Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 52011AE0363

    Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών (ENISA)» COM(2010) 521 τελικό

    ΕΕ C 107 της 6.4.2011, p. 58–63 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

    6.4.2011   

    EL

    Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

    C 107/58


    Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών (ENISA)»

    COM(2010) 521 τελικό

    2011/C 107/12

    Εισηγητής: ο κ. MORGAN

    Στις 19 Οκτωβρίου 2010, και σύμφωνα με το άρθρο 114 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την

    Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών (ENISA)

    COM(2010) 521 τελικό.

    Το ειδικευμένο τμήμα «Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές και κοινωνία των πληροφοριών», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 2 Φεβρουαρίου 2011.

    Κατά την 469η σύνοδο ολομέλειας της 16ης και 17ης Φεβρουαρίου 2011 (συνεδρίαση της 17ης Φεβρουαρίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 173 ψήφους υπέρ και 5 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

    1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

    1.1

    Η ΕΟΚΕ γνωρίζει σαφώς το βαθμό εξάρτησης της σημερινής κοινωνίας των πολιτών από υπηρεσίες που παρέχονται μέσω του Διαδικτύου. Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ ανησυχεί για τη σχετική άγνοια της κοινωνίας των πολιτών όσον αφορά την ασφάλειά της στον κυβερνοχώρο. Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών (ENISA) είναι ο αρμόδιος οργανισμός για να επικουρεί τα μεν κράτη μέλη και τους παρόχους ηλεκτρονικών υπηρεσιών να αυξήσουν το γενικό επίπεδο ασφαλείας τους, τους δε χρήστες του Διαδικτύου στο σύνολό τους να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για την κατοχύρωση της προσωπικής τους ασφάλειας στον κυβερνοχώρο.

    1.2

    Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση για την περαιτέρω ανάπτυξη του ENISA, προκειμένου να συμβάλει στην επίτευξη υψηλού επιπέδου ασφάλειας των δικτύων και των πληροφοριών εντός της Ένωσης, να ευαισθητοποιήσει την κοινωνία και να προωθήσει μια αντίληψη ασφάλειας των δικτύων και των πληροφοριών προς όφελος των πολιτών, των καταναλωτών, των επιχειρήσεων και των οργανισμών του δημόσιου τομέα της Ένωσης, συμβάλλοντας έτσι στην ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.

    1.3

    Η αποστολή του ENISA έχει ζωτική σημασία για την ασφαλή εξέλιξη των δικτυακών υποδομών των κρατών, της βιομηχανίας, του εμπορίου και της κοινωνίας των πολιτών της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ αναμένει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θέσει τα ύψιστα πρότυπα επιδόσεων για τον ENISA και να παρακολουθεί τις επιδόσεις του έναντι των εξελισσόμενων και των νεοεμφανιζόμενων απειλών κατά της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο.

    1.4

    Όλες οι στρατηγικές που έχουν σχεδιάσει για τον κυβερνοχώρο το NATO, η Europol και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξαρτώνται από την αποτελεσματική συνεργασία με τα κράτη μέλη, τα οποία διαθέτουν και τα ίδια ολόκληρο φάσμα εσωτερικών οργανισμών που ασχολούνται με θέματα της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο. Οι στρατηγικές του NATO και της Europol έχουν σχεδιαστεί για αυτενεργό και επιχειρησιακή εφαρμογή. Στη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο ENISA αποτελεί σαφώς σημαντικό τμήμα του πολύπλοκου μωσαϊκού των οργανισμών και των αποστολών προστασίας των υποδομών πληροφοριών ζωτικής σημασίας (ΥΠΖΣ). Αν και ο νέος κανονισμός δεν προτείνει επιχειρησιακό ρόλο για τον ENISA, η ΕΟΚΕ δεν παύει να θεωρεί αυτόν τον οργανισμό κατ’ εξοχήν υπεύθυνο για την προστασία των ΥΠΖΣ στην κοινωνία των πολιτών της ΕΕ.

    1.5

    Την επιχειρησιακή ευθύνη για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο στο επίπεδο των κρατών μελών την φέρουν τα ίδια τα κράτη μέλη, αλλά τα επίπεδα της προστασίας των ΥΠΖΣ στα 27 κράτη μέλη είναι σαφώς ανόμοια. Ο ρόλος του ENISA είναι να οδηγήσει τα λιγότερο προηγμένα κράτη μέλη σε ένα αποδεκτό επίπεδο. Οφείλει να διασφαλίζει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και να τα επικουρεί στην εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών. Σε περίπτωση διασυνοριακών απειλών, ο ρόλος του ENISA πρέπει να είναι η προειδοποίηση και η πρόληψη.

    1.6

    Ο ENISA θα χρειαστεί επίσης να συμμετάσχει σε διεθνή συνεργασία με δυνάμεις εκτός ΕΕ. Η συνεργασία αυτή θα έχει έντονα πολιτικό χαρακτήρα και θα περιλαμβάνει πολλούς και διάφορους φορείς της ΕΕ, αλλά η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι ο ENISA πρέπει να βρει επίσης τη θέση του στη διεθνή σκηνή.

