52002AA0014

Γνωμοδότηση αριθ. 14/2002

του Ελεγκτικού Συνεδρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου που τροποποιεί τον κανονισμό υπηρεσιακής κατάστασης των υπαλλήλων και το καθεστώς που εφαρμόζεται στο λοιπό προσωπικό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

(2003/C 21/01)

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Στις 24 Απριλίου 2002 η Επιτροπή παρουσίασε πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου που τροποποιεί τον κανονισμό υπηρεσιακής κατάστασης των υπαλλήλων (ΚΥΚ) και το καθεστώς που εφαρμόζεται στο λοιπό προσωπικό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων(1).

Το Συμβούλιο ζήτησε τη γνώμη του Συνεδρίου για την πρόταση αυτή με επιστολή που παρελήφθη από το Συνέδριο στις 10 Ιουνίου 2002.

Το Συνέδριο εξέτασε την πρόταση και εξέδωσε την παρούσα γνωμοδότηση, βασιζόμενο στους ακόλουθους συλλογισμούς:

I. Θέση του Συνεδρίου έναντι της συνολικής πολιτικής στην οποία στηρίζεται η μεταρρύθμιση του κανονισμού υπηρεσιακής κατάστασης

1. Το Ελεγκτικό Συνέδριο συμφωνεί με τις βασικές αρχές και αξίες που εκθέτει η Επιτροπή στην αιτιολογική της έκθεση για την πρόταση, της οποίας οι λέξεις κλειδιά είναι ικανότητα, ανεξαρτησία, αφοσίωση, αμεροληψία, μονιμότητα, κοινωνική πρόνοια και καταπολέμηση της διάκρισης και της παρενόχλησης.

2. Το Συνέδριο θεωρεί ότι είναι σημαντικό να μπορεί η ευρωπαϊκή δημόσια διοίκηση να ασκεί τα καθήκοντα που της αναθέτουν οι συνθήκες με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Στο πλαίσιο αυτό, είναι βασικό η ευρωπαϊκή δημόσια υπηρεσία να έχει τα προσόντα της ανεξαρτησίας, της ικανότητας, της υψηλής παραγωγικότητας, της αποτελεσματικότητας και της ακεραιότητας. Επομένως το Συνέδριο συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής ότι ο κανονισμός υπηρεσιακής κατάστασης θα πρέπει να βοηθά τις Κοινότητες στην απόκτηση προσωπικού με τα υψηλότερα προσόντα.

3. Το Συνέδριο συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής ότι είναι σημαντικό να ενταχθούν διάφορες εργασιακές φιλοσοφίες και ότι οι νέοι υπάλληλοι θα πρέπει να είναι άτομα με υψηλά προσόντα που να προσλαμβάνονται από την ευρύτερη δυνατή γεωγραφική βάση μέσα στην Ένωση.

4. Το Συνέδριο έχει επίγνωση του γεγονότος ότι η πρόσληψη και διατήρηση προσωπικού με υψηλά προσόντα συνεπάγεται την προσφορά επαρκώς ελκυστικών οικονομικών κινήτρων στους υποψηφίους. Από την άποψη αυτή, είναι σημαντικό για το σύστημα σταδιοδρομιών να προωθεί τη θέληση και την ικανότητα για συνεργασία και να αποφεύγει διενέξεις που προκύπτουν από την υπερβολική προβολή των ατομικών αποτελεσμάτων σε βάρος της ομαδικής εργασίας.

5. Το Συνέδριο θεωρεί επίσης ότι οι ικανοποιητικές συνθήκες εργασίας και οι προσπάθειες των διευθυντικών στελεχών για βελτίωση της ικανοποίησης από την εργασία έχουν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν στην παροχή κινήτρων στο προσωπικό. Από την άλλη πλευρά, απαιτούνται κατάλληλες και σθεναρές πειθαρχικές διαδικασίες.

