέδων διακυβέρνησης και διοίκησης για τη λειτουργία της χώρας, την αποτελεσματική εφαρμογή του προγράμματος μεταρρυθμίσεων, την κινητικότητα, καθώς και τη δημιουργία ενιαίου οικονομικού χώρου και επικροτεί το γεγονός ότι όλα τα επίπεδα συνομολόγησαν, εν τω μεταξύ, να απαντηθεί στο σύνολό του το ερωτηματολόγιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής·

24.

επισημαίνει ότι οι εκλογικοί νόμοι για τη διενέργεια τοπικών και περιφερειακών εκλογών στα Δυτικά Βαλκάνια πληρούν, σε μεγάλο βαθμό, τα ευρωπαϊκά πρότυπα και ότι οι εκλογές σε τοπικό επίπεδο διεξάγονται, ως επί το πλείστον, με ηρεμία και τάξη, αλλά ότι εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές αδυναμίες εξαιτίας της έλλειψης αμεροληψίας και της πολιτικοποίησης των εκλογικών αρχών, σε ό,τι αφορά τη διαφάνεια της χρηματοδότησης των προεκλογικών εκστρατειών, τη διαδικασία καταγραφής και τη διευθέτηση των εκλογικών διαφορών·

25.

είναι πεπεισμένη ότι η αποκέντρωση, ως πυλώνας της διαδικασίας δημοκρατικής μεταρρύθμισης, είναι καθοριστικής σημασίας για την κοινωνική συνοχή, τη σταθερότητα και την ειρήνη, καθώς και για τη συμφιλίωση στα Δυτικά Βαλκάνια και, επομένως, για το μέλλον της Ευρώπης·

26.

αναγνωρίζει ότι, όσον αφορά την απολύτως απαραίτητη ενίσχυση της ορθώς νοούμενης αποκέντρωσης, θα πρέπει να δοθεί προσοχή ώστε να μην επιδεινωθούν οι εθνοτικές διαιρέσεις και εντάσεις·

27.

είναι πεπεισμένη ότι η αποπολιτικοποίηση της δημόσιας διοίκησης αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης μεταξύ της δημόσιας διοίκησης και των πολιτών σε περιφερειακό και σε τοπικό επίπεδο·

Κράτος δικαίου, θεμελιώδη δικαιώματα και καταπολέμηση της διαφθοράς σε περιφερειακό και σε τοπικό επίπεδο στα Δυτικά Βαλκάνια

28.

εκφράζει τη δυσαρέσκειά της για το γεγονός ότι, μετά από πολλά έτη δέσμευσης της ΕΕ, οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων εξακολουθούν να διατηρούν, στα επίπεδα των γενικών κυβερνητικών, περιφερειακών και τοπικών κυβερνήσεων και των δημόσιων διοικήσεων, στενούς δεσμούς με το οργανωμένο έγκλημα και τη διαφθορά, ενώ επικρατούν ισχυρές αλληλεξαρτήσεις δημόσιων και ιδιωτικών συμφερόντων·

29.

συνιστά, ως εκ τούτου, να ενισχυθούν σημαντικά οι εξειδικευμένες εισαγγελικές δομές για την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος και τα δικαστικά όργανα, με στόχο την εξάλειψη παρανόμως κτηθέντων περιουσιακών στοιχείων, την απώλεια δημόσιων αξιωμάτων, αυστηρότερες διατάξεις για αξιωματούχους και προσβάσιμους μηχανισμούς πληροφόρησης και υποβολής καταγγελιών για τους πολίτες·

30.

τονίζει, συνεπώς, ότι όχι μόνο πρέπει να βελτιωθεί σημαντικά και να διασφαλιστεί, σε εθνικό επίπεδο, η ανεξαρτησία, η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα της δικαιοδοσίας, αλλά επίσης στις περιφερειακές και τις τοπικές διοικήσεις, ιδιαίτερα όσον αφορά τις δημόσιες προμήθειες, απαιτείται απόλυτη διαφάνεια. Επικροτεί, εξάλλου, θετικά παραδείγματα, όπως η ίδρυση της υπηρεσίας καταπολέμησης της διαφθοράς και η εκπόνηση συναφών σχεδίων δράσης σε όλους σχεδόν τους δήμους του Μαυροβουνίου, καθώς και τις υπό εξέλιξη προσπάθειες που καταβάλλονται στην Αλβανία·

31.