    1.7

    Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι ο ENISA μπορεί να διαδραματίσει εξαιρετικά πολύτιμο ρόλο συμβάλλοντας και δρομολογώντας ερευνητικά προγράμματα στο πεδίο της ασφάλειας.

    1.8

    Όσον αφορά την εκτίμηση των επιπτώσεων, η ΕΟΚΕ δεν πρόκειται προς το παρόν να υποστηρίξει την πλήρη εφαρμογή των επιλογών 4 και 5, οι οποίες θα καθιστούσαν τον ENISA επιχειρησιακό οργανισμό. Η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο είναι τόσο τεράστιο πρόβλημα, με απειλές που αναπτύσσονται δυναμικά, ώστε τα κράτη μέλη πρέπει να διατηρήσουν τη δυνατότητα αυτενεργού αντιμετώπισής τους. Η δημιουργία επιχειρησιακών οργανισμών της ΕΕ συνήθως καταλήγει στην αποδυνάμωση των ικανοτήτων των κρατών μελών. Στο πεδίο της ασφάλειας του κυβερνοχώρου ισχύει το αντίθετο· οι ικανότητες των κρατών μελών πρέπει να αναβαθμιστούν.

    1.9

    Η ΕΟΚΕ κατανοεί την άποψη της Επιτροπής ότι ο ENISA θα πρέπει να έχει σαφώς προσδιορισμένη και ελεγχόμενη εντολή, με τους αντίστοιχους πόρους. Παρ’ όλα αυτά, η ΕΟΚΕ ανησυχεί μήπως η πεπερασμένη, πενταετής θητεία του ENISA περιορίσει τα μακροπρόθεσμα σχέδια και εμποδίσει την ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου και των γνώσεων στους κόλπους του Οργανισμού. Θα είναι ένας σχετικά μικρός Οργανισμός, που θα επιλαμβάνεται ενός μεγάλου και συνεχώς διογκούμενου προβλήματος. Το πεδίο παρέμβασης και η κλίμακα της αποστολής του ENISA σημαίνουν ότι θα πρέπει να απασχολεί ομάδες ειδημόνων. Το έργο του θα είναι μίγμα βραχυπρόθεσμων καθηκόντων και μακροπρόθεσμων σχεδίων. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ θα προτιμούσε να είναι η αποστολή του ENISA δυναμική και ανοιχτή και να ανανεώνεται με κυλιόμενο τρόπο βάσει περιοδικών εκτιμήσεων και αξιολογήσεων. Η κατανομή των πόρων θα μπορεί έτσι να γίνεται προοδευτικά, όπως και όταν κρίνεται σκόπιμο.

    2.   Εισαγωγή

    2.1

    Η παρούσα γνωμοδότηση αφορά μια πρόταση κανονισμού για την περαιτέρω ανάπτυξη του ENISA.

    2.2

    Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρώτη πρότασή της για μια πολιτική προσέγγιση της ασφάλειας των δικτύων και των πληροφοριών σε ανακοίνωσή της που εκδόθηκε το 2001 (COM(2001) 298 τελικό). Ο κ. Retureau συνέταξε εμπεριστατωμένη γνωμοδότηση (1) σχετικά με την εν λόγω ανακοίνωση.

    2.3

    Στη συνέχεια, η Επιτροπή κατέθεσε πρόταση κανονισμού για την ίδρυση του ENISA (COM(2003) 63 τελικό). Η γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ (2) σχετικά με τον κανονισμό αυτόν συντάχθηκε από τον κ. Lagerholm. Ο οργανισμός ιδρύθηκε εν τέλει βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 460/2004.

    2.4

    Καθώς η χρήση του Διαδικτύου συνέχισε να αυξάνεται εκθετικά, η ασφάλεια των πληροφοριών προξενούσε ολοένα και μεγαλύτερη ανησυχία. Το 2006 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε ανακοίνωση, στην οποία περιέγραφε μια στρατηγική για ασφαλή κοινωνία της πληροφορίας (COM(2006) 251 τελικό). Ο κ. Pezzini συνέταξε τη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ (3).

    2.5

    Λόγω της αυξανόμενης ανησυχίας για την ασφάλεια των πληροφοριών, η Επιτροπή κατέθεσε το 2009 πρόταση σχετικά με την προστασία υποδομών πληροφοριών ζωτικής σημασίας (COM(2009) 149 τελικό). Ο κ. McDonogh συνέταξε τη σχετική γνωμοδότηση (4), η οποία εγκρίθηκε από την ολομέλεια της ΕΟΚΕ τον Δεκέμβριο του 2009.

    2.6

    Τώρα προτείνεται να ενισχυθεί και να βελτιωθεί ο ENISA, προκειμένου να συμβάλει στην επίτευξη υψηλού επιπέδου ασφάλειας των δικτύων και των πληροφοριών εντός της Ένωσης, να ευαισθητοποιήσει την κοινωνία και να προωθήσει μια αντίληψη ασφάλειας των δικτύων και των πληροφοριών προς όφελος των πολιτών, των καταναλωτών, των επιχειρήσεων και των οργανισμών του δημόσιου τομέα της Ένωσης, συμβάλλοντας έτσι στην ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.

