5.4.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 120/4

—

έχοντας υπόψη την τρέχουσα έκτακτη κατάσταση που επικρατεί με τη μετανάστευση,

—

έχοντας υπόψη τον στόχο που κατοχυρώνεται στα άρθρα 3 ΣΕΕ και 67 ΣΛΕΕ, να προσφερθεί στους πολίτες της ΕΕ ένας χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης χωρίς εσωτερικά σύνορα,

—

έχοντας υπόψη το άρθρο 18 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, το οποίο εγγυάται το δικαίωμα ασύλου, καθώς και τις σχετικές εθνικές και διεθνείς υποχρεώσεις των κρατών μελών της ΕΕ,

1.

υπενθυμίζει ότι η συμφωνία του Σένγκεν για την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, η οποία περιλαμβάνει σήμερα 26 χώρες, εκ των οποίων οι 22 είναι κράτη μέλη της ΕΕ, αποτελεί έναν από τους πιο επιτυχημένους πυλώνες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Η συμφωνία του Σένγκεν όπως έχει ενσωματωθεί στις Συνθήκες της ΕΕ είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ενιαία αγορά και αποτελεί ένα πολύ σημαντικό στοιχείο των τεσσάρων ελευθεριών κυκλοφορίας —αγαθών, υπηρεσιών, προσώπων και κεφαλαίων— εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

2.

επισημαίνει ότι η ελεύθερη κυκλοφορία και η κατάργηση των εσωτερικών συνόρων συνιστούν θεμελιώδη επιτεύγματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, τα οποία έχουν όχι μόνο σημαντικό οικονομικό, κοινωνικό και εδαφικό αντίκτυπο, αλλά και σημαντική συμβολική αξία για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους πολίτες της, καθότι συνδέονται άμεσα με το σχέδιο δημιουργίας μιας ολοένα και στενότερης ένωσης των λαών της Ευρώπης·

3.

τονίζει ότι τα ανοικτά εσωτερικά σύνορα αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής οικονομίας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ ανέρχεται σε 2 800 δισεκατ. ευρώ, αφορά 1,7 εκατ. διασυνοριακούς εργαζομένους και 57 εκατ. διασυνοριακές οδικές μεταφορές ετησίως, η ΕτΠ υπογραμμίζει ότι η αλλαγή των συνθηκών για την κινητικότητα και τις συναλλαγές εντός του χώρου Σένγκεν θα έχουν πολύ σημαντικές συνέπειες για την απασχόληση και τις επενδύσεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Υπογραμμίζει ότι η ύπαρξη ενός ευρωπαϊκού χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης χωρίς εσωτερικά σύνορα εξαρτάται από την κατάλληλη και από κοινού προστασία των εξωτερικών συνόρων του χώρου αυτού·

4.

τονίζει ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση επωφελούνται από την απουσία εσωτερικών συνόρων σε ό, τι αφορά την οικονομική ανάπτυξη, τις κοινωνικές και πολιτιστικές ανταλλαγές, τη διασυνοριακή συνεργασία και ιδίως την εφαρμογή των ευρωπαϊκών προγραμμάτων εδαφικής συνεργασίας και του Ευρωπαϊκού Ομίλου Εδαφικής Συνεργασίας·

5.

υπογραμμίζει ότι η χρήση των περιοριστικών ρητρών της συμφωνίας του Σένγκεν και ο συνακόλουθος περιορισμός της ελεύθερης κυκλοφορίας μπορεί να έχουν ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες για τους βασικούς στόχους των έργων διασυνοριακής συνεργασίας·

6.

