52001AE1315

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την "Πράσινη Βίβλο για το μέλλον της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής"

(2002/C 36/07)

Στις 22 Μαρτίου 2001, η Επιτροπή αποφάσισε σύμφωνα με το άρθρο 262 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την "Πράσινη Βίβλο για το μέλλον της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής".

Το τμήμα "Γεωργία, ανάπτυξη της υπαίθρου, περιβάλλον" στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 28 Σεπτεμβρίου 2001 με βάση την εισηγητική έκθεση του κ. Chagas.

Κατά την 385η σύνοδο ολομέλειας (συνεδρίαση της 17ης Οκτωβρίου 2001), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 129 ψήφους υπέρ και 5 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Στόχος της Πράσινης Βίβλου για το μέλλον της ΚΑΠ είναι να αποτελέσει το έναυσμα για τη διεξαγωγή μίας ευρείας συζήτησης όχι μόνο μεταξύ όλων των κοινοτικών οργάνων και των εκπροσώπων του κλάδου αλλά και όλων των υπολοίπων οργανώσεων που ενδιαφέρονται και ανησυχούν για το μέλλον του τομέα. Η Πράσινη Βίβλος μπορεί να αποτελέσει το κατάλληλο μέσο προώθησης του διαλόγου, ώστε με βάση την πραγματική κατάσταση που επικρατεί να ληφθούν συναινετικά τα κατάλληλα μέτρα και να καθορισθεί το πλαίσιο εντός του οποίου θα πραγματοποιηθεί η περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου.

1.2. Πράγματι, ο σημαντικός αυτός κλάδος διανύει μία ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο λόγω της αυξανόμενης έλλειψης της πρώτης ύλης στην οποία βασίζεται η λειτουργία του, της συνεχιζόμενης με σταθερούς ρυθμούς συρρίκνωσης της απασχόλησης του τομέα και τις ιδιαίτερα απαισιόδοξες προοπτικές που διαγράφονται για ορισμένες περιφέρειες η επιβίωση των οποίων εξαρτάται άμεσα από την αλιεία, κύριο χαρακτηριστικό των οποίων είναι η καταστροφή του κοινωνικού ιστού και η απουσία οιασδήποτε δυνατότητας εξεύρεσης εναλλακτικών λύσεων για την αναζωογόνηση των τοπικών οικονομιών.

1.3. Οι ταχύτατες εξελίξεις που πραγματοποιούνται στον τομέα σε συνδυασμό με την ανεπαρκή εφαρμογή των υφιστάμενων νομοθετικών μηχανισμών και την υπερβολική εκμετάλλευση των πόρων, έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση των σημερινών διαρθρωτικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο τομέας και τα οποία αφορούν όλους μας.

1.4. Η επανεξέταση της ΚΑΠ αποτελεί ευκαιρία που δεν μπορεί να εγκαταλειφθεί. Είναι αναγκαίο το πολιτικό θάρρος εκ μέρους των κρατών μελών και της Επιτροπής για να αντιμετωπισθούν οι προκλήσεις που εμφανίζονται και οι αντιστάσεις που πάντοτε προκύπτουν, αλλά επίσης για να παρουσιασθούν ισόρροπα μέτρα κατάλληλα για το διάλογο με τον τομέα, που, οπωσδήποτε, προβλέπουν την κατάλληλη υποστήριξη για να περιορισθούν ενδεχόμενες κοινωνικοοικονομικές συνέπειες.

1.5. Είναι λυπηρό ότι σημαντικά θέματα όπως η υδατοκαλλιέργεια, η ΚΟΑ Αλιείας, και η παράνομη αλιεία, π.χ. δεν εξετάζονται ενδελεχώς στο παρόν έγγραφο. Η Επιτροπή δεν δύναται να παραλείψει την εξέταση των θεμάτων αυτών σε συνάρτηση με τις τυπικές προτάσεις που οφείλει να παρουσιάσει μεταγενέστερα.

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Η OKE εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Πράσινη Βίβλος της Επιτροπής κάνει ειδική αναφορά στις βασικές αρχές οι οποίες, σύμφωνα με τη Συνθήκη, θα πρέπει να διέπουν την εφαρμογή της ΚΑΠ, δηλαδή στις αρχές της αύξησης της παραγωγικότητας, της εξασφάλισης αξιοπρεπών εισοδημάτων για τους εργαζόμενους του τομέα, της προώθησης της τεχνικής προόδου, της διασφάλισης του εφοδιασμού των καταναλωτών σε λογικές τιμές, της επίτευξης της κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ των υφιστάμενων πόρων και της αλιευτικής δραστηριότητας, του εκσυγχρονισμού των μέσων παραγωγής, της διατήρησης της απασχόλησης καθώς και της διασφάλισης, μέσω της προώθησης της διαφάνειας, της βιωσιμότητας των δραστηριοτήτων του τομέα.