    2.7

    Ωστόσο, ο ENISA δεν είναι ο μόνος οργανισμός που σχεδιάζεται να δημιουργηθεί στην ΕΕ για την ασφάλεια του κυβερνοχώρου. Η αντιμετώπιση του κυβερνοπολέμου και της κυβερνοτρομοκρατίας αποτελεί ευθύνη των στρατιωτικών αρχών. Το NATO είναι ο κύριος φορέας που δραστηριοποιείται σε αυτό το πεδίο. Σύμφωνα με τη νέα στρατηγική του αντίληψη, η οποία δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο του 2010 στη Λισσαβώνα (βλ. http://www.nato.int/lisbon2010/strategic-concept-2010-eng.pdf), το NATO «θα αναπτύξει περαιτέρω την ικανότητά του να προλαμβάνει, να ανιχνεύει, να αμύνεται και να ανακάμπτει από επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, μεταξύ άλλων αξιοποιώντας τη διαδικασία σχεδιασμού του NATO για την ενίσχυση και τον συντονισμό των εθνικών ικανοτήτων άμυνας στο πεδίο του κυβερνοχώρου, υπάγοντας όλα τα όργανα του NATO σε κεντρικό σύστημα προστασίας στον κυβερνοχώρο και διασυνδέοντας καλύτερα τα μέσα ευαισθητοποίησης προειδοποίησης και αντίδρασης του NATO όσον αφορά την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο με τα αντίστοιχα μέσα των κρατών μελών».

    2.8

    Μετά την κυβερνοεπίθεση κατά της Εσθονίας το 2007, στις 14 Μαΐου 2008 ιδρύθηκε επισήμως το Συνεργατικό Κέντρο Αριστείας για την Άμυνα στον Κυβερνοχώρο (CCD COE), με σκοπό την ενίσχυση των δυνατοτήτων άμυνας του NATO στον κυβερνοχώρο. Με έδρα το Ταλλίν της Εσθονίας, το εν λόγω κέντρο αποτελεί μια διεθνή προσπάθεια, την οποία υποστηρίζουν επί του παρόντος χρηματοδοτικά η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Γερμανία, η Ουγγαρία, η Ιταλία, η Σλοβακική Δημοκρατία και η Ισπανία.

    2.9

    Το ηλεκτρονικό έγκλημα σε επίπεδο ΕΕ είναι αρμοδιότητα της Europol. Ακολουθεί απόσπασμα γραπτής κατάθεσης της Europol στη βρετανική Βουλή των Λόρδων (βλ. http://www.publications.parliament.uk/pa/ld200910/ldselect/ldeucom/68/68we05.htm):

    Είναι σαφές ότι οι αρχές επιβολής του νόμου πρέπει να παρακολουθούν την τεχνολογική εξέλιξη των εγκληματιών, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική αποτροπή ή ο εντοπισμός των εγκλημάτων που διαπράττουν. Επιπλέον, δεδομένου ότι η υψηλή τεχνολογία δεν έχει σύνορα, οι συναφείς δυνατότητες πρέπει να διατηρούνται σε εξίσου υψηλά επίπεδα στο σύνολο της ΕΕ, για να μην δημιουργηθούν «αδύνατα σημεία», όπου το έγκλημα υψηλής τεχνολογίας θα μπορεί να ανθίσει υπό καθεστώς ατιμωρησίας. Οι εν λόγω δυνατότητες απέχουν πολύ από το να είναι ομοιόμορφες στην ΕΕ. Απεναντίας, η ανάπτυξη σε αυτό το πεδίο είναι εμφανώς ασύμμετρη· ορισμένα κράτη μέλη πραγματοποιούν άλματα σε ορισμένους τομείς, ενώ άλλα υστερούν από τεχνολογική άποψη. Αυτό καθιστά αναγκαία τη λειτουργία μιας κεντρικής υπηρεσίας, η οποία θα βοηθά όλα τα κράτη μέλη να συντονίζουν κοινές παρεμβάσεις, να προάγουν την τυποποίηση των προσεγγίσεων και των προτύπων ποιότητας και να εντοπίζουν και να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές· μόνον έτσι θα μπορέσει να εξασφαλιστεί η ομοιογένεια των προσπαθειών των αρχών επιβολής του νόμου στην ΕΕ ως προς την καταπολέμηση του εγκλήματος υψηλής τεχνολογίας.