αναμένει από τις ενδιαφερόμενες χώρες να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την οικοδόμηση του κράτους δικαίου και της δικαιοσύνης, τη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, της ελευθερίας και της ασφάλειας, καθώς και την καθιέρωση της προστασίας των μειονοτήτων (ιδίως των Ρομά —η κοινωνική ένταξη των οποίων πρέπει να προαχθεί πιο δραστικά— και των ΛΟΑΔΜ) και της ισότητας των φύλων (μη εξαιρουμένης της αντιμετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας). Στο πλαίσιο αυτό, χαιρετίζει το γεγονός ότι η Σερβία αποτελεί την πρώτη υποψήφια χώρα που εισήγαγε τον δείκτη ισότητας των φύλων που ισχύει στην ΕΕ·

32.

έχει υψηλές προσδοκίες από τη Βουλγαρική Προεδρία ότι θα κατορθώσει να κινητοποιήσει ταχέως όλους τους πολιτικούς παράγοντες της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης προς μια κοινή λύση όσον αφορά την επίτευξη μιας συνταγματικής εκλογικής μεταρρύθμισης για τις εκλογές του Οκτωβρίου 2018. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι διατάξεις που απορρέουν από το γεγονός ότι οι τρεις εθνοτικές ομάδες της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης έχουν καταστατικό χαρακτήρα και είναι ισότιμες. Αυτό σημαίνει επίσης ότι οι αποφάσεις Sejdić-Finci, Zornić και Pilav του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πρέπει να εφαρμοστούν, έτσι ώστε Εβραίοι, Ρομά και εκπρόσωποι άλλων εθνικών μειονοτήτων να μπορούν επίσης να θέσουν υποψηφιότητα για την προεδρία και την εθνοσυνέλευση της ομοσπονδίας και να καταστεί έτσι και πάλι δυνατή η διενέργεια στο Μόσταρ δημοτικών και κοινοτικών εκλογών ύστερα από επτά και πλέον έτη·

33.

επισημαίνει τη σημασία της ελευθερίας της έκφρασης και της ελευθερίας του Τύπου με δημοκρατικό πολιτικό πνεύμα, προκειμένου να διασφαλιστεί η πολυφωνία μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Το θέμα είναι επίσης οι ενοχλητικές πιέσεις στους δημοσιογράφους και στην ενημέρωση που αυτοί παρέχουν λόγω του αδιαφανούς ιδιοκτησιακού καθεστώτος των μέσων ενημέρωσης·

34.

επισημαίνει ότι ένα ευρωπαϊκό δημοκρατικό πνεύμα προϋποθέτει μια παραδειγματική συμπεριφορά των υπεύθυνων χάραξης πολιτικής σε όλα τα πολιτικά επίπεδα, όπως απουσία συγκρούσεων και προκλητικών στάσεων, αποφυγή ριζοσπαστικής και εθνικιστικής ρητορείας και ενεργειών, ευαισθησία ως προς τις ανάγκες των ευάλωτων και μειονεκτουσών ομάδων, συνεκτίμηση της κατάστασης των εθνικών, γλωσσικών ή θρησκευτικών μειονοτήτων καθώς και επίδειξη σεβασμού προς όλους ανεξαρτήτως χρώματος επιδερμίδας, σεξουαλικού προσανατολισμού ή φύλου·

35.

καλεί τους πολιτικούς υπευθύνους να αποφεύγουν και να καταδικάζουν οτιδήποτε μπορεί να τροφοδοτήσει τις διεθνικές εντάσεις, καθώς και να καταπολεμούν με ενεργό τρόπο την εθνικιστική ρητορική και την εξύμνηση των εγκληματιών πολέμου και του ρατσισμού, την ξενοφοβία, τον εξτρεμισμό, τη ριζοσπαστικοποίηση και την τρομοκρατία και να αναλάβουν δράσεις πρόληψης μεταξύ των νέων·

Διασυνοριακή περιφερειακή και τοπική συνεργασία

36.

εντοπίζει στην περιφερειακή συνεργασία και στις σχέσεις καλής γειτονίας μεταξύ των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ευρωπαϊκή πρόοδο και νέες οικονομικές ευκαιρίες·

37.

