14.3.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 76/20

1.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την ευκαιρία να εκφέρει γνώμη επί της πρότασης της επιτροπής απασχόλησης και κοινωνικών υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για πιλοτικό πρόγραμμα με θέμα την καθιέρωση ευρωπαϊκού κοινωνικού σήματος το 2013. Ωστόσο, η κατάσταση είναι διαφορετική από τότε που ζητήθηκε η γνωμοδότηση, καθώς το κείμενο της επιτροπής προϋπολογισμών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 4ης Οκτωβρίου 2012 υιοθετήθηκε χωρίς καμία αναφορά στο εν λόγω πιλοτικό πρόγραμμα.

1.2

Επί της αρχής, η ΕΟΚΕ στηρίζει την ιδέα της τόνωσης της κοινωνικής διάστασης στην Ευρώπη και συμφωνεί πως η εταιρική κοινωνική ευθύνη (ΕΚΕ) πρέπει να αναγνωριστεί και να ενθαρρυνθεί. Έχει σημασία, ωστόσο, να τονιστεί πως η ΕΚΕ δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο των κοινωνικών δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται με νομικά και διεθνή μέσα στα οποία κεντρικό ρόλο επιτελεί ο κοινωνικός διάλογος.

1.3

Είναι κατά συνέπεια αναγκαίο, ως πρώτο βήμα, να διευκρινιστεί περαιτέρω η προστιθέμενη αξία, το χρονικό πλαίσιο και η εστίαση της πρότασης σε σχέση με τους πολιτικούς της στόχους. Οι στόχοι αυτοί είναι μεν σημαντικοί, στην παρούσα όμως συγκυρία θα μπορούσαν να επιτευχθούν αποτελεσματικότερα πρωτίστως μέσω αυστηρότερης και καλύτερα εφαρμοσμένης κοινωνικής νομοθεσίας.

1.4

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης ότι παρά το ότι η πρωτοβουλία είναι σημαντική, η πρόταση ενδέχεται να είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη σε μια περίοδο κατά την οποία η ΕΕ διέρχεται κρίση, με υψηλή ανεργία και αυξανόμενο αριθμό περιπτώσεων χρεοκοπίας. Το κοινωνικό σήμα ΕΚΕ μπορεί να αντικατοπτρίσει μόνο το εθελοντικό μέρος των δραστηριοτήτων κοινωνικής επιχειρηματικότητας –αυτό όμως είναι διαφορετικό σε κάθε κράτος μέλος λόγω των διαφορετικών νομοθεσιών, δεδομένου ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία παρέχει μόνο ελάχιστα πρότυπα. Δεν κρίνεται θεμιτή η εισαγωγή πρόσθετων δεσμεύσεων για τις επιχειρήσεις που ενέχει τον κίνδυνο αύξησης των αποκλίσεων, αντί σύγκλισης, μεταξύ επιχειρήσεων και κρατών διαφορετικού μεγέθους.

1.5

Πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη παράλληλες πρωτοβουλίες, όπως η κοινωνική σήμανση στον τομέα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας (όπως αναφέρεται στην Πρωτοβουλία για την κοινωνική επιχειρηματικότητα) προκειμένου να αποφευχθεί η σύγχυση. Προς τούτο, η ΕΟΚΕ συνιστά την αναμονή των αποτελεσμάτων και την άντληση διδαγμάτων από την επικείμενη προσπάθεια χαρτογράφησης της κοινωνικής σήμανσης στον τομέα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας από την Επιτροπή. Στην πρόταση θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη άλλες αλληλεπικαλυπτόμενες δραστηριότητες, όπως τα νέα βραβεία ΕΚΕ, οι κοινωνικές ρήτρες στις δημόσιες συμβάσεις κλπ.