6. Το Συνέδριο συμφωνεί ότι είναι αναγκαίο να εναρμονιστούν οι διατάξεις για τους υπαλλήλους των επιστημονικών και τεχνικών υπηρεσιών καθώς και το καθεστώς που εφαρμόζεται στο λοιπό προσωπικό με τις νέες διατάξεις που ισχύουν για τους μόνιμους υπαλλήλους.

7. Γενικά, το Συνέδριο είναι της γνώμης ότι οι προτεινόμενες τροποποιήσεις του κανονισμού υπηρεσιακής κατάστασης έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν την απόδοση των ευρωπαϊκών οργάνων.

II. Πρόσθετες παρατηρήσεις

8. Έχοντας μελετήσει την πρόταση της Επιτροπής για τροποποίηση του κανονισμού υπηρεσιακής κατάστασης, το Συνέδριο πιστεύει ότι ορισμένα θέματα δεν έχουν καλυφθεί. Επομένως, συνιστά να ληφθούν υπόψη και τα ακόλουθα ζητήματα.

9. Η διαδικασία περιοδικών εκθέσεων κρίσης θα πρέπει να περιλάβει υποχρεωτικό ετήσιο διμερή διάλογο μεταξύ προϊσταμένου και υφισταμένου σχετικά με την εργασία τους και τη συνεργασία τους, τα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί και τους στόχους για το επόμενο έτος. Αυτό θα έδινε τη δυνατότητα στο προσωπικό να βελτιώσει την απόδοσή του και, ενδεχομένως, να προτείνει τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας του.

10. Θα έπρεπε να εξετασθεί εάν το προσωπικό θα πρέπει να έχει το δικαίωμα -και ίσως την υποχρέωση- να αναλαμβάνει πρόσθετη επιμόρφωση, λόγου χάρη 5-10 ημερών ετησίως. Αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει μια διαδικασία διά βίου μάθησης και να συμβάλει στη βελτίωση της απόδοσης και του ενδιαφέροντος του προσωπικού.

11. Είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι στις διευθυντικές θέσεις θα διορίζονται πάντοτε οι υποψήφιοι με τα καλύτερα προσόντα. Με το σκεπτικό αυτό, θα άξιζε να εξετασθούν τρόποι διεύρυνσης της διαδικασίας προκήρυξης και πλήρωσης διευθυντικών θέσεων.

12. Ο κανονισμός υπηρεσιακής κατάστασης θα έπρεπε να αντιμετωπίζει καταστάσεις κατά τις οποίες κάποιος υπάλληλος παρακωλύει ή αποφεύγει την ιατρική εξέταση. Θα πρέπει επίσης να προβλέψει περισσότερο ευέλικτους και ταχείς μηχανισμούς προσφυγών και διαιτησίας, και να μειώσει την περίοδο αναρρωτικής άδειας που απαιτείται ως όριο για να μπορεί να κινήσει το όργανο τη διαδικασία θέσης σε αναπηρία.

III. Επιφυλάξεις για ειδικά θέματα

13. Το Συνέδριο έχει κάποιες επιφυλάξεις για ορισμένες τροποποιήσεις που προτείνει η Επιτροπή:

14. Οι τροποποιήσεις που προτείνονται στο παράρτημα VIII του κανονισμού υπηρεσιακής κατάστασης (άρθρο 9α) προβλέπουν ελαστικό σύστημα συνταξιοδότησης, όπως είχε προτείνει το Συνέδριο σε αρκετές περιπτώσεις(2). Το Συνέδριο θεωρεί τη δυνατότητα συνταξιοδότησης σε ηλικία μεταξύ 55 και 60 ετών χωρίς την εφαρμογή συντελεστή μείωσης των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων που έχουν αποκτηθεί μέχρι την ημερομηνία συνταξιοδότησης ως οικονομικό και δίκαιο καθεστώς. Από την άποψη αυτή, το νέο και δαπανηρότερο μέτρο για το καθεστώς "εθελουσίας εξόδου", το οποίο ορίζεται στο άρθρο 47α του τροποποιημένου ΚΥΚ, είναι, κατά την άποψη του Συνεδρίου, περιττό.

