10.7.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 198/39

1.1

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την πεποίθηση ότι ο πολιτισμός και η δημιουργικότητα αποτελούν για την Ευρώπη:

1.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, δεδομένης της ολοένα μεγαλύτερης σημασίας των τομέων της δημιουργίας και του πολιτισμού (χάριν συντομίας, ΤΔΠ) για την ανάπτυξη της οικονομίας της ΕΕ και τις διεθνείς της προεκτάσεις, απαιτείται η χάραξη μεσοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης στρατηγικής με σκοπό τη δημιουργία:

1.3

Η ΕΟΚΕ ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επαληθεύσει διεξοδικά πώς έχουν εφαρμοστεί τα κοινοτικά κεκτημένα στους ΤΔΠ, ιδίως όσον αφορά τους κανόνες που διέπουν την πολιτική ανταγωνισμού, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και το εργατικό δίκαιο και όλες τις ρήτρες των διεθνών συμφώνων που έχει συνάψει η ΕΕ με τρίτες χώρες.

1.4

Η ΕΟΚΕ προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει τη δυνατότητα και τους τρόπους διοργάνωσης ενός διευρυμένου φόρουμ των φορέων δημιουργίας και πολιτισμού με σκοπό τον καλύτερο εντοπισμό –μέσω μιας από κοινού προγνωστικής διαδικασίας– όλων εκείνων που δραστηριοποιούνται στους συγκεκριμένους τομείς και τον καθορισμό των στοιχείων ενός μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδίου δράσης για την ανάκαμψη της ανάπτυξης και τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας. Ένα τέτοιο σχέδιο δράσης πρέπει να βασίζεται σε μια εγκάρσια στρατηγική τοπικής, περιφερειακής και ενωσιακής κλίμακας με την ενεργό συμμετοχή των κρατών μελών, των τοπικών και περιφερειακών αρχών, των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας πολιτών.

1.5

Η ΕΟΚΕ ζητά την ανάληψη στο εξής ειδικών πρωτοβουλιών για την καταπολέμηση της επισφαλούς εργασίας στους ΤΔΠ με απώτερο σκοπό τη διασφάλιση ισότιμων συνθηκών εργασίας για όλους τους απασχολούμενους στον ευρύτερο κλάδο, και συγκεκριμένα για τα ελεύθερα ή άτυπα επαγγέλματα με τη μορφή σύμβασης έργου, κυρίως δε για τη περιστασιακή εργασία. Επίσης με τις πρωτοβουλίες αυτές επιδιώκεται η κατοχύρωση της ασφαλούς και επί ίσοις όροις πρόσβασης στα ψηφιακά δίκτυα για όλους.

1.6

Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην ανάγκη προσαρμογής του κανονιστικού πλαισίου στις ιδιαιτερότητες των ΤΔΠ, ιδίως ως προς την πνευματική ιδιοκτησία, την απλοποίηση των διοικητικών και φορολογικών διαδικασιών και την επιβολή ΦΠΑ στην έντυπη και ψηφιακή επικοινωνία, επί ίσοις όροις και ιδίως για τις μικρές επιχειρήσεις του τομέα.

1.7

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι πρέπει να εξεταστούν σοβαρά οι δυνατότητες διεξαγωγής διαλόγου με την κοινωνία πολιτών με έμφαση στον πολίτη, επ’ ευκαιρία άλλωστε του τρέχοντος Ευρωπαϊκού έτους των πολιτών.

2.1

Οι ΤΔΠ στην ΕΕ αποτελούν μια πολύτιμη όσο και στρατηγικής σημασίας παρακαταθήκη: η αριστεία και η ανταγωνιστικότητα των ΤΔΠ στην ΕΕ συνιστούν το απόσταγμα του μόχθου των συγγραφέων, των λοιπών καλλιτεχνών και δημιουργών, των επαγγελματιών και των επιχειρηματιών. Πρόκειται δηλαδή για άτομα ταλαντούχα με την παραδοσιακή έννοια αλλά και ικανά να εισάγουν τομές, άτομα που διαθέτουν τυπικά και μη προσόντα και τα οποία θα ήταν σκόπιμο να στηριχθούν, να προωθηθούν και να αξιοποιηθούν.

