Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 52016AE1875

    Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών» [COM(2016) 87 final]

    ΕΕ C 389 της 21.10.2016, p. 74–79 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

    21.10.2016   

    EL

    Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

    C 389/74


    Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών»

    [COM(2016) 87 final]

    (2016/C 389/10)

    Εισηγητής:

    ο κ. Cillian LOHAN

    Στις 4 Μαρτίου 2016, και σύμφωνα με το άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα

    «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών»

    [COM(2016) 87 final].

    Το ειδικευμένο τμήμα «Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη και περιβάλλον», στο οποίο ανατέθηκαν οι σχετικές προπαρασκευαστικές εργασίες, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 30 Ιουνίου 2016.

    Κατά την 518η σύνοδο ολομέλειάς της, που πραγματοποιήθηκε στις 13 και 14 Ιουλίου 2016 (συνεδρίαση της 14ης Ιουλίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 143 ψήφους υπέρ και καμία αποχή την ακόλουθη γνωμοδότηση.

    1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

    1.1.

    Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση της Επιτροπής σχετικά με ένα σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών και είναι στην ευχάριστη θέση να σημειώσει ότι στην πρόταση περιλαμβάνονται ορισμένες βασικές προτάσεις που αναλύθηκαν στην προηγούμενη γνωμοδότησή της για το θέμα αυτό.

    1.2.

    Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ολιστική προσέγγιση, στην οποία περιλαμβάνεται μια παγκόσμια συμμαχία με τη συμμετοχή χωρών προέλευσης, διαμετακόμισης και ζήτησης, αποτελεί θεμελιώδη ακρογωνιαίο λίθο για την καταπολέμηση των άμεσων και έμμεσων επιπτώσεων της εμπορίας άγριων ειδών.

    1.3.

    Η ΕΟΚΕ εντοπίζει διάφορες δράσεις προτεραιότητας για τα διαφορετικά επίπεδα της αλυσίδας εφοδιασμού στην παράνομη εμπορία.

    Στο επίπεδο των κοινοτήτων των χωρών προέλευσης, προτεραιότητα πρέπει να δοθεί τόσο στην ευαισθητοποίηση όσο και στη δημιουργία βιώσιμων πηγών απασχόλησης και εισοδήματος.

    Στο επίπεδο του οργανωμένου εγκλήματος, προτεραιότητα πρέπει να δοθεί τόσο στην επιβολή ενός συστήματος κοινών, αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών ελέγχων και ποινικών κυρώσεων, όσο και στην παροχή των πόρων για τις προσπάθειες αστυνόμευσης.

    Στο επίπεδο της ζήτησης, τόσο από την πλευρά των επιχειρήσεων όσο και από την πλευρά των καταναλωτών, προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην ευαισθητοποίηση, στην ιχνηλασιμότητα και στην επισήμανση. Αυτό θα πρέπει να εφαρμοστεί ειδικά στο ευρωπαϊκό επίπεδο.

    Στο επίπεδο της δικαστικής εξουσίας, προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην επιβολή της νομοθεσίας μέσω της ειδικής κατάρτισης των δικαστών, ώστε να διασφαλιστεί ότι υπάρχει συνέπεια και αναλογικότητα στην επιβολή ποινών.

    1.4.

    Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι ο διαρθρωμένος διάλογος και η συνεργασία με τρίτες χώρες πρέπει να καταστούν υποχρεωτικές διαδικασίες, στο πλαίσιο των οποίων η καταπολέμηση της εμπορίας άγριων ειδών θα συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για όλες τις διμερείς και πολυμερείς εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ. Η επίδραση των εξωτερικών πολιτικών της ΕΕ που αποσκοπούν στη βιώσιμη ανάπτυξη τρίτων χωρών θα πρέπει, κατά πρώτον, να μετράται σε σχέση με την ποιότητα της ζωής και τις εναλλακτικές βιώσιμες πηγές εισοδήματος και απασχόλησης για τους αγροτικούς πληθυσμούς, σύμφωνα με το θεματολόγιο των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη το 2030.

    1.5.

    Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει, σε συμφωνία με τη διακήρυξη του Λονδίνου, την ανάγκη θέσπισης ενός συστήματος επισήμανσης και ιχνηλασιμότητας ώστε να διασφαλίζεται ότι το εμπόριο άγριων ειδών είναι νόμιμο και βιώσιμο.

    1.6.

    Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η πρόταση της Επιτροπής δεν περιλαμβάνει καμία αναφορά στην απειλή που αντιπροσωπεύει η εμπορία άγριων ειδών για τη δημόσια υγεία και για τα αυτόχθονα είδη ζώων και φυτών. Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι τα συστήματα επισήμανσης και ιχνηλασιμότητας που αναφέρονται ανωτέρω, σε συνδυασμό με τον κατάλληλο μηχανισμό κτηνιατρικού και φυτοϋγειονομικού ελέγχου, μπορεί να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της εμφάνισης και εξάπλωσης τέτοιου είδους ασθενειών σε ολόκληρο τον κόσμο.

    1.7.

    Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να δώσει πολύ μεγαλύτερη σημασία στον αντίκτυπο του ηλεκτρονικού εμπορίου επί της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών και να εφαρμόσει ειδικά μέτρα για την προστασία του νόμιμου και βιώσιμου εμπορίου άγριων ειδών από το παράνομο εμπόριο, το οποίο διεξάγεται μέσα από τη στρεβλή χρήση ιστοτόπων ηλεκτρονικού εμπορίου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή με ειδικά παράνομα δίκτυα που δημιουργούνται στο «κρυμμένο διαδίκτυο».

    1.8.

    Η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία της επικείμενης 17ης συνεδρίασης της διάσκεψης των μερών (CoP17) της σύμβασης για το διεθνές εμπόριο απειλούμενων ειδών (CITES) και παροτρύνει την ΕΕ να υποστηρίξει με σθένος τους στόχους του παρόντος σχεδίου δράσης. Επίσης, καλεί την Επιτροπή να στηρίξει την πρόταση για το κλείσιμο των εγχώριων αγορών ελεφαντόδοντου ως ζωτικής σημασίας συμβολή στην πρόληψη της εξαφάνισης των αφρικανικών ελεφάντων.

    2.   Εισαγωγή

    2.1.

    Η εμπορία άγριων ειδών δεν αποτελεί καινούριο φαινόμενο (1), όμως η κλίμακα, η φύση και οι επιπτώσεις της έχουν αλλάξει σημαντικά τα τελευταία χρόνια (2). Η ραγδαία και ευρεία ανάπτυξή της καθιστά την εμπορία άγριων ειδών μία από τις σοβαρότερες μορφές οργανωμένου εγκλήματος, μαζί με την εμπορία ανθρώπων και τη διακίνηση ναρκωτικών και όπλων, καθώς ο εκτιμώμενος κύκλος εργασιών ανέρχεται μεταξύ 8 και 20 δισεκατ. ευρώ ετησίως.

    2.2.

    Η εμπορία άγριων ειδών έχει καταστεί μία από τις πλέον κερδοφόρες παράνομες δραστηριότητες στον κόσμο χάρη στη μεγάλη ζήτηση (3) και τον χαμηλό κίνδυνο (ανίχνευσης και κυρώσεων). Σε σύγκριση με άλλες μορφές εγκλήματος, αποδίδεται πολύ μικρότερη προτεραιότητα στην εμπορία άγριων ειδών και διατίθενται πολύ λιγότεροι πόροι για την καταπολέμησή της. Οι κυρώσεις που εφαρμόζονται είναι ανομοιόμορφες και άνισες, ακόμα και εντός της ΕΕ, γεγονός το οποίο ενθαρρύνει τη μεταφορά των δραστηριοτήτων των διεθνών εγκληματικών οργανώσεων σε χώρες με λιγότερο αυστηρές ποινές ή λιγότερο αποτελεσματική δράση των αρμόδιων υπηρεσιών.

    2.3.

    Ο αντίκτυπος της εμπορίας άγριων ειδών είναι μετρήσιμος και ορατός, και όχι μόνο από περιβαλλοντική άποψη (4). Για τον λόγο αυτό, η απώλεια της βιοποικιλότητας, η αποδάσωση (5), η πιθανότητα εξαφάνισης των πλέον εμβληματικών ειδών (6) και η μείωση των αλιευτικών αποθεμάτων (7) αποτελούν μερική μόνο συνέπεια ενός ακόμα πιο επικίνδυνου φαινομένου.

    2.4.

    Η εμπορία άγριων ειδών συνδέεται στενά με άλλες παράνομες δραστηριότητες διεθνών εγκληματικών οργανώσεων, συμπεριλαμβανομένης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της διαφθοράς, όπως τονίστηκε στην πρόσφατη έκθεση του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος (UNODC) (8).

    2.5.

    Η εμπορία άγριων ειδών συνιστά κίνδυνο για την παγκόσμια ασφάλεια. Πυροδοτεί συγκρούσεις και απειλεί την περιφερειακή και εθνική ασφάλεια, προσφέροντας πηγή χρηματοδότησης σε ένοπλες παραστρατιωτικές ομάδες και τρομοκρατικά δίκτυα (9).

    2.6.