1.6

Η ΕΟΚΕ φρονεί επίσης ότι η αξιοπιστία, η νομιμοποίηση και η σκοπιμότητα ενός προαιρετικού κοινωνικού σήματος πρέπει να τεκμηριωθεί καλύτερα. Η εμπιστοσύνη και η ευαισθητοποίηση όσον αφορά ένα νέο σύστημα σήμανσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαιτεί ολοκληρωμένο σύστημα πιστοποίησης και παρακολούθησης, το κόστος του οποίου πρέπει να εκτιμηθεί σε σχέση με τα οφέλη αυτού του πρόσθετου συστήματος σήμανσης. Προς τούτο, πριν να εξετασθεί η καθιέρωση ενός νέου Ευρωπαϊκού κοινωνικού σήματος, η ΕΟΚΕ συνιστά την εκτενή χαρτογράφηση των υφιστάμενων συστημάτων σήμανσης στα διαφορετικά κράτη μέλη, με τον εντοπισμό βέλτιστων πρακτικών και την άντληση διδαγμάτων από αποτυχημένα συστήματα. Η ΕΟΚΕ συνιστά κατά συνέπεια τη βελτίωση και επέκταση των υφιστάμενων συστημάτων σήμανσης ώστε να καλύπτουν την κοινωνική ευθύνη (όπου δεν το κάνουν ήδη).

1.7

Θα πρέπει επίσης να υπάρξει ευαισθητοποίηση όσον αφορά τα ήδη υφιστάμενα συστήματα και τις επιχειρήσεις που τα χρησιμοποιούν, ενώ οι υπόλοιπες επιχειρήσεις θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να τα χρησιμοποιήσουν, αντί να δημιουργηθεί ένα πρόσθετο σύστημα το οποίο θα πρέπει να επεξεργαστούν οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις. Επιπλέον, θα πρέπει να εξετασθεί, τουλάχιστον σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο, η ιδέα μιας ευρωπαϊκής επικοινωνιακής εκστρατείας όσον αφορά τα ευρωπαϊκά σήματα ώστε να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και των πολιτών.

1.8

Ωστόσο, σε περίπτωση καθιέρωσης νέου σήματος και προς αποφυγή στρεβλώσεων, η ευρωπαϊκή κοινωνική σήμανση δεν θα πρέπει να αποκλίνει υπερβολικά από διεθνώς αναγνωρισμένες τυποποιήσεις αλλά να προσθέτει μια χαρακτηριστικά ευρωπαϊκή διάσταση: τον σεβασμό των κοινωνικών δικαιωμάτων.

2.1

Η επιτροπή απασχόλησης και κοινωνικών υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πρότεινε την υλοποίηση πιλοτικού προγράμματος για την καθιέρωση ενός Ευρωπαϊκού κοινωνικού σήματος το 2013, ωστόσο η πρόταση της Επιτροπής Προϋπολογισμών του οργάνου για τα πιλοτικά προγράμματα του 2013 υιοθετήθηκε τον Οκτώβριο χωρίς καμία αναφορά σε αυτήν την πρόταση (1). Κατά συνέπεια, η γνωμοδότηση θα επικεντρωθεί πρωτίστως σε παρατηρήσεις επί του προτεινόμενου πιλοτικού προγράμματος.

2.2

Στόχος της πρότασης είναι η συμβολή στη δημιουργία μίας κοινωνικότερης Ευρώπης όπου οι ισχύουσες ελάχιστες προδιαγραφές της κοινωνικής και εργατικής νομοθεσίας θα εφαρμόζονται αποτελεσματικότερα. Απώτερος σκοπός είναι η ενθάρρυνση της δημιουργίας θέσεων εργασίας, η στήριξη της απασχόλησης των νέων και η καταπολέμηση της φτώχειας μέσω της εισαγωγής ενός προοδευτικού συστήματος βράβευσης με τη μορφή «Ευρωπαϊκού κοινωνικού σήματος».

2.3

Το αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς την ΕΟΚΕ αναφέρεται συγκεκριμένα (α) στον αντίκτυπο και τα οφέλη αυτού του σήματος σε διάφορους τομείς πολιτικής, (β) στα είδη επιχειρήσεων που θα ενδιαφέρονταν για το σήμα αυτό σε προαιρετική βάση, (γ) στις διαφορετικές δυνατότητες καθιέρωσης προοδευτικού σήματος, (δ) στα κριτήρια για την απόκτηση του σήματος και (ε) στις αναγκαίες ενέργειες ευαισθητοποίησης.