αναγνωρίζει την τεράστια πρόκληση που αντιμετωπίζουν η ΕΕ και τα κράτη μέλη της, καθώς και οι περιφέρειες, οι δήμοι και οι κοινότητες αυτής, λόγω του μεγάλου αριθμού προσφύγων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, καθώς των οικονομικών μεταναστών που επιδιώκουν παράτυπη είσοδο στην ΕΕ· υπενθυμίζει την ανάγκη να εξασφαλιστεί ότι η είσοδος στην ΕΕ γίνεται νόμιμα και καταγράφεται με αυστηρό, γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο που συνάδει με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και τονίζει ότι θα πρέπει να διατεθούν περισσότεροι πόροι για την προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και να διασφαλιστεί η νόμιμα οργανωμένη είσοδος προσώπων στην ΕΕ· υπογραμμίζει, επίσης, την ανάγκη να καταβληθούν σημαντικές προσπάθειες και να εφαρμοστούν μεταρρυθμίσεις ούτως ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι μετανάστες που εισέρχονται στην Ευρώπη μπορούν να ξεκινήσουν να εργάζονται και να εντάσσονται· τονίζει ότι οι έλεγχοι στα εξωτερικά σύνορα του χώρου Σένγκεν θα πρέπει να διενεργούνται κατά τρόπο που να συνάδει με τις διεθνείς υποχρεώσεις των κρατών μελών προς τους πρόσφυγες, καθώς και με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και με τα δικαιώματα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της μη εισαγωγής διακρίσεων·

7.

επισημαίνει ότι τα σημερινά προβλήματα στο σύστημα Σένγκεν είναι εν μέρει αποτέλεσμα της έλλειψης συντονισμού και πόρων για τη διαχείριση του μεγάλου αριθμού προσφύγων και μεταναστών που εισέρχονται στην ΕΕ, όπως επίσης και της έλλειψης των ενδεδειγμένων πολιτικών μηνυμάτων σχετικά με την είσοδο στην ΕΕ διαμέσου των νόμιμων οδών με τη χρήση των συνοριακών σημείων διέλευσης, καθώς και της ανεπαρκούς συμμετοχής των τοπικών και περιφερειακών αρχών·

8.

υπογραμμίζει με έμφαση ότι η προστασία των αξιών της συμφωνίας του Σένγκεν και η διαφύλαξη της σταθερότητας του χώρου Σένγκεν συνιστούν ύψιστες προτεραιότητες· εκτός αυτού, χρειάζονται η ανάκτηση του ελέγχου των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και η ενίσχυση των ικανοτήτων διαχείρισης των συνόρων· τονίζει ότι απαιτείται η λήψη άμεσων μέτρων προκειμένου να αναπτυχθεί ένα σύστημα με το οποίο θα παρακολουθείται η κυκλοφορία των παράτυπων μεταναστών στον χώρο Σένγκεν ούτως ώστε να αποτρέπεται η διαφυγή τους από τις αρχές· σημειώνει ότι θα πρέπει να επιταχυνθεί η επιστροφή και η επανεισδοχή στις χώρες καταγωγής των αιτούντων άσυλο οι αιτήσεις των οποίων απορρίφθηκαν·

9.

τονίζει ότι η πρόκληση αυτή απαιτεί κοινές λύσεις με βάση την αλληλέγγυα συνεργασία μεταξύ όλων των βαθμίδων διακυβέρνησης, επειδή οι ασυντόνιστες πολιτικές έχουν σοβαρές επιπτώσεις σε άλλα κράτη μέλη και στις περιφέρειες και τις πόλεις τους, επιδεινώνοντας τα γενικότερα προβλήματα και υπονομεύοντας την ήδη υπό δοκιμασία εμπιστοσύνη των πολιτών· υπογραμμίζει σχετικά ότι το να κατηγορούνται μεμονωμένες χώρες ή οργανισμοί για την τρέχουσα κατάσταση και να απειλούνται μέλη του χώρου Σένγκεν με αποκλεισμό δεν θα συμβάλει στην εξεύρεση βιώσιμης λύσης, ενδεχομένως, δε, θα αποτελέσει επικίνδυνο προηγούμενο, με εξαιρετικά επιζήμιες, μακροπρόθεσμα, συνέπειες για το ευρωπαϊκό σχέδιο· παρατηρεί, επίσης, ότι το ενδεχόμενο αποκλεισμού μέλους δεν προβλέπεται, επί του παρόντος, από τη συμφωνία Σένγκεν·

10.

εκφράζει τη βαθιά της ανησυχία για τις συνεχιζόμενες δυσκολίες που παρατηρούνται κατά την εφαρμογή των από κοινού συμφωνηθέντων κανόνων στο πλαίσιο των Συνθηκών της ΕΕ όσον αφορά την προστασία των εξωτερικών συνόρων, τα ενισχυμένα μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και της εμπορίας ανθρώπων, την εφαρμογή αποτελεσματικών πολιτικών επαναπροώθησης, την τήρηση κοινών προτύπων όσον αφορά τις συνθήκες υποδοχής και την καταγραφή των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο, και την εφαρμογή μιας κοινής μεταναστευτικής πολιτικής·

11.