    2.10

    Το Κέντρο Δίωξης Εγκλήματος Υψηλής Τεχνολογίας (HTCC) ιδρύθηκε στους κόλπους της Europol το 2002. Είναι μια σχετικά μικρή μονάδα, η οποία όμως αναμένεται να αναπτυχθεί στο μέλλον και να αναδειχθεί σε κεντρικό παράγοντα της δραστηριότητας της Europol σε αυτόν τον τομέα. Το HTCC διαδραματίζει μείζονα ρόλο στον συντονισμό, την επιχειρησιακή υποστήριξη, τη στρατηγική ανάλυση και την κατάρτιση. Η πτυχή της κατάρτισης είναι ιδιαίτερα σημαντική. Επιπλέον, η Europol έχει ιδρύσει την Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για την Εγκληματικότητα στον Κυβερνοχώρο (ECCP). Τα πεδία στα οποία επικεντρώνεται το έργο της είναι τα ακόλουθα:

    το επιγραμμικό σύστημα αναφοράς διαδικτυακών εγκλημάτων (I-CROS)

    τα αρχεία δεδομένων εργασίας προς ανάλυση (Cyborg)

    η αποδοχή διαδικτυακής και εγκληματολογικής εμπειρογνωσίας (I-FOREX).

    2.11

    Η στρατηγική της ΕΕ για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο περιγράφεται στο κεφάλαιο με τίτλο «Εμπιστοσύνη και ασφάλεια» της ανακοίνωσης «Ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη». Οι σχετικές προκλήσεις περιγράφονται ως εξής:

    «Μέχρι σήμερα, το διαδίκτυο έχει αποδειχθεί εντυπωσιακά ασφαλές, ευέλικτο και σταθερό, αλλά τα δίκτυα ΤΠ και τα τερματικά των τελικών χρηστών παραμένουν ευάλωτα σε ευρύ φάσμα εξελισσόμενων απειλών: τα τελευταία χρόνια, τα ανεπίκλητα ηλε-μηνύματα έχουν οδηγήσει σε συμφόρηση την κυκλοφορία των ηλε-μηνυμάτων στο διαδίκτυο –διάφορες εκτιμήσεις κυμαίνονται μεταξύ 80 % και 98 % των κυκλοφορούντων ηλε-μηνυμάτων– και προκαλούν την εξάπλωση ευρέος φάσματος ιών και κακόβουλου λογισμικού. Αυξάνεται η μάστιγα της αντιποίησης ταυτότητας και της ηλεκτρονικής απάτης. Οι επιθέσεις γίνονται με όλο και πιο πολύπλοκους τρόπους (trojan, botnet κ.λπ.) και συχνά παρακινούνται από οικονομικά κίνητρα. Μπορούν επίσης να έχουν πολιτικά κίνητρα, όπως φαίνεται από τις πρόσφατες επιθέσεις στον κυβερνοχώρο που είχαν ως στόχο την Εσθονία, τη Λιθουανία και τη Γεωργία».

    2.12

    Οι παρεμβάσεις για τις οποίες αναλαμβάνεται δέσμευση στο θεματολόγιο είναι:

    Βασική δράση 6: Να υποβληθούν το 2010 μέτρα που αποσκοπούν σε ενισχυμένη και υψηλού επιπέδου πολιτική ασφάλειας των δικτύων και των πληροφοριών, περιλαμβανομένων νομοθετικών πρωτοβουλιών, όπως ενός εκσυγχρονισμένου ENISA, καθώς και μέτρα που παρέχουν τη δυνατότητα ταχύτερης αντίδρασης σε περίπτωση επιθέσεων στον κυβερνοχώρο, συμπεριλαμβανομένης μιας Ομάδας Αντιμετώπισης Έκτακτων Αναγκών στην Πληροφορική (CERT) για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ·

    Βασική δράση 7: Να υποβληθούν έως το 2010 μέτρα, συμπεριλαμβανομένων νομοθετικών πρωτοβουλιών, για την καταπολέμηση επιθέσεων στον κυβερνοχώρο εναντίον συστημάτων πληροφοριών, καθώς και συναφείς κανόνες δικαιοδοσίας στον κυβερνοχώρο σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο έως το 2013.

    2.13

    Σε ανακοίνωση την οποία δημοσίευσε τον Νοέμβριο του 2010 (COM(2010) 673 τελικό), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προώθησε το εν λόγω θεματολόγιο, παρουσιάζοντας τη στρατηγική εσωτερικής ασφάλειας της ΕΕ. Η στρατηγική αυτή θέτει πέντε στόχους, ο τρίτος εκ των οποίων αφορά την αύξηση των επιπέδων ασφάλειας των πολιτών και των επιχειρήσεων στον κυβερνοχώρο. Προβλέπονται τρία προγράμματα δράσης, τα κύρια στοιχεία των οποίων παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα (από την ανακοίνωση της Επιτροπής, βλ. http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0673:FIN:EL:pdf):

    ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ

    ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ

    ΧΡΟΝΟ- ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

    ΣΤΟΧΟΣ 3:   Αύξηση των επιπέδων ασφάλειας των πολιτών και των επιχειρήσεων στον κυβερνοχώρο

    Δράση 1:   Δημιουργία ικανοτήτων των αρχών επιβολής του νόμου και των δικαστικών αρχών

    Δημιουργία κέντρου της EE για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας στον κυβερνοχώρο