2.4

Το προτεινόμενο από την επιτροπή απασχόλησης κοινωνικό πλαίσιο θα είναι προαιρετικό και θα χορηγείται ατελώς. Απευθύνεται σε όλες τις επιχειρήσεις της ΕΕ, με ιδιαίτερη έμφαση στις ΜΜΕ (2) και τις ΠΜΕ (3). Στόχος είναι η δημιουργία μιας πιο κοινωνικά υπεύθυνης Ευρώπης μέσω της διασφάλισης υψηλών κοινωνικών προδιαγραφών για όλες τις επιχειρήσεις της ΕΕ. Η πρόταση αποσκοπεί επίσης στην εναρμόνιση των υφιστάμενων συστημάτων σήμανσης και στη χρήση μίας κλίμακας αξιολόγησης για τον εντοπισμό δυνητικών πεδίων βελτίωσης. Σύμφωνα με την πρόταση, ένας κατάλογος κοινωνικών κριτηρίων θα χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της εσωτερικής κοινωνικής ευθύνης κάθε επιχείρησης μέσω της απονομής διαφορετικών επιπέδων κοινωνικού σήματος.

3.1

Σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, οι προσπάθειες ενίσχυσης της κοινωνικής διάστασης και των κοινωνικών αξιών στην Ευρώπη είναι σημαντικές, ωστόσο θα πρέπει να συνυπολογιστεί η προστιθέμενη αξία, το χρονικό πλαίσιο και η εστίαση του προγράμματος, ενώ θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι υφιστάμενες πρωτοβουλίες σε σχετικούς τομείς. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί κατά συνέπεια μία σαφέστερη τεκμηρίωση ως προς το ποια είναι και ποιους αφορά η προστιθέμενη αξία της πρωτοβουλίας, καθώς και ως προς τη συμβολή της στην κοινοτική νομοθεσία.

3.2

Η ΕΟΚΕ επεσήμανε πρόσφατα στη γνωμοδότησή της για την εταιρική κοινωνική ευθύνη (ΕΚΕ) (4) πως η ΕΚΕ αποτελεί προσέγγιση αειφόρου ανάπτυξης. Στην ίδια γνωμοδότηση, επεσήμανε επίσης την ανάγκη αποσαφήνισης όρων όπως η «κοινωνική ευθύνη» (μόνο στο χώρο εργασίας) και η «κοινωνική ευθύνη» (δραστηριότητες πέραν του χώρου εργασίας).

3.3

Βάσει αυτών των ορισμών, το προτεινόμενο από την επιτροπή απασχόλησης κοινωνικό σήμα φαίνεται να αφορά την «κοινωνική ευθύνη». Καθώς απευθύνεται σε όλες τις επιχειρήσεις εντός της ΕΕ, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το τρέχον έργο της Επιτροπής σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για την εταιρική κοινωνική ευθύνη του 2011 (5), η οποία ήδη καλύπτει παρόμοιες πτυχές.

3.4

Έχει σημασία να τονιστεί, όπως έχει πράξει στο παρελθόν η ΕΟΚΕ, ότι η εταιρική κοινωνική ευθύνη δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο των κοινωνικών δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται με νομικά και διεθνή μέσα τα οποία αποτελούν πρωτίστως αρμοδιότητα των κρατών και των κυβερνήσεων. Επιπλέον, πολυάριθμες επιχειρήσεις αναλαμβάνουν οικειοθελώς περισσότερες ευθύνες, οπότε είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι η ανάληψη μεγαλύτερων κοινωνικών ευθυνών που να υπερβαίνουν τις νομικές απαιτήσεις θα πρέπει να αναγνωριστεί και να ενθαρρυνθεί. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι κάθε επιχείρηση θα πρέπει να υιοθετήσει τη δική της προσέγγιση για την εφαρμογή της κοινωνικής ευθύνης, πέραν των προβλεπόμενων από τον νόμο μέσων. Το κοινωνικό σήμα ενέχει τον κίνδυνο να δίδεται πλέον προτεραιότητα όχι στην κοινωνική καινοτομία, αλλά στην προσπάθεια για πιστοποίηση.