προωθεί κάθε πρωτοβουλία για την ενίσχυση των αμοιβαίων σχέσεων των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων και των διασυνοριακών συνεργασιών σε περιφερειακό και σε τοπικό επίπεδο, καθώς και των προγραμμάτων εταιρικής σχέσης και του προγράμματος TAIEX και παρέχει την υποστήριξή της στην ενδεχόμενη συμμετοχή των υποψήφιων προς προσχώρηση χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στο δίκτυο των ΕΟΕΣ (Ευρωπαϊκοί Όμιλοι Εδαφικής Συνεργασίας)·

38.

διασαφηνίζει ότι οι διασυνοριακές, διμερείς διαφορές πρέπει να επιλύονται άμεσα από τους υπευθύνους των ενδιαφερομένων χωρών και ότι πρέπει να υπόκεινται ανεπιφύλακτα σε μια δεσμευτική, οριστική διεθνή δικαστική απόφαση ή διαμεσολάβηση. Υπό αυτό το πρίσμα, εκφράζει την απογοήτευσή της για τη συνεχιζόμενη διαμάχη μεταξύ της Σλοβενίας και της Κροατίας με θέμα τα διεθνή ύδατα του Κόλπου του Πιράν, η οποία εξελίχθηκε σε εσωτερικό πρόβλημα της ΕΕ μετά την προσχώρηση των δύο χωρών στην Ένωση. Επικροτεί την υπογραφή συνοριακών συμφωνιών του Μαυροβουνίου με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το Κοσσυφοπέδιο·

39.

χαιρετίζει την πρόσφατη προσχώρηση της Δημοκρατίας της Σερβίας στη σύμβαση-πλαίσιο της Μαδρίτης και αναμένει επίσης από την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και από το Κοσσυφοπέδιο ότι θα προσχωρήσουν σε αυτή τη σύμβαση, η οποία προσφέρει συγκεκριμένες λύσεις για τον υπερκερασμό των κύριων εμποδίων στη διασυνοριακή εδαφική συνεργασία·

40.

είναι πεπεισμένη ότι, χωρίς την αποτελεσματική και συνολική εξομάλυνση των σχέσεων Βελιγραδίου-Πρίστινας μέσω του διαλόγου υπό την αιγίδα της ΕΕ, δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη σταθερότητα στην περιοχή, συνεπώς πρέπει να επιτευχθεί επειγόντως μια συνολική, νομικώς δεσμευτική συμφωνία εξομάλυνσης. Επιδοκιμάζει την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Σερβίας και Κροατίας, καθώς και τη συνέχιση του διαλόγου Βελιγραδίου-Πρίστινας·

41.

επισημαίνει με ικανοποίηση ότι, αφενός, η κατάσταση στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο παραμένει σε μεγάλο βαθμό ήρεμη και ότι η επικοινωνία μεταξύ των κοινοτήτων στο βόρειο τμήμα και των βασικών οργανισμών βελτιώνεται και ότι, αφετέρου, μεμονωμένες προκλήσεις και καταδικαστέες βιαιότητες δεν έχουν επιφέρει καίρια πλήγματα στον διάλογο Βελιγραδίου-Πρίστινας που έχει ήδη ξεκινήσει·

42.

θεωρεί ότι ο Περιφερειακός Οικονομικός Χώρος που συμφωνήθηκε στη Σύνοδο Ηγετών των Δυτικών Βαλκανίων στην Τεργέστη, τον Ιούλιο του 2017, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την προώθηση της οικονομικής ολοκλήρωσης μεταξύ της ΕΕ και των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, καθώς και για τη βελτίωση της ελκυστικότητας της περιφερειακής αγοράς και ευελπιστεί το συμφωνημένο σχέδιο δράσης να υλοποιηθεί σύντομα·

43.

θεωρεί ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να ενισχυθεί η διασυνοριακή στρατηγική και η επιχειρησιακή συνεργασία μεταξύ των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στον τομέα της μετανάστευσης και της διαχείρισης των συνόρων με τη διασφάλιση της πρόσβασης στη διεθνή προστασία, την ανταλλαγή σημαντικών πληροφοριών, τη βελτίωση των συνοριακών ελέγχων κ.λπ., και ενθαρρύνει τις τοπικές αρχές να υποστηρίξουν τις προσπάθειες καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων·

44.

