25.8.2011

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 248/68

---

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, την Επιτροπή των Περιφερειών και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων — Συμπεράσματα της πέμπτης έκθεσης για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή: το μέλλον της πολιτικής συνοχής»

[COM(2010) 642 τελικό]

2011/C 248/12

Εισηγητής: ο κ. CEDRONE

Στις 9 Νοεμβρίου 2010, και σύμφωνα με το άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα την

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, την Επιτροπή των Περιφερειών και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων – Συμπεράσματα της πέμπτης έκθεσης για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή: το μέλλον της πολιτικής συνοχής

(COM(2010) 642 τελικό).

Το ειδικευμένο τμήμα «Οικονομική και Νομισματική Ένωση, Οικονομική και Κοινωνική Συνοχή», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, επεξεργάστηκε τη γνωμοδότησή του στις 31 Μαΐου 2011.

Κατά την 472η σύνοδο ολομέλειάς της, της 15ης και 16ης Ιουνίου 2011 (συνεδρίαση της 16ης Ιουνίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 133 ψήφους υπέρ, 7 ψήφους κατά και 14 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1.   Συμπεράσματα

1.1   Εν συντομία, η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τα κύρια σημεία που θέτει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πολιτική συνοχής όσον αφορά τα εξής:

—	την αύξηση της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας·

—	την ενδυνάμωση της διακυβέρνησης της πολιτικής («governance»)·

—	την εκλογίκευση και την απλούστευση των διαδικασιών διαχείρισης·

—	τη βελτίωση της οργάνωσης.

1.2   Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η υλοποίηση των εν λόγω στόχων είναι εφικτή υπό την προϋπόθεση ότι συγχρόνως:

—	θα ενισχυθεί ο στρατηγικός προγραμματισμός, βοηθώντας τα κράτη μέλη να ολοκληρώσουν τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για τη βελτίωση της λειτουργικότητας των διοικήσεών τους·

—	θα συγκεντρωθούν οι πόροι της ΕΕ σε περιορισμένο αριθμό στόχων προτεραιότητας·

—	θα μεγιστοποιηθεί η οικονομική και κοινωνική κινητοποίηση και η συμμετοχή των κοινωνικών και οικονομικών εταίρων κατά την εφαρμογή της πολιτικής συνοχής·

—	θα εισαχθούν μεταρρυθμίσεις όσον αφορά τις αρχές της προσθετικότητας και της συγχρηματοδότησης·

—	θα καταστεί υποχρεωτική η εκτίμηση των επιπτώσεων.

1.3   Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η πολιτική συνοχής, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη και τη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών, θα πρέπει να συμβάλλει ενεργά στη βελτίωση των υπηρεσιών και των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών προς όφελος των πολιτών.

1.4   Η επιδίωξη αυτή μπορεί να διευκολυνθεί με τη συνολική βελτίωση του οικονομικού ιστού και του επιχειρηματικού κλίματος, καθώς και της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητάς των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των ΜΜΕ, των πολύ μικρών και των βιοτεχνικών επιχειρήσεων. Γι’ αυτό το λόγο, πρέπει να προαχθεί η άμεση συνδρομή των οργανώσεων εκπροσώπησης των επιχειρήσεων με εδαφική διάσταση και κυρίως εκείνων που δραστηριοποιούνται σε τομείς προτεραιότητας για την ΕΕ, από κοινού με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και την κοινωνία των πολιτών.

1.5   Όσον αφορά την εδαφική συνοχή, πέραν του υποεδαφικού, του υποπεριφερειακού και του υποτομεακού επιπέδου, μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση που θα μπορούσε να επιλεχθεί συνίσταται στην ανάπτυξη της διασυνοριακής και διαπεριφερειακής συνεργασίας (στο πλαίσιο του στόχου 3), ενθαρρύνοντας την εδαφική συνοχή στις περιφέρειες και τη μακροπεριφερειακή στρατηγική των Ευρωπεριφερειών (Βαλτική, Μεσόγειος, Αδριατική, Άλπεις Αδριατικής-Δούναβη, Ατλαντικός Άξονας) με τη διάθεση περισσότερων πόρων.

1.6   Η ΕΟΚΕ θεωρεί σκόπιμο να καταβληθεί η μέγιστη δυνατή προσπάθεια εκ μέρους της Επιτροπής και των κρατών μελών για την προώθηση της ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές, καθώς και της παροχής βοήθειας προς τις τοπικές διοικήσεις για τη διαχείριση των προγραμμάτων, επίσης μέσω διαδικασιών εσωτερικής μεταρρύθμισης και μεταρρύθμισης των σχετικών τομέων.

1.7   Είναι γεγονός ότι μόνον χάρη στη βελτίωση της –επί του παρόντος ανεπαρκούς– γνώσης των αποτελεσμάτων των επενδύσεων, αλλά και στην εκπόνηση ειδικών μελετών επιπτώσεων, θα καταστεί δυνατό να προσδιοριστούν οι προτεραιότητες που πρέπει να τεθούν σύμφωνα με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και να διασφαλιστεί η επίτευξη του στόχου της θεματικής συγκέντρωσης.

1.8   Η ΕΟΚΕ επικροτεί επίσης την επιλογή που αφορά τη συνεκτίμηση της κατανομής των τομέων υψηλής ανάπτυξης σε όλες τις ευρωπαϊκές περιφέρειες, οι οποίες υποδιαιρούνται σε περιφέρειες σύγκλισης, σε περιφέρειες μετάβασης και σε περιφέρειες ανταγωνιστικότητας και απασχόλησης. Απομένει ωστόσο προς επίλυση το πρόβλημα της κατανομής των πόρων μεταξύ των φτωχών περιφερειών (80 % των πόρων) και των υπολοίπων (του εναπομείναντος 20 %), παρότι η εν λόγω επιλογή συμβάλλει στην επίλυση του προβλήματος της συγχρηματοδότησης.

1.9   Η ΕΟΚΕ θεωρεί πάντως κεφαλαιώδους σημασίας τον συντονισμό του συνόλου των προτάσεων και των πολιτικών που υποδεικνύονται από την Επιτροπή, δηλαδή εν προκειμένω της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», της πολιτικής συνοχής, της ΚΓΠ, της ενεργειακής πολιτικής, των πολιτικών για τις μεταφορές, το περιβάλλον, την έρευνα, κ.ά., και ειδικότερα μεταξύ των δράσεων που χρηματοδοτούνται από το ΕΚΤ και εκείνων που χρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ –λαμβανομένου επίσης υπόψη ότι το ΕΚΤ θα πρέπει να επικεντρωθεί στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση, στην υλοποίηση της Κοινωνικής Ατζέντας, στην ποιοτική κατάρτιση, στην ανάληψη πρωτοβουλιών για τους νέους και στην εξασφάλιση ευρωπαϊκής επιμόρφωσης για τους φορείς που είναι αρμόδιοι για τις πολιτικές συνοχής.