15. Οι τροποποιήσεις που προτείνονται στο παράρτημα VIII (άρθρο 12) προβλέπουν λιγότερο ευνοϊκούς όρους συνταξιοδότησης μόνιμου και έκτακτου υπαλλήλου ηλικίας κάτω των 60 ετών, του οποίου λήγει η θητεία και δεν δικαιούται σύνταξη αρχαιότητας. Επιπλέον προτείνεται τα δικαιώματα να μην μεταφέρονται πλέον στον ενδιαφερόμενο αλλά σε ένα ιδιωτικό ταμείο ασφάλισης ή σύνταξης βάσει τεσσάρων συγκεκριμένων εγγυήσεων, μία από τις οποίες είναι ότι δεν θα υπάρχει επιστροφή του κεφαλαίου. Εφόσον οι νέοι κανόνες μπορεί να έρχονται σε σύγκρουση με τις θεμιτές προσδοκίες των εκτάκτων υπαλλήλων ειδικότερα, θα πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο θα μπορούσαν να δημιουργήσουν νομικά προβλήματα στο μέλλον. Αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί με μια προσωρινή διάταξη στον αναμορφωμένο ΚΥΚ. Μια τέτοια διάταξη θα έδινε τη δυνατότητα σε εκτάκτους υπαλλήλους των οποίων η υπηρεσία θα είχε αρχίσει πριν από την έναρξη ισχύος της μεταρρύθμισης να συνεχίσουν να λαμβάνουν το ισχύον επίδομα αποχωρήσεως, το οποίο προβλέπεται επί του παρόντος κατά την αποχώρησή τους. Θα πρέπει επίσης να εξεταστεί πώς θα ελέγχεται η τήρηση των τεσσάρων εγγυήσεων από τα ιδιωτικά ταμεία.

16. Σύμφωνα με τα άρθρα 22α και 22β της πρότασης τροποποίησης του ΚΥΚ, κάθε υπάλληλος που "λαμβάνει γνώση αποδεικτικών στοιχείων βάσει των οποίων είναι δυνατό να τεκμαίρεται η ύπαρξη πιθανής παράνομης δραστηριότητας", ή μη τήρηση υποχρεώσεων υπαλλήλων, ενημερώνει έναν από τους προϊσταμένους του (προϊστάμενο υπηρεσίας, Γενικό Διευθυντή, Γενικό Γραμματέα) ή απευθείας την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης. Ο υπάλληλος δεν υφίσταται καμία δυσμενή συνέπεια λόγω της καταγγελίας του, εφόσον "ενήργησε λογικά και έντιμα". Το σύστημα καταγγελίας θα πρέπει να οργανωθεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε κάθε καταγγέλλων να γνωρίζει ακριβώς σε ποιον θα πρέπει να απευθυνθεί η καταγγελία (αρμόδια για τους διορισμούς αρχή ή άλλο πρόσωπο επιφορτιζόμενο από την αρμόδια για τους διορισμούς αρχή).

17. Η πρόταση προβλέπει αντιστάθμιση ή αποζημίωση υπερωριών που πραγματοποιούνται από υπαλλήλους της νέας ομάδας καθηκόντων AST. Αυτό δεν είναι λογικό, διότι οι υπάλληλοι των βαθμών AST5 έως AST11 θα λαμβάνουν την ίδια αποζημίωση με τους αντίστοιχους βαθμούς AD5 έως AD11 και θα έχουν τη δυνατότητα να μεταταγούν, υπό ορισμένους όρους, στην ομάδα καθηκόντων AD. Η αντιστάθμιση ή αποζημίωση υπερωριών θα πρέπει να επιτρέπεται, εάν είναι να επιτραπεί, μόνο για τους βαθμούς AST1-AST4.