2.2

Η ΕΟΚΕ έχει ήδη υπογραμμίσει σε παλαιότερη γνωμοδότησή της τα εξής: «Οι κλάδοι του πολιτισμού και της δημιουργικότητας (ΚΠΔ), όπως αναγνωρίζεται στη στρατηγική ΕΕ 2020, διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο για την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και το μέλλον της ΕΕ και των πολιτών της. […]Είναι επίσης φορείς συγκριτικού πλεονεκτήματος που δεν είναι δυνατό να αναπαραχθεί αλλού· παράγοντες τοπικής ανάπτυξης και πρωτοπόροι των βιομηχανικών αλλαγών». (1)

2.3

Σύμφωνα με τους ορισμούς της σχετικής Πράσινης Βίβλου του 2010 (2), «κλάδοι πολιτισμού είναι εκείνοι που παράγουν και διανέμουν αγαθά ή υπηρεσίες που κατά τη στιγμή της παραγωγής τους θεωρείται ότι έχουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, χρήση ή σκοπό που εμπεριέχει ή μεταφέρει τρόπους πολιτιστικής έκφρασης, ανεξάρτητα από την εμπορική αξία τους». Επίσης, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Unesco του 2005 (3), «δημιουργικοί κλάδοι είναι εκείνοι που χρησιμοποιούν τον πολιτισμό ως συστατικό τους στοιχείο και έχουν πολιτιστική διάσταση, παρά το γεγονός ότι τα προϊόντα τους έχουν κατά κύριο λόγο λειτουργική χρησιμότητα. Περιλαμβάνουν την αρχιτεκτονική και το σχέδιο, που ενσωματώνουν δημιουργικά στοιχεία σε ευρύτερες διαδικασίες, καθώς και υποτομείς όπως η γραφιστική, το σχέδιο μόδας ή η διαφήμιση».

2.4

Η οριοθέτηση των πεδίων που καλύπτουν ο τομέας του πολιτισμού ή/και ο τομέας της δημιουργίας παραμένει ασαφής (4) και δυσχεραίνει την επακριβή στάθμιση της συμβολής τους στο ΑΕγχΠ και στην απασχόληση.

2.5

Ως προς την πρόταση του προγράμματος-πλαισίου «Δημιουργική Ευρώπη» (5), επί της οποίας η ΕΟΚΕ έχει ήδη εκθέσει τις απόψεις της (6), στο άρθρο 2 ως «πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας [ορίζεται] κάθε τομέας του οποίου οι δραστηριότητες βασίζονται σε πολιτισμικές αξίες και/ή αποτελεί προϊόν καλλιτεχνικής και δημιουργικής έκφρασης, ανεξάρτητα από το αν αυτές οι δραστηριότητες έχουν ή όχι ως γνώμονα την αγορά και ανεξάρτητα από το είδος της δομής που τις ασκεί». Σε αυτόν τον ορισμό πρέπει να εμπερικλείονται ρητώς οι κλάδοι των –έντυπων και ψηφιακών– εκδόσεων, της τυπογραφίας και της γραφιστικής.

2.6

Το 2008 οι κλάδοι αυτοί αντιστοιχούσαν στο 4,5% του συνολικού ΑΕγχΠ στην ΕΕ και απασχολούσαν περίπου το 3,8% του εργατικού δυναμικού, δηλαδή πάνω από 8,5 εκατομμύρια εργαζομένων (7).

2.7

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποδέχεται τον ανωτέρω ορισμό και προσθέτει ρητώς τη φράση «στα μουσεία και στη μόδα».

2.8

Παρά το σημαντικό και ολοένα αυξανόμενο ειδικό βάρος των ΤΠΔ στην οικονομική παραγωγή της ΕΕ και τον διόλου ευκαταφρόνητο αριθμό υπαλλήλων που απασχολούν (8), η ποικιλία των ορισμών που έχουν διατυπωθεί (από την Παγκόσμια Οργάνωση Διανοητικής Ιδιοκτησίας, τον ΟΟΣΑ, τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το εμπόριο και την ανάπτυξη ή την Unesco έως το Συμβούλιο της Ευρώπης) δεν επιτρέπει την ανάλυση σε μια στέρεα βάση και με στατιστικά στοιχεία διεθνώς συγκρίσιμα. Στην ΕΕ τα μεν ποσοστά του ΑΕγχΠ κυμαίνεται μεταξύ του 2,6 % (Πράσινη Βίβλος), του 3,3 % (πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη»), του 4,5% (9), και του 6,5 % (Συμβούλιο της Ευρώπης), ο δε αριθμός των εργαζόμενων στους κλάδους αυτούς ποικίλλει από τα 5 και πλέον εκατομμύρια, στα 8,5 (10) ή ακόμα και τα 18 εκατομμύρια (11)!