    Η παράνομη εμπορία άγριων ειδών συνιστά απειλή για τη δημόσια υγεία και για τα αυτόχθονα είδη χλωρίδας και πανίδας. Η παράκαμψη των ενδεδειγμένων φυτοϋγειονομικών ελέγχων εκθέτει τα αυτόχθονα φυτικά είδη σε σημαντικό κίνδυνο μόλυνσης από νέους παθογόνους οργανισμούς (10). Εξάλλου, εκτιμάται ότι το 75 % των νέων μολυσματικών ασθενειών προέρχεται από ζώα, και κυρίως από άγρια είδη ζώων (11).

    2.7.

    Η κλοπή απειλούμενων ειδών αποτελεί ένα ακόμη σχετικό πρόβλημα το οποίο δεν έχει επαρκώς επισημανθεί. Από το 2000 μέχρι σήμερα 739 ζώα από 44 είδη έχουν κλαπεί από ζωολογικούς κήπους της ΕΑΖΑ (12), πολλά από τα οποία δεν ξαναβρέθηκαν ποτέ. Τα απειλούμενα με εξαφάνιση είδη πρωτευόντων και πτηνών έχουν καταστεί δημοφιλείς στόχοι, και αυτό δημιουργεί προβλήματα από πλευράς ευημερίας και βιοποικιλότητας για τα προγράμματα αναπαραγωγής των εν λόγω σπάνιων ειδών.

    2.8.

    Η σύμβαση για το διεθνές εμπόριο απειλούμενων ειδών (CITES) είναι ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών. Το 2013 τα Ηνωμένα Έθνη ξεκίνησαν μια δυναμική πολιτική εκστρατεία (13) για το θέμα αυτό, με αποκορύφωμα το πρώτο ειδικό ψήφισμα που εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση τον Ιούλιο του 2015 (14). Ως αποτέλεσμα, η διεθνής κοινότητα ξεκίνησε μια παράλληλη πρωτοβουλία με στόχο τη δημιουργία μιας παγκόσμιας συμμαχίας με τη συμμετοχή χωρών προέλευσης, διαμετακόμισης και ζήτησης άγριων ειδών, η οποία οδήγησε στην υπογραφή της διακήρυξης του Λονδίνου (15) τον Φεβρουάριο του 2014.

    2.9.

    Η ΕΕ, ως σημαντική αγορά προορισμού παράνομων προϊόντων άγριων ειδών, καθώς και σημαντικός κόμβος παράνομης εμπορίας ειδών που προέρχονται από την Αφρική, τη Λατινική Αμερική και την Ασία, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο. Το 2014, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να καταρτίσει σχέδιο δράσης της ΕΕ για την αντιμετώπιση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών (16). Η ανακοίνωση της Επιτροπής που προέκυψε σχετικά με την προσέγγιση της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας άγριων ειδών (17) υποστηρίχθηκε σθεναρά από την ΕΟΚΕ σε γνωμοδότησή της (18).

    2.10.

    Από την παράνομη εμπορία άγριων ειδών θίγονται άμεσα ή έμμεσα επιχειρηματικοί κλάδοι και, πιο συγκεκριμένα, τόσο επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο νόμιμο και βιώσιμο εμπόριο άγριων ειδών (δηλαδή η βιομηχανία πολυτελείας, ο τομέας των ζώων συντροφιάς και η παραδοσιακή κινεζική ιατρική), όσο και επιχειρήσεις που εμπλέκονται έμμεσα (δηλαδή εταιρείες μεταφορών, ταχυμεταφορές και εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου). Αναγνωρίζοντας αυτό το γεγονός, πολλές εταιρείες έχουν δρομολογήσει μια σειρά από πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών, όπως τα συστήματα πιστοποίησης και η μεμονωμένη ή πολλαπλή εταιρική κοινωνική ευθύνη (19).

    3.   Περίληψη της πρότασης της Επιτροπής

    3.1.

    Το σχέδιο δράσης αποσκοπεί στη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων φορέων, στην αποτελεσματικότερη χρήση των υφιστάμενων μέσων και πολιτικών και στην ενίσχυση των μεταξύ τους συνεργειών. Τα αποτελέσματα που θα επιτευχθούν από το σχέδιο δράσης θα αξιολογηθούν το 2020.

    3.2.

    Τα μέτρα βασίζονται σε τρεις προτεραιότητες:

    πρόληψη της εμπορίας άγριων ειδών,

    εφαρμογή και επιβολή των υφιστάμενων κανόνων,

    ενίσχυση των παγκόσμιων συμφωνιών σύμπραξης μεταξύ των χωρών προέλευσης, κατανάλωσης και διαμετακόμισης.

    3.3.