είναι πεπεισμένη ότι η διακινδύνευση της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής επιτυχίας του χώρου Σένγκεν με τη μόνιμη επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα δεν μπορεί να είναι η απάντηση στα αιτήματα των πολιτών της ΕΕ για την αύξηση της ασφάλειας και της προστασίας του βιοτικού τους επιπέδου· παράλληλα, θεωρεί ότι έχει καθοριστική σημασία να δοθούν άμεσες, σαφείς και υπεύθυνες απαντήσεις στους πολίτες·

12.

ζητεί, ως εκ τούτου, από τα κράτη μέλη, καθώς και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, να υιοθετήσουν με σπουδή μια εποικοδομητική στάση, να αποφύγουν τον πειρασμό της υπόσχεσης απλοϊκών λύσεων και να αναλύσουν προσεκτικά και σε στενή συνεργασία με τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές τους κινδύνους και τα οφέλη τυχόν προτάσεων, επιμένει δε ότι το να εξηγήσουν στους πολίτες τις επιπτώσεις της επανεισαγωγής των συνόρων στην καθημερινή τους ζωή έχει καθοριστική σημασία για την εκ νέου αποκατάσταση της αξιοπιστίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην παρούσα κρίσιμη στιγμή. Επισημαίνει, στο πλαίσιο αυτό, ότι οι προσωρινοί έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα δεν μπορούν να παραταθούν επ’ αόριστον σύμφωνα με τις σαφώς καθορισμένες προϋποθέσεις που περιλαμβάνονται στον Κώδικα Συνόρων του Σένγκεν (SBC) και ότι η επαναφορά τους για δύο έτη κατ’ ανώτατο όριο είναι δυνατή μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν η λειτουργία του χώρου χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα τίθεται σε κίνδυνο επειδή παραμένουν σοβαρές αδυναμίες που σχετίζονται με τους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα·

13.

τονίζει ότι είναι επείγουσα ανάγκη να αναπτυχθεί μια κοινή, βιώσιμη και φιλόδοξη ευρωπαϊκή προσέγγιση για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης, ιδίως μέσω της δημιουργίας κέντρων πρώτης υποδοχής (hotspots) σε τρίτες χώρες, ώστε να διαφυλαχθεί η ασφάλεια στο εσωτερικό του χώρου Σένγκεν, να διασφαλιστεί η ελεύθερη κυκλοφορία και να αποτραπεί μια σοβαρή κρίση αξιοπιστίας για την ΕΕ· καλεί, ως εκ τούτου, όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να αναπτύξουν σαφείς χάρτες πορείας και χρονοδιαγράμματα για την εφαρμογή βραχυπρόθεσμων αλλά και μακροπρόθεσμων λύσεων, τονίζοντας παράλληλα την ανάγκη να καθοριστεί τι σημαίνει κοινή ευθύνη και μέτρα αλληλεγγύης, λαμβάνοντας υπόψη τις προσδοκίες, τις ανάγκες και τις ικανότητες ένταξης των διαφόρων χωρών, περιφερειών και τοπικών αρχών, καθώς και των μεταναστών·

14.

υποστηρίζει, στο πλαίσιο αυτό, τη δημιουργία ενός κοινού καταλόγου ασφαλών χωρών καταγωγής σε επίπεδο ΕΕ, καθώς αυτό θα επιτρέψει την επίσπευση της διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου που έχουν υποβάλει πολίτες χωρών που θεωρούνται «ασφαλείς» σύμφωνα με τα κριτήρια που καθορίζονται στην οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου και με πλήρη τήρηση της αρχής της μη επαναπροώθησης, αντί της εφαρμογής μη συντονισμένων εθνικών καταλόγων η οποία ενδέχεται να οδηγήσει σε έναν αγώνα δρόμου προς τα κάτω, όσον αφορά τα χαμηλότερα ποσοστά αναγνώρισης·

15.

αναθέτει στον πρόεδρό της να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο και στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.