2.1.1. Επίσης η ΟΚΕ αντιλαμβάνεται ότι ο κατάλογος στόχων που υποβάλλεται στο κεφάλαιο 4 θα λειτουργεί συμπληρωματικά σε σχέση με τις βασικές αρχές που αναφέρονται στη Συνθήκη. Μία από τις μεγάλες προκλήσεις, η αντιμετώπιση των οποίων επιδιώκεται με την παρούσα μεταρρύθμιση, είναι ακριβώς η εξεύρεση της κατάλληλης λύσης ώστε βάσει της κατάστασης στην οποία ευρίσκονται οι πόροι να γίνονται σεβαστές οι εν λόγω αρχές και να περιορισθούν στο ελάχιστο οι οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες που θα έχει η πραγματοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων σχετικά με τον γενικό στόχο της αλιευτικής πολιτικής όπως αυτός έχει καθορισθεί από τον δεοντολογικό κώδικα για μία υπεύθυνη αλιεία του Οργανισμού Επισιτισμού και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών.

2.1.1.1. Με την επανεξέταση των υφιστάμενων στόχων της ΚΑΠ η Επιτροπή επιδιώκει τη συμπλήρωση των κοινωνικών πτυχών που θα πρέπει να λαμβάνονται πάντα υπόψη βάσει τόσο των βραχυπρόθεσμων όσο και των μακροπρόθεσμων αναλύσεων.

2.1.2. Η αλιεία δεν μπορεί να αναλυθεί μόνο από στενή οικονομική άποψη επειδή, όπως τονίσθηκε στην προγενέστερη γνωμοδότηση(1), αυτή και όλη η οικονομική δραστηριότητα που συνδέεται μ' αυτή, τόσο πριν όσο και μετά από αυτή, έχει, για τις περιοχές όπου αναπτύσσεται, σημασία πολύ μεγαλύτερη από όσο η αναλογία της σε ποσοστό του ΑΕγχΠ. Αντιπροσωπεύει εκείνο γύρω από το οποίο στρέφονται διάφορες κοινότητες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο από πλευράς κοινωνικής ισορροπίας και διοίκησης του χώρου, ρόλος που είναι δύσκολο να εκφρασθεί σε οικονομικές ποσοστώσεις. Το ζήτημα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τις άκρως απομακρυσμένες περιφέρειες. Για το λόγο αυτό όπως έχει άλλωστε ζητήσει και η ΟΚΕ η Επιτροπή θα πρέπει να προβεί στη λήψη πρακτικών μέτρων για την μεγαλύτερη υποστήριξη των εν λόγω περιφερειών.

2.2. Διατήρηση των πόρων

2.2.1. Η ανάγκη διατήρησης των αλιευτικών πόρων έχει ήδη αναγνωρισθεί από το κοινοτικό δίκαιο το οποίο προβλέπει την εφαρμογή της εν λόγω αρχής βάσει του συστήματος διαχείρισης των πόρων και μάλιστα κατ' απόλυτη προτεραιότητα. Για το λόγο αυτό η ΚΑΠ αποτέλεσε ένα ιδιαίτερα θετικό βήμα για τη βελτίωση της οργάνωσης των αλιευτικών δραστηριοτήτων και την τήρηση των σχετικών κανόνων προκειμένου να μην τεθούν σε κίνδυνο τα πλεονεκτήματα της εν λόγω σημαντικής κοινής πολιτικής από τη συνεχιζόμενη εμφάνιση ορισμένων αρνητικών φαινομένων και τη σχετική δυσαρέσκεια των κυριότερων φορέων του κλάδου.