    Υπό εξέταση, βάσει της μελέτης σκοπιμότητας που θα καταρτίσει η Επιτροπή το 2011

    2013

    Δημιουργία ικανοτήτων για τη διερεύνηση και τη δίωξη του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο

    Κράτη μέλη με την Επιτροπή, την Europol και την Eurojust

    2013

    Δράση 2:   Συνεργασία με τη βιομηχανία για την παροχή δυνατοτήτων και για την προστασία των πολιτών

    Ρυθμίσεις για την καταγγελία κρουσμάτων ηλεκτρονικού εγκλήματος και παροχή καθοδήγησης στους πολίτες σχετικά με την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και με το ηλεκτρονικό έγκλημα

    Κράτη μέλη, Επιτροπή, Europol, ENISA και ιδιωτικός τομέας

    Υπό εκτέλεση

    Κατευθυντήριες γραμμές για τη συνεργασία κατά την αντιμετώπιση παράνομου περιεχομένου στο Διαδίκτυο

    Επιτροπή με τα κράτη μέλη και τον ιδιωτικό τομέα

    2011

    Δράση 3:   Βελτίωση της δυνατότητας αντιμετώπισης επιθέσεων στον κυβερνοχώρο

    Δημιουργία σε κάθε κράτος μέλος ενός δικτύου ομάδων ταχείας αντίδρασης στο Διαδίκτυο, καθώς και ενός ακόμα τέτοιου δικτύου στα όργανα της EE, εκπόνηση εθνικών σχεδίων έκτακτης ανάγκης και διοργάνωση ασκήσεων αντιμετώπισης και αποκατάστασης

    Κράτη μέλη και όργανα της EE με τον ENISA

    2012

    Δημιουργία Ευρωπαϊκού Συστήματος Ανταλλαγής Πληροφοριών και Έγκαιρης Προειδοποίησης (EISAS)

    Κράτη μέλη με την Επιτροπή και τον ENISA

    2013

    2.14

    Όλες οι στρατηγικές που έχουν σχεδιάσει για τον κυβερνοχώρο το NATO, η Europol και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξαρτώνται από την αποτελεσματική συνεργασία με τα κράτη μέλη, τα οποία διαθέτουν και τα ίδια ολόκληρο φάσμα εσωτερικών οργανισμών που ασχολούνται με θέματα της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο. Οι στρατηγικές του NATO και της Europol έχουν σχεδιαστεί για αυτενεργό και επιχειρησιακή εφαρμογή. Στη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της ΕΕ, ο ENISA αποτελεί σαφώς σημαντικό μέρος του περίπλοκου μωσαϊκού που συνθέτουν οι οργανισμοί και οι αποστολές προστασίας των υποδομών πληροφοριών ζωτικής σημασίας (ΥΠΖΣ). Αν και ο νέος κανονισμός δεν προτείνει επιχειρησιακό ρόλο για τον ENISA, η ΕΟΚΕ δεν παύει να θεωρεί αυτόν τον οργανισμό κατ’ εξοχήν υπεύθυνο για την προστασία των ΥΠΖΣ στην κοινωνία των πολιτών της ΕΕ.

    3.   Η πρόταση για τον ENISA

    3.1

    Στο πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει ο ENISA συμβάλλουν επτά παράγοντες:

    1)

    η ποικιλότητα και ο κατακερματισμός των εθνικών προσεγγίσεων,

    2)

    η περιορισμένη ικανότητα έγκαιρης προειδοποίησης και αντίδρασης στην Ευρώπη,

    3)

    η απουσία αξιόπιστων δεδομένων και οι περιορισμένες γνώσεις γύρω από τα εξελισσόμενα προβλήματα.

    4)

    η έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τους κινδύνους και τις προκλήσεις για την ασφάλεια των δικτύων και των πληροφοριών,

    5)

    η διεθνής διάσταση των προβλημάτων ασφαλείας των δικτύων και των πληροφοριών,

    6)

    η ανάγκη υποδειγμάτων συνεργασίας για την εξασφάλιση επαρκούς εφαρμογής της πολιτικής,

    7)

    η ανάγκη αποτελεσματικότερης δράσης κατά της εγκληματικότητας στον κυβερνοχώρο.

    3.2

    Η πρόταση κανονισμού για τον ENISA παρέχει δυνατότητα συντονισμού τόσο των προβλεπομένων στις υφιστάμενες πολιτικές όσο και των νέων πρωτοβουλιών που περιγράφονται στο ψηφιακό θεματολόγιο της ΕΕ.