3.5

Η ιδέα της κοινωνικής σήμανσης έχει αναφερθεί στο παρελθόν σε σχέση με το έργο της Επιτροπής για την κοινωνική επιχειρηματικότητα, στο οποίο η ΕΟΚΕ έχει συμμετάσχει ενεργά μέσω σειράς γνωμοδοτήσεων (6). Η ανακοίνωση Προς μια Πράξη για την Ενιαία αγορά  (7) αναφέρεται στην κοινωνική σήμανση σε σχέση με την κοινωνική επιχειρηματικότητα και την κοινωνική επιχείρηση. Ακολούθησε μία βασική δράση στην ανακοίνωση της Επιτροπής για την Πρωτοβουλία για την κοινωνική επιχειρηματικότητα (8), η οποία αποσκοπεί στη βελτίωση της δυνατότητας των κοινωνικών επιχειρήσεων να λειτουργούν, να ανταγωνίζονται και να αναπτύσσονται με τις ίδιες συνθήκες όπως οι λοιπές επιχειρήσεις. Μία από τις προτάσεις της πρωτοβουλίας ήταν η δημιουργία δημόσιας βάσης δεδομένων για σήματα και πιστοποιήσεις προκειμένου να ενισχυθεί η ευαισθητοποίηση των φορέων και η συμβατότητα μεταξύ διαφορετικών μορφών σήμανσης κοινωνικής επιχείρησης εντός της ΕΕ. Η Επιτροπή προτίθεται επίσης στο άμεσο μέλλον να διεξαγάγει μελέτη για την κοινωνική επιχείρηση, χαρτογραφώντας τις περιοχές όπου υφίστανται κοινωνικά σήματα για τις κοινωνικές επιχειρήσεις και τη μορφή αυτών των σημάτων, καθώς και άλλα ειδικά χαρακτηριστικά, κανόνες και πρότυπα για αυτό το είδος επιχείρησης.

3.6

Η ΕΟΚΕ εκτιμά κατά συνέπεια ότι η επικείμενη χαρτογράφηση, όπως αναφέρεται στην Πρωτοβουλία για την κοινωνική επιχειρηματικότητα, πρέπει να διεξαχθεί πριν και χωριστά από προσπάθειες ανάπτυξης ευρύτερου ορισμού της κοινωνικής σήμανσης των επιχειρήσεων. Κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, αυτό το εγχείρημα πρέπει να ολοκληρωθεί προτού εξετασθεί ένα ευρύτερο σύστημα σήμανσης, καθώς η χαρτογράφηση των υφιστάμενων συστημάτων σήμανσης των κοινωνικών επιχειρήσεων μπορεί να παρέχει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις δυνατότητες και τα οφέλη ενός ευρύτερου συστήματος. Επιπλέον, πριν εγκαινιαστούν νέες δραστηριότητες, θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα σε άλλες σχετικές πρωτοβουλίες, όπως οι κοινωνικές ρήτρες στις δημόσιες συμβάσεις, τα νέα βραβεία ΕΚΕ και οι τομεακές πλατφόρμες στον τομέα της σήμανσης κοινωνικών επιχειρήσεων, να ωριμάσουν.