2.2.2. Όπως έχει επισημάνει επανειλημμένα στο παρελθόν η ΟΚΕ(2),η βιωσιμότητα των δραστηριοτήτων του τομέα και το μέλλον πολλών αλιευτικών κοινοτήτων θα εξαρτηθεί άμεσα από την πολιτική βούληση που θα επιδειχθεί με σκοπό την επίλυση του προβλήματος της έλλειψης των πόρων και της υπερεκμετάλλευσής τους. Γενικά, ο λόγος για τον οποίο οδηγηθήκαμε στη σημερινή κατάσταση δεν είναι τόσο η απουσία κατάλληλων νομικών μηχανισμών αλλά η ανεπαρκής χρησιμοποίησή τους. Για το λόγο αυτό η ΟΚΕ θεωρεί ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι στην Πράσινη Βίβλο αναγνωρίζεται σαφώς η ελλιπής χρησιμοποίηση των μηχανισμών που διαθέτει η ΚΑΠ, καθώς και το ότι στην περίπτωση που εφαρμόζονται δεν εφαρμόζονται επαρκώς χωρίς να διευκρινίζονται οι λόγοι για τους οποίους γίνεται αυτό. Εξάλλου, παρά το γεγονός ότι έχει αναγνωρισθεί ο μη βιώσιμος χαρακτήρας της υφιστάμενης υπερεκμετάλλευσης των πόρων το Συμβούλιο δεν ενέκρινε ορισμένες προτάσεις της Επιτροπής για την μεταβολή της εν λόγω κατάστασης.

2.2.3. Η ΟΚΕ συμφωνεί ότι είναι απαραίτητη η ενίσχυση και η βελτίωση της πολιτικής διατήρησης των πόρων, μέσω της αξιοποίησης των υφιστάμενων μέσων όπως είναι η πολυετής και πολυειδής διαχείριση και το σύνολο των υφιστάμενων τεχνικών μέτρων. Η ΟΚΕ έχει ήδη επισημάνει ότι "παρά τις δυσκολίες που συναντώνται ως προς τη θέσπιση ρυθμίσεων στον τομέα των τεχνικών μέτρων, υπάρχουν ακόμη δυνατότητες να σημειωθεί πρόοδος στον εν λόγω τομέα, εάν υπάρξει η κατάλληλη πολιτική βούληση και υποστήριξη της έρευνας με στόχο, παραδείγματος χάρη, την μεγαλύτερη επιλεκτικότητα του χρησιμοποιούμενου αλιευτικού εξοπλισμού"(3). Η Πράσινη Βίβλος προβλέπει ακόμη την προσφυγή σε ορισμένα μέτρα που είτε δεν έχουν ακόμη εφαρμοσθεί είτε έχουν χρησιμοποιηθεί ελάχιστα. Επόμενο είναι να τίθεται το ερώτημα για ποιό λόγο δεν αξιοποιήθηκαν οι εν λόγω δυνατότητες που ήδη προβλέπονταν σε μεγάλο βαθμό.

2.2.3.1. Μία άλλη δραστηριότητα για την οποία πρέπει να υπάρξουν επαρκή στοιχεία σχετικά με την πραγματική έκτασή της είναι η ερασιτεχνική αλιεία ιδιαίτερα στην περίπτωση που λαμβάνει διαστάσεις που υπερβαίνουν την απλή άσκηση μίας ψυχαγωγικής δραστηριότητας. Στον τομέα αυτό συνιστάται η ανάθεση στα κράτη μέλη της διαχείρισης των δυνατοτήτων αλίευσης.

2.2.3.2. Η ΟΚΕ συνιστά μια βαθύτερη ανάλυση, που θα στηρίζεται σε επιστημονικές γνώμες, ζητημάτων όπως η απαγόρευση, όπου τούτο είναι δυνατό, των απορρίψεων, η δυνατότητα περιορισμού των παρεπόμενων αλιευμάτων, η προσφυγή ιδιαιτέρως σε περιόδους απαγόρευσης και σε μη αλιευτικές περιοχές. Η ΟΚΕ συμφωνεί ότι για την εφαρμογή μίας υπεύθυνης και βιώσιμης πολιτικής διατήρησης των αλιευμάτων απαιτείται η υιοθέτηση προληπτικών μέτρων που θα βασίζονται σε έγκυρες επιστημονικές συστάσεις. Η λήψη μέτρων εκ μέρους των υπευθύνων για τη λήψη των αποφάσεων και τη διαχείριση θα πρέπει να γίνεται μεταγενέστερα και να βασίζεται στις διαθέσιμες πληροφορίες. Εκείνο που έχει κυρίως σημασία είναι να αποφευχθεί η εμφάνιση ακραίων καταστάσεων για την αντιμετώπιση των οποίων απαιτείται η λήψη δραστικών μέτρων όπως είναι σήμερα η περίπτωση της απαγόρευσης της αλίευσης του βακαλάου και γενικότερα της αλιευτικής δραστηριότητας στη Βόρειο Θάλασσα η οποία έχει προκαλέσει σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα.