    Για την αντιμετώπιση των αιτιών της εμπορίας άγριων ειδών, η ΕΕ θα επικεντρωθεί σε τέσσερις τομείς:

    μείωση της ζήτησης,

    συμμετοχή των αγροτικών κοινοτήτων στη διατήρηση των άγριων ειδών,

    μεγαλύτερη συμμετοχή του κλάδου των επιχειρήσεων,

    αντιμετώπιση της διαφθοράς.

    4.   Γενικές παρατηρήσεις

    4.1.

    Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση της Επιτροπής και θεωρεί ότι το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας άγριων ειδών αποτελεί απαραίτητο εργαλείο για την αντιμετώπιση του εκτεταμένου και επικίνδυνου αυτού φαινομένου. Η ανάλυση των αδυναμιών των υφιστάμενων δομών καταπολέμησης της αύξησης της εμπορίας άγριων ειδών στο συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής θα συμβάλει στον εμπλουτισμό τυχόν μελλοντικών επιπρόσθετων εκτιμήσεων και δράσεων (20).

    4.2.

    Η ΕΟΚΕ σημειώνει με ικανοποίηση τη συμπερίληψη ορισμένων βασικών προτάσεων που αναλύθηκαν στην προηγούμενη γνωμοδότησή της σχετικά με την εμπορία άγριων ειδών (21) στην υπό εξέταση πρόταση.

    4.3.

    Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ολιστική προσέγγιση αποτελεί κρίσιμης σημασίας ακρογωνιαίο λίθο του σχεδίου δράσης της ΕΕ λόγω των πολύπλοκων και πολύπλευρων διαστάσεων της εμπορίας άγριων ειδών και των άμεσων και έμμεσων επιπτώσεών της.

    4.4.

    Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη ότι σημείο εκκίνησης για τη στρατηγική θα είναι η τήρηση, η ενίσχυση και ο συντονισμός των ήδη υφιστάμενων διεθνών συμφωνιών (ιδίως της CITES), νόμων, κανονισμών, πολιτικών και εργαλείων εφαρμογής, με την ευρύτερη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων τομέων —προστασία του περιβάλλοντος, τελωνειακός έλεγχος, δικαστικό σύστημα, επιχειρηματικά συμφέροντα, καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος κ.λπ.— και την αποτελεσματικότερη συνεργασία μεταξύ των αρχών στις χώρες προέλευσης, διαμετακόμισης και ζήτησης.

    4.5.

    Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η ΕΕ δεν θα είναι σε θέση να καταπολεμήσει αποτελεσματικά το οργανωμένο έγκλημα σε βάρος των άγριων ειδών έως ότου επιτευχθούν ορισμένοι στόχοι (οι οποίοι αναφέρονται στο παράρτημα της πρότασης):

    Όλα τα κράτη μέλη πρέπει να συμμορφωθούν το συντομότερο δυνατόν με την υφιστάμενη νομοθεσία της ΕΕ περί άγριων ειδών.

    Βελτίωση ενός κοινού μηχανισμού για τη συνεργασία, τον συντονισμό, την επικοινωνία και τη ροή δεδομένων μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών επιβολής του νόμου στα κράτη μέλη, με συγκεκριμένη στρατηγική για τις διασυνοριακές επιχειρήσεις και έρευνες, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ενός κοινού μητρώου των ασκούντων εμπορία άγριων ειδών.

    Κατάρτιση κατάλληλου συστήματος ενιαίας και τακτικής εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης που θα καλύπτει ολόκληρη την αλυσίδα επιβολής της νομοθεσίας/δικαστικού συστήματος που εμπλέκεται στην καταπολέμηση της εμπορίας άγριων ειδών και θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων εμπειρογνώμονες στο οργανωμένο έγκλημα, το έγκλημα στον κυβερνοχώρο και τις σχετικές παράνομες χρηματοοικονομικές ροές.

    Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εναρμονίσουν τη νομοθεσία τους σύμφωνα με τις διεθνείς συμφωνίες, διασφαλίζοντας ότι η εμπορία άγριων ειδών θα συνιστά σοβαρό έγκλημα που τιμωρείται με ποινή τουλάχιστον τετραετούς κάθειρξης και περιλαμβάνοντας την εμπορία μεταξύ των εγκλημάτων που καλύπτονται από μέτρα για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της διαφθοράς.

    4.6.

    Η πρόταση για τη δημιουργία μιας παγκόσμιας συμμαχίας κατά της εμπορίας άγριων ειδών με σκοπό τη θέσπιση διαρθρωμένου διαλόγου και συνεργασίας με τις χώρες προέλευσης, διαμετακόμισης και κατανάλωσης, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών κυβερνήσεων, τοπικών κοινοτήτων, της κοινωνίας των πολιτών και του ιδιωτικού τομέα, θα υποστηρίξει σε μεγάλο βαθμό τους στόχους του σχεδίου.

