Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Ποιότητα των γεωργικών προϊόντων»

(2010/C 175/04)

Ι.   ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Γενικές παρατηρήσεις

1.   Επιδοκιμάζει θερμά την ανακοίνωση της Επιτροπής και το ενδιαφέρον που επιδεικνύει για τα γεωργικά είδη διατροφής υψηλής ποιότητας, και ιδίως για τη θέσπιση ενός κατάλληλου πλαισίου που θα υποστηρίζει και θα ενισχύει τη γεωργική παραγωγή ποιότητας στην ΕΕ, καθιστώντας την παράλληλα πιο αποδεκτή από τους καταναλωτές.

2.   Εκτιμά ότι η καλλιέργεια γεωργικών ειδών διατροφής υψηλής ποιότητας είναι ιδιαίτερα σημαντική για την βιώσιμη ανάπτυξη της υπαίθρου και συντείνει στη μακροχρόνια διατήρηση του τοπίου και της ταυτότητας της περιφέρειας. Παράλληλα, αποτελεί πρότυπο παραγωγής για τους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της περιφέρειας.

3.   Υπενθυμίζει τη μεγάλη σημασία αυτού του τύπου παραγωγής, η οποία δικαιολογεί τη θέσπιση ενός πλαισίου στήριξης που θα παρέχει μακροχρόνια σταθερότητα και απόδοση των επενδύσεων. Τούτο μπορεί να επιτευχθεί με την προώθηση, αφενός, μέτρων με αποδέκτη την αγορά –και τα οποία θα προβλέπουν ρυθμίσεις για την εισαγωγή σήμανσης που θα καθορίζει τη χώρα παραγωγής– και αφετέρου, πρότυπων ευρωπαϊκής παραγωγής, κυρίως ως προς την ασφάλεια των τροφίμων, την προστασία του περιβάλλοντος και τις παραδοσιακές τεχνικές παραγωγής.

4.   Επικροτεί το γεγονός ότι η ανακοίνωση αναγνωρίζει ότι η ποιότητα των γεωργικών προϊόντων συνδέεται εκ φύσεως με τις παραδόσεις, την ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα των περιφερειών, οι οποίες πρέπει να ενισχυθούν και να προστατευτούν με τη βοήθεια συστημάτων όπως αυτά της γεωγραφικής ένδειξης (ΓΕ), των οποίων τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας πρέπει να γίνονται σεβαστά παγκοσμίως.

5.   Υπενθυμίζει στην Επιτροπή ότι η ίδια πρέπει να μεριμνήσει, λαμβάνοντας συγκεκριμένα μέτρα, για την ενημέρωση των καταναλωτών –κυρίως των Ευρωπαίων– αναφορικά με τα ειδικά χαρακτηριστικά των γεωγραφικών ενδείξεων, τις ιδιότητές τους και τη σχέση τους με τη βιώσιμη ανάπτυξη της υπαίθρου.

6.   Συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής ότι τα σημεία στα οποία πρέπει να βασιστεί κατά κύριο λόγο η χάραξη ορθής πολιτικής ποιότητας των γεωργικών προϊόντων είναι η ενημέρωση, η συνεκτικότητα και η αποφυγή της πολυπλοκότητας.

7.   Υποστηρίζει ότι πρέπει να ακολουθηθούν κατευθυντήριες γραμμές για την εύρυθμη λειτουργία των συστημάτων πιστοποίησης, που θα διασφαλίζουν μέχρι ενός βαθμού την ομοιογένεια σε σημεία ιδιάζουσας σημασίας όπως οι ελάχιστες απαιτήσεις ελέγχου για την αποφυγή αποκλίσεων σε όμοιες περιπτώσεις.

8.   Παραδέχεται ότι, ως προς τα μέτρα σήμανσης, επιβάλλεται η καθιέρωση προτύπων εμπορίας στην ΕΕ παράλληλα με την απλοποίησή τους.

9.   Εκφράζει την πεποίθησή της ότι μια φιλόδοξη πολιτική υψηλής ποιότητας των γεωργικών προϊόντων είναι το κλειδί για την ουσιαστική ανάπτυξη του βιώσιμου ευρωπαϊκού γεωργικού τομέα, ο οποίος θα μπορεί να καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες της ευρωπαϊκής κοινωνίας και να διεκδικεί σημαντικό μερίδιο στις ξένες αγορές.

10.   Επιπλέον, κρίνει ότι πρέπει να αναγνωριστεί δεόντως και ευρέως από την ευρωπαϊκή κοινωνία η προσπάθεια των Ευρωπαίων γεωργών και κτηνοτρόφων να προσαρμοστούν στις αυστηρές προδιαγραφές για το περιβάλλον, την ασφάλεια των τροφίμων και την καλή μεταχείριση των ζώων.

Απαιτήσεις για τη γεωργική παραγωγή στην ΕΕ

11.   Εκτιμά ότι θα μπορούσε να εξεταστεί η δυνατότητα καθιέρωσης προαιρετικού σήματος στο οποίο θα αναγράφεται ο τόπος παραγωγής (τόπος συγκομιδής των γεωργικών προϊόντων, τόπος γέννησης και εκτροφής του ζώου, τόπος αρμέγματος γαλακτοφόρων αγελάδων κ.τ.λ.). Ομοίως, θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο να απαιτείται η θέσπιση σήματος προέλευσης (στην περίπτωση μεταποιημένου προϊόντος, πρόκειται για τον τόπο της τελευταίας ουσιαστικής μεταποίησης), με προκαταρκτική αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων αυτού του ήδη υποχρεωτικού μέτρου για άλλα προϊόντα. Με αυτόν τον τρόπο, θα υπήρχε η δυνατότητα διαφοροποίησης των Ευρωπαίων παραγωγών βάσει αυτής της αναγραφής και θα παρεχόταν πληρέστερη και σαφέστερη ενημέρωση στους καταναλωτές.

12.   Υποστηρίζει τις προτάσεις για την εισαγωγή σήμανσης σχετικής με την ευημερία των ζώων και το ίχνος άνθρακα. Προτείνει δε την κανονιστική ανάπτυξη της ολοκληρωμένης παραγωγής σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Πρότυπα εμπορίας

13.   Αναγνωρίζει μεν τη σημασία των προτύπων εμπορίας – τα οποία πρέπει να παραμείνουν υποχρεωτικά – κρίνει δε ότι πρέπει να αναθεωρηθούν εις βάθος επί το απλούστερον, συγκρατώντας μόνο τα πραγματικά σημαντικά στοιχεία για την εμπορία κάθε προϊόντος. Η αναθεώρηση πρέπει να πραγματοποιηθεί σε στενή συνεργασία με τους εμπλεκόμενους φορείς μέσω ενός αναθεωρητικού μηχανισμού εισαγωγής τροποποιήσεων με τρόπο αρκούντως ταχύ και ευέλικτο. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να διατηρηθούν οι ιδιαιτερότητες του εκάστοτε κλάδου για τη διευκόλυνση της κατανόησης και της εφαρμογής.

14.   Εκτιμά ότι θα ήταν ενδιαφέρον να εξεταστεί η δυνατότητα καθιέρωσης «προαιρετικών αποκλειστικών όρων» για τα παραδοσιακά προϊόντα ή τα είδη «ορεινής παραγωγής», υπό την έννοια ότι η εκάστοτε περιφερειακή αρχή θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον καθορισμό τους.

Γεωγραφικές ενδείξεις

15.   Αντιτίθεται στο ενδεχόμενο ενοποίησης των τριών υφιστάμενων συστημάτων για λόγους διατήρησης της συνεκτικότητας του συστήματος και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε προϊόντος. Ομοίως, εισηγείται τη διατήρηση των δύο μέσων, της προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης (Π.Ο.Π.) και της προστατευόμενης γεωγραφικής ένδειξης (Π.Γ.Ε.), εφόσον αμφότερα έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμα και έχουν γίνει ευρέως αποδεκτά από τους παραγωγούς. Εντούτοις, θεωρεί ότι είναι απαραίτητο να προωθηθούν και να προβληθούν ακόμα περισσότερο.

16.   Κρίνει επίσης απαραίτητη την απλοποίηση τόσο της διοικητικής διαδικασίας όσο και όλων των προδιαγραφών καταχώρισης, διατήρησης και διαχείρισης τις οποίες πρέπει να πληρούν όλοι οι εγγεγραμμένοι φορείς στα διάφορα συστήματα.

17.   Τάσσεται υπέρ της πιθανής χρήσης αυτών των ενδείξεων στα μεταποιημένα προϊόντα κάθε φορά που θα μπορεί να πιστοποιείται επαρκώς η προέλευση των συστατικών υλικών, και με την προϋπόθεση ότι οι παραγωγοί του εν λόγω προϊόντος έχουν επιτρέψει τη χρήση τους.

18.   Αναγνωρίζει ότι παρουσιάζει ενδιαφέρον η ενδεχόμενη επέκταση των απαιτήσεων πιστοποίησης, ως προς τα νωπά προϊόντα, σε διάφορες επιχειρήσεις της αλυσίδας εφοδιασμού, όπως ισχύει ήδη για τα βιολογικά προϊόντα, προκειμένου να αξιολογηθούν τα πιθανά πλεονεκτήματα αυτού του μέτρου.

19.   Τονίζει ότι, σύμφωνα με πολλούς φορείς που σχετίζονται με τα συστήματα Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε., απαιτούνται μέσα για τη ρύθμιση της παραγωγής· εάν αυτά δεν ενσωματωθούν στα συστήματα Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε., τα τελευταία απειλούνται είτε με εξαφάνιση είτε με απώλεια της αυθεντικότητας και της εγγενούς ποιότητάς τους, θέτοντας σε κίνδυνο τον κοινωνικο-παραγωγικό ιστό πολλών αγροτικών περιφερειών της Ευρώπης.

20.   Προτρέπει την Επιτροπή να αναζητήσει τα απαραίτητα μέσα διαχείρισης της παραγωγής τύπου Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. και να τα διαθέσει στα εν λόγω συστήματα. Αρκετά συχνά, η ενδογενής περιφερειακή ανάπτυξη συνδέεται με τη βιώσιμη ανάπτυξη της υπαίθρου, η οποία, με τη σειρά της, εξαρτάται από το κατά πόσο θα εφοδιαστούν τα συστήματα Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε με τα μέσα ρύθμισης των δυνατοτήτων παραγωγής· χάρη σε αυτά, μπορεί να επιτευχθεί μια λογική ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, η οποία οδηγεί στην αύξηση της παραγωγής, αναλογικά με την αύξηση των πωλήσεων.

21.   Τα συστήματα Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. αναφέρονται σε δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας και ως τέτοια πρέπει να μπορούν να αυτορυθμίζονται –όπως συμβαίνει με κάθε εμπορικό σήμα– τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά· διευκρινίζεται δε ότι η ρύθμιση αυτή δεν αποσκοπεί στην κερδοσκοπία, αλλά στη βιωσιμότητα.

22.   Προτείνει να εξεταστούν οι παράμετροι για την προστασία των Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. Τόσο οι φορείς όσο και οι περιφέρειες πιστεύουν ότι πρέπει να υπάρξει ένα και μοναδικό επίπεδο διεθνούς προστασίας και, γι’ αυτό τον λόγο καλείται η Επιτροπή να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να διασφαλίσει τη μέγιστη προστασία, όποιες και αν είναι οι αρχικές συνέπειες για τις διάφορες Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. πέραν των συνόρων των περιφερειών ή των κρατών μελών.

23.   Προτρέπει την Επιτροπή να εντείνει τις προσπάθειές της για την ενίσχυση των κανόνων στο πλαίσιο του Π.Ο.Ε. και την πρόοδο των διμερών συμφωνιών με χώρες στρατηγικής σημασίας· παράλληλα δε, επιμένει ότι επιβάλλεται να κατοχυρωθούν οι Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. ως μέρος της Εμπορικής συμφωνίας καταπολέμησης της παραποίησης.

Βιολογική γεωργία

24.   Επικροτεί τις πρόσφατες νομοθετικές τροποποιήσεις επί του θέματος, καθώς και την απόφαση χρήσης ενός νέου βιολογικού λογοτύπου της ΕΕ από το 2010. Επίσης, η ΕΟΚΕ εκφράζει την πεποίθησή της ότι το συγκεκριμένο μέτρο, μαζί τις μεγάλες προσπάθειες των φορέων της ευρωπαϊκής βιολογικής γεωργίας, εγγυάται την ουσιαστική ανάπτυξη αυτού του εξόχως φιλικού προς το περιβάλλον συστήματος.

Παραδοσιακά προϊόντα

25.   Συμμερίζεται τη θέση της Επιτροπής ότι το εν λόγω σύστημα δεν έχει ακόμα αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητές του και συμφωνεί με την άποψη ότι πρέπει να εξεταστεί η σκοπιμότητα της καθιέρωσης ενδείξεων όπως «παραδοσιακό προϊόν», αρκεί να ικανοποιούνται σαφώς καθορισμένα και πιστοποιήσιμα κριτήρια.

26.   Καλεί την Επιτροπή να μελετήσει και στη συνέχεια να εφαρμόσει τα απαραίτητα υποστηρικτικά πλαίσια για τα παραδοσιακά προϊόντα καθώς και τα είδη ορεινής παραγωγής με την προοπτική να αντικαταστήσουν αμφότερα, τελικά, τα σημερινά εγγυημένα παραδοσιακά προϊόντα (Ε.Π.Π.).

Συνεκτικότητα των νέων συστημάτων της ΕΕ

27.   Συνιστά στην Επιτροπή να διασφαλίσει τη συνεκτικότητα των μελλοντικών συστημάτων και πρωτοβουλιών ποιότητας μέσω μιας προορατικής και πραγματιστικής αξιολόγησης σκοπιμότητας της προστιθέμενης αξίας τους. Ως προς τούτο, πρέπει επίσης να εξακριβωθεί κατά πόσο η εφαρμογή αυτών των νέων συστημάτων ανταποκρίνεται στις ανάγκες και στο συμφέρον των καταναλωτών.

Κατευθυντήριες γραμμές για ιδιωτικά και εθνικά συστήματα πιστοποίησης τροφίμων

28.   Υποστηρίζει την πρωτοβουλία της Επιτροπής να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για την εύρυθμη λειτουργία όλων των συστημάτων που σχετίζονται με την ποιότητα των γεωργικών προϊόντων και των γεωργικών ειδών διατροφής. Επιπλέον, συμμερίζεται την άποψη περί μη θέσπισης νομοθεσίας για τα ιδιωτικά και εθνικά συστήματα πιστοποίησης.

Τελικές συστάσεις

29.   Προτρέπει την Επιτροπή να εντείνει τις προσπάθειές της για την προβολή και την προώθηση του συστήματος ποιότητας των γεωργικών προϊόντων στην ΕΕ απευθυνόμενη στους Ευρωπαίους καταναλωτές. Σκοπός της πρέπει να είναι η ενδυνάμωση του συστήματος, η αποσαφήνιση των διαφόρων παραμέτρων του, καθώς και η ενίσχυση της κατανάλωσης των εν λόγω προϊόντων, χάρη στη συμμετοχή του συνόλου της ευρωπαϊκής κοινωνίας και στη διατήρηση του παραγωγικού ιστού των αγροτικών περιοχών της ΕΕ.

30.   Προτείνει στην Επιτροπή να αναγνωρίσει περισσότερο τον στρατηγικό ρόλο που διαδραματίζουν οι ευρωπαϊκές περιφέρειες στον τομέα των γεωργικών προϊόντων και των γεωργικών ειδών διατροφής ποιότητας. Τέλος, η Επιτροπή καλείται να εξετάσει με μεγάλη προσοχή τα αιτήματα των περιφερειών όσον αφορά αυτό το τόσο σημαντικό ζήτημα για την περαιτέρω κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των περιφερειών.