2.2.3.3. Επαναλαμβάνει ό,τι επιβεβαίωσε σε παλαιότερη γνωμοδότηση για την αλιεία που δεν αποβλέπει στην ανθρώπινη κατανάλωση, με συνέπεια παρά το ότι τα αλιεύματα που προορίζονται για άλευρα είναι κατώτερης εμπορικής αξίας, η αλιεία αυτή έχει επιπτώσεις στην αλυσίδα διατροφής των άλλων ειδών που πρέπει να αξιοποιηθούν.

2.2.4. Η ΟΚΕ υποστηρίζει τη θεσμοθέτηση ενός συστήματος αξιολόγησης της προόδου που έχει σημειωθεί κατά την εφαρμογή της ΚΑΠ σχετικά με την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης καθώς και των καθεστώτων και των μέτρων διαχείρισης που έχουν υιοθετηθεί, με απώτερο σκοπό την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προαναφέρθηκαν.

2.2.5. Όσον αφορά το ζήτημα της πρόσβασης στα ύδατα και τους πόρους, η ΟΚΕ επιβεβαιώνει τις θέσεις που είχε διατυπώσει σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της(4) σχετικά με την αρχή της σχετικής σταθερότητας και την πρόσβαση στη Βόρεια Θάλασσα και στο Shetland Box. Ο περιορισμός της πρόσβασης στη Βόρεια Θάλασσα λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2002 για τους στόλους της Ισπανίας, Φινλανδίας, Πορτογαλίας και Σουηδίας. Πάντως, ενόψει του γεγονότος ότι τα είδη με εμπορικό ενδιαφέρον υπόκεινται ήδη σε TAC και ποσοστώσεις αυτό το δικαίωμα πρόσβασης είναι τυπικό. Λαμβανομένων υπόψη των μελλοντικών διευρύνσεων, επιβάλλεται να διασφαλισθεί ότι τα νέα κράτη μέλη δεν θα τύχουν καθεστώτος ευνοϊκότερου από τα παρόντα.

2.2.5.1. Όσον αφορά το όριο των 12 μιλίων, που αποτελεί κεντρικό στοιχείο της μεταρρύθμισης της ΚΑΠ, η ΟΚΕ επιβεβαιώνει την υποστήριξη της προς τη διατήρηση των περιορισμών της πρόσβασης στην παράκτια ζώνη και/ή τη συνέχιση της ισχύος της υφιστάμενης παρέκκλισης ή τη θεσμοθέτησή της για μία μακρά περίοδο.

2.2.6. Επειδή κατά τη δραστηριότητα αλιεύονται ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι, τα σχετικά δικαιώματα πρέπει να εκχωρούνται στα κράτη μέλη στα οποία ανήκει η υιοθέτηση του προτύπου εκμετάλλευσης των ποσοστώσεων, η χρήση και η διάθεσή τους.

2.2.7. Επίσης παρά το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν το έχει ακόμη προτείνει επισήμως, η ΟΚΕ δηλώνει ότι διαφωνεί με την καθιέρωση ποσοστώσεων ατομικού χαρακτήρα και μεταβιβάσιμων που χειρίζεται απευθείας η Επιτροπή και εκχωρούνται στους παραγωγούς εν απουσία των κρατών μελών, στο πλαίσιο ενός συστήματος αγοράς που ευνοεί την παραχώρηση των εν λόγω δικαιωμάτων έναντι πληρωμής. Η θεσμοθέτηση ενός τέτοιου συστήματος θα έχει ως αποτέλεσμα τη συγκέντρωση των αλιευτικών δικαιωμάτων από τις μεγάλες επιχειρήσεις και τη διακοπή της λειτουργίας των μικρομεσαίων και βιοτεχνικού χαρακτήρα αλιευτικών επιχειρήσεων. Μία τέτοια εξέλιξη θα έχει καταστρεπτικές συνέπειες για τις αλιευτικές κοινότητες ορισμένων περιφερειών που εξαρτώνται άμεσα από την αλιεία.