    4.7.

    Η ΕΟΚΕ εντοπίζει διάφορες δράσεις προτεραιότητας για τα διαφορετικά επίπεδα της αλυσίδας εφοδιασμού στην παράνομη εμπορία.

    Στο επίπεδο των κοινοτήτων των χωρών προέλευσης, προτεραιότητα πρέπει να δοθεί τόσο στην ευαισθητοποίηση όσο και τη δημιουργία βιώσιμων πηγών απασχόλησης και εισοδήματος.

    Στο επίπεδο του οργανωμένου εγκλήματος, προτεραιότητα πρέπει να δοθεί τόσο στην επιβολή ενός συστήματος κοινών, αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών ελέγχων και ποινικών κυρώσεων, όσο και στην παροχή των πόρων για τις προσπάθειες αστυνόμευσης.

    Στο επίπεδο της ζήτησης, τόσο από τη σκοπιά των επιχειρήσεων όσο και των καταναλωτών, προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην ευαισθητοποίηση, στην ιχνηλασιμότητα και στην επισήμανση. Αυτό θα πρέπει να εφαρμοστεί ειδικά στο ευρωπαϊκό επίπεδο.

    Στο επίπεδο της δικαστικής εξουσίας, προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην επιβολή της νομοθεσίας μέσω της ειδικής κατάρτισης των δικαστών, ώστε να διασφαλιστεί ότι υπάρχει συνέπεια και αναλογικότητα στην επιβολή ποινών.

    4.8.

    Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι χρειάζονται περισσότεροι χρηματοδοτικοί πόροι και περισσότερο στοχοθετημένες πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών στις χώρες προέλευσης. Για παράδειγμα, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής να αποβεί η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος σε σχέση με τα άγρια είδη προαπαιτούμενο για όλες τις διμερείς και πολυμερείς εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ.

    4.9.

    Η ΕΟΚΕ θεωρεί ζωτικής σημασίας τον ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στην καταπολέμηση και στην πρόληψη της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών τόσο στις χώρες προέλευσης όσο και στις χώρες προορισμού. Η ΕΟΚΕ αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην ενεργό και συνειδητή συμμετοχή των καταναλωτών και του ιδιωτικού τομέα προκειμένου να ενθαρρυνθεί η βιώσιμη προμήθεια των προϊόντων άγριων ειδών, υποστηριζόμενη από τη θέσπιση ενός συστήματος επισήμανσης και ιχνηλασιμότητας.

    4.10.

    Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι αγροτικοί πληθυσμοί πρέπει να συμμετέχουν στην αποτελεσματική ανάπτυξη εναλλακτικών λύσεων έτσι ώστε να μπορούν να επωφεληθούν από την προστασία των άγριων ειδών (π.χ. οικολογικός τουρισμός). Η μετάβαση στη βιώσιμη οικονομία στις τρίτες χώρες θα πρέπει καταρχάς να μετράται και να αξιολογείται με όρους ποιότητας ζωής και ευκαιριών απασχόλησης και πρέπει να συνάδει με το θεματολόγιο των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη το 2030 και τους σχετικούς στόχους για την αειφόρο ανάπτυξη (SDG).

    4.11.

    Η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη να παρασχεθούν εναλλακτικές βιώσιμες πηγές εισοδήματος και απασχόλησης στους πληθυσμούς τρίτων χωρών που συμμετέχουν στα αρχικά στάδια της εμπορίας άγριων ειδών. Οι πηγές αυτές μπορούν να έχουν τη μορφή του οικολογικού τουρισμού ή ακόμα και της μεγιστοποίησης των δυνατοτήτων απόδοσης των υπηρεσιών οικοσυστήματος με βάση τον εγχώριο οικότοπο και τα άγρια είδη.

    4.12.

    Η ΕΟΚΕ τονίζει επίσης την ανάγκη συνεχούς επαφής με τον επιχειρηματικό τομέα ώστε να διευκολύνονται η αμφίδρομη συζήτηση και η ροή πληροφοριών και να διασφαλιστεί ότι ο τομέας των επιχειρήσεων θα διαδραματίζει θετικό ρόλο στην καταπολέμηση της εμπορίας άγριων ειδών. Η στρατηγική για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών δεν μπορεί να εφαρμοστεί στο κενό, με τις ιδιωτικές επιχειρήσεις να έχουν αποκλειστεί.

    5.   Ειδικές παρατηρήσεις

    5.1.