2.   Προτάσεις

2.1   Προτάσεις πολιτικής φύσεως

2.1.1   Στρατηγική «Ευρώπη 2020»: Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η πολιτική συνοχής δεν θα πρέπει να εξυπηρετεί αποκλειστικά τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»· αντίθετα, για να καταστεί αξιόπιστη, θα πρέπει να αναζητήσει μορφές αυτόνομης χρηματοδότησης με την έκδοση ευρωομολόγων.

2.1.2   Η πολιτική συνοχής οφείλει να συνεχίσει να επιδιώκει την υλοποίηση των βασικών της στόχων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η αλληλεγγύη ανάμεσα στους λαούς και στις διάφορες εδαφικές περιοχές και η ανάπτυξη.

2.1.3   Ευρωπαϊκή Σύνοδος Κορυφής: η πολιτική συνοχής και το σύνολο των κονδυλίων που διατίθενται σε αυτήν πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης και επανεξέτασης σε ετήσια βάση στο πλαίσιο μιας ειδικά αφιερωμένης ευρωπαϊκής συνόδου κορυφής. Τούτο καθίσταται αναγκαίο τόσο λόγω της στρατηγικής σημασίας που προσλαμβάνει η πολιτική οικονομικής και κοινωνικής συνοχής όσο και λόγω της σύνδεσής της με τις μακροοικονομικές πολιτικές, σε συνάρτηση με μια ευρωπαϊκή οικονομική και κοινωνική «διακυβέρνηση».

2.1.4   Σύμφωνο Σταθερότητας και κυρώσεις: η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι χρειάζεται να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην παροχή κινήτρων παρά στην επιβολή κυρώσεων προκειμένου να μην επιβαρυνθούν ακόμη περισσότερο οι πιο χρεωμένες –και άρα πιο εκτεθειμένες σε κινδύνους– περιφέρειες. Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί μάλιστα ότι, στο πλαίσιο του τρέχοντος σχεδίου μεταρρύθμισης του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, θα εξαιρεθούν από τον προϋπολογισμό οι επενδύσεις στον τομέα της έρευνας, της εκπαίδευσης και της κατάρτισης οι οποίες δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως τρέχουσες δαπάνες. Αυτό αποσκοπεί στην αποτροπή της επιβάρυνσης των φτωχότερων περιφερειών, οι οποίες είναι ακριβώς εκείνες που χρειάζονται περισσότερο την ενίσχυση της ΕΕ.

2.1.5   Ο αριθμός των τιθέμενων προτεραιοτήτων απαιτείται να είναι περιορισμένος, με παράλληλη συνεκτίμηση των στόχων που προβλέπονται από τα διάφορα ταμεία, καθώς και από τη στρατηγική «Ευρώπη 2020». Πιο συγκεκριμένα, χρειάζεται να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στις πολιτικές που αποσκοπούν στην επίτευξη της ενιαίας αγοράς, προς την κατεύθυνση της οποίας οφείλει να τείνει η πολιτική συνοχής. Οι προτεραιότητες θεωρείται αναγκαίο να προσδιοριστούν κατά τη διάρκεια ευρωπαϊκής συνόδου κορυφής, της οποίας θα ήταν σκόπιμο να προηγηθεί διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους δημόσιους φορείς και τους κοινωνικούς και οικονομικούς εταίρους σε όλα τα επίπεδα.

2.1.6   Η κοινωνική και οικονομική εταιρική σχέση, από κοινού με τη διάδοση των ορθών πρακτικών και εκ παραλλήλου ή/και σε συνδυασμό με τη σύναψη συμφωνιών μεταξύ των ενδιαφερομένων δημοσίων φορέων, απαιτείται να καταστεί συνήθης και υποχρεωτική πρακτική η οποία θα πρέπει να ακολουθείται σε όλες τις διαδικασίες που αποσκοπούν στη διαμόρφωση, στην εφαρμογή και στην αξιολόγηση της πολιτικής συνοχής. Ως εκ τούτου, η κοινωνική και οικονομική εταιρική σχέση θα πρέπει να είναι άμεσα συνδεδεμένη με την πολλαπλή συμμόρφωση. Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι η αρχή που περιλαμβάνεται στο άρθρο 11 του ΕΚΤ, στο οποίο ορίζονται οι γενικοί κανόνες που διέπουν την εταιρική σχέση, θα επεκταθεί στο σύνολο των διαρθρωτικών ταμείων.

2.2   Προτάσεις τεχνικής και λειτουργικής φύσεως

2.2.1   Οι κανόνες της συγχρηματοδότησης χρήζουν διαφοροποίησης ανάλογα με τις συνθήκες ανάπτυξης και τις οικονομικές και κοινωνικές δυνατότητες των περιφερειών και των περιοχών που εμπίπτουν στην πολιτική συνοχής, ιδίως βάσει του εισοδήματος – οι παράμετροι υπολογισμού του οποίου θα μπορούσαν κάλλιστα να αναθεωρηθούν (1) – και του προϋπολογισμού των περιφερειών.

2.2.2   Η εκ των προτέρων πολλαπλή συμμόρφωση πρέπει να αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας των δαπανών που σχετίζονται με την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων, καθιστώντας αποτελεσματικότερες τις ενδιαφερόμενες διοικήσεις και μεγιστοποιώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τα οφέλη που προκύπτουν από τη χρήση των κονδυλίων· συγχρόνως, απαιτείται να αποφευχθεί η επιβάρυνση, παραδείγματος χάρη, των πιο χρεωμένων περιφερειών λόγω της πολλαπλής συμμόρφωσης.

2.2.2.1   Κρίνεται εν προκειμένω σκόπιμο, να προωθήσουν τα κράτη μέλη τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις που είναι αναγκαίες για τη διασφάλιση της διαρθρωτικής προσαρμογής, την προαγωγή της καινοτομίας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας με σκοπό τη μείωση του κοινωνικού αποκλεισμού. Η ΕΟΚΕ θεωρεί επίσης απολύτως αναγκαία την υλοποίηση της συγκεκριμένης πολιτικής σε συνεννόηση με τους κοινωνικούς και οικονομικούς εταίρους σε όλα τα επίπεδα, ως προϋπόθεση για τη χορήγηση της χρηματοδότησης.