2.9

Η ποικιλομορφία των ΤΠΔ στην ΕΕ αντανακλάται στα δομικά χαρακτηριστικά τους με ισχυρή παρουσία των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες αποτελούν σχεδόν το 80% του συνόλου των παραγωγών. Πάντως, μολονότι το ποσοστό των μεγάλων επιχειρήσεων δεν υπερβαίνει καν το 1%, σε αυτές απασχολείται πάνω από το 40% των εργαζομένων στους υπό εξέταση κλάδους (12).

2.10

Αυτή η διάρθρωση των ΤΠΔ στην ΕΕ προκαλεί προβλήματα από πολλές απόψεις: από την ανάπτυξη δεξιοτήτων έως την πρόσβαση σε χρηματοδότηση, από την προώθηση νέων επιχειρηματικών προτύπων έως την προστασία των δικαιωμάτων της πνευματικής ιδιοκτησίας ή από τη δυσκολία πρόσβασης στις διεθνείς αγορές έως τη βελτίωση της διασύνδεσης με άλλους τομείς, μη εξαιρουμένης της σχετικής δυστοκίας στην αμοιβαία αναγνώριση των (τυπικών, μη τυπικών κ.λπ.) προσόντων των εργαζομένων (13).

2.11

Εάν στην ΕΕ οι τομείς που συνθέτουν τον μη βιομηχανικό πυρήνα, δηλαδή οι εικαστικές τέχνες, τα θεάματα και η ιστορική και καλλιτεχνική κληρονομιά, διατηρούν συχνά τη στρατηγική τους αξία, στις ΗΠΑ αυτή η αξία είναι περισσότερο συγκεντρωμένη στους βιομηχανικούς τομείς και έντονα προσανατολισμένη στην αγορά.

2.12

Το πρότυπο των ΗΠΑ θεωρείται το φυσικό σημείο αναφοράς για εκείνες τις χώρες όπου βασικό μέλημα είναι η συγκρότηση ενός συστήματος παραγωγής ελάχιστα εξαρτώμενου από την κρατική χρηματοδότηση και με σαφή επιδίωξη της κερδοφορίας.

2.13

Η Ιαπωνία αποτελεί τον οδηγό –όχι μόνο στην Ασία– καθότι έχει καταφέρει να αναπτύξει μακροχρόνια και ιδιαίτερα ξεχωριστά σχήματα καλλιτεχνικής παραγωγής, νεωτερικού και πρωτότυπου χαρακτήρα, τα οποία απευθύνονται στο ευρύ κοινό και στοχεύουν στην αποδοχή τους από την αγορά.

2.14

Στην Κίνα πραγματοποιούνται γενναίες επενδύσεις στις υποδομές στον πολιτισμό, ακολουθώντας μια στέρεα στρατηγική, η οποία συνίσταται αφ’ ενός μεν στον περιορισμό της διείσδυσης αμερικανικής προέλευσης πολιτισμικών προϊόντων, αφ’ ετέρου δε στην έμφαση στα ευρωπαϊκά οργανωτικά πρότυπα και στη λειτουργία της δημόσιας παρέμβασης στη διαμόρφωση και στη στήριξη των τοπικών πολιτισμικών συστημάτων.

2.15

Στην Ινδία ο καλλιτεχνικός τομέας με την πιο αλματώδη ανάπτυξη είναι ο κινηματογράφος. Ο εν λόγω τομέας έχει να επιδείξει εντυπωσιακότατη αύξηση του κύκλου εργασιών του, μολονότι οι παραγωγές είναι στενά συνδεδεμένες με την παραδοσιακή ινδική κουλτούρα και άρα δύσκολα μπορούν να προσελκύσουν το κοινό που δεν έχει σχέση με αυτή την κουλτούρα.