    Η ΕΟΚΕ προτείνει την ανάληψη μιας ευρείας ευρωπαϊκής εκστρατείας ευαισθητοποίησης με σκοπό τη συμμετοχή των καταναλωτών και του ιδιωτικού τομέα στη μείωση της προσφοράς και ζήτησης παράνομων προϊόντων άγριων ειδών. Λόγω της ευρύτητας του ορισμού της «εμπορίας άγριων ειδών», η ΕΟΚΕ συνιστά να δοθεί έμφαση στα μη εμβληματικά φυτά και ζώα (22), καθώς και στα παράγωγα προϊόντα (23).

    5.2.

    Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τη βούλησή της να στηρίξει και να συμμετάσχει σε πρωτοβουλίες που επιθυμεί ενδεχομένως να αναλάβει η ΕΕ, π.χ. στο πλαίσιο του δικτύου οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων ΕΕ — Αφρικής που έχει συσταθεί σε επίπεδο ΕΟΚΕ. Η ΕΟΚΕ θα επικροτούσε οποιαδήποτε πρωτοβουλία της Επιτροπής για τη δημιουργία φόρουμ συζητήσεων σχετικά με την εφαρμογή του σχεδίου δράσης και είναι πρόθυμη να φιλοξενήσει εκδήλωση για το θέμα αυτό.

    5.3.

    Στον απόηχο της διακήρυξης του Λονδίνου, η ΕΟΚΕ ζητεί συγκεκριμένα μέτρα ώστε να διασφαλιστεί ότι ο ιδιωτικός τομέας ενεργεί υπεύθυνα, καθώς και τη θέσπιση συστήματος επισήμανσης και ιχνηλασιμότητας ώστε να εξασφαλιστεί ότι το εμπόριο άγριων ειδών θα είναι νόμιμο και βιώσιμο, τόσο οικονομικά και περιβαλλοντικά όσο και από την άποψη των τοπικών κοινοτήτων. Τα συστήματα που υπάρχουν σήμερα για την εμπορία χαβιαριού και τροπικής ξυλείας μπορεί να ληφθούν ως σημείο αναφοράς για τον σκοπό αυτό (24). Το σύστημα διαχείρισης πληροφοριών για τα ζώα (ZIMS) που χρησιμοποιείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση Ζωολογικών Κήπων και Ενυδρείων (ΕΑΖΑ) θα μπορούσε να αποτελέσει καλό σημείο αναφοράς για το κοινό σύστημα ιχνηλασιμότητας για τα ζώντα ζώα.

    5.4.

    Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι στην πρόταση της Επιτροπής δεν γίνεται καμία αναφορά στην απειλή που αντιπροσωπεύει η εμπορία άγριων ειδών για τη δημόσια υγεία και για τα αυτόχθονα είδη ζώων και φυτών. Το συγκεκριμένο θέμα είναι εξαιρετικά επίκαιρο και, κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ τονίζει ότι θα πρέπει να συμπεριληφθεί στο σχέδιο δράσης της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι τα συστήματα επισήμανσης και ιχνηλασιμότητας που αναφέρθηκαν ανωτέρω, σε συνδυασμό με τον κατάλληλο μηχανισμό κτηνιατρικού και φυτοϋγειονομικού ελέγχου, μπορεί να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της εμφάνισης και εξάπλωσης τέτοιου είδους ασθενειών σε ολόκληρο τον κόσμο. Πρέπει να ενισχυθεί η συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου των Νόσων (ECDC).

    5.5.

    Τα νέα σύνορα του παράνομου εμπορίου άγριων ειδών τίθενται από το ηλεκτρονικό εμπόριο. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι υπάρχουν πολλά παράνομα εργαλεία ηλεκτρονικού εμπορίου, όπως η στρεβλή χρήση ιστοτόπων ηλεκτρονικού εμπορίου και φόρουμ μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή οι περιορισμένης πρόσβασης εξειδικευμένες ηλεκτρονικές πλατφόρμες που δημιουργούνται στο «κρυμμένο διαδίκτυο». Όσον αφορά την πρώτη περίπτωση, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει μια σειρά από βέλτιστες πρακτικές που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως η συμφωνία που υπεγράφη τον Ιούνιο του 2013 μεταξύ του ιταλικού Σώματος Προστασίας Δασών και των δύο μεγαλύτερων διαδικτυακών πυλών διαφήμισης («αγγελίες eBay» και «Subito.it») (25), η οποία προβλέπει την εισαγωγή περισσότερων πληροφοριών προς όφελος των καταναλωτών, καθώς και τη δυνατότητα έγκαιρης διαγραφής καταχωρίσεων που θεωρούνται ύποπτες. Η συμφωνία προβλέπει επίσης τον έλεγχο των καταχωρίσεων μέσω «φίλτρων» που επιτρέπουν μόνο τη δημοσίευση αγγελιών που εξασφαλίζουν την ιχνηλασιμότητα των προς πώληση ειδών. Όσον αφορά το «κρυμμένο διαδίκτυο», η ΕΟΚΕ προτείνει τη δημιουργία μιας συγκεκριμένης ειδικής ομάδας με την υποστήριξη εμπειρογνωμόνων του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο.