3.7

Η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία της σαφούς διάκρισης μεταξύ της πρότασης της επιτροπής απασχόλησης (που σχετίζεται με την εταιρική κοινωνική ευθύνη) και της Πρωτοβουλίας για την κοινωνική επιχειρηματικότητα: έχουν διαφορετικούς στόχους και πρέπει συνεπώς να αντιμετωπίζονται διαφορετικά. Η ΕΟΚΕ καλεί κατά συνέπεια την επιτροπή απασχόλησης να εξετάσει τη δυνατότητα χρήσης διαφορετικού όρου στην πρότασή της, ώστε να αποφευχθεί περαιτέρω σύγχυση της ορολογίας. Αυτή η πρόταση έχει ιδιαίτερη βαρύτητα δεδομένης της ύπαρξης αναγνωρισμένων φορέων στον χώρο των κοινωνικών επιχειρήσεων οι οποίοι έχουν ήδη εξουσιοδότηση να χρησιμοποιούν αυτόν τον όρο ως σήμανση της κοινωνικής επιχείρησης, όπως συμβαίνει με το «Σήμα κοινωνικής επιχείρησης» (9).

4.1

Στόχος του προτεινόμενου πιλοτικού προγράμματος για ένα κοινωνικό σήμα είναι να ενθαρρυνθούν οι επιχειρήσεις να υπερβούν τις καταστατικές τους υποχρεώσεις όσον αφορά την κοινωνική τους ευθύνη. Η πρωτοβουλία είναι μεν ζωτικής σημασίας, ωστόσο διερωτώμεθα, στην παρούσα οικονομική συγκυρία, ως προς την πολυπλοκότητα ενός ευρωπαϊκού κοινωνικού σήματος σε σχέση με την προστιθέμενη αξία του. Οι πολιτικοί στόχοι της πρότασης είναι η τόνωση της δημιουργίας θέσεων εργασίας και της απασχόλησης των νέων και η καταπολέμηση της φτώχειας. Όλοι αυτοί οι τομείς έχουν μείζονα σημασία για την Ευρώπη, ωστόσο η ΕΟΚΕ φρονεί πως ο σύνδεσμος μεταξύ αυτών και ενός προαιρετικού κοινωνικού σήματος δεν είναι αρκετά ισχυρός για να είναι αποτελεσματικός. Αντιθέτως, πιστεύει πως οι στόχοι αυτοί θα επιτευχθούν αποτελεσματικότερα πρωτίστως μέσω της ενίσχυσης της σχετικής νομοθεσίας και της καλύτερης εφαρμογής της, καθώς και μέσω της ανανέωσης και ενίσχυσης της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού στον κοινωνικό τομέα.

4.2

Η ΕΟΚΕ κρίνει επίσης σημαντικό να τονιστεί πως οι προτάσεις σε αυτόν τον τομέα πρέπει να ξεκινούν από την υπόθεση ότι ισχυρές, οι ανταγωνιστικές επιχειρήσεις αποτελούν το κλειδί για την επίτευξη οικονομικής ανάπτυξης και, κατά συνέπεια, τη δημιουργία βιώσιμων συνθηκών για υψηλότερες κοινωνικές προδιαγραφές.

4.3

Η πρόταση προβλέπει επίσης ένα διαβαθμισμένο, προοδευτικό «σύστημα βαθμολόγησης» βάσει του κατά πόσο μια επιχείρηση πληροί μια σειρά κοινωνικών κριτηρίων όπως οι αξιοπρεπείς μισθοί, η κοινωνική ασφάλιση, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, η ισότητα των φύλων, η παιδική μέριμνα, η τηλεργασία κλπ. Δεδομένης της τρέχουσας οικονομικής κρίσης και των σοβαρών δυσχερειών που αντιμετωπίζουν ορισμένες χώρες, η ΕΟΚΕ ανησυχεί μήπως στη δεδομένη συγκυρία αυτό το προοδευτικό σύστημα βαθμολόγησης ενέχει τον κίνδυνο διεύρυνσης των αποκλίσεων αντί της συνοχής μεταξύ επιχειρήσεων και χωρών διαφορετικού μεγέθους. Ένα προοδευτικό σύστημα βαθμολόγησης δεν θα εξυπηρετεί τον σκοπό της παρά μόνο αν σχεδιαστεί ώστε να είναι κατάλληλη όχι μόνο για τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες αλλά, πρωτίστως, για τις ΜΜΕ και τις ΠΜΕ.