    3.3

    Οι υφιστάμενες πολιτικές που θα υποστηρίζονται από τον ENISA περιλαμβάνουν:

    1)

    ένα Ευρωπαϊκό Φόρουμ των Κρατών Μελών (EFMS), με σκοπό την προώθηση συζητήσεων και ανταλλαγών όσον αφορά τις ορθές πολιτικές πρακτικές και την από κοινού επιδίωξη πολιτικών στόχων και προτεραιοτήτων όσον αφορά την ασφάλεια και την ανθεκτικότητα της υποδομής των ΤΠΕ·

    2)

    μια ευρωπαϊκή σύμπραξη δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για την ανθεκτικότητα (European Public Private Partnership for Resilience - EP3R), η οποία θα αποτελεί ένα ευέλικτο πανευρωπαϊκό πλαίσιο διακυβέρνησης για την ανθεκτικότητα της υποδομής των ΤΠΕ και θα προωθεί τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με στόχο την ασφάλεια και την ανθεκτικότητα·

    3)

    το πρόγραμμα της Στοκχόλμης, το οποίο εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 11 Δεκεμβρίου 2009 και προωθεί πολιτικές οι οποίες εγγυώνται την ασφάλεια των δικτύων και επιτρέπουν την ταχύτερη αντίδραση σε περίπτωση επιθέσεων στον κυβερνοχώρο εντός της Ένωσης.

    3.4

    Οι νέες εξελίξεις που θα υποστηρίζονται από τον ENISA περιλαμβάνουν:

    1)

    την εντατικοποίηση των δραστηριοτήτων του EFMS,

    2)

    την υποστήριξη της ευρωπαϊκής σύμπραξης EP3R μέσω της συζήτησης καινοτόμων μέτρων και μέσων για τη βελτίωση της ασφάλειας και της ανθεκτικότητας.

    3)

    την πρακτική εφαρμογή των απαιτήσεων για την ασφάλεια της δέσμης ρυθμιστικών μέτρων για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες,

    4)

    τη διευκόλυνση ασκήσεων ετοιμότητας όσον αφορά την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο,

    5)

    τη σύσταση ομάδας CERT για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ,

    6)

    την κινητοποίηση και τη στήριξη των κρατών μελών προκειμένου να ολοκληρώσουν και, όπου είναι αναγκαίο, να συγκροτήσουν εθνικές/κυβερνητικές CERT και να καθιερώσουν ένα αποτελεσματικό δίκτυο CERT, το οποίο θα καλύπτει ολόκληρη την Ευρώπη,

    7)

    την ενίσχυση της συνειδητοποίησης των προκλήσεων όσον αφορά την ασφάλεια των δικτύων και των πληροφοριών.

    3.5

    Πριν από την οριστικοποίηση αυτής της πρότασης, εξετάστηκαν πέντε διαφορετικές επιλογές πολιτικής. Κάθε επιλογή συνοδευόταν από αντίστοιχες επιλογές αποστολής και πόρων. Εν τέλει, προκρίθηκε η τρίτη επιλογή. Προβλέπει την επέκταση των λειτουργιών που προβλέπονται επί του παρόντος για τον ENISA, συν τη συμμετοχή των αρχών επιβολής του νόμου και προστασίας της ιδιωτικής ζωής ως ενδιαφερόμενων μερών.

    3.6

    Υπό την επιλογή 3, ένας εκσυγχρονισμένος Οργανισμός για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών (ΑΔΠ) θα μπορούσε να συμβάλει:

    στη μείωση του κατακερματισμού των εθνικών προσεγγίσεων (βασικό πρόβλημα 1), στη μεγαλύτερη στήριξη της πολιτικής και της λήψης αποφάσεων σε δεδομένα και γνώσεις/πληροφορίες (βασικό πρόβλημα 3) και στην αύξηση της γενικότερης ευαισθησίας και της αντιμετώπισης των κινδύνων και των προκλήσεων για την ΑΔΠ (βασικό πρόβλημα 4) μέσω

    της αποτελεσματικότερης συλλογής πληροφοριών σχετικά με τους κινδύνους, τις απειλές και τις αδυναμίες κάθε επιμέρους κράτους μέλους,

    της αύξησης της διαθεσιμότητας πληροφοριών σχετικά με τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις και κινδύνους για την ΑΔΠ,

    της βελτίωσης της ποιότητας της πολιτικής των κρατών μελών σχετικά με την ΑΔΠ·

    στη βελτίωση της ικανότητας έγκαιρης προειδοποίησης και αντίδρασης στην Ευρώπη (βασικό πρόβλημα 2) μέσω:

    της παροχής αρωγής στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη για τη διοργάνωση πανευρωπαϊκών ασκήσεων, επιτυγχάνοντας με τον τρόπο αυτό οικονομίες κλίμακας κατά την αντίδραση σε κρούσματα πανενωσιακού επιπέδου,

    της διευκόλυνσης της λειτουργίας της σύμπραξης EP3R, η οποία θα μπορούσε μελλοντικά να είχε ως αποτέλεσμα την ενθάρρυνση περισσότερων επενδύσεων με κοινούς στόχους πολιτικής και κοινά πρότυπα σε επίπεδο ΕΕ για την ασφάλεια και την ανθεκτικότητα·

    στην προαγωγή κοινής συνολικής προσέγγισης ΑΔΠ (βασικό πρόβλημα 5) μέσω:

    της αύξησης της ανταλλαγής πληροφοριών και γνώσεων με χώρες εκτός ΕΕ·

    στην αποτελεσματικότερη και επαρκέστερη καταπολέμηση της εγκληματικότητας στον κυβερνοχώρο (βασικό πρόβλημα 7) μέσω:

    της συμμετοχής σε μη επιχειρησιακές ενέργειες σχετιζόμενες με τις πτυχές της επιβολή της νομοθεσίας και της δικαστικής συνεργασίας για την ΑΔΠ, όπως η αμφίδρομη ανταλλαγή πληροφοριών και η κατάρτιση, π.χ. σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Αστυνομική Ακαδημία (CEPOL).