    5.6.

    Η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία της 17ης συνεδρίασης της διάσκεψης των μερών (CoP17) της σύμβασης CITES, η οποία θα πραγματοποιηθεί τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο 2016 στη Νότια Αφρική. Η ΕΕ έχει 28 ψήφους και θα πρέπει να καταστήσει σαφείς τις δυναμικές θέσεις που περιλαμβάνονται στο παρόν σχέδιο δράσης. Ορισμένες από τις προτάσεις που έχει ήδη υποβάλει η Επιτροπή θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση της εμπορίας άγριων ειδών, όπως μεταξύ άλλων η προσθήκη αυξημένου αριθμού σχετικών ειδών στον κατάλογο CITES. Επίσης, καλεί την Επιτροπή να στηρίξει την πρόταση για το κλείσιμο των εγχώριων αγορών ελεφαντόδοντου ως ζωτικής σημασίας συμβολή στην πρόληψη της εξαφάνισης των αφρικανικών ελεφάντων.

    Βρυξέλλες, 14 Ιουλίου 2016.

    Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

    Γιώργος ΝΤΑΣΗΣ


    (1)  Ο ορισμός της εμπορίας άγριων ειδών καλύπτει το διεθνές και μη διεθνές παράνομο εμπόριο άγριων ζώων, φυτών και παράγωγων προϊόντων και συνδέεται στενά με αδικήματα όπως η λαθροθηρία.

    (2)  Μεταξύ 2007 και 2013 η λαθροθηρία αυξήθηκε σε τέτοιον βαθμό, ώστε υπονόμευσε την αποκατάσταση που σημειώθηκε τις τρεις προηγούμενες δεκαετίες, συνιστώντας πραγματική απειλή για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την αειφόρο ανάπτυξη. Είναι ενδεικτικό ότι στην Αφρική θανατώνονται κάθε χρόνο για τον ελεφαντόδοντο από 20 000 έως 25 000 ελέφαντες, ενώ μόνο από το 2010 έως το 2012 θανατώθηκαν έως και 100 000 ελέφαντες.

    (3)  Η αύξηση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών οφείλεται στην αυξανόμενη ζήτηση για προϊόντα άγριων ειδών σε ορισμένες κυρίως ασιατικές χώρες (π.χ. Κίνα, Βιετνάμ), όπως το ελεφαντόδοντο, τα κέρατα του ρινόκερου, τα οστά τίγρεως.

    (4)  Ο αντίκτυπος της εμπορίας άγριων ειδών στη φύση μπορεί να ενταθεί από άλλους παράγοντες, όπως η παγκοσμιοποιημένη κατανάλωση, η μη βιώσιμη χρήση του εδάφους, η κλιματική αλλαγή, η υπερεκμετάλλευση των φαρμακευτικών φυτών και ο εντατικός τουρισμός, μεταξύ άλλων ο «κυνηγετικός» τουρισμός.

    (5)  Η παράνομη υλοτομία αντιστοιχεί περίπου στο 30 % του παγκόσμιου εμπορίου ξυλείας και συμβάλλει σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50 % στην αποψίλωση τροπικών δασών της κεντρικής Αφρικής, του Αμαζονίου και της νοτιοανατολικής Ασίας, στερώντας από τους αυτόχθονες πληθυσμούς σημαντικές ευκαιρίες αειφόρου ανάπτυξης.

    (6)  Λόγω της λαθροθηρίας, ο δυτικός μαύρος ρινόκερος ανακηρύχθηκε εξαφανισμένο είδος από τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης και των Φυσικών Πόρων (IUCN) το 2011.

    (7)  Η παράνομη αλιεία εκτιμάται ότι ισούται με το 19 % της αναφερόμενης αξίας των αλιευμάτων.

    (8)  UNODC, World Wildlife Crime Report: Trafficking in protected species, 2016.

    (9)  Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «Ανακοίνωση σχετικά με σχέδιο δράσης για την ενίσχυση της καταπολέμησης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας», COM(2016) 50 final.

    (10)  ΕΕ C 424 της 26.11.2014, σ. 52.