4.4

Επιπλέον, ένα σήμα έχει χρησιμότητα μόνο αν είναι γνωστό και αναγνωρισμένο. Οι ΜΜΕ και οι ΠΜΕ στις οποίες απονεμήθηκε το σήμα θα πρέπει να αποτελούν το αντικείμενο επικοινωνιακών εκστρατειών που θα αναδεικνύουν την προσήλωσή τους στο σήμα αυτό. Κατά συνέπεια, πρέπει να συζητηθεί λεπτομερώς το περιεχόμενο της έννοιας της κοινωνικής προόδου σε συνάρτηση με την αρχή της επικουρικότητας και λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές παραδόσεις και πρότυπα εθνικών συστημάτων πρόνοιας και κοινωνικής ασφάλισης. Ο διάλογος αυτός πρέπει να διεξαχθεί με τους κοινωνικούς εταίρους και άλλους φορείς όπως οι ενώσεις καταναλωτών, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο σε εθνικό επίπεδο.

4.5

Στο πλαίσιο των προσπαθειών της ΕΕ να διευκολυνθεί η έναρξη και λειτουργία επιχειρήσεων, εισάγονται πολυάριθμες απλοποιήσεις και μέτρα προώθησης της ανάπτυξης, προκειμένου να αποφευχθεί η εξασθένηση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, των κοινωνικών δικαιωμάτων των εργαζομένων και των ευκαιριών ανάπτυξης και ανταγωνισμού των επιχειρήσεων. Αν και πρέπει να γίνουν πολλά ακόμα όσον αφορά τα δικαιώματα, η ΕΟΚΕ αμφιβάλλει για το κατά πόσον ένα προαιρετικό σύστημα θα είναι αποτελεσματικό μέσο βελτίωσης της κοινωνικής υπευθυνότητας. Τονίζει επίσης πως, αν και δωρεάν, ένα σύστημα σήμανσης απαιτεί πόρους που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν καλύτερα από τις επιχειρήσεις που ήδη δέχονται πιέσεις λόγω της κρίσης.

4.6

Στο πλαίσιο των προσπαθειών για τη βελτίωση της κοινωνικής υπευθυνότητας, είναι επίσης αναγκαία η εκτίμηση του αριθμού των επιπέδων ευθύνης μίας επιχείρησης όσον αφορά τα κοινωνικά δικαιώματα, π.χ. όσον αφορά τη συνεργασία με προμηθευτές από τρίτες χώρες. Χωρίς σαφήνεια όσον αφορά αυτήν την ευθύνη, δεν θα είναι εφικτή η δημιουργία εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας για το σήμα. Θα πρέπει επίσης να δοθεί προσοχή στον δυνητικό αντίκτυπο στο εμπόριο και τους εισαγωγείς.

4.7

Άλλο ένα σημαντικό ζήτημα που πρέπει να τεθεί αφορά τη νομιμότητα κάθε τυποποιημένου σήματος. Η πρότερη εμπειρία έχει δείξει πως οι εκ των άνω, σχετικά κανονιστικού χαρακτήρα πρωτοβουλίες αυτού του είδους έχουν γενικά μικρό αντίκτυπο στα κινήματα καταναλωτών ή τους λοιπούς φορείς, πράγμα που αποτελεί προϋπόθεση για την επιτυχία του σήματος. Η σήμανση του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου (Fairtrade) (10) αποτελεί καλό παράδειγμα ανάληψης πρωτοβουλίας έκδοσης σήματος από τον ίδιο τον χώρο των καταναλωτών και θα μπορούσε να αποτελέσει υπόδειγμα. Θα μπορούσαν επίσης να αναλυθούν λεπτομερέστερα παραδείγματα συστημάτων σήμανσης που κρίνεται πως δεν λειτούργησαν σωστά (11).