2.16

Στη δε Λατινική Αμερική σημειώνεται σήμερα μια κατακόρυφη μεγέθυνση της καλλιτεχνικής βιομηχανίας των χωρών της, χάρη, μεταξύ άλλων, στην επίδραση της ισπανόφωνης κουλτούρας των ΗΠΑ, στην ταχεία οικονομική και δημογραφική ανάπτυξη του Μεξικού, καθώς και στην αξιοπρόσεκτη πολιτιστική άνθηση (και η οποία δεν εξαντλείται στο πεδίο της μουσικής) που γνωρίζει η Βραζιλία. Από την άλλη πλευρά, η Αφρική αναπτύσσει τη δική της πολιτιστική ταυτότητα, η οποία είναι επηρεασμένη και από τις πολλαπλές επαφές της Μαύρης Ηπείρου με την Ευρώπη, Η αλληλεπίδραση των δύο ηπείρων και η καλλιτεχνική παιδεία μπορούν να μας διδάξουν αρκετά ως προς τη καθημερινή ζωή και την εν γένει κουλτούρα μιας περιοχής, συμβάλλοντας στην άρση των εμποδίων που παρεμβάλλονται στη συνεργασία.

2.17

Ανέκαθεν η ΕΟΚΕ αντιλαμβανόταν τη σημασία χάραξης μιας στρατηγικής με σκοπό να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι δυνατότητες των ΤΠΔ στην ΕΕ, τονώνοντας έτσι την ανάπτυξη και την απασχόληση. Ήδη το 2004, σε γνωμοδότηση που εκπόνησε κατόπιν σχετικού αιτήματος της Επιτρόπου κ. Viviane Reding, η ΕΟΚΕ επισημαίνει τα προβλήματα των ΤΠΔ στην ΕΕ (14). Τις απόψεις αυτές η ΕΟΚΕ επανέλαβε και ανέλυσε σε μεγαλύτερο βάθος σε μεταγενέστερες γνωμοδοτήσεις της (15).

2.18

Η ΕΕ είναι μακράν επικεφαλής στις εξαγωγές προϊόντων του τομέα της δημιουργίας. Εφόσον επιθυμεί να διατηρήσει αυτή την πρωτοκαθεδρία, πρέπει να επενδύσει στην ικανότητα αυτών των τομέων να λειτουργούν και πέραν των εθνικών συνόρων. Ως προς τη θέση αυτή έχουν εκφράσει τη σύμφωνη γνώμη τους τόσο το Συμβούλιο, στις 12 Μαΐου 2009, όσο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε ψήφισμά του της 12ης Μαΐου 2011.

3.1

Η ΕΟΚΕ γνωρίζει καλά ότι η αριστεία και η ανταγωνιστικότητα των ΤΔΠ στην ΕΕ συνιστούν το απόσταγμα του μόχθου των καλλιτεχνών και των λοιπών δημιουργών, των επαγγελματιών και των επιχειρηματιών. Πρόκειται δηλαδή για άτομα ταλαντούχα με την παραδοσιακή έννοια αλλά και ικανά να εισάγουν τομές, άτομα που διαθέτουν τυπικά και μη προσόντα, άτομα που θα ήταν σκόπιμο να στηριχθούν, να προωθηθούν και να αξιοποιηθούν.

3.2

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι ο πολιτισμός και η δημιουργία συνιστούν σημαντικότατο στοιχείο και της κατοχύρωσης της ταυτότητας της ΕΕ ως προς την πολυφωνία· πολυφωνία με κοινό παρανομαστή τη δημιουργία και τον πολιτισμό, δύο στοιχεία που θα πρέπει να διέπουν μια ευρωπαϊκή οικονομία βασισμένη στη γνώση.

3.3

Ο σεβασμός και η προαγωγή της πολιτιστικής ταυτότητας της ΕΕ, καθώς και βιωσιμότητα των ΤΠΔ προϋποθέτουν την εφαρμογή των μέτρων υπέρ των ΤΠΔ με σεβασμό στο ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, τις δημοκρατικές αρχές και τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές.