18. Σύμφωνα με τη νέα διατύπωση των άρθρων 90α και 90β του ΚΥΚ, κάθε πρόσωπο στο οποίο εφαρμόζεται ο ΚΥΚ μπορεί να υποβάλει στο διευθυντή της OLAF αίτηση για να λάβει απόφαση περί αυτού ή να υποβάλει ένσταση κατά πράξης που θίγει τα συμφέροντά του. Αιτήσεις και ενστάσεις μπορούν επίσης να υποβάλλονται στον ευρωπαίο ελεγκτή της προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Δεν γίνεται καμία αναφορά στις σχετικές διατάξεις των κανονισμών που ορίζουν τα καθήκοντα των οργάνων αυτών, και δεν παρέχεται καμία ένδειξη σχετικά με τις ιδιαίτερες συνέπειες ή την παρακολούθηση τέτοιων αιτήσεων και ενστάσεων. Θα πρέπει να διευκρινιστεί η σημασία και η έκταση των προτεινόμενων τροποποιήσεων.

19. Σχετικά με το νέο "επίδομα αναπηρίας", οι λέξεις "της σταδιοδρομίας του", που υπάρχουν στο άρθρο 13 παράγραφος 1 του παραρτήματος VIII, θα πρέπει να αντικατασταθούν από τις λέξεις "της ομάδας καθηκόντων του", όπως είναι στο τροποποιημένο άρθρο 78 του ΚΥΚ. Η διατύπωση αυτή θα επιτρέπει την τοποθέτηση ενός "αναπήρου" σε άλλα καθήκοντα στην ίδια ομάδα καθηκόντων.

IV. Το κόστος της μεταρρύθμισης· αξιολόγηση των υπολογισμών της Επιτροπής

20. Το Συνέδριο, αφού εξέτασε τη μεθοδολογία που εφάρμοσε η Επιτροπή για να αξιολογήσει τις δημοσιονομικές συνέπειες της μεταρρύθμισης του ΚΥΚ, θεωρεί λογική την πρόβλεψη της Επιτροπής για μέτρια αύξηση των δαπανών από το 2004 μέχρι το 2010 (μεταξύ 0,6 % και 2,5 % των δαπανών για αποδοχές του 2002 ετησίως). Για τα επόμενα έτη η Επιτροπή προβλέπει, με βάση τις συνθήκες που είναι γνωστές σήμερα, μέτριες οικονομίες. Ωστόσο, η πρόβλεψη αυτή βασίζεται στην υπόθεση ότι ο αριθμός υπαλλήλων και συνταξιούχων και τα κύρια χαρακτηριστικά τους (ηλικία των υπαλλήλων και διάρθρωση των οικογενειών, κατανομή μέσα στις διάφορες σταδιοδρομίες) θα παραμείνουν τα ίδια με την πάροδο του χρόνου.

V. Ανάγκη κατάλληλων εργαλείων για την πραγματοποίηση της μεταρρύθμισης

21. Η μετάβαση από το σημερινό στο νέο σύστημα σταδιοδρομιών και αποδοχών θα είναι αναπόφευκτα μάλλον πολύπλοκη διαδικασία. Η Επιτροπή θα έχει να διαδραματίσει καίριο ρόλο στη διαδικασία αυτή, με το να παράσχει στα άλλα όργανα, και ιδίως στα μικρότερα, τα κατάλληλα εργαλεία πληροφορικής.

ΤΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 283,

την πρόταση της Επιτροπής της 24ης Απριλίου 2002(3),

την αίτηση του Συμβουλίου για γνωμοδότηση σχετικά με την πρόταση αυτή, η οποία παρελήφθη από το Συνέδριο στις 10 Ιουνίου 2002,

ΕΝΕΚΡΙΝΕ ΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ:

1. Το Συνέδριο εγκρίνει τις αρχές και αξίες στις οποίες στηρίζεται η προτεινόμενη μεταρρύθμιση του κανονισμού υπηρεσιακής κατάστασης, ιδίως όσον αφορά τα υψηλά προσόντα που θα πρέπει να κατέχει το προσωπικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2. Το Συνέδριο θεωρεί ότι θα έπρεπε η πρόταση να πραγματεύεται και πρόσθετα ζητήματα, και ιδίως:

- έναν υποχρεωτικό διμερή διάλογο ετησίως στα πλαίσια της διαδικασίας περιοδικών εκθέσεων κρίσης,

- πρόσθετη επιμόρφωση και ευρύτερη διαδικασία πλήρωσης διευθυντικών θέσεων,

- βελτίωση ορισμένων μηχανισμών της διαδικασίας αναπηρικών συντάξεων.

3. Για τα παρακάτω ζητήματα, το Συνέδριο εκφράζει τις επιφυλάξεις που διατύπωσε παραπάνω στο επεξηγηματικό σημείωμα:

- καθώς προτείνεται ήδη καθεστώς ελαστικής συνταξιοδότησης, τα καθεστώτα "εθελουσίας εξόδου" (ή "οριστικής λήξης των καθηκόντων") δεν είναι αναγκαία,

- θα πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά πόσο οι τροποποιημένοι κανόνες που ισχύουν για το προσωπικό που αποχωρεί από την υπηρεσία χωρίς να δικαιούται άμεση ή ετεροχρονισμένη καταβολή σύνταξης αρχαιότητας θα έρχονται σε σύγκρουση με τις θεμιτές προσδοκίες και επομένως μήπως θα μπορούσε να εισαχθεί μια προσωρινή διάταξη προς αποφυγή νομικών προβλημάτων,

- το σύστημα καταγγελιών για πιθανές παρατυπίες θα πρέπει να οργανωθεί με ενιαία διαδικασία υποβολής,

- η αποζημίωση υπερωριών που πραγματοποιούνται από υπαλλήλους των βαθμών AST5 έως AST11 δεν δικαιολογείται·

- θα πρέπει να αποσαφηνιστούν η έννοια και η έκταση των διατάξεων σχετικά με ορισμένες αιτήσεις και ενστάσεις που υποβάλλονται στο διευθυντή της OLAF ή στον ευρωπαίο ελεγκτή προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα,

- για το επίδομα αναπηρίας, θα έπρεπε να χρησιμοποιείται στο κυρίως κείμενο και στα παραρτήματα του τροποποιημένου ΚΥΚ η ίδια διατύπωση.

4. Μετά την εξέταση της αξιολόγησης της Επιτροπής για το κόστος της μεταρρύθμισης του ΚΥΚ, το Συνέδριο κρίνει λογική την πρόβλεψη μέτριας αύξησης των δαπανών από το 2004 μέχρι το 2010. Ωστόσο, η πρόβλεψη αυτή βασίζεται στην υπόθεση ότι ο αριθμός υπαλλήλων και συνταξιούχων και τα κύρια χαρακτηριστικά τους θα παραμείνουν τα ίδια με την πάροδο του χρόνου.

Η παρούσα γνωμοδότηση εγκρίθηκε από το Ελεγκτικό Συνέδριο στο Λουξεμβούργο, κατά τη συνεδρίασή του της 5ης Δεκεμβρίου 2002.

Για το Ελεγκτικό Συνέδριο

Juan Manuel Fabra Vallés

Πρόεδρος

(1) COM(2002) 213 τελικό της 24ης Απριλίου 2002.

(2) Τελευταία στις γνωμοδοτήσεις του αριθ. 5, 6 και 7/2002 για τη θέσπιση των ιδιαίτερων μέτρων που αφορούν την οριστική λήξη των καθηκόντων (ΕΕ C 236 της 1.10. 2002).

(3) COM(2002) 213 τελικό της 24ης Απριλίου 2002.