    3.7

    Υπό την επιλογή 3, ο ENISA θα διαθέτει όλους τους αναγκαίους πόρους για να εκτελεί τις δραστηριότητές του κατά τρόπο ικανοποιητικό και διεξοδικό και άρα να έχει πραγματικό αντίκτυπο. Με περισσότερους διαθέσιμους πόρους (5), ο ENISA θα μπορούσε να αναλάβει πολύ πιο αυτενεργό ρόλο και περισσότερες πρωτοβουλίες για την ενθάρρυνση της ενεργού συμμετοχής των ενδιαφερομένων. Επιπλέον, αυτή η νέα κατάσταση θα παρείχε περισσότερη ευελιξία, για ταχεία αντίδραση στις μεταβολές του συνεχώς εξελισσόμενου περιβάλλοντος της ΑΔΠ.

    3.8

    Η πολιτική επιλογή 4 προβλέπει την προσθήκη στα καθήκοντα του Οργανισμού επιχειρησιακών λειτουργιών για την αντιμετώπιση των επιθέσεων και των κρουσμάτων εγκληματικότητας στον κυβερνοχώρο. Επιπροσθέτως των πρωτοβουλιών που αναφέρθηκαν ανωτέρω, ο Οργανισμός θα πρέπει να αναλάβει επιχειρησιακές λειτουργίες όπως έναν πιο ενεργό ρόλο στην προστασία των ΥΠΖΣ της ΕΕ, π.χ. με την πρόληψη και την αντίδραση στα κρούσματα, ενεργώντας ειδικότερα ως CERT της ΕΕ, ως συντονιστής των εθνικών CERT και ως κέντρο άμεσης δράσης για την ΑΔΠ στην ΕΕ και επιτελώντας τόσο καθημερινές διοικητικές δραστηριότητες όσο και υπηρεσίες αντιμετώπισης των περιπτώσεων έκτακτης ανάγκης.

    3.9

    Η επιλογή 4 αναμένεται ότι θα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο σε επιχειρησιακό επίπεδο, υπερβαίνοντας τα αποτελέσματα της επιλογής 3. Ο Οργανισμός, ενεργώντας ως CERT για την ΑΔΠ στην ΕΕ και ως συντονιστής των εθνικών CERT, αναμένεται ότι θα συμβάλει στην αύξηση των οικονομιών κλίμακας κατά την αντίδραση σε κρούσματα πανενωσιακού επιπέδου και στη μείωση των επιχειρησιακών κινδύνων για τις επιχειρήσεις, π.χ. λόγω υψηλότερου επιπέδου ασφαλείας και ανθεκτικότητας. Για την επιλογή 4 θα χρειαστεί σημαντική αύξηση του προϋπολογισμού και των ανθρώπινων πόρων του Οργανισμού, πράγμα που εγείρει ανησυχίες σχετικά με την ικανότητα απορρόφησης και την αποτελεσματική χρήση του προϋπολογισμού σε σχέση με τα επιδιωκόμενα οφέλη.

    3.10

    Η πολιτική επιλογή 5 προβλέπει την προσθήκη στα καθήκοντα του Οργανισμού επιχειρησιακών λειτουργιών για την υποστήριξη των αρχών επιβολής του νόμου και των δικαστικών αρχών στην καταπολέμηση της εγκληματικότητας στον κυβερνοχώρο. Επιπροσθέτως των δραστηριοτήτων που αναφέρθηκαν στην επιλογή 4, η επιλογή αυτή θα επιτρέπει στον ENISA:

    να παρέχει υποστήριξη στο δικονομικό δίκαιο (βλ. Σύμβαση σχετικά με την εγκληματικότητα στον κυβερνοχώρο): π.χ. συλλογή δεδομένων για την κυκλοφορία, παρακολούθηση του περιεχομένου, παρακολούθηση των ροών σε περίπτωση επιθέσεων τύπου άρνησης υπηρεσίας·

    να αναδειχθεί σε κέντρο εμπειρογνωσίας για τη διερεύνηση εγκλημάτων, συμπεριλαμβανομένων των πτυχών που συνδέονται με την ΑΔΠ.

    3.11

    Η επιλογή 5 αναμένεται ότι θα έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην καταπολέμηση του κυβερνοεγκλήματος σε σχέση με τις επιλογές 3 και 4, με την προσθήκη επιχειρησιακών λειτουργιών για την υποστήριξη των αρχών επιβολής του νόμου και των δικαστικών αρχών.