4.8

Είναι σημαντικό να εξετασθεί ο τρόπος δημιουργίας εμπιστοσύνης στο νέο σήμα. Από τη σκοπιά των καταναλωτών, η υφιστάμενη κατάσταση δημιουργεί ήδη σύγχυση: υφίστανται πολυάριθμα συστήματα σήμανσης, πολλά εκ των οποίων είναι δυσνόητα, είναι δε αδύνατο να τα παρακολουθήσει κανείς στο σύνολό τους. Το να προστεθεί άλλο ένα νέο σύστημα και να ζητηθεί από τους καταναλωτές να προβαίνουν σε ενημερωμένες επιλογές είναι υπερβολικό. Αντί να εισαχθεί νέο κοινωνικό σήμα, θα άξιζε να εξετασθεί η επέκταση των υφιστάμενων συστημάτων σήμανσης ώστε να καλύπτουν την κοινωνική ευθύνη (όπου δεν το κάνουν ήδη). Το ίδιο ισχύει για την ικανότητα του σήματος να ενισχύσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών. Η Επιτροπή θα αξιοποιήσει, για παράδειγμα, πρωτοβουλίες που σχετίζονται με τις κοινωνικές επενδύσεις για την ανάπτυξη κατευθυντηρίων γραμμών προς βελτίωση του συστήματος αναφοράς του κοινωνικού αντικτύπου αυτών των προσπαθειών· η ΕΟΚΕ τόνισε τη σημασία αυτής της προσέγγισης σε σχέση με τις επενδύσεις στην κοινωνική επιχειρηματικότητα (12), και θα πρέπει να ληφθεί υπόψη σε αυτήν την πρωτοβουλία.

4.9

Θα πρέπει επίσης να δοθεί προσοχή στις δυσκολίες που ενέχει η θέσπιση ενός σύνθετου συστήματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ιδίως από κοινωνική, τεχνική και πρακτική άποψη. Υφίστανται ήδη πολυάριθμα συστήματα πιστοποίησης για διαφορετικά είδη κοινωνικής σήμανσης, η πλειονότητα των οποίων βελτίωσαν την προβολή και τη σημασία των κοινωνικών ζητημάτων εντός των επιχειρήσεων (13). Όσον αφορά την πρόταση της επιτροπής απασχόλησης, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο σήμα ISO 26000 (14), που καλύπτει την πλειονότητα των κριτηρίων της πρότασης και στο οποίο συμμετέχουν ήδη πολυάριθμες επιχειρήσεις. Υπάρχουν πολλά ακόμη καθιερωμένα διεθνή πρότυπα (15). Το πιλοτικό πρόγραμμα θα πρέπει συνεπώς να εκτιμήσει κατά πόσον είναι σκόπιμη η δημιουργία ενός ακόμα συστήματος σήμανσης ή κατά πόσο θα ήταν χρησιμότερη η ενίσχυση της ευαισθητοποίησης για τα υφιστάμενα συστήματα και η ενθάρρυνση των επιχειρήσεων να τα χρησιμοποιούν, καθώς και η ενδυνάμωσή τους μέσω, π.χ. δεικτών βελτίωσης.

4.10

Για να αποφευχθούν στρεβλώσεις, η ευρωπαϊκή κοινωνική σήμανση δεν θα πρέπει να αποκλίνει υπερβολικά από διεθνώς αναγνωρισμένες τυποποιήσεις, αλλά να προσθέτει μία χαρακτηριστικά ευρωπαϊκή διάσταση: τον σεβασμό των κοινωνικών δικαιωμάτων.

4.11

Πολλά από τα προτεινόμενα κριτήρια του κοινωνικού σήματος καλύπτονται από τον κοινωνικό διάλογο, από τομείς διαπραγμάτευσης όπου οι κοινωνικοί εταίροι αποφασίζουν ή από σχετική εθνική νομοθεσία, πράγμα που καθιστά απρόσφορη τη βαθμολόγηση αυτών των κριτηρίων. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει πως ο κοινωνικός διάλογος προήγαγε επίσης τις ορθές πρακτικές και ανέπτυξε σχετικές κατευθυντήριες γραμμές, καθώς η εταιρική κοινωνική ευθύνη συμβάλλει και συμπληρώνει τον κοινωνικό διάλογο.