2.2.3   Οι δείκτες που χρησιμοποιούνται κατά κανόνα για την επιλογή των περιοχών παρέμβασης είναι απαραίτητο να συμπληρωθούν και από άλλες παραμέτρους όπως είναι, παραδείγματος χάρη, το ποσοστό απασχόλησης, το ποσοστό φτώχειας, το ποσοστό σχολικής φοίτησης, το μορφωτικό επίπεδο, το επίπεδο επαγγελματικής κατάρτισης, το επίπεδο των προσφερόμενων υπηρεσιών και το επίπεδο περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.

2.2.4   Η εκτίμηση επιπτώσεων πρέπει να αποτελέσει κεντρική συνιστώσα της πολιτικής συνοχής –και όχι μόνον με τη μορφή της εκ των προτέρων πολλαπλής συμμόρφωσης– με σκοπό την εξακρίβωση της αποτελεσματικότητας και του επιπέδου επίτευξης των επιδιωκόμενων στόχων. Η εν λόγω εκτίμηση πρέπει να βασίζεται σε κοινές παραμέτρους προσδιοριζόμενες σε επίπεδο ΕΕ και υποχρεωτικά εφαρμόσιμες σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή επικράτεια.

2.2.4.1   Η ανάλυση βάσει αποτελέσματος: παρότι παρουσιάζει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον από την ανάλυση που βασίζεται στον έλεγχο της δημοσιονομικής διαχείρισης, η πρακτική εφαρμογή της προϋποθέτει ωστόσο μακρά προετοιμασία και προσδιορισμό συγκεκριμένων κριτηρίων. Τα αποτελέσματα μιας δράσης, ιδίως όταν αυτή είναι άυλης μορφής όπως η κατάρτιση και οι αναπτυξιακές επενδύσεις, δεν μπορούν να αξιολογηθούν παρά μόνο σε βάθος χρόνου. Η μετάβαση προς την ανάλυση βάσει αποτελέσματος θα απαιτήσει την εκ των προτέρων κατάρτιση των υπεύθυνων υποβολής σχεδίων και των διοικητικών αρχών και η ΕΟΚΕ προτείνει την πειραματική δοκιμή αυτού του είδους ανάλυσης κατά την περίοδο 2011-2013 σε ορισμένες περιφέρειες επιλεγόμενες με γνώμονα την ποιότητα της ήδη υπάρχουσας εταιρικής διακυβέρνησης.

2.2.5   Η απλούστευση πρέπει να τεθεί ως πρωταρχικός στόχος της πολιτικής συνοχής. Η επίτευξη του εν λόγω στόχου μπορεί να επιδιωχθεί με την ελάφρυνση των διοικητικών-λογιστικών διαδικασιών, με τη βελτίωση και την ενίσχυση των κριτηρίων παρακολούθησης και αξιολόγησης, καθώς και με τον περιορισμό των διαδικασιών που συνοδεύουν την υποβολή των σχεδίων ή/και των προγραμμάτων. Η αναθεώρηση των λογιστικών διαδικασιών μπορεί να υλοποιηθεί μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων φορέων σε συνεργασία με το Ελεγκτικό Συνέδριο.

2.2.5.1   Ειδικότερα, κρίνεται σκόπιμη η εφαρμογή της αρχής «μία στάση μόνο» (one stop shop) τόσο κατά το στάδιο της υποβολής των σχεδίων –με την ενοποίηση των εντύπων αιτήσεων των διαφόρων ταμείων, αλλά και μεταξύ των εν λόγω ταμείων– όσο και κατά το στάδιο του λογιστικού ελέγχου –με την εναρμόνιση των δημοσιονομικών κανόνων και με την καθιέρωση ενιαίου συστήματος ελέγχου προς χρήση από όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς.

2.2.5.2   Η συνεργία μεταξύ των διαφόρων προγραμμάτων: για λόγους σαφήνειας, απλότητας και αποτελεσματικότητας, είναι απαραίτητο να επιδιωχθεί μεγαλύτερη συμπληρωματικότητα μεταξύ όλων των προγραμμάτων που αφορούν τους ίδιους φορείς στην ίδια εδαφική περιοχή, τόσο μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνικών και περιφερειακών προγραμμάτων όσο και μεταξύ των διαφόρων χρηματοδοτήσεων της ΕΕ. Η έλλειψη συνεργίας είναι ένας από τους λόγους που εξηγούν την υποχρησιμοποίηση ή τον περιορισμένο αντίκτυπο των διαρθρωτικών ταμείων και των προγραμμάτων της ΕΕ στο σύνολό τους.

2.3   Η κατάρτιση: πρόκειται για άλλο ένα μέσο ζωτικής σημασίας το οποίο είναι αναγκαίο για την επίτευξη των στόχων που σχετίζονται με τη συνοχή, συμπεριλαμβανομένου και του στόχου που αφορά την καλύτερη χρήση των πόρων.

3.   Εισαγωγή

3.1   Οι αρχές της συνοχής και της αλληλεγγύης αποτελούν δύο από τους θεμελιώδεις πυλώνες της Συνθήκης η οποία, στο άρθρο 174, ορίζει τα εξής: «Η Ένωση, προκειμένου να προαχθεί η αρμονική ανάπτυξη του συνόλου της, αναπτύσσει και εξακολουθεί τη δράση της με σκοπό την ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής της συνοχής».

3.2   Εξάλλου, υπό το πρίσμα των δύο πρόσφατων διευρύνσεων, η Συνθήκη περιλαμβάνει ένα ακόμη ιδιαίτερα σημαντικό σημείο, σύμφωνα με το οποίο η Ένωση αποσκοπεί «στη μείωση των διαφορών μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών και στη μείωση της καθυστέρησης των πλέον μειονεκτικών περιοχών».

3.3   Οι εν λόγω δύο αρχές –οι οποίες αποτελούν τη βάση για την ένωση των λαών και την ενσωμάτωση των περιφερειών της Ευρώπης– δεν πρέπει να λησμονούνται ποτέ και από κανέναν, και ακόμη λιγότερο από εκείνους που ενεργούν εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

3.4   Το επόμενο έτος η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει πρόταση σχετικά με τον νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό μετά το 2013 (ανακοίνωση σχετικά με το θέμα αυτό δημοσιεύθηκε στις 19/10/2010), αλλά το αίτημα που διατύπωσαν ορισμένες κυβερνήσεις προς το Συμβούλιο (τον Δεκέμβριο του 2010) προκειμένου να μην αυξηθεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ δεν θεωρείται καλός οιωνός, έστω κι αν συνοδεύεται από νομοθετική πρόταση σχετικά με τα διαρθρωτικά ταμεία.

3.5   Η πέμπτη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την πολιτική συνοχής –καθώς και τα συμπεράσματά της– όπου χρησιμοποιείται μια νέα γλώσσα, εμπίπτει σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο και συνδέεται στενά με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020».

4.   Ανακοίνωση της Επιτροπής: Σύνοψη

4.1   Στα συμπεράσματα της πέμπτης έκθεσής της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ασχολείται με διάφορα θέματα υιοθετώντας μια κάπως ασυνήθιστη προσέγγιση και επιδιώκει να δώσει απαντήσεις και στοιχεία, εν αναμονή της περάτωσης της διαβούλευσης την οποία δρομολόγησε υποβάλλοντας 13 ερωτήσεις σχετικά με την έκθεσή της.

4.2   Τα κυριότερα θέματα που εξετάζονται είναι τα εξής:

4.2.1   Μεγιστοποίηση της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας της πολιτικής συνοχής.

4.2.1.1   Η Επιτροπή εκτιμά ότι ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί μέσω:

—	της εδραίωσης του στρατηγικού προγραμματισμού·

—	της αύξησης της θεματικής συγκέντρωσης των πόρων·

—	της μεγιστοποίησης των επιδόσεων με τη βοήθεια μιας σειράς προϋποθέσεων και κινήτρων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η συγχρηματοδότηση και το σύμφωνο σταθερότητας·

—	της βελτίωσης της αξιολόγησης, του αντικτύπου και των αποτελεσμάτων·

—	της χρήσης νέων χρηματοδοτικών μέσων· (Βλ. τις 5 πρώτες ερωτήσεις που θέτει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

4.2.2   Ενίσχυση της διακυβέρνησης της πολιτικής συνοχής

4.2.2.1   Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί μέσω:

—	της εισαγωγής μιας τρίτης διάστασης: της εδαφικής συνοχής·

—	της παγίωσης της εταιρικής σχέσης (δημοσίου και ιδιωτικού τομέα)· (Βλ. την 6η και την 7η ερώτηση).

4.2.3   Εκλογίκευση και απλούστευση των διαδικασιών διαχείρισης

4.2.4   Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί μέσω:

—	της δημοσιονομικής διαχείρισης·

—	της μείωσης του διοικητικού φόρτου·

—	της δημοσιονομικής πειθαρχίας·

—	του δημοσιονομικού ελέγχου. (Βλ. τις ερωτήσεις αριθ. 8,9,10 και 11).

4.2.5   Η οργάνωση της πολιτικής συνοχής

(Βλ. τις ερωτήσεις αριθ. 12 και 13)

4.3   Τα επόμενα βήματα

4.3.1   Η Επιτροπή επιφυλάσσεται να τελειοποιήσει τις προτάσεις που περιλαμβάνονται στην πέμπτη έκθεσή της, με βάση τις απαντήσεις που θα λάβει στις τιθέμενες ερωτήσεις.

5.   Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: Γενικές παρατηρήσεις  (2)

5.1   Με στόχο την αύξηση της προστιθέμενης αξίας της πολιτικής συνοχής, η Επιτροπή προτείνει στην πέμπτη έκθεσή της μια σειρά πολύ φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων που αποσκοπούν στη βελτίωση της αγοραστικής δύναμης των κρατών μελών και στην απλούστευση της διαχείρισης της εν λόγω πολιτικής. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τη γενική προσέγγιση της Επιτροπής όσον αφορά τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις.

5.2   Πρόκειται για προσπάθεια η οποία αξίζει να υποστηριχθεί και να αξιοποιηθεί περαιτέρω, αλλά υπάρχει κίνδυνος να αποδειχθεί ανεπαρκής εάν τυχόν ορισμένες από τις προτάσεις που υποβλήθηκαν δειλά δεν μετουσιωθούν σε συγκεκριμένες αποφάσεις και δράσεις, ιδίως όσον αφορά τη στενή –και σχεδόν μοναδική– σχέση που υφίσταται μεταξύ των διαρθρωτικών ταμείων και της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

5.3   Πράγματι, παρά την προσπάθεια αυτή, η ανάλυση της κατάστασης δεν είναι ρεαλιστική, ακόμη κι αν καλύπτεται από μια διαβούλευση (μάλλον γενικού περιεχομένου), η οποία αφήνει όμως σε δεύτερη μοίρα τα ουσιαστικά προβλήματα.

5.4   Η ανάθεση μόνο στην πολιτική συνοχής, παραδείγματος χάρη, της «αποστολής» να καταστεί βασική κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης εκλαμβάνεται ως εξαιρετικά φιλόδοξο σχέδιο, το οποίο μπορεί να γίνει αποδεκτό υπό την προϋπόθεση να τροποποιηθεί ριζικά η πολιτική συνοχής και να προβλεφθεί μια σταθερή συνοδευτική πολιτική για τη διευκόλυνση της εφαρμογής της, ανεξαρτήτως της ανάγκης να έχει η Ένωση στη διάθεσή της μια κοινή οικονομική πολιτική.

5.4.1   Σε αντίθετη περίπτωση, η πρόταση μπορεί να αποδειχθεί απατηλή, ή έστω περιορισμένης εμβέλειας. Ως εκ τούτου –προκειμένου να προαχθεί η επίτευξη του στόχου αυτού και να μην διαρραγεί η αρχή της συνοχής– θα πρέπει και αυτή καθ’ εαυτή η στρατηγική «Ευρώπη 2020» να διαθέτει ίδια κεφάλαια, ακόμη και μέσω ενός ευρωπαϊκού δανείου, και να διαπνέεται από τις ίδιες αρχές. Επιπλέον, κρίνεται σκόπιμο να συσχετισθούν επί ίσοις όροις όλες οι υπόλοιπες πολιτικές της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της ΚΓΠ. Μόνο κατ’ αυτόν τον τρόπο τα διαρθρωτικά ταμεία δεν θα εκτραπούν από την πρωταρχική «αποστολή» τους και θα αποτελέσουν ένα από τα μέσα προαγωγής της περιφερειακής ανάπτυξης. Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι στην πέμπτη έκθεση δεν πραγματοποιείται αναφορά στη γεωργική πολιτική, όπως άλλωστε και στην ΚΓΠ δεν γίνεται λόγος για την πολιτική συνοχής.

5.5   Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή ορθώς επισημαίνει ότι η προστιθέμενη αξία των πολιτικών συνοχής αποτελεί αντικείμενο επαναλαμβανόμενων συζητήσεων μεταξύ των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας, των οποίων οι εμπειρικές αναλύσεις δείχνουν ότι ο υπολογισμός των επιπτώσεων των εν λόγω πολιτικών είναι συχνά δυσχερής. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι δείκτες που χρησιμοποιούνται για την εδαφική συνοχή δεν επιλέγονται πάντοτε κατά τον ενδεδειγμένο τρόπο. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι τα θέματα αυτά χρήζουν μεγαλύτερης προσοχής από εκείνη που τους έχει μέχρι στιγμής παρασχεθεί.

6.   Ειδικές παρατηρήσεις (όσον αφορά τους 4 στόχους που θέτει η Επιτροπή).

6.1   Όσον αφορά τον στόχο της ενίσχυσης του στρατηγικού προγραμματισμού, ο οποίος προτείνεται να επιτευχθεί εντός κοινού στρατηγικού πλαισίου, η καινοτομία της πρότασης της Επιτροπής συνίσταται κατά κύριο λόγο στη διασφάλιση συνεκτικότητας και πιο λειτουργικής σύνδεσης μεταξύ των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και των παρεμβάσεων που διαμορφώνονται σε εθνικό επίπεδο, μέσω των επιχειρησιακών προγραμμάτων.

6.2   Η ΕΟΚΕ επικροτεί αυτήν την καινοτομία, αλλά εκτιμά ότι το βασικό πρόβλημα προς επίλυση αφορά τη σύνδεση των ετήσιων προγραμμάτων –τα οποία καταρτίζονται από τα κράτη μέλη, κατόπιν συμφωνίας με την ΕΕ, για τη σταθεροποίηση των δημόσιων οικονομικών (εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων)– με την πολιτική συνοχής. Το θέμα αυτό είναι εξαιρετικά επίκαιρο, λόγω τόσο της ποικιλομορφίας των διοικητικών συστημάτων που εφαρμόζονται στις χώρες της ΕΕ όσο και των διαφορετικών επιπέδων του δημοσίου χρέους τους.

6.3   Απομένει ακόμη να αποφασιστεί εάν η πολιτική συνοχής πρέπει να παραμείνει κατά βάση μια ανεξάρτητη πολιτική όσον αφορά την επιλογή των προτεραιοτήτων και των παρεμβάσεων προς υλοποίηση ή εάν απαιτείται να διατηρήσει κάποια μορφή ιεραρχικής εξάρτησης έναντι των αποφάσεων οικονομικής πολιτικής που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο για τη συγκράτηση του ρυθμού αύξησης του δημόσιου χρέους. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι τα κυριότερα θεσμικά όργανα της ΕΕ (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Επιτροπή και Συμβούλιο) και τα εθνικά θεσμικά όργανα οφείλουν να εγκύψουν με ιδιαίτερη προσοχή στο εν λόγω θέμα, με στόχο την εξεύρεση λύσεων για τη διατήρηση της συνεκτικότητας των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και της νέας διακυβέρνησης («governance») της πολιτικής συνοχής, η οποία δεν μπορεί ωστόσο να εξαρτάται από την πρώτη.

6.4   Μια δεύτερη σημαντική πτυχή σχετικά με τον στρατηγικό προγραμματισμό αφορά την πρόταση της Επιτροπής για την καθιέρωση ενός νέου συστήματος εκ των προτέρων συμφωνημένων προϋποθέσεων που αποσκοπεί στον καθορισμό των αρχών τις οποίες τα κράτη μέλη πρέπει να τηρούν και να εφαρμόζουν για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής συνοχής. Λαμβανομένων υπόψη των επικρίσεων εκ μέρους πολλών χωρών, καθίσταται προφανής η προσπάθεια της Επιτροπής για τη δημιουργία των προϋποθέσεων που μπορούν να μεγιστοποιήσουν την απόδοση των επενδύσεων. Απαιτείται, ωστόσο, να αποφευχθεί η περαιτέρω επιβάρυνση των διαδικασιών, αλλά και η επιβολή «τιμωρίας» στις περιφέρειες για λάθη τα οποία δεν διέπραξαν αυτές (βλέπε τα ελλείμματα των εθνικών κρατών).

6.5   Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τις ελάχιστες προϋποθέσεις που τίθενται από την Επιτροπή για την πρόσβαση στη χρηματοδότηση και για την εξασφάλιση της διαχείρισης των πόρων, όπως επίσης και την παροχή κινήτρων προς τα κράτη μέλη για την πραγματοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων. Η ΕΟΚΕ είναι επίσης της γνώμης ότι το κυριότερο μέλημα της Επιτροπής και των κρατών μελών θα πρέπει να αφορά πρωτίστως την προαγωγή των διαδικασιών εσωτερικής μεταρρύθμισης των θεσμικών οργάνων και των τομέων που επηρεάζονται περισσότερο από την πολιτική συνοχής (περιβάλλον, αγορά εργασίας, επαγγελματική κατάρτιση, καινοτομία).

6.6   Το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων ή λήψης ανάλογων μέτρων από την Επιτροπή εις βάρος κάποιου κράτους μέλους, με παρεπόμενη συνέπεια τη διακοπή ή την επιστροφή της χρηματοδότησης της ΕΕ, αντιμετωπίζεται μόνο στις πιο σοβαρές περιπτώσεις παρατυπίας ή/και μη συμμόρφωσης προς τις αρχές και τις κανονιστικές διατάξεις της πολιτικής συνοχής.

6.7   Μια άλλη θετική πτυχή συνίσταται στην πρόταση, η οποία επικροτείται τόσο από την Επιτροπή όσο και από τα κράτη μέλη, σχετικά με τη διοχέτευση των πόρων της πολιτικής συνοχής σε περιορισμένο αριθμό προτεραιοτήτων (βλ. επίσης τη γνωμοδότηση ECO 230) δεδομένου ότι η εν λόγω πολιτική δεν διαθέτει επαρκείς πόρους για τη χρηματοδότηση των πολλαπλών αναγκών των αναπτυξιακά καθυστερημένων περιφερειών. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η πολιτική συνοχής μπορεί να καταστεί πράγματι αποτελεσματικότερη εάν στραφεί στην υποστήριξη υλικών και άυλων πρωτοβουλιών με σημαντικό οικονομικό, κοινωνικό και εδαφικό αντίκτυπο.

6.8   Ωστόσο, ο καθορισμός των προτεραιοτήτων και του περιεχομένου των πρωτοβουλιών προς χρηματοδότηση αποτελεί ένα από τα πλέον δυσεπίλυτα προβλήματα, λόγω των πολλαπλών απαιτήσεων που εκφράζονται από τις περιφερειακές και τις εθνικές αρχές για την ανάληψη δράσης προς εντελώς αντίθετες κατευθύνσεις.

6.9   Η εταιρική σχέση, όπως έχει επανειλημμένα υποστηρίξει η ΕΟΚΕ (3), μπορεί να προσδώσει πραγματική προστιθέμενη αξία από αυτήν την άποψη· γι’ αυτό το λόγο η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της σχετικής δήλωσης της Επιτροπής, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξει περιορισμός αποκλειστικά και μόνο στον δημόσιο τομέα, αλλά ότι θα προαχθεί ιδιαίτερα η οικονομική και κοινωνική εταιρική σχέση και η εταιρική σχέση με την κοινωνία των πολιτών, με την έμπρακτη συμμετοχή των ενδιαφερομένων κοινωνικών εταίρων και εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, σε όλα τα στάδια και σε όλα τα επίπεδα, με δικαίωμα ψήφου. Κρίνεται εξάλλου σκόπιμο να παρασχεθεί σε όλους τους ενδιαφερομένους φορείς χρηματοδότηση για την εξασφάλιση τεχνικής βοήθειας.

6.10   Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την ανάγκη επανεξέτασης των αρχών της προσθετικότητας και της συγχρηματοδότησης, οι οποίες προβλέπεται να αποτελέσουν αντικείμενο μεταρρυθμίσεων προκειμένου να συνδεθούν αμφότερες με τη διαφοροποίηση των επιπέδων χρηματοδοτικής συμμετοχής που καθίσταται επιβεβλημένη «ώστε να αντανακλά καλύτερα το επίπεδο της ανάπτυξης, της ενωσιακής προστιθέμενης αξίας, των τύπων δράσης και των δικαιούχων».

6.11   Η ΕΟΚΕ επικροτεί επίσης την πρόταση για την καθιέρωση μιας τρίτης κατηγορίας περιφερειών, εκείνων των οποίων η παρούσα οικονομική κατάσταση τις τοποθετεί σε επίπεδο υψηλότερο μεν από το 75 % του μέσου όρου της ΕΕ, αλλά χαμηλότερο ακόμη από το 100 % (90 %), διότι κατ’ αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να απλοποιηθεί η επαλήθευση και η εφαρμογή της αρχής της συγχρηματοδότησης χάρη στη δυνατότητα επέκτασης –αν και σε χαμηλότερα ποσοστά– της χρήσης των πόρων σε όλες τις περιφέρειες.

6.12   Όσον αφορά την αρχή της προσθετικότητας, κρίνεται σκόπιμο να προσδιοριστούν καλύτερα τα είδη των παρεμβάσεων για τα οποία απαιτείται η ανάληψη χρηματοδοτικής δέσμευσης σε εθνικό επίπεδο, διευκρινίζοντας τη δυνητική συμβολή της από πλευράς προστιθέμενης αξίας, επίδρασης στην απασχόληση και αναπτυξιακών κινήτρων. Η μείωση των στόχων προτεραιότητας και των παρεμβάσεων προς χρηματοδότηση στα κράτη μέλη θα πρέπει να διευκολύνει και συγχρόνως να καθιστά πιο ευέλικτη την εφαρμογή της αρχής της προσθετικότητας.

6.13   Σχετικά με τη δεύτερη αρχή, θα μπορούσαν να προβλεφθούν διαφορετικά ποσοστά συγχρηματοδότησης, χαμηλότερα για τις περιφέρειες που αποκλίνουν περισσότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ, με προφανή στόχο να διευκολυνθεί η χρηματοδότηση ειδικών παρεμβάσεων τοπικής ανάπτυξης, και υψηλότερα για τις περιφέρειες που απέχουν λιγότερο από τον εν λόγω μέσο όρο.

6.14   Ο τρίτος μεγάλος στόχος έγκειται στην απλούστευση των διαδικασιών διαχείρισης των κοινών προγραμμάτων. Πρόκειται για ένα θέμα που αποτελεί αντικείμενο ομόφωνης συναίνεσης όλων των κρατών μελών και το οποίο η ΕΟΚΕ ανέκαθεν υποστηρίζει στις γνωμοδοτήσεις της, με σκοπό να διευκολύνει την εφαρμογή της πολιτικής συνοχής. Ο στόχος αυτός συνεκτιμά την ποικιλομορφία των κανόνων –διοικητικών, λογιστικών, κ.ά.– των κρατών και των περιφερειών, δεδομένου ότι οι συνεχείς αλλαγές, ιδίως όταν αλληλεπικαλύπτονται, δημιουργούν εμπόδια και προκαλούν καθυστερήσεις.

6.15   Η ΕΟΚΕ θεωρεί εντελώς άστοχη και δυσεφάρμοστη στην πράξη την πρόταση σύμφωνα με την οποία οι αρμόδιες υπηρεσίες για τη διαχείριση των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής πρέπει να υποβάλλουν ετήσια απόδοση λογαριασμών για τις δαπάνες που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ (συνοδευόμενη από μια γνώμη ανεξάρτητου ελεγκτικού οργανισμού), λαμβανομένων υπόψη των μεθόδων και των προθεσμιών που επιβάλλονται επί του παρόντος για τη διεκπεραίωση των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων της ΕΕ.

6.16   Εάν, αντίθετα, το ζητούμενο είναι η «ενίσχυση» των αρμοδιοτήτων των εθνικών και των περιφερειακών φορέων, ιδίως εκείνων που βρίσκονται σε δυσχερέστερη θέση ή/και αντιμετωπίζουν τις σημαντικότερες καθυστερήσεις από πλευράς υλοποίησης, τότε ο έλεγχος των αποτελεσμάτων θα μπορούσε να ανατίθεται σε ανεξάρτητους οργανισμούς, διαπιστευμένους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τουλάχιστον μια διετία μετά από την έναρξη της περιόδου προγραμματισμού. Σε περίπτωση διοικητικών ευθυνών ή σημαντικών αποκλίσεων ως προς τα επιτευχθέντα αποτελέσματα, η Επιτροπή θα μπορούσε να αποφασίσει –ανάλογα με τη σοβαρότητα των παρατυπιών που διαπιστώθηκαν– να κλείσει το πρόγραμμα, να αναστείλει τις πληρωμές ή να ζητήσει την επιστροφή των ήδη καταβληθέντων ποσών.

6.17   Οι εθνικές και οι περιφερειακές διοικήσεις οφείλουν να αποδεικνύουν την ικανότητά τους να προγραμματίζουν και να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις συγχρηματοδοτούμενες δαπάνες, γεγονός το οποίο δεν μπορεί να επιτευχθεί με την επίσπευση της επαλήθευσης του χρόνου πραγματοποίησης των δαπανών (αξιώνοντας την υποβολή ετήσιων εκθέσεων), αλλά με τη διασφάλιση της ποιότητας των επενδύσεων οι οποίες είτε πρόκειται να πραγματοποιηθούν είτε έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, με την τήρηση των προθεσμιών υλοποίησης των παρεμβάσεων, καθώς και με την εφαρμογή αποτελεσματικών διαδικασιών αξιολόγησης και ελέγχου.

6.18   Υπάρχουν επίσης και άλλες σημαντικές καινοτομίες που επικροτούνται από την ΕΟΚΕ, ιδίως όσον αφορά τα εξής:

—	την ανάπτυξη νέων μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής προς περαιτέρω επέκταση σε τομείς οι οποίοι δεν επωφελούνται επί του παρόντος από τέτοιου είδους μέσα (αστικές συγκοινωνίες, έρευνα και ανάπτυξη, ενέργεια και περιβάλλον, τηλεπικοινωνίες, κλπ.)

—	τη δημιουργία νέων μορφών εταιρικής σχέσης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα·

—	την επανεξέταση των στρατηγικών κάθε διαρθρωτικού ταμείου, ξεκινώντας από το ΕΚΤ και τη συμβολή που θα μπορούσε να έχει στην υλοποίηση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση·

—	την επίδειξη μεγαλύτερης προσοχής στις αστικές περιοχές·

—	την καθιέρωση κινήτρων για την προώθηση των μεταρρυθμίσεων που μπορούν να βοηθήσουν τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες να κάνουν πιο αποτελεσματική χρήση των πόρων της ΕΕ·

—	τη δημιουργία αποθεματικού στον προϋπολογισμό της πολιτικής συνοχής, το οποίο θα τίθεται στη διάθεση των περιφερειών που σημείωσαν τα καλύτερα αποτελέσματα ως προς την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

6.18.1   Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι –για κάθε μία από τις καινοτομίες αυτές– απαιτείται να επιδιωχθεί με προσοχή ο καθορισμός των στόχων, η αξιολόγηση των διαθέσιμων πόρων, καθώς και η κατά περίπτωση περιγραφή των προθεσμιών και των μεθόδων εφαρμογής.

6.18.2   Η συνοχή και η βιωσιμότητα των εν λόγω προτάσεων χρήζουν ενδελεχούς αξιολόγησης υπό το πρίσμα των τεσσάρων βασικών στόχων της μεταρρύθμισης της εν λόγω πολιτικής και της δυνατότητας εφαρμογής τους στις περιφέρειες και στις εδαφικές περιοχές που απέχουν ακόμη πολύ από τις μέσες τιμές της ΕΕ όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη, την αποδοτικότητα της παραγωγής, την κοινωνική ένταξη και την ποιότητα ζωής.

6.19   Για τις νέες δημοσιονομικές προοπτικές, η Επιτροπή προτείνει και πάλι την εφαρμογή του κριτηρίου του 75 % του μέσου κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ, εκφρασμένου σε ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης (ΙΑΔ), προκειμένου να καθοριστεί η επιλεξιμότητα των περιφερειών αυτών με την εφαρμογή του κριτηρίου σύγκλισης. Η ΕΟΚΕ συνιστά να εξεταστεί το ενδεχόμενο συνεκτίμησης και άλλων παραμέτρων οι οποίες να αντανακλούν καλύτερα τις αντικειμενικές συνθήκες που επικρατούν στις μεμονωμένες περιφέρειες και εδαφικές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.:

7.   Ο προϋπολογισμός της ΕΕ, η πολιτική συνοχής και η στρατηγική «Ευρώπη 2020»

7.1   Οι δημοσιονομικές προοπτικές της ΕΕ μετά το 2013 δεν είναι διόλου ενθαρρυντικές και η σύνοδος κορυφής που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 2010 δεν αφήνει την παραμικρή αμφιβολία επ’ αυτού. Ορισμένα κράτη μέλη (μόνο ορισμένα;), επικαλούμενα τη λιτότητα εξαιτίας της κρίσης, προβάλλουν επιχειρήματα με σκοπό να μην αυξηθούν –παρά μόνον συμβολικά– τα δημοσιονομικά διαθέσιμα, ξεχνώντας ωστόσο ότι η πολιτική συνοχής απορροφά λιγότερο από 1 % του ΑΕγχΠ, ενώ ορισμένα κράτη μέλη επένδυσαν περίπου 24 % του ΑΕγχΠ για τη σωτηρία των τραπεζών!

7.2   Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τη σημασία της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», στην οποία η ΕΕ φαίνεται να έχει εναποθέσει όλες τις ελπίδες της. Όμως χωρίς επαρκή άμεση χρηματοδότηση – η οποία θα ήταν επιθυμητό να πραγματοποιηθεί μέσω ευρωπαϊκών ομολόγων – υπάρχει κίνδυνος αποτυχίας της εν λόγω στρατηγικής. Κρίνεται εξάλλου σκόπιμο να παρασχεθούν στις ασθενέστερες περιφέρειες που εμπίπτουν στην πολιτική συνοχής ορισμένα περιθώρια ευελιξίας ως προς την ανάληψη δράσης, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητές τους, προκειμένου να προαχθεί η συνεκτικότητα των δύο πολιτικών.

7.3   Η συνεκτικότητα αυτή είναι δυνατόν να διευκολυνθεί με τη βελτίωση της γνώσης των εδαφικών αναγκών και προτεραιοτήτων, οι οποίες θα μπορούσαν να καλυφθούν στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», προκειμένου να διασφαλιστεί η επίτευξη του στόχου της θεματικής συγκέντρωσης.

8.   Το μέλλον της πολιτικής συνοχής μετά το 2013: σημεία στρατηγικής σημασίας

8.1   Οι προτάσεις σχετικά με το μέλλον της πολιτικής συνοχής που υπέβαλε η Επιτροπή για την προσεχή περίοδο προγραμματισμού, σε συνδυασμό με τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», διαγράφουν μια ενάρετη πορεία την οποία η ΕΟΚΕ –όπως προαναφέρθηκε– υποστηρίζει σε μεγάλο βαθμό διότι αποσκοπεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα μιας από τις σημαντικότερες πολιτικές αναδιανομής του πλούτου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εν πάση περιπτώσει, για την επίτευξη των εν λόγω στόχων απαιτείται η εκπλήρωση ορισμένων βασικών στρατηγικών προϋποθέσεων, πέραν εκείνων που ήδη αναφέρθηκαν προηγουμένως.

8.2   Πρώτη προϋπόθεση: η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι προσπάθειες που ζητείται να καταβληθούν από την Επιτροπή και από τα κράτη μέλη μπορούν να αποφέρουν απτά αποτελέσματα εάν το συγκεκριμένο σχέδιο ενταχθεί σε μια ευρύτερη προσπάθεια αναθεώρησης της αρχιτεκτονικής της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης και των στόχων που προτίθεται να επιδιώξει η ΕΕ τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η αναθεώρηση αυτή έχει καταστεί ακόμη πιο αναγκαία υπό το πρίσμα της παρούσας κρίσης και της κριτικής που ασκείται σχετικά με το δημόσιο χρέος οι οποίες αναγκάζουν την ΕΕ να αναπροσαρμόσει συγχρόνως και τη νομισματική πολιτική της, η οποία έως τώρα διαμορφωνόταν σε συνάρτηση με τις πλουσιότερες περιφέρειες της ΕΕ (σταθερότητα), εις βάρος των λιγότερο ανεπτυγμένων περιφερειών που χρειαζόταν να αναπτυχθούν περισσότερο (ανάπτυξη).

8.3   Η δεύτερη προϋπόθεση αφορά τα κυριότερα σημεία του σχεδίου για την αναθεώρηση της πολιτικής συνοχής, δηλαδή εν προκειμένω την ανάγκη επίτευξης λειτουργικού και στρατηγικού συντονισμού –ο οποίος είναι ουσιαστικά ανύπαρκτος επί του παρόντος– μεταξύ των διαφόρων διαρθρωτικών ταμείων. Επομένως, η επιλογή και η συνακόλουθη χρηματοδότηση των παρεμβάσεων σε περιφερειακό επίπεδο πρέπει να ενταχθεί στο πλαίσιο διαλόγου και μεθόδου εργασίας προς διαμόρφωση όχι μόνο σε συνεργασία με τα κράτη μέλη (συμβάσεις σύμπραξης) και τους κοινωνικούς και οικονομικούς εταίρους, αλλά και με την τεχνική υποστήριξη και τους πόρους των πέντε διαρθρωτικών ταμείων, έχοντας ως απώτερο σκοπό την καθιέρωση μιας ενιαίας αρχής για το συντονισμό και τη διαχείριση των διαφόρων ταμείων.

8.4   Η τρίτη προϋπόθεση έγκειται στην επίτευξη συντονισμού και συνεργίας μεταξύ των παρεμβάσεων της πολιτικής συνοχής και των υπολοίπων σχετικών προς αυτήν πολιτικών (των τομεακών πολιτικών για το περιβάλλον και την ενέργεια, των πολιτικών για την έρευνα και την καινοτομία, των πολιτικών για την απασχόληση, κλπ.) και, ως εκ τούτου, συναρτάται με τα άλλα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ (ΕΤΕπ, χρηματοδοτήσεις χορηγούμενες για την καινοτομία, τα δίκτυα υποδομών, την ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών, κλπ.). Η πολιτική συνοχής απαιτείται να χρησιμοποιηθεί ως μέσο για την υλοποίηση ενός ευρύτερου σχεδίου με στόχο να προαχθεί η ανάπτυξη του συνόλου των περιφερειών και των εδαφικών περιοχών, αλλά και να δρομολογηθούν διαφοροποιημένες τομεακές παρεμβάσεις και χρηματοδοτήσεις, ακόμη και από ιδιωτικούς φορείς, σύμφωνα με τις συγκεκριμένες ανάγκες της εκάστοτε περιοχής.

8.5   Η τέταρτη προϋπόθεση σχετίζεται με τη δυνατότητα ανάπτυξης –στο πλαίσιο αυτής της νέας προσέγγισης της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης – ορισμένων μορφών ενισχυμένης συνεργασίας ενόψει της επίτευξης κοινών στόχων σε έναν συγκεκριμένο τομέα, σε κάποια μακροπεριφέρεια ή σε συνάρτηση με την ανάληψη δράσεων που θεωρούνται στρατηγικής σημασίας από τα κράτη μέλη. Το εν λόγω μέσο, το οποίο χρησιμοποιείται και αξιοποιείται ελάχιστα μέχρι στιγμής παρότι προβλέπεται από τη Συνθήκη, θα μπορούσε να διευκολύνει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και να συμβάλει στην επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων σε πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα, μέσω της προαγωγής συνεργιών και οικονομιών κλίμακας στα συμμετέχοντα κράτη.

8.6   Η πέμπτη προϋπόθεση, η οποία είναι και αυτή σχετική με το θέμα του συντονισμού, αφορά την ανάγκη να επιδιωχθεί σύντομα –δηλαδή πριν από το νέο κύκλο προγραμματισμού της πολιτικής συνοχής– η καθιέρωση διοργανικού συντονισμού (μεταξύ της Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και των συμβουλευτικών οργάνων, δηλ. της ΕΟΚΕ και της ΕτΠ, και των κοινωνικών και οικονομικών εταίρων). Στόχος είναι να προαχθεί η συζήτηση και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ σχετικά με το μέλλον της πολιτικής συνοχής, πριν από τη διαμόρφωση των τελικών προτάσεων που θα υποβληθούν προς έγκριση στα αρμόδια όργανα. Ο συντονισμός αυτός θα πρέπει να συνεχίσει να υφίσταται και να πλαισιώνει την υλοποίηση των προγραμμάτων και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.

8.7   Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της (επανα)θέσπισης των προγραμμάτων κοινοτικής πρωτοβουλίας, μόλις διεξαχθεί η ενδιάμεση αναθεώρηση των διαρθρωτικών πολιτικών. Η κατάργηση προγραμμάτων όπως τα URBAN, EQUAL, Interprise και άλλα, υπήρξε απώλεια για τη θεματική εδαφική συνεργασία, καθώς και για την κοινωνική καινοτομία, στον βαθμό που ο ρόλος αυτός δεν ανακτήθηκε μέσα από την ενοποίηση των ταμείων ή με οιονδήποτε άλλο τρόπο.

8.8   Εν πάση περιπτώσει και ενόψει της προσεχούς μεταρρύθμισης, η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι η Επιτροπή –σύμφωνα με ό,τι έχει ήδη δρομολογηθεί στο πλαίσιο των συμπερασμάτων της πέμπτης έκθεσης για τη συνοχή– θα υποβάλει ακόμη πιο θαρραλέες προτάσεις, ικανές να σηματοδοτήσουν μια πραγματική αλλαγή έναντι του παρελθόντος.

---

(1)  Βλ γνωμοδότηση ΕΟΚΕ με θέμα «Πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση κοινών κανόνων για την παροχή βασικών πληροφοριών σχετικά με τις ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης και για τον υπολογισμό και τη διάδοσή τους», ΕΕ αριθ. C 318/08 της 23.12.2006, σ. 45 .

(2)  COM(2010) 642 τελικό.

(3)  Πρβλ. τις ακόλουθες γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ: «Αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων σχετικά με τις στρατηγικές και τα προγράμματα της πολιτικής της συνοχής για την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013», ΕΕ C 228/26 της 22.09.2009, σελ. 141, «Πώς θα προωθηθούν αποτελεσματικές εταιρικές σχέσεις κατά τη διαχείριση των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής, βάσει των ορθών πρακτικών της περιόδου 2007-2013», ΕΕ C 44/01 της 11.02.2011, σελ. 1, και «Η περιφερειακή πολιτική συμβάλλει στην έξυπνη ανάπτυξη στο πλαίσιο της Ευρώπης 2020».

---