    3.12

    Για την επιλογή 5 θα χρειαστεί σημαντική αύξηση των πόρων του Οργανισμού, πράγμα που εγείρει και πάλι ανησυχίες όσον αφορά την ικανότητα απορρόφησης και την αποτελεσματική χρήση του προϋπολογισμού του.

    3.13

    Ενώ οι επιλογές 4 και 5 θα είχαν μεγαλύτερο θετικό αντίκτυπο από ό,τι η επιλογή 3, η Επιτροπή εκτιμά ότι υπάρχει σειρά λόγων για τους οποίους αντενδείκνυται η εφαρμογή τους:

    Θα ήταν πολιτικά ευαίσθητες για τα κράτη μέλη και τις αρμοδιότητές τους για την προστασία των ΥΠΖΣ (ορισμένα κράτη μέλη δεν θα ήταν υπέρ της συγκέντρωσης των επιχειρησιακών λειτουργιών).

    Η διεύρυνση της εντολής όπως αναφέρεται στις επιλογές 4 και 5 ενδέχεται να καταστήσει τη θέση του οργανισμού αμφιλεγόμενη.

    Η προσθήκη αυτών των νέων και τελείως διαφορετικών επιχειρησιακών λειτουργιών στην εντολή του Οργανισμού ενδέχεται να αποδειχθεί σημαντική πρόκληση βραχυπρόθεσμα, ενώ υπάρχει σημαντικός κίνδυνος να μην είναι σε θέση ο Οργανισμός να αναλάβει δεόντως αυτά τα καθήκοντα εντός εύλογου χρονικού διαστήματος.

    Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό: το κόστος εφαρμογής των λύσεων 4 και 5 είναι απαγορευτικά υψηλό – ο απαιτούμενος προϋπολογισμός θα ήταν τετραπλάσιος έως πενταπλάσιος του τρέχοντος προϋπολογισμού του ENISA.

    4.   Διατάξεις του κανονισμού

    4.1

    Ο Οργανισμός συνεπικουρεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη στην εκπλήρωση των νομικών και των ρυθμιστικών απαιτήσεων σχετικά με την ασφάλεια των δικτύων και των πληροφοριών.

    4.2

    Το διοικητικό συμβούλιο ορίζει τις γενικές κατευθύνσεις λειτουργίας του Οργανισμού.

    4.3

    Το διοικητικό συμβούλιο απαρτίζεται από έναν εκπρόσωπο από κάθε κράτος μέλος, τρεις εκπροσώπους που διορίζονται από την Επιτροπή και από έναν εκπρόσωπο του κλάδου των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών, των ενώσεων των καταναλωτών και των πανεπιστημιακών με ειδίκευση στις ΤΠΕ.

    4.4

    Ο Οργανισμός διοικείται από ανεξάρτητο εκτελεστικό διευθυντή, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την κατάρτιση του σχεδίου του προγράμματος εργασίας του Οργανισμού, που υποβάλλεται προς έγκριση στο διοικητικό συμβούλιο.

    4.5

    Ο εκτελεστικός διευθυντής είναι επίσης υπεύθυνος για την κατάρτιση του ετήσιου προϋπολογισμού βάσει του οποίου θα εκτελεστεί το πρόγραμμα εργασίας. Το διοικητικό συμβούλιο υποβάλλει στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη προς έγκριση τόσο τον προϋπολογισμό όσο και το πρόγραμμα εργασίας.

    4.6

    Το διοικητικό συμβούλιο συγκροτεί μια Μόνιμη Ομάδα Ενδιαφερομένων, κατόπιν προτάσεως του εκτελεστικού διευθυντή, η οποία απαρτίζεται από εμπειρογνώμονες που αντιπροσωπεύουν τον κλάδο των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών, τις ομάδες καταναλωτών, τους πανεπιστημιακούς και τις αρχές επιβολής του νόμου και προστασίας της ιδιωτικής ζωής.

    4.7

    Δεδομένου ότι ο κανονισμός βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της πρότασης, υπάρχει αβεβαιότητα ως προς τους ακριβείς αριθμούς. Επί του παρόντος, ο οργανισμός απασχολεί 44-50 υπαλλήλους και έχει προϋπολογισμό ύψους 8 εκατ. ευρώ. Θεωρητικά, η επιλογή 3 θα μπορούσε να συνεπάγεται προσωπικό 99 ατόμων και προϋπολογισμό ύψους 17 εκατ. ευρώ.

    4.8

    Στον κανονισμό προτείνεται εντολή καθορισμένης διάρκειας πέντε ετών.

    Βρυξέλλες, 17 Φεβρουαρίου 2011.

    Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

    Staffan NILSSON


    (1)  ΕΕ C 48, 21.2.2002, σ. 33.

    (2)  ΕΕ C 220 της 16.9.2003, σ. 33.

    (3)  ΕΕ C 97 της 28.4.2007, σ. 21.

    (4)  ΕΕ C 255 της 22.9.2010, σ. 98.

    (5)  Η αναφορά σε περισσότερους πόρους εξαρτάται από το κατά πόσον θα εγκριθεί στην παρούσα της μορφή η πρόταση της ENISA.


    Top