4.12

Η κατάρτιση καταλόγου κοινωνικών κριτηρίων που καλύπτουν όλα τα είδη επιχειρήσεων, όλες τις εθνικές συνθήκες και συγκυρίες αποτελεί σύνθετο και πολύπλοκο ζήτημα. Σήμερα υφίστανται ποικίλα εθνικά συστήματα και παραδόσεις σχετικά με πολλά από αυτά τα κοινωνικά οφέλη και παράλληλα με την κοινοτική νομοθεσία, π.χ. συστήματα παιδικής μέριμνας, γονικών αδειών, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ελάχιστης αμοιβής κλπ. Το πιλοτικό πρόγραμμα θα πρέπει κατά συνέπεια να συνυπολογίσει τα ζητήματα επικουρικότητας που εγείρονται, καθώς και τα προτεινόμενα κριτήρια, κατά την αξιολόγηση της χρησιμότητας του σήματος.

4.13

Για τη δημιουργία εμπιστοσύνης στο σήμα, δεν αρκεί η ευαισθητοποίηση των επιχειρήσεων, των επενδυτών και των καταναλωτών, αλλά απαιτείται και η θέσπιση ενός αποτελεσματικού συστήματος παρακολούθησης. Το σήμα παρέχει εικόνα του κατά πόσο μια επιχείρηση πληροί τα κριτήρια τη στιγμή που υπέβαλε την αίτησή της. Χωρίς ένα ανεξάρτητο όργανο αρμόδιο για την πιστοποίηση, την παρακολούθηση και το χρονοδιάγραμμα του σήματος, δεν θα είναι εφικτή η οικοδόμηση της επιθυμητής εμπιστοσύνης ή της κοινωνικής προόδου. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ο κίνδυνος κατάχρησης και παρατυπιών, καθώς και η διαδικασία εξαίρεσης επιχειρήσεων. Η ανάπτυξη κατάλληλης διαδικασίας παρακολούθησης απαιτεί πόρους και γραφειοκρατία, κατά συνέπεια είναι σημαντικό να σταθμιστεί η προσδοκώμενη προστιθέμενη κοινωνική αξία στην αύξηση με την αύξηση της γραφειοκρατίας και της πολυπλοκότητας.

4.14

Η ΕΟΚΕ διερωτάται κατά πόσον είναι συνετή η δημιουργία ενός συστήματος σήμανσης που θα καλύπτει όλους τους τομείς και τα κράτη μέλη της ΕΕ. Υφίστανται σημαντικές διαφορές μεταξύ των επιχειρήσεων όσον αφορά την ικανότητά τους να επιτύχουν τους προτεινόμενους στόχους, και δεν είναι δυνατός ο σχεδιασμός ενός οργάνου αξιολόγησης που θα είναι δίκαιο για όλες. Κατά συνέπεια, προτείνουμε αντ' αυτού την ανάπτυξη της έννοιας ενός ευρύτερου πλαισίου ΕΚΕ όπου το σήμα θα αναφέρεται σε διαφορετικές δραστηριότητες και διαδικασίες αντί στην επιχείρηση αυτή καθεαυτή.

4.15

Η ΕΟΚΕ τονίζει πως σε περίπτωση εκπόνησης ενός σχετικού πιλοτικού προγράμματος, οι φορείς στους οποίους απευθύνεται το σήμα θα πρέπει να συμμετάσχουν στον σχεδιασμό του. Θα ήταν χρήσιμη μία μελέτη για τη διευκρίνιση των κύριων στοιχείων του κοινωνικού σήματος, όπως ο έλεγχος, η περίοδος ισχύος, η αφαίρεση του σήματος, το διάστημα μεταξύ των αξιολογήσεων, οι δείκτες βελτίωσης κλπ. Το πιλοτικό πρόγραμμα θα πρέπει να αποσκοπεί επίσης στο να προσδιορίσει κατά πόσον ένα ευρωπαϊκό κοινωνικό σήμα είναι βιώσιμο και χρήσιμο για την επίτευξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων.