52003AR0239

Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών για την "Ανακοίνωση της Επιτροπής Προς μια θεματική στρατηγική για την πρόληψη και την ανακύκλωση των αποβλήτων"

(2004/C 73/12)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής "Προς μια θεματική στρατηγική για την πρόληψη και την ανακύκλωση των αποβλήτων", (COM(2003) 301 τελικό)·

έχοντας υπόψη την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 28ης Μαΐου 2003 να ζητήσει για το θέμα αυτό τη γνωμοδότησή της, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 265, 1η παράγραφος της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας·

έχοντας υπόψη την απόφαση της Προεδρίας της 19ης Ιουνίου 2003 να αναθέσει την προετοιμασία των σχετικών εργασιών στην επιτροπή "Βιώσιμη ανάπτυξη"·

έχοντας υπόψη το υπό συζήτηση έγγραφο·

έχοντας υπόψη το έκτο κοινοτικό πρόγραμμα δράσης στα θέματα του περιβάλλοντος·

έχοντας υπόψη το έγγραφό της με θέμα "Οι πολιτικές προτεραιότητες της Επιτροπής των Περιφερειών για την περίοδο 2002-2006" που στο σημείο 5 προσδιορίζει μεταξύ των απαιτήσεων στα θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος:

β) την κατάρτιση τυποποιημένων κανόνων στο επίπεδο της ΕΕ που θα συμβάλουν πραγματικά στη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος και οι οποίες αποτελούν εθνικές απαιτήσεις,

γ) τον προσδιορισμό τυποποιημένων κριτηρίων που είναι απαραίτητα για την προστασία του περιβάλλοντος σε κοινοτική κλίμακα,

έχοντας υπόψη τις γνωμοδοτήσεις της:

- CdR 447/98 fin σχετικά με την "Πρόταση Οδηγίας του Συμβουλίου για την αποτέφρωση των αποβλήτων(1)",

- CdR 36/2001 fin σχετικά με το έκτο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον(2),

- CdR 190/2002 fin σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής "Προς μια θεματική στρατηγική για την προστασία του εδάφους(3)",

έχοντας υπόψη τις διεθνείς δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί από την ΕΕ στα θέματα της βιώσιμης ανάπτυξης·

έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησής της (CdR 239/2003 rev.) που υιοθετήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2003 από την επιτροπή "Βιώσιμη ανάπτυξη" (εισηγητής: ο κ. Rosario Condorelli, Κοινοτικός Σύμβουλος Κατάνιας (I, ELDR)·

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

1) την αναγκαιότητα προσαρμογής της πολιτικής της ΕΕ για τα απόβλητα στην πρόοδο που έχει επιτευχθεί, στα προβλήματα που προέκυψαν αλλά και στα αποτελέσματα που είναι απαραίτητο να επιτευχθούν βάσει της αρχής της βιώσιμης ανάπτυξης, με σεβασμό επίσης των διεθνών συμφωνιών,

2) ότι στα πλαίσια οποιασδήποτε στρατηγικής για την προώθηση μέτρων που αποβλέπουν στην υλοποίηση της ποιοτικής και ποσοτικής πρόληψης των αποβλήτων, όπως επίσης στην ανακύκλωσή τους, θα πρέπει να αναγνωρισθεί ο ποιοτικός ρόλος των περιφερειακών και τοπικών αρχών που καλούνται καθημερινά να διασφαλίσουν αποτελεσματικά τη διαχείρισή τους, όχι μόνο για να περιοριστούν οι συνέπειες στο περιβάλλον και στην ανθρώπινη υγεία αλλά επίσης για να συμβάλουν στην ανάπτυξη τοπικών αναπτυξιακών συστημάτων που είναι οικολογικώς, οικονομικώς και κοινωνικώς βιώσιμα,

3) ότι με την ευκαιρία της συζήτησης του έκτου προγράμματος η ΕΤΠ είχε ζητήσει, ανεξάρτητα από την πορεία των διεθνών συμφωνιών, να αναλάβει η ΕΕ την υποχρέωση εφαρμογής όλων των μέτρων που είναι αναγκαία για την βιώσιμη ανάπτυξη προκειμένου να διασφαλισθεί επίσης διεθνώς ο καθοδηγητικός ρόλος της ΕΕ στο πεδίο αυτό και για να αντληθούν πλεονεκτήματα από μια οικονομία με οικολογικό προσανατολισμό ως φορέα καινοτομίας, ανταγωνιστικότητας και οικονομικής αποτελεσματικότητας (CdR 36/2001 fin, σημεία 3.2, 3.1),

4) την ανάγκη να επιταχυνθεί η προσαρμογή του επιπέδου περιβαλλοντικής προστασίας στις νέες υπό ένταξη χώρες προκειμένου να ενθαρρυνθεί επίσης η βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη μέσω της μεταφοράς καθαρών τεχνολογιών, που θα συμβάλουν στο να μην επαναληφθούν τα προβλήματα που προέκυψαν καθ' όλη αυτή την περίοδο στις χώρες της ΕΕ, και θα επιτρέψουν την κάλυψη ή τουλάχιστον τη μείωση του υφιστάμενου σήμερα τεχνολογικού χάσματος,

5) την ανάγκη να ενσωματωθεί η πολιτική των αποβλήτων στις άλλες πολιτικές για το περιβάλλον και ειδικότερα την ανάγκη συνοχής όλων των διαφόρων προσεγγίσεων του προβλήματος των αποβλήτων, απαιτήσεις που μεταξύ των άλλων οδήγησαν την ΕΤΠ να ζητήσει την ενσωμάτωση της προστασίας του εδάφους από τη διάβρωση και τη ρύπανση στην ενότητα "βιώσιμη χρήση των ανθρώπινων πόρων και της διαχείρισης των αποβλήτων" και όχι στον τομέα "φύση και βιολογική ποικιλότητα" (CdR 36/2001 fin, σημείο 3.3.1),

6) την αναγκαιότητα προσεκτικής διαχείρισης προκειμένου να αποφευχθεί η διείσδυση της οικολογικής μαφίας, η οποία στον τομέα αυτό διαβλέπει ένα κατ' εξοχήν πεδίο παρέμβασής της προκαλώντας έτσι τεράστιες καταστροφές στο περιβάλλον, με αθέμιτες πρακτικές διάθεσης και νόθευση της αγοράς λόγω των χαμηλότερων τιμών που προσφέρει σε σχέση με τις επιχειρήσεις που σέβονται τους κανόνες. Η δέσμευση αυτή είναι αναγκαία για να προστατευθεί το περιβάλλον και στις χώρες του τρίτου κόσμου, που συχνά υφίστανται τις πρακτικές αυτές,

7) ότι το έκτο κοινοτικό πρόγραμμα δράσης στα θέματα του περιβάλλοντος:

- προωθεί την πλήρη ενσωμάτωση των διατάξεων στα θέματα του περιβάλλοντος (άρθρο 2, παράγραφος 4),

- τονίζει την αναγκαιότητα διαχωρισμού της χρήσης των πόρων και της παραγωγής αποβλήτων από τον συντελεστή οικονομικής ανάπτυξης (άρθρο 1, παράγραφος 2),

- θέτει τον στόχο της επίτευξης αισθητής μείωσης της απορριπτόμενης ποσότητας αποβλήτων όπως επίσης και της ποσότητας των επικίνδυνων αποβλήτων (άρθρο 8, παράγραφος 1),

- προτίθεται να ενθαρρύνει την επαναχρησιμοποίηση και να δώσει προτεραιότητα στην ανάκτηση, κυρίως στην ανακύκλωση ... (άρθρο 8, παράγραφος 1),

- θέτει τον στόχο του προσδιορισμού μιας σειράς ποσοτικών και ποιοτικών στόχων για τη μείωση όλων των εν λόγω αποβλήτων που θα πρέπει να επιτευχθεί σε κοινοτικό επίπεδο έως το 2010 (άρθρο 8, παράγραφος 2, σημείο α),

8) ότι σε σχέση με όλα αυτά είναι απαραίτητη μια πιο αποφασιστική δράση για την πρόληψη των αποβλήτων στο βαθμό που δεν είναι αποδεκτό να μην εφαρμόζεται στην πράξη η κυριότερη, κατά την ιεράρχηση των παρεμβάσεων, επιδίωξη και για το λόγο αυτό πρέπει να γίνουν αποτελεσματικές επιλογές όσον αφορά τον προσδιορισμό των στόχων της πρόληψης. Το έγγραφο της Επιτροπής έχει χαρακτηρισθεί ως η αφετηρία της διαδικασίας διαβουλεύσεων σ' αυτή την πρώτη φάση και συνεπώς δεν προτείνει στόχους, θα πρέπει όμως να καταλήξει ως προς το σημείο αυτό στην κατάρτιση μιας ισχυρής θεματικής στρατηγικής με την σαφή ένδειξη στόχων και προθεσμιών,

9) ότι είναι αναγκαίο να τονισθεί εκ νέου με σαφήνεια ότι κατά την ιεράρχηση των παρεμβάσεων οι δράσεις ανακύκλωσης των υλικών έχουν προτεραιότητα σε σχέση με την ενεργειακή ανάκτηση, σύμφωνα με όσα έχουν ήδη εκτεθεί στη γνωμοδότηση για την οδηγία σχετικά με την αποτέφρωση των αποβλήτων (CdR 447/98 fin, σημείο 5): Η ΕΤΠ θεωρεί δυνατό ... να υπάρξει εκμετάλλευση της αποτέφρωσης των αποβλήτων με ανάκτηση της ενέργειας υπό την προϋπόθεση ... να διασφαλισθεί ότι η αποτέφρωση δεν παρεμποδίζει πρωτοβουλίες που αποβλέπουν στην ανάκτηση των υλικών ή στην ελαχιστοποίηση του όγκου των παραγόμενων αποβλήτων,

10) σε σχέση με το προηγούμενο σημείο θα πρέπει να επισημανθεί ότι σε διάφορες περιπτώσεις παρατηρείται, ενόψει της χαμηλής δέσμευσης στο πεδίο της διαφοροποιημένης περισυλλογής και της ανακύκλωσης, τάση μαζικής προσφυγής στην αποτέφρωση, τόσο στο πεδίο των αστικών αποβλήτων (όπως επιβεβαιώνεται στο υπό συζήτηση έγγραφο σημείο 5.3.1) όσο και στο πεδίο των ιλύων, η χρήση των οποίων στη γεωργία έχει μειωθεί και αυτό παρά τη σημασία που έχει το υγρό έδαφος ως "συσσωρευτής άνθρακα". Το πιο σοβαρό στοιχείο είναι ότι η τάση αυτή είναι ισχυρότερη στις χώρες της Νότιας Ευρώπης, όπου οι διαδικασίες ερημοποίησης είναι πιο έντονες, και συνεπώς μεγαλύτερη είναι και η ανάγκη για αποκατάσταση των οργανικών ουσιών του εδάφους. Υπογραμμίζεται ότι η χρήση ιλύος στις καλλιεργούμενες εκτάσεις αποτελεί πρακτική που πρέπει να εφαρμόζεται με τη μέγιστη προσοχή για την προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας και συνεπώς πρέπει να υπόκειται σε εξαιρετικά αυστηρούς κανόνες.

υιοθέτησε κατά την 52η σύνοδο ολομέλειας της 19ης και 20ής Νοεμβρίου 2003 (συνεδρίαση της 20ής Νοεμβρίου), την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Παρατηρήσεις της Επιτροπής των Περιφερειών

Η Επιτροπή των Περιφερειών

1.1. επιδοκιμάζει το έγγραφο που της έχει υποβληθεί στο μέτρο που, μολονότι πρόκειται για την αφετηρία μιας διαδικασίας διαβουλεύσεων, θέτει ρεαλιστικά τις βάσεις για μεγαλύτερη προστασία του περιβάλλοντος,

1.2. τονίζει εκ νέου την πεποίθησή της ότι, αφού η εφαρμογή πολλών αποφάσεων που υιοθετήθηκαν ή θα υιοθετηθούν σ' αυτόν τον λεπτό τομέα, υπεισέρχεται στην αρμοδιότητα των περιφερειακών και τοπικών αρχών, έχει μεγάλη σημασία να αποκτήσουν αυτές ακόμη μεγαλύτερη δυνατότητα επηρεασμού στις επόμενες φάσεις κατάρτισης της κοινοτικής θεματικής στρατηγικής. Η απαίτηση αυτή ενισχύεται περαιτέρω από την επικείμενη διεύρυνση της Ένωσης που θα θέσει οικολογικώς απολύτως νέες προκλήσεις στα πλαίσια των οποίων θα καταγραφεί, από κοινού με την αναμενόμενη αύξηση των αποβλήτων, μία προοδευτικώς αισθητή μείωση του περιβαλλοντικού αντικτύπου ως αποτέλεσμα της εφαρμογής των κοινοτικών οδηγιών. Η ΕΤΠ επωμίζεται τον ζωτικό ρόλο συνεργασίας με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές των υποψήφιων χωρών προκειμένου να υπάρξει επιτυχής απάντηση στις προκλήσεις αυτές,

1.3. κρίνει αναγκαία την μεγαλύτερη σύνδεση με άλλες πρωτοβουλίες στο θέμα της διαχείρισης των αποβλήτων (αποτέφρωση και χρήση οργανικών αποβλήτων) καθώς και μεγαλύτερη αποφασιστικότητα όσον αφορά τη συνέχιση της πολιτικής για την πρόληψη της ποσότητας των αποβλήτων, γνωρίζοντας ότι ο στόχος αυτός δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τα μέσα διαχείρισης αποβλήτων, εάν δεν τεθούν ανάλογοι στόχοι σε άλλους τομείς, όπως η ολοκληρωμένη πολιτική παραγωγής προϊόντων, η πολιτική για τους πόρους και για τις χημικές ουσίες,

1.4. κρίνει απαραίτητη την μεγαλύτερη δέσμευση των κρατών μελών για έγκαιρη και ικανοποιητική αποδοχή των οδηγιών της ΕΕ και συνεπώς κρίνει αναγκαία την καλύτερη παρακολούθηση των αποτελεσμάτων που έχουν επιτευχθεί καθώς και των προβλημάτων που παρεμποδίζουν την εφαρμογή τους,

1.5. κρίνει ότι οι διαφορές στην περιβαλλοντική νομοθεσία των κρατών μελών δημιουργούν εντάσεις στην εσωτερική αγορά. Για να αποφευχθεί το περιβαλλοντικό ντάμπινγκ εντός της ΕΕ και στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι σημαντικό να υιοθετήσει η ΕΕ κοινές προδιαγραφές ανακύκλωσης,

1.6. έχει την πεποίθηση ότι οι πολιτικές διαχείρισης των αποβλήτων, όπως επίσης γενικότερα οι περιβαλλοντικές πολιτικές, θα πρέπει να έχουν ως κατ' εξοχήν πεδίο εφαρμογής τις τοπικές και περιφερειακές πραγματικότητες στο βαθμό που οι τοπικές και περιφερειακές αρχές: γνωρίζουν τις διαστάσεις του φαινομένου, διαχειρίζονται τα προβλήματα στο σύνολό τους, αποτελούν αξιόπιστα όργανα για τους πολίτες όσον αφορά την εφαρμογή και τη διαχείριση των πολιτικών ανακύκλωσης και πρόληψης των αποβλήτων, διαθέτουν σημαντικούς πόρους από τους προϋπολογισμούς τους για την υλοποίηση των πολιτικών αυτών, προωθούν εκστρατείες ευαισθητοποίησης και επιμόρφωσης της κοινής γνώμης, δρουν προς την κατεύθυνση της εφαρμογής ορθών πρακτικών, χρηματοδοτούν μελέτες και έργα. Στα πλαίσια αυτά αποκτά ιδιαίτερα σημασία η πολεοδομική διάσταση του προβλήματος, όχι μόνο λόγω του ιδιαίτερα υψηλού ποσοστού του ευρωπαϊκού πληθυσμού που ζει σε μεγάλες πόλεις όσο και λόγω του αναπόφευκτου αντικτύπου στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία και τέλος λόγω της συσχέτισης με τις αναπτυξιακές πολιτικές. Ανάλογη προσοχή πρέπει επίσης να επιδειχθεί στις αγροτικές περιοχές ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις προβληματικές που σχετίζονται με ειδικές κατηγορίες αποβλήτων των γεωργικών δραστηριοτήτων όπως είναι τα μηχανήματα ή τα φυτοφάρμακα. Για τη διασφάλιση της προστασίας των ορεινών, νησιωτικών και αγροτικών περιοχών, υπενθυμίζεται ότι σε αυτές τις περιοχές το κόστος μεταφοράς μικρών ποσοτήτων αποβλήτων σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας, συχνά πολύ μακρινές, είναι ένα θέμα που πρέπει να εξεταστεί και να επιλυθεί,

1.7. έχει την πεποίθηση επίσης ότι είναι αναγκαίο να συντονιστούν οι δράσεις των περιφερειακών και τοπικών αρχών με τις δράσεις που προωθούνται σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, με σεβασμό των αρχών της επικουρικότητας και της εγγύτητας, τονίζοντας παράλληλα τη σημασία που έχει η συνέργεια μεταξύ των διαφόρων κυβερνητικών σφαιρών,

1.8. εκφράζει την λύπη της για τη σημερινή κατάσταση των γνώσεων όσον αφορά τα επίπεδα και τις τάσεις παραγωγής αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στα κράτη μέλη, τα στατιστικά στοιχεία των οποίων παρουσιάζουν σοβαρές ελλείψεις σε κοινοτικό επίπεδο, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η ελλιπής κάλυψη και η έλλειψη εναρμόνισης και συγκρισιμότητας που παρεμποδίζουν την γενική αξιολόγηση του μεγαλύτερου τμήματος των πέντε μεγάλων ροών (παραγωγικά απόβλητα, ορυκτά απόβλητα, οικοδομικά απόβλητα, στερεά αστικά απόβλητα και δασικά και γεωργικά απόβλητα). Υπογραμμίζει ότι η κάλυψη των ελλείψεων αυτών θα βοηθήσει επίσης την καταπολέμηση της οικολογικής μαφίας στο βαθμό που θα επιτρέψει την καλύτερη παρακολούθηση του κύκλου των αποβλήτων. Επισημαίνει ότι μια εμπεριστατωμένη επιστημονική ανάλυση του όγκου και των τάσεων παραγωγής αποβλήτων αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να οριστούν με συνέπεια στόχοι για την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων. Ωστόσο, το γεγονός ότι σε γενικές γραμμές θεωρούνται ως πιο έγκυρα τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν τα αστικά απόβλητα, θέτει εκ νέου το ζήτημα του στρατηγικού χαρακτήρα που έχει το τοπικό επίπεδο διακυβέρνησης όσον αφορά την κατάρτιση των πολιτικών στο πεδίο αυτό,

1.9. επιδοκιμάζει τα ορθά αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί από τα κράτη μέλη στα θέματα της αυτάρκειας όσον αφορά τη διάθεση των αποβλήτων, σύμφωνα με την αρχή της εγγύτητας, και εκφράζει την ευχή η κατάσταση αυτή να μην αλλάξει με την ένταξη των νέων κρατών μελών,

1.10. υπογραμμίζει ότι είναι αναγκαίο, μετά τις αντιπαραθέσεις που θα δημιουργηθούν από το έγγραφο, να υλοποιήσει η Επιτροπή μορφές σημαντικής σύνδεσης με άλλες πτυχές όπως η επαναχρησιμοποίηση των υλικών και ο συντονισμός με τα προβλήματα που θίγονται από άλλες πολιτικές, και κατά κύριο λόγο με την αποτέφρωση των αποβλήτων και τον ρόλο των οργανικών αποβλήτων και της ιλύος, τομείς δηλαδή στους οποίους καταγράφονται οι τάσεις που αντιτίθενται στη θεματική στρατηγική που επιδιώκεται με το υπό εξέταση έγγραφο, όπως επισημαίνεται από το ίδιο (Ωστόσο οι φόροι της υγειονομικής ταφής θα πρέπει να συμπληρωθούν με άλλα μέσα ώστε να αποφευχθεί η χύδην εκτροπή μικτών αποβλήτων προς την αποτέφρωση. Σημείο 5.3.1),

1.11. κρίνει σκόπιμο να διευκρινιστεί καλύτερα η έννοια του αποβλήτου, σε σχέση με τα ερμηνευτικά προβλήματα που έχουν προκύψει τα τελευταία χρόνια, αλλά κυρίως με την εκτεταμένη ερμηνεία της έννοιας του αποβλήτου, που δόθηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, και η οποία αποτελεί εγγύηση υψηλής προστασίας του περιβάλλοντος,

1.12. κρίνει αναγκαίο να τονίσει εκ νέου με αποφασιστικότητα την ιεράρχηση των παρεμβάσεων στα θέματα των αποβλήτων δίδοντας προτεραιότητα στην πρόληψη (για την οποία είναι αναγκαίο να προσδιοριστούν συγκεκριμένοι στόχοι που θα πρέπει να επιτευχθούν μέσω της μέγιστης ενεργοποίησης του περιφερειακού και τοπικού επιπέδου και του σχετικού προγραμματισμού), στην επαναχρησιμοποίηση και στην ανακύκλωση των υλικών σε σχέση με άλλες μορφές επεξεργασίας και κυρίως με την αποτέφρωση η οποία - μολονότι είναι χρήσιμη - υπάρχει κίνδυνος να καταστεί η εύκολη λύση κυρίως στις χώρες που παρουσιάζουν καθυστέρηση όσον αφορά την επιλεκτική συλλογή,

1.13. υπογραμμίζει ότι η πρακτική της αποτέφρωσης σχετίζεται όλο και περισσότερο με τα οργανικά απόβλητα (τα αστικά απόβλητα και την ιλύ καθαρισμού λυμάτων) παρά το γεγονός ότι τα πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία και τα συμπεράσματα των διασκέψεων για την μεταβολή του κλίματος της Βόννης και του Μαρακές έχουν υπογραμμίσει τη σημασία που αποκτούν οι πρακτικές της χρησιμοποίησής τους ως λιπάσματα προκειμένου να "δεσμευθούν" μεγάλες ποσότητες άνθρακος στο έδαφος. Η πρόσφατη και σημαντική οδηγία για την υγειονομική ταφή που προβλέπει δραστική μείωση της διάθεσης οργανικών αποβλήτων μπορεί επίσης να επιταχύνει περισσότερο αυτή την τάση αποτέφρωσης. Αυτό θα έχει μικρή αποτελεσματικότητα τόσο για οικονομικούς λόγους (το κόστος της χρησιμοποίησης ως λίπασμα είναι γενικώς κατώτερο από το αντίστοιχο της αποτέφρωσης) αλλά κυρίως περιβαλλοντικούς. Εν προκειμένω υπογραμμίζει ότι η σχετική αναγκαιότητα είχε αναφερθεί από την ΕΤΠ στη γνωμοδότηση για τη θεματική στρατηγική της υποστήριξης του εδάφους: Δεν θα ήταν για το λόγο αυτό σκόπιμο να καταρτισθούν, όπως προτείνεται από την Επιτροπή, διαφορετικές στρατηγικές για να αντιμετωπισθούν προβλήματα όπως η διάβρωση, η μείωση των οργανικών υλικών και η ρύπανση ...(4). Στο φως όσων αναφέρονται πιο πάνω κρίνεται αναγκαίο το υπό εξέταση έγγραφο να διασφαλίσει μεγαλύτερο συντονισμό με την "Οδηγία Compost" που βρίσκεται στη φάση της κατάρτισης,

1.14. εκφράζει την ευχή οι νέες πολιτικές να εφαρμοστούν εγκαίρως και από τα νέα κράτη μέλη προκειμένου να αποφευχθεί η επιδείνωση των περιφερειακών ανισοτήτων, ενθαρρύνοντας γι' αυτό τη δραστηριοποίηση του τοπικού και περιφερειακού κυβερνητικού επιπέδου μέσω της ανταλλαγής ορθών πρακτικών και της κληρονομιάς των διαθέσιμων γνώσεων και εμπειριών επίσης όμως χάρις στο ρόλο τόσο της ΕΥΠ (Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος) της Κοπεγχάγης όσο και του ΟΟΣΑ.

2. Συστάσεις της Επιτροπής των Περιφερειών

Η Επιτροπή των Περιφερειών

2.1. γνωρίζει ότι η κατάρτιση μιας συνολικής θεματικής στρατηγικής θα πρέπει να αποβλέπει στο συνδυασμό των νομοθετικών μέσων, εκούσιων και οικονομικών, όπως επίσης σε αλλαγές στην συμπεριφορά και στον προσδιορισμό σαφών και επαληθεύσιμων στόχων. Σε αυτό το πλαίσιο, κρίνεται επίσης σκόπιμο να καταβληθούν προσπάθειες με στόχο να προαχθεί η δημιουργία αγορών για ανακυκλωμένα προϊόντα.

2.2. τονίζει εκ νέου το αίτημα που είχε ήδη προωθηθεί κατά την εξέταση του έκτου προγράμματος ... να καθορισθούν συγκεκριμένα μέτρα και συγκεκριμένοι ποσοτικοί, στο μέτρο του δυνατού, στόχοι, η επίτευξη των οποίων θα γίνεται βάσει χρονοδιαγράμματος(5) και ότι για την παράταση της ισχύος του έκτου προγράμματος για δέκα έτη ... είναι απαραίτητος ο καθορισμός συγκεκριμένων μέτρων και δεικτών ...(6). Από τη στιγμή που έχουν προωθηθεί ορισμένες πρωτοβουλίες στο πεδίο της πρόληψης του επικίνδυνου χαρακτήρα υπογραμμίζεται η απαίτηση προσδιορισμού συγκεκριμένων στόχων στο πεδίο της ποσοτικής πρόληψης και για το λόγο αυτό,

2.3. εκφράζει την ευχή να αναληφθεί για μεγαλύτερη δέσμευση όσον αφορά την πρόληψη στο βαθμό που θεωρεί ότι αποτελεί ασυνέπεια το γεγονός ότι όσον αφορά αυτήν την πιο σημαντική προτεραιότητα γίνονται τόσο λίγα πράγματα και δεν προσδιορίζονται συγκεκριμένοι στόχοι. Υπογραμμίζει ότι παρά το γεγονός ότι η αρχή αυτή διατυπώθηκε ήδη από το πρώτο πρόγραμμα περιβαλλοντικής δράσης, έως σήμερα όλα τα βήματα που έγιναν έχουν αποδειχθεί ανεπαρκή. Ειδικότερα, στο τοπικό επίπεδο μέσω των προγραμμάτων διαχείρισης θα μπορούσαν να υποδειχθούν συγκεκριμένοι στόχοι μείωσης της ποσότητας των αστικών καταλοίπων (ή τουλάχιστον επιβράδυνσης της ανάπτυξής τους), μεταξύ των οποίων θα μπορούσε να συμπεριληφθεί η παροχή κινήτρων για τη σημαντική ελαχιστοποίηση του όγκου των αποβλήτων και η επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση άσχημων επιδόσεων,

2.4. επιθυμεί την όσο γίνεται πιο έγκαιρη εφαρμογή εκείνων των πολιτικών στους άλλους τομείς που θα επιτρέψουν να επιτευχθούν σημαντικά κέρδη στο πεδίο των αποβλήτων (π.χ.: μια ισχυρή πολιτική βελτίωσης των αγωγών ύδρευσης θα οδηγήσει σε αισθητή μείωση της παραγωγής και της χρήσης γυάλινων και κυρίως πλαστικών φιαλών),

2.5. είναι υπέρ της χρήσης μέσων που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της αγοράς, προκειμένου να διευκολυνθεί η νέα χρήση και η ανακύκλωση, όπως ήδη είχε υπογραμμισθεί στη γνωμοδότησή της για το έκτο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον(7) στο οποίο: συμφωνούσε πλήρως με την πρόταση για τη θέσπιση μιας πολιτικής σύναψης δημοσίων συμβάσεων που είναι φιλικές προς το περιβάλλον υπογραμμίζοντας την αναγκαιότητα όλοι οι ευρωπαϊκοί δημόσιοι οργανισμοί ... να αναλάβουν τη δέσμευση να προβαίνουν, πριν από τη σύναψη οποιασδήποτε σύμβασης και την πραγματοποίηση αγορών, στην αξιολόγηση του κύκλου ζωής και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας των σχετικών προϊόντων και υπηρεσιών. Για το σκοπό αυτό εκφράζει την ευχή για μεγαλύτερη προώθηση της πολιτικής - που περιέχεται ήδη στο έκτο κοινοτικό πρόγραμμα δράσης στα θέματα του περιβάλλοντος - για φιλικές προς το περιβάλλον δημόσιες συμβάσεις και ανταλλάξιμες περιβαλλοντικές άδειες (που αποκαλούνται επίσης διαπραγματεύσιμα πιστοποιητικά), που μπορούν να ανταλλαγούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, λαμβάνοντας ωστόσο υπόψη την αναγκαιότητα προσδιορισμού των πρακτικών πτυχών στα θέματα της εφαρμογής και των μορφών του ελέγχου και των κυρώσεων,