επικροτεί ιδιαίτερα τα πρόσφατα θετικά σημάδια προόδου που διαφαίνονται στις διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ελλάδας και της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας σχετικά με την παρατεινόμενη εδώ και χρόνια διαφορά για την ονομασία και ευελπιστεί ότι η Βουλγαρική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, παράλληλα με τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, θα κατορθώσει να αποκλιμακώσει σε σημαντικό βαθμό αυτήν την αντιπαράθεση και να συμβάλει στην εξεύρεση μιας λύσης·

Η οικονομική κατάσταση και οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές στα Δυτικά Βαλκάνια

45.

σημειώνει με λύπη ότι καμία χώρα από τα Δυτικά Βαλκάνια δεν μπορεί επί του παρόντος να θεωρηθεί λειτουργούσα οικονομία της αγοράς ούτε ότι έχει την ικανότητα να αντιμετωπίσει την ανταγωνιστική πίεση και τις δυνάμεις της αγοράς στην Ένωση, κυρίως λόγω της ύπαρξης πολιτικών παρεμβάσεων και του ανεπαρκώς ανεπτυγμένου ιδιωτικού τομέα, παράμετρος που επηρεάζει ιδιαιτέρως αρνητικά τις αγορές εργασίας και ιδίως τις περιορισμένες ευκαιρίες απασχόλησης για τους νέους·

46.

επισημαίνει ότι η πλειονότητα των δήμων των υποψήφιων προς προσχώρηση χωρών θεωρεί τα έργα και τα προγράμματα της ΕΕ ιδιαίτερα περίπλοκα για τις συνθήκες που επικρατούν στις τοπικές αρχές και, ως εκ τούτου, οι προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να απλοποιήσει την πρόσβαση στα έργα και στα προγράμματα υπονομεύεται από έναν ολοένα και πιο σύνθετο και περίπλοκο μηχανισμό ελέγχου·

47.

υποστηρίζει την επέκταση του υφιστάμενου δικτύου ΔΕΔ-Μ, όπου περιλαμβάνονται η περάτωση του διαδρόμου και η διεύρυνση προς την Νοτιοανατολική Ευρώπη, πράξη με την οποία θα λυθεί το υφιστάμενο πρόβλημα των ελλειπόντων συνδέσμων μεταφορών στα Δυτικά Βαλκάνια και θα μπορέσει να βελτιωθεί η σύνδεση Ανατολής-Δύσης με το οδικό, το θαλάσσιο, το αεροπορικό και το σιδηροδρομικό δίκτυο, πράγμα που αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη της περιοχής στο σύνολό της·

48.

συνιστά, επομένως, οι εκπρόσωποι των τοπικών και των περιφερειακών αρχών ή/και των τοπικών ενώσεων να συμπεριληφθούν στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων του μηχανισμού προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ), του προγραμματικού σχεδιασμού, της παρακολούθησης και της αξιολόγησης·

49.

χαιρετίζει το γεγονός ότι η ΕΕ, για την υλοποίηση της στρατηγικής που παρατίθεται, σκοπεύει να αυξήσει σταδιακά τα κονδύλια του ΜΠΒ έως το 2020 και, στο πλαίσιο, αυτό να αντιμετωπίσει ακόμη καλύτερα τις ανάγκες των χωρών·

50.

υπενθυμίζει ως θετικό παράδειγμα το «Innovation Fund» (Ταμείο Καινοτομίας) που χρηματοδοτείται από τον ΜΠΒ και έχει ως κύριους στόχους την πιλοτική χρηματοδότηση έργων καινοτομίας και την ενίσχυση της έρευνας και της ανάπτυξης σε ιδιωτικές επιχειρήσεις και το οποίο στηρίζει, μέσω του προγράμματος «Innovation Serbia Project» (Πρόγραμμα για την προώθηση των καινοτομιών στη Σερβία), την ίδρυση καινοτόμων νεοσύστατων επιχειρήσεων και τεχνοβλαστών καθώς και καινοτόμων τεχνολογιών και υπηρεσιών που βασίζονται στις δυνάμεις της αγοράς, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό καταλυτικά στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του σερβικού ιδιωτικού τομέα·

51.

αναδεικνύει ως θετικό παράδειγμα για μια επιτυχημένη περιφερειακή, διασυνοριακή συνεργασία την κοινή πρωτοβουλία Σερβίας-Ρουμανίας κατά του καρκίνου στο πλαίσιο του «Προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας Interreg-IPA» για τη βελτίωση της διάγνωσης και της θεραπείας κακοήθων όγκων·

52.

επισημαίνει επίσης τις μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες μεταξύ των περιφερειών στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, επικροτεί το ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων με στόχο την ανάπτυξη ενός σταθερού ιδιωτικού τομέα και τη σχεδιασμένη εκπόνηση ενός προγράμματος για τη στήριξη της μεταφοράς τεχνολογίας και των νεοσύστατων επιχειρήσεων·

53.

τονίζει ότι οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές και άλλα μέσα της ΕΕ για τη διασυνοριακή συνεργασία, όπως οι ΕΟΕΣ και το πρόγραμμα Interreg, αποτελούν βασικά δομικά στοιχεία της μελλοντικής ΕΕ·

54.

χαιρετίζει το γεγονός ότι η Βουλγαρική Προεδρία έθεσε έναν δεύτερο άξονα προτεραιότητας για την ψηφιακή οικονομία και στηρίζει κάθε προσπάθεια διασύνδεσης των υποδομών μεταξύ των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων και της ΕΕ στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας και των ψηφιακών υπηρεσιών·

55.

προσδοκά ότι όλες οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων θα συμμετάσχουν εποικοδομητικά σε πρωτοβουλίες περιφερειακής συνεργασίας, όπως η Διαδικασία του Βερολίνου, η στρατηγική για την περιοχή του Δούναβη, η Πρωτοβουλία για την Αδριατική Θάλασσα και το Ιόνιο Πέλαγος, η διαδικασία για τη συνεργασία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, το Συμβούλιο Περιφερειακής Συνεργασίας και η Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών της Κεντρικής Ευρώπης, και τονίζει ότι ο περιφερειακός οργανισμός για τη συνεργασία των νέων των Δυτικών Βαλκανίων είναι σημαντικός για τη συμφιλίωση στην περιοχή·

56.

θεωρεί ότι η στρατηγική της ΕΕ για την περιφέρεια της Αδριατικής Θάλασσας και του Ιονίου Πελάγους (EUSAIR/EU Strategy for the Adriatic and Ionian Region) μπορεί να αποτελέσει μοναδική ευκαιρία για το σύνολο της περιοχής, εφιστά, ωστόσο, την προσοχή στα μόνιμα προβλήματα όπως, για παράδειγμα, η έλλειψη πόρων, η διακυβέρνηση καθώς και οι προκλήσεις που θέτει η μεταναστευτική κρίση·

57.

υποστηρίζει τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές ως μέσα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης που βασίζονται στη σταθερότητα, στη συμφιλίωση και στις σχέσεις καλής γειτονίας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, των υποψήφιων και των δυνάμει υποψήφιων χωρών· πιστεύει ότι οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές της ΕΕ πρέπει να καλύπτουν το σύνολο των Δυτικών Βαλκανίων. Το Κοσσυφοπέδιο και η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν συμμετέχουν ούτε στη μακροπεριφερειακή στρατηγική για την περιοχή του Δούναβη ούτε σε αυτήν για την Αδριατική και το Ιόνιο Πέλαγος· συνιστά, συνεπώς, να συμμετάσχουν στις προαναφερόμενες μακροπεριφερειακές στρατηγικές και οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων οι οποίες δεν το πράττουν ακόμη αλλά συνδέονται γεωγραφικά και οικονομικά με αυτές, έτσι ώστε τα Δυτικά Βαλκάνια να συμπεριληφθούν σύσσωμα στο πεδίο που καλύπτεται από τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές και να μπορέσουν να αξιοποιήσουν τις υφιστάμενες ευκαιρίες χρηματοδότησης στα έργα που υλοποιούν.

---

(1)  Η ονομασία αυτή δεν θίγει τις θέσεις ως προς το καθεστώς και είναι σύμφωνη με την απόφαση 1244/99 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.

(2)  Η ReSPA είναι ένας διεθνής οργανισμός ο οποίος έχει επιφορτιστεί με την αποστολή να ενισχύει την περιφερειακή συνεργασία στον τομέα της δημόσιας διοίκησης στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων (https://www.respaweb.eu).

---