3.4

Από τις πολυάριθμες αναλύσεις που έχουν γίνει σε ενωσιακή και εθνική κλίμακα, καθίσταται σαφές ότι οι ΤΠΔ βρίσκονται αντιμέτωποι με τις εξής κοινές προκλήσεις:

3.5

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η σημασία και η περιπλοκότητα των ΤΠΔ καθιστούν απαραίτητη την υλοποίηση ενός συνεκτικού και πιο μακρόπνοου στρατηγικού σχεδίου ενωσιακής εμβέλειας, με λεπτομερή εθνικά και περιφερειακά προγράμματα εργασίας και ποσοτικούς και επαληθεύσιμους στόχους. Όλα αυτά δε βάσει ενός χάρτη πορείας υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στον οποίο θα καθορίζονται η συμβολή και οι υποχρεώσεις στα διάφορα επίπεδα δράσης, δηλαδή το τοπικό, το περιφερειακό, το εθνικό και το ενωσιακό.

3.6

Επομένως, η ΕΟΚΕ ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να χαράξει μια νέα συντονισμένη μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη στρατηγική, μέσω μιας κοινής προσέγγισης του «Ορίζοντα 2020». Σε αυτή τη στρατηγική θα πρέπει να λαμβάνονται πλήρως υπόψη οι ιδιαιτερότητες των ΤΠΔ και να καθορίζεται ένα πλαίσιο βεβαιότητας, απαραίτητο τόσο για την προσέλκυση καινοτόμων επενδύσεων στους εν λόγω τομείς όσο και για την ανάπτυξη ειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού.

3.7

Συν τοις άλλοις, σε αυτή τη στρατηγική πρέπει να συνεκτιμάται το γεγονός ότι δυσανάλογα μεγάλο ποσοστό των ατόμων που δραστηριοποιούνται στους ΤΠΔ εργάζονται σε καθεστώς άτυπης απασχόλησης –ιδίως περιστασιακής εργασίας– με πολλές αναθέσεις κατά περιόδους σε ελεύθερους επαγγελματίες, υψηλό ποσοστό αυτοαπασχολούμενων και πολύ μικρών –συχνά μονοπρόσωπων– επιχειρήσεων, καθώς και μια πολυάριθμη κατηγορία ΜΜΕ με λιγότερους από 10 υπαλλήλους (16). Συνεπώς, οι αμοιβές των εργαζομένων στον τομέα είναι συχνά ασταθείς και ενίοτε κοντά ή και κάτω από το όριο της φτώχειας.

3.8

Πολλά άτομα εργάζονται σε δύσκολες συνθήκες εργασίας χωρίς να γίνονται σεβαστά βασικά δικαιώματα κοινωνικής προστασίας. Πιο συγκεκριμένα, οι εργαζόμενες, οι οποίες αποτελούν σημαντικό ποσοστό του συνολικού αριθμού απασχολούμενων στον τομέα, υφίστανται διακρίσεις, ιδίως ως προς το καθεστώς απασχόλησης και τις συνθήκες εργασίας με αποτέλεσμα να διαπιστώνονται βαθύτατες ανισότητες ως προς τη μισθοδοσία και την αποζημίωσή τους.

3.9

Ο τομέας χαρακτηρίζεται από έναν σχετικά υψηλό αριθμό αυτοαπασχολούμενων. Αυτή η κατηγορία συχνά διαιρείται σε δύο εκ διαμέτρου αντίθετες ομάδες: στην πρώτη εντάσσονται οι υψηλής ειδίκευσης επαγγελματίες με μεγάλη πείρα και ισχυρή θέση στην αγοράς εργασίας. Στη δεύτερη, βρίσκουμε τους ελεύθερους επαγγελματίες των οποίων των αντικείμενο απασχόλησης περιορίζεται στην παροχή εργασίας χαμηλού κόστους με σκοπό τη μείωση του λειτουργικού κόστους και του διοικητικού φόρτου του πελάτη. Μάλιστα, εδώ και καιρό η ΔΟΕ έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου αναφορικά με τις πιθανές καταχρήσεις στον τομέα (17).

3.9.1

Εξάλλου, είναι γεγονός ότι η οικονομική κρίση έχει πλήξει το σύνολο των ΤΠΔ, μέσω των άνευ προηγουμένου μέτρων λιτότητας και των περικοπών που εφαρμόζονται στις κρατικές ενισχύσεις για τον πολιτισμό σε ολόκληρη την ΕΕ.

3.10

Σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, τα μέτρα που προτείνονται στις σχετικές γνωμοδοτήσεις της, ενόψει των διαδικασιών αναδιάρθρωσης, πρέπει να εφαρμοστούν και στους ΤΔΠ (18). Οι τεχνολογίες και τα επιχειρηματικά πρότυπα των ΤΠΔ μεταβάλλονται ταχέως και πολλές μεγάλες επιχειρήσεις αναδιοργανώνουν την παραγωγή τους ορμώμενες από την ψηφιοποίηση του γραπτού Τύπου, τη μείωση των κρατικών ενισχύσεων, τις εξαγορές ή τις συγχωνεύσεις εταιρειών.

3.11

Αυτές οι μεταβολές επηρεάζουν άμεσα στους εργαζόμενους των ΤΠΔ με τη μορφή απολύσεων, συμπίεσης των απολαβών, προγραμμάτων πρόωρης συνταξιοδότησης, αύξησης της προσωρινής απασχόλησης, υποβάθμισης των συνθηκών εργασίας και αύξησης του άγχους των εργαζομένων, μείωσης της διάρκειας των συμβάσεων απασχόλησης και έλλειψης ενημέρωσης των εργαζομένων ή διαβούλευσης με αυτούς.

3.12

Στην προσπάθεια να διαφυλαχθεί η πολιτιστική πολυμορφία και ο πλουραλισμός της ΕΕ, η ΕΟΚΕ κρίνει σκόπιμη την αποφυγή της υπερσυγκέντρωσης τόσο στο σκέλος της παραγωγής όσο και σε αυτό της διανομής. Αντιθέτως, τάσσεται υπέρ των ψηφιακών δικτύων και των υπερ-περιοχών παραγωγής, οι οποίες καθιστούν δυνατή τη συγκέντρωση κρίσιμης μάζας επενδύσεων, την ενίσχυση της έρευνας και της διείσδυσης διεθνών παραγόντων με σκοπό τη διατήρηση των θέσεων εργασίας.

3.13

Ομοίως, η ΕΟΚΕ κρίνει αναγκαίο, μέσω μιας κοινής προσπάθειας ενωσιακής και εθνικής κλίμακας, αφ’ ενός μεν να στηριχθούν τα προγράμματα κατάρτισης και επιμόρφωσης για τη διαμόρφωση νέων και πιο σύγχρονων ειδικοτήτων με τη μορφή διά βίου μάθησης, αφ’ ετέρου δε να ληφθούν υπόψη οι συντελούμενες μεταλλαγές των ΤΠΔ και να αναπτυχθεί η σταθερά κατάλληλη επαγγελματική ικανότητα και εξειδίκευση. Απαιτείται η επίσπευση των επενδύσεων στον εκσυγχρονισμό των εκπαιδευτικών συστημάτων και των συστημάτων επαγγελματικής κατάρτισης των καλλιτεχνών, εν γένει των δημιουργών και των λοιπών απασχολούμενων στους ΤΔΠ με σκοπό τη διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας της ΕΕ, καθώς και την εκπλήρωση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

3.13.1

Η ανάληψη αυτών των δράσεων προβάλλει ως ακόμα πιο επείγουσα ανάγκη λόγω των βαθύτατων μεταβολών που προκαλεί η συνολική αύξηση των παγκόσμιου ανταγωνισμού –και στα πνευματικά επαγγέλματα– και οι οποίες έχουν επιβάλει τη δημιουργία ολοένα και νεότερων εννοιών και μορφών διεκπεραίωσης της εργασίας με γνώρισμα την υψηλή συγκέντρωση γνώσης, όπως οι Ευρωπαϊκοί Συνεταιρισμοί Γνώσης.

3.14

Εάν, όπως υπογραμμίζει και η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να αποκτήσουν μεγαλύτερη εξοικείωση με τις οικονομικές δυνατότητες που προσφέρουν οι τομείς αυτοί και να αναπτύξουν την ικανότητά τους για αξιολόγηση των επιχειρήσεων που βασίζονται σε άυλα κεφάλαια», τούτο θα πρέπει να ισχύσει πρωτίστως στη δημοσιονομική περίοδο 2014-2020· πρέπει δηλαδή να αρθούν οι σημερινές αμφιβολίες (με χαρακτηριστικές αυτές που αφορούσαν το πρόγραμμα Erasmus) και να αναδιαμορφωθούν τα ενωσιακά προγράμματα και μέσα παρέμβασης (Διαρθρωτικά Ταμεία, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων κ.λπ.) έτσι ώστε να συμπεριληφθεί και να προκριθεί η μη τεχνολογική καινοτομία και η ανταγωνιστικότητα διεθνώς των ΤΠΔ.

3.15

Η χάραξη της μελλοντικής πολιτικής συνοχής, που ισχύσει από το 2014, πρέπει να βασιστεί στα έργα και στις μελέτες με θέμα τη χρήση των μέσων που συμβάλλουν στην πλήρη αξιοποίηση των ΤΠΔ. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι ΤΠΔ πρέπει να ενταχθούν σε αναπτυξιακές στρατηγικές τοπικού και περιφερειακού χαρακτήρα, σε συνεργασία με τις δημόσιες αρχές και τους εκπροσώπους της οργανωμένης κοινωνίας πολιτών.

3.16

Ένα άλλο ζητούμενο είναι η ύπαρξη ενός ενωσιακού πλαισίου, το οποίο από τη μία πλευρά θα διευκολύνει την κινητικότητα των καλλιτεχνών και των λοιπών δημιουργών, την κυκλοφορία των έργων και των υπηρεσιών τους, καθώς και την ευελιξία των συστημάτων διανομής, με τη βοήθεια προηγμένων μέσων εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης εντός και εκτός του πολιτιστικού και δημιουργικού χώρου της ΕΕ. Από την άλλη δε πλευρά, μέσα σε αυτό πλαίσιο θα υλοποιούνται οι σχετικές συστάσεις της ομάδας ειδικών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο θέμα της κινητικότητας των καλλιτεχνών (19).

3.17

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι οι ΤΔΠ συμβάλλουν στην αναδιάρθρωση των τοπικών οικονομιών, ευνοώντας την ανάδειξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων, τη δημιουργία νέων και βιώσιμων θέσεων εργασίας (20) και ενισχύοντας την οικονομική απήχηση των δήμων και των περιφερειών της ΕΕ, όπως περιγράφεται άλλωστε στη μελέτη "The rise of the creative class" («Η άνοδος της δημιουργικής τάξης») (21).

3.18

Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι ένα καθοριστικό στοιχείο της πραγματικής νέας στρατηγικής για τους ΤΠΔ πρέπει να είναι το ενωσιακό σχέδιο δράσης "Creative Europe Open to the World-CEOW", με σκοπό την κατοχύρωση της παρουσίας καλλιτεχνών και των ΤΠΔ (ιδίως των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων) σε καθοριστικής σημασίας διεθνείς αγορές μέσω της καθιέρωσης συγκεκριμένων συστημάτων και της διευκόλυνσης των ανταλλαγών με τρίτες χώρες, καθώς και με τη συμφωνία συγκεκριμένων και δεσμευτικών ρητρών στις διμερείς και πολυμερείς συμφωνίες της ΕΕ.

4.1.1

Τα κράτη μέλη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να λάβουν –με την αμέριστη στήριξη και την ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων– συγκεκριμένα ρυθμιστικά μέτρα, προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες των ΤΠΔ. Τα μέτρα αυτά πρέπει να προβλέπουν τη θέσπιση κατάλληλων κανόνων ανταγωνισμού για την αποφυγή υπερσυγκεντρώσεων στην αγορά και τη διαφύλαξη του πολιτιστικού πλουραλισμού, της ποικιλίας επιλογών για τον καταναλωτή και της πληθώρας επιχειρηματικών μορφών.

4.1.2

Τα κράτη μέλη οφείλουν να περιορίσουν τις διοικητικές ή γραφειοκρατικές διατυπώσεις –που επιβαρύνουν πρωτίστως τις ΜΜΕ από τους ΤΠΔ και τους ελεύθερους επαγγελματίες– απλοποιώντας τις διαδικασίες παροχής υπηρεσιών και διευκολύνοντας την κυκλοφορία τους καθώς και την κινητικότητα των καλλιτεχνών και των λοιπών πολιτιστικών φορέων.

4.2.1

Ακόμα και όταν οι ΤΠΔ είναι εν πολλοίς προσανατολισμένοι στην αγορά, το προϊόν τους είναι αποτέλεσμα της δουλειάς μεμονωμένων δημιουργών, συγγραφέων, ηθοποιών, ερμηνευτών και λοιπών καλλιτεχνών, οι οποίοι χρειάζονται μια απλή διαδικασία εξασφάλισης χρηματοδότησης και πίστωσης. Είναι σημαντικό να συναρτηθεί η οικονομική συνδρομή των ΤΔΠ με τη δημιουργία και τη διατήρηση καλών συνθηκών εργασίας –μη εξαιρουμένης της χρηματοδότησης– για όλες τις κατηγορίες επαγγελμάτων του κλάδου.

4.2.2

Συνεπώς, πρέπει να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό φορολογικό περιβάλλον για την πρόοδο των ΜΜΕ και των ελεύθερων επαγγελματιών, βάσει του οποίου θα προβλέπονται τόσο εξαιρέσεις από τη διπλή φορολόγηση σε περιπτώσεις εργασίας εκτός των εθνικών συνόρων, όσο και τα κατάλληλα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης.

4.2.3

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη πρέπει να ενθαρρύνουν τη συνεργασία δημοσίου-ιδιωτικού τομέα με σκοπό τη βιωσιμότητα των ΤΠΔ και την προαγωγή της πολιτιστικής ποικιλομορφίας των υλικών αγαθών και των υπηρεσιών.

4.2.4

Επίσης, η ΕΕ και τα κράτη μέλη πρέπει να στηρίξουν τους μηχανισμούς συγκριτικής αξιολόγησης των τρόπων επενδύσεων και παροχής εγγυήσεων, δανεισμού και κινήτρων για τις εξαγωγές, έτσι ώστε να απλοποιηθούν (όσον αφορά τα έργα του πολιτισμού και της δημιουργίας) οι όροι πρόσβασης σε ιδιωτικούς μηχανισμούς χρηματοδότησης και να ευνοηθεί η διασύνδεση τομέων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, οι οποίοι συχνά δέχονται κρατικές ενισχύσεις, με τομείς που ρέπουν περισσότερο στην αγορά (π.χ. το σχέδιο, η μόδα ή η διαφήμιση).

4.2.4.1

Η ΕΟΚΕ προτείνει τα εξής:

4.3.1

Η εξέλιξη των νέων επιχειρηματικών προτύπων προϋποθέτει την αποδοχή και νέων μορφών ψηφιοποίησης, διασκευής (remix), ανάμειξης διαφορετικών έργων (mashing) και χρήσης αποσπασμάτων έργου (sampling), δηλαδή την ικανότητα παράγωγης νέας δουλειάς ή δειγματοληψίας βάσει ενός ψηφιακού αρχείου πολυμέσων που περιέχει εν μέρει ή συνολικά κείμενο, γραφικά, ήχο, εικόνα και κινούμενα σχέδια από προϋπάρχουσες πηγές.

4.3.2

Το πρότυπο της δημιουργικότητας για κοινωνική ποιότητα καλύπτει τον πολιτισμό, τον γεωγραφικό χώρο και την κοινωνία στις περιοχές δημιουργικής παραγωγής και περιλαμβάνει μέτρα κινητοποίησης της γνώσης και προαγωγής της χρήσης του σχεδιαστή εν είδει «μεσίτη» ή φορέα διευκόλυνσης των διεργασιών αλληλεπίδρασης της ανάπτυξης, της τεχνολογίας και της παραγωγής.

4.3.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητη την αξιοποίηση των νέων επιχειρηματικών προτύπων στα οποία το σχέδιο θα ενσωματώνεται στην αλυσίδα προστιθέμενης αξίας και όλοι οι συμμετέχοντες θα μπορούν να προσδίδουν νέα αξία στα προϊόντα και στις διεργασίες, συνιστώντας έτσι ευρωπαϊκά δείγματα αριστείας στις παγκόσμιες αγορές.

4.3.4

Τέλος, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι πρέπει να ενθαρρυνθεί η κυκλοφορία πέραν των εθνικών και όχι μόνο συνόρων, να ενισχυθεί η δυνατότητα προσέλκυσης ταλέντων και ειδικοτήτων, καθώς και να δοθούν κίνητρα για την ανταλλαγή γνώσεων, εμπειριών και επιχειρηματικών ικανοτήτων, καθώς για τη δημιουργία δικτύων και συνεργατικών σχηματισμών μεταξύ των διαφορετικών φορέων της ΕΕ και τομέων της οικονομίας στην επικράτεια της ΕΕ.