    (11)  Έκθεση WWF — http://awsassets.panda.org/downloads/wwffightingillicitwildlifetrafficking_lr.pdf

    (12)  Η Ευρωπαϊκή Ένωση Ζωολογικών Κήπων και Ενυδρείων (ΕΑΖΑ) είναι η κορυφαία οργάνωση στον τομέα αυτό, με 377 οργανισμούς μέλη σε 43 χώρες σε όλη την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή.

    (13)  Σε ψήφισμα το οποίο εγκρίθηκε το 2013 από την επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την πρόληψη του εγκλήματος και την άσκηση της ποινικής δικαιοσύνης και εγκρίθηκε από το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών, η εμπορία άγριων ειδών χαρακτηρίζεται μορφή «σοβαρού οργανωμένου εγκλήματος» που διαπράττεται από τις ίδιες κατηγορίες παγκόσμιων οργανωμένων εγκληματικών ομάδων με τις κατηγορίες ομάδων που ευθύνονται για δραστηριότητες όπως η εμπορία ανθρώπων και η διακίνηση ναρκωτικών και όπλων.

    (14)  Ψήφισμα 69/314 των Ηνωμένων Εθνών, Καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών (Tackling illicit trafficking in wildlife), 30 Ιουλίου 2015.

    (15)  Η διακήρυξη του Λονδίνου υπεγράφη από αρχηγούς κρατών, υπουργούς και εκπροσώπους 46 χωρών στη διάσκεψη για την παράνομη εμπορία άγριων ειδών το 2014. Στη διακήρυξη ορίζονται νέα πρότυπα για την καταπολέμηση της εμπορίας άγριων ειδών. Μεταξύ άλλων προβλέπονται η τροποποίηση της ισχύουσας νομοθεσίας με την κατηγοριοποίηση της λαθροθηρίας και της εμπορίας άγριων ειδών στα «σοβαρά εγκλήματα», η απαγόρευση της χρήσης ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση, η ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας και ο συντονισμός των δικτύων επιβολής της νομοθεσίας για τα άγρια είδη.

    (16)  Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 15ης Ιανουαρίου 2014 σχετικά με την εγκληματικότητα εις βάρος άγριων ειδών [2013/2747(RSP)].

    (17)  Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την προσέγγιση της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών — COM(2014) 64 final.

    (18)  Βλέπε υποσημείωση 10.

    (19)  Ricardo Energy & Environment, «Strengthening cooperation with business sectors against illegal trade in wildlife». Έκθεση για τη ΓΔ Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 2015.

    (20)  Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «Analysis and Evidence in support of the EU Action Plan against Wildlife Trafficking». Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, SWD (2016) 38 final.

    (21)  Βλέπε υποσημείωση 10.

    (22)  Η σύμβαση CITES έχει τρία παραρτήματα στα οποία απαριθμούνται κατηγορίες ειδών ανάλογα με τον βαθμό προστασίας που απαιτείται, δηλαδή ανάλογα με το πόσο απειλούνται από το διεθνές εμπόριο. Τα παραρτήματα περιέχουν περίπου 5 600 είδη ζώων και 30 000 είδη φυτών, τα οποία αποτελούν αντικείμενο προστασίας από την υπερεκμετάλλευση μέσω του διεθνούς εμπορίου. Αυτό σημαίνει ότι λιγότερο γνωστά και λιγότερο εμβληματικά είδη όπως οι παγκολίνοι —ένα από τα είδη φυτών που αποτελούν αντικείμενο εντατικής εμπορίας— απειλούνται επίσης από το λαθρεμπόριο.

    (23)  Το εμπόριο άγριων ειδών μπορεί να περιλαμβάνει ζώντα ζώα και φυτά, αλλά και μια σειρά από παράγωγα προϊόντα λόγω των πολλών πιθανών χρήσεών τους (συστατικά για παραδοσιακά φάρμακα, διατροφή, καύσιμα, ζωοτροφές, οικοδομικά υλικά, ρούχα και στολίδια κ.λπ.): http://www.traffic.org/trade/

    (24)  Η σύμβαση CITES περιλαμβάνει ένα παγκόσμιο σύστημα επισήμανσης για την ταυτοποίηση του χαβιαριού, η εισαγωγή του οποίου επιτρέπεται μόνο με κατάλληλη άδεια από τις αρμόδιες αρχές (www.cites.org/common/resource/reg_caviar.pdf). Όσον αφορά το εμπόριο στον δασικό τομέα, σκοπός της νομοθεσίας της ΕΕ είναι η αποθάρρυνση της εμπορίας τροπικής ξυλείας, με την υποστήριξη της θέσπισης εθνικών συστημάτων ιχνηλασιμότητας.

    (25)  Οι πύλες «αγγελίες eBay» και «Subito.it» διαχειρίζονται το 90 % των διαφημίσεων ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ιταλία http://www.corpoforestale.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/7388


    Top