2.6. είναι άλλωστε υπέρ της επίτευξης μεγαλύτερου συντονισμού μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες στα θέματα της φορολόγησης της υγειονομικής ταφής. Φυσικά, λόγω του ιδιαίτερα ευαίσθητου πολιτικού χαρακτήρα των φορολογικών μέτρων γενικότερα, αυτό δεν θα πρέπει να οδηγήσει αναγκαστικά στην επιβολή εναρμονισμένου φόρου της υγειονομικής ταφής σε κοινοτικό επίπεδο. Ο στόχος που εν πάση περιπτώσει θα πρέπει να επιδιωχθεί είναι η αύξηση του κόστους των μεθόδων διάθεσης των αποβλήτων εκτός της ανακύκλωσης, λαμβάνοντας υπόψη επίσης την ανάγκη να αποφευχθεί η ανεξέλεγκτη προσφυγή στην αποτέφρωση,

2.7. υπογραμμίζει ότι στα πλαίσια των ολοκληρωμένων πολιτικών προϊόντων (OΠΠ) ο ρόλος των περιφερειακών και τοπικών διοικήσεων είναι καθοριστικός για τον πρόσθετο λόγο ότι με την ενημέρωση των πολιτών μπορεί να υπάρξει προσανατολισμός προς μια συνειδητή και βιώσιμη κατανάλωση, και ταυτόχρονα να ενθαρρυνθούν οι συμφωνίες με τις τοπικές επιχειρήσεις για τη χρήση μέσων όπως η τοπική Ατζέντα 21,

2.8. υποστηρίζει την πρόταση πιο εντατικής χρήσης της αρχής "ο ρυπαίνων πληρώνει" από την οποία προκύπτει η άλλη αρχή σύμφωνα με την οποία θα πρέπει να προσδιοριστεί και να γίνει αποδεκτή από το κοινωνικό σύνολο η "ευθύνη του παραγωγού". Οι αρχές αυτές αποτελούν κίνητρο για τους παραγωγούς να αναπτύξουν προϊόντα που σέβονται περισσότερο το περιβάλλον,

2.9. επιδοκιμάζει την πρόταση προσανατολισμού προς την ανακύκλωση όλων των προϊόντων, και όχι μόνο καθορισμένων προϊόντων, τόσο για περιβαλλοντικούς λόγους αλλά επίσης για να καταστεί απλούστερη η συνεργασία των πολιτών οι οποίοι σήμερα δεν κατανοούν γιατί ορισμένα προϊόντα από χαρτί, πλαστικό, γυαλί και μέταλλο θα πρέπει να ανακυκλώνονται και άλλα, που προέρχονται από τα ίδια υλικά δεν ανακυκλώνονται,

2.10. κρίνει σημαντικό να υπάρξει στο μέλλον προσανατολισμός προς την κατεύθυνση της συνολικής νομοθεσίας για την ανακύκλωση, και να μην συνεχιστεί η υιοθέτηση οδηγιών για κάθε τομέα. Με την έννοια αυτή μια νέα οδηγία μπορεί να αφορά όλα τα υλικά και να περιέχει σε παράρτημα τα ειδικά χαρακτηριστικά κάθε τομέα,

2.11. κρίνει αναγκαίο να υιοθετηθούν, στο πεδίο των αποβλήτων από οικοδομές και κατεδαφίσεις, πρακτικές κατεδάφισης των κτιρίων που θα επιτρέπουν την επίτευξη του διαχωρισμού των αποβλήτων ανά ομογενείς κατηγορίες. Για την ανάπτυξη αυτών των πρακτικών επιλεκτικής κατεδάφισης χρειάζεται να διασφαλιστεί η ποιότητα των τελικών προϊόντων (πιστοποίηση ανακυκλωμένων υλικών) καθώς και διέξοδοι στην αγορά (θα πρέπει να καταστεί υποχρεωτική και για. τις δημόσιες αρχές η πρόβλεψη της χρήσης των υλικών αυτών στις συμβάσεις που υπογράφουν για την κατασκευή οδών, σιδηροδρομικών δικτύων κ.λπ.),

2.12. προτείνει, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις συμβατότητες και όλες τις δεσμεύσεις στα θέματα των φορολογικών μέτρων και της πολιτικής για τον ανταγωνισμό, τη μείωση των συντελεστών ΦΠΑ για τα προϊόντα που αποτελούν καρπό οικολογικών σχεδιασμών και αποβλέπουν στην ανάκτηση των υλικών,

2.13. προτείνει εκστρατεία ευαισθητοποίησης προκειμένου να αποθαρρυνθεί η νοοτροπία της "μιας χρήσης" (εκτός φυσικά από τις περιπτώσεις που είναι δικαιολογημένη, όπως είναι οι περιπτώσεις για λόγους υγείας και ασφάλειας) θεωρώντας θεμελιώδη στο πεδίο αυτό τον ρόλο των περιφερειακών και τοπικών αρχών για τον προσανατολισμό της συμπεριφοράς των πολιτών,

2.14. προτείνει την ανάπτυξη δραστηριοτήτων τύπου "χρηματιστήριο αποβλήτων" προκειμένου να διευκολυνθεί η ανακύκλωση υλικών στα πλαίσια των παραγωγικών δραστηριοτήτων, παραμένοντας φυσικά στα πλαίσια των κανόνων για τα απόβλητα,

2.15. προτείνει την ενίσχυση και τη χρήση των δυνατοτήτων που προσφέρονται από τα υφιστάμενα προγράμματα, κυρίως το πρόγραμμα Life-Περιβάλλον και το έκτο πρόγραμμα-πλαίσιο έρευνας και ανάπτυξης ειδικά σε ό,τι αφορά τις προβληματικές εκείνες που αφορούν στην πολεοδομική διάσταση της διαχείρισης των αποβλήτων στα θέματα των νέων τεχνολογιών πρόληψης, μεταφοράς, ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης και διάθεσης,

2.16. προτείνει τη χρηματοδότηση από την Επιτροπή σχεδίων υπέρ των τοπικών και περιφερειακών επιπέδων διακυβέρνησης που υλοποιούν ολοκληρωμένα συστήματα από την άποψη της ποιοτικής και ποσοτικής πρόληψης των αποβλήτων καθώς και μορφές συνεργίας μεταξύ των διαφόρων κυβερνητικών σφαιρών,

2.17. θεωρεί ουσιώδη την εξεύρεση τρόπων προώθησης της ανταλλαγής ορθών πρακτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κατ' εφαρμογή των διατάξεων για τα απόβλητα, ευνοώντας το τοπικό επίπεδο και διευκολύνοντας στη φάση αυτή την μέγιστη διάδοση υπέρ των νέων κρατών μελών,

2.18. εκφράζει την ευχή κατάρτισης προγραμμάτων πρόληψης των αποβλήτων στα πλαίσια των νομοθετικών διατάξεων και τα οποία θα πρέπει να υλοποιηθούν με τη μορφή συμφωνιών περιβάλλοντος με διαπραγματεύσεις σε διάφορα επίπεδα (ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό) και θα αφορούν οικονομικούς τομείς ή επιχειρήσεις,

2.19. εγκρίνει τη χρήση των συστημάτων πληρωμής κατά την απόρριψη ("pay-as-you-throw"), κυρίως για την ευρύτερη διάδοση της επιλεκτικής συλλογής των αποβλήτων. Εκφράζει την ευχή όπως η καθιέρωση τέτοιων συστημάτων πληρωμής για την ενθάρρυνση της επιλεκτικής συλλογής και της ποσοτικής πρόληψης των αποβλήτων, πραγματοποιηθεί λαμβάνοντας υπόψη ότι πρέπει να εφαρμοστούν τα κατάλληλα μέτρα που θα προσαρμόζονται σε τοπικό επίπεδο,

2.20. προτείνει κατά τον προσδιορισμό των νέων πρωτοβουλιών να δοθεί ειδική σημασία στην εξακρίβωση των διοικητικών και χρηματοδοτικών πόρων που είναι αναγκαίοι για την εφαρμογή της νομοθεσίας, λαμβάνοντας υπόψη την μεγάλη τεχνική πολυπλοκότητα. Παράλληλα πρέπει να επιδιωχθεί ότι δεν θα επιβαρυνθεί αποκλειστικά το τοπικό επίπεδο με το κόστος της νέας στρατηγικής, καθώς αυτό θα επιφέρει σημαντική αύξηση στο κόστος των υπηρεσιών και των αντίστοιχων τελών.

Βρυξέλλες, 20 Νοεμβρίου 2003.

Ο Πρόεδρος

της Επιτροπής των Περιφερειών

Albert Bore

(1) ΕΕ C 198 της 14.7.1999, σ. 37.

(2) ΕΕ C 357 της 14.12.2001, σ. 44.

(3) ΕΕ C 128 της 29.5.2003, σ. 43.

(4) CdR 190/2002 fin, σημείο 3.5.3.

(5) CdR 36/2001 fin, σημείο 1.2.

(6) CdR 36/2001 fin, σημείο 1.7.

(7) CdR 36/2001 fin, σημείο 2.16.