2.3. Περιβαλλοντική διάσταση

2.3.1. Η Πράσινη Βίβλος αναγνωρίζει ακόμη το γεγονός ότι η αλιεία εξαρτάται άμεσα από τη βιολογική κατάσταση που επικρατεί, η οποία επηρεάζεται έντονα από ορισμένους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Για το λόγο αυτό η Πράσινη Βίβλος αναφέρει ότι είναι απαραίτητο να ενσωματωθεί στην ΚΑΠ η πτυχή της προστασίας του περιβάλλοντος, χωρίς να διευκρινίζεται πώς θα γίνει αυτό, αλλά απλώς αναφέροντας την κατάρτιση στο μέλλον μίας ανακοίνωσης με τίτλο "Στοιχεία μίας στρατηγικής για την ένταξη των απαιτήσεων προστασίας του περιβάλλοντος στην ΚΑΠ". Με ποιόν τρόπο θα εφαρμοσθεί η εν λόγω στρατηγική; Θα διατεθούν στις κοινοτικές αρχές και στα κράτη μέλη τα μέσα που απαιτούνται προκειμένου να σταματήσει η εφαρμογή πρακτικών που θεωρούν ότι η θάλασσα αποτελεί χώρο εναπόθεσης κάθε είδους ρυπογόνων ουσιών;

2.3.1.1. Για την εφαρμογή μίας πραγματικά ολοκληρωμένης πολιτικής απαιτείται η υιοθέτηση μίας χωροταξικής πολιτικής για τις παράκτιες περιοχές. Η ΟΚΕ υποστηρίζει τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την εφαρμογή μίας Ευρωπαϊκής Χωροταξικής Στρατηγικής για τις παράκτιες περιοχές και θεωρεί ότι αυτή θα πρέπει να αντιμετωπίζει και τα προβλήματα του αλιευτικού τομέα. Επίσης, είναι σημαντικό να διασφαλισθεί ο σεβασμός των περιβαλλοντικών ισορροπιών κατά την άσκηση των διαφόρων ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

2.3.2. Δεν διευκρινίζεται κατά πόσον πρόκειται να υπάρξει ουσιαστική εφαρμογή της αρχής "ο ρυπαίνων πληρώνει", ώστε να διασφαλισθεί η καταβολή αποζημιώσεων σ' αυτούς που θίγονται. Η αρχή αυτή αποτελεί μία καθοριστικής σημασίας πτυχή της ΚΑΠ διότι συμβάλλει στην ενίσχυση της αξιοπιστίας στους τομείς της δημόσιας υγείας και της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των αγορών. Επίσης επιβάλλεται να μελετηθούν αντισταθμιστικοί μηχανισμοί για όσους επενδύουν στη βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών.

2.3.3. Όσον αφορά την υιοθέτηση της οικολογικής σήμανσης των αλιευτικών προϊόντων, το μέτρο αυτό μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα σημαντικό για να πεισθεί ο καταναλωτής ότι το προϊόν που αγοράζει είναι ασφαλές, έχει αλιευθεί σύμφωνα με τους προβλεπόμενους κανόνες και σέβεται την νομοθεσία που ισχύει στον τομέα της υγείας. Δεδομένου ωστόσο ότι πρόκειται για ένα ζήτημα που δεν έχει εξετασθεί επαρκώς, θα πρέπει να επιδειχθεί ιδιαίτερη προσοχή κατά την εξέταση των πτυχών που αφορούν τις ορθές πρακτικές και τα οικοσυστήματα. Λαμβανομένου υπόψη ότι δεν έχει ακόμη καθιερωθεί ένα πρότυπο οικολογικό σήμα, η ΟΚΕ θεωρεί ότι στην περίπτωση των αλιευτικών προϊόντων θα πρέπει να παρέχονται πληροφορίες σχετικά με την περιοχή αλίευσης, την ημερομηνία αλίευσης των προϊόντων, τον αριθμό της άδειας αλίευσης, τον τρόπο αλίευσης των προϊόντων, κ.λπ.

2.4. Η υγεία των εμβίων πόρων, η δημόσια υγεία και η ασφάλεια των ειδών διατροφής

2.4.1. Η διασφάλιση της ποιότητας του τελικού προϊόντος, με την ευρεία έννοια του όρου, θα πρέπει να αποτελεί τον βασικό στόχο που επιδιώκεται πράγμα που δεν πρέπει να λησμονούν, σε καμία περίπτωση, οι παράγοντες του κλάδου. Η εφαρμοζόμενη σήμερα διαδικασία αναθεώρησης της κοινοτικής νομοθεσίας που ισχύει για τα είδη διατροφής είναι βέβαιο ότι θα ενισχύσει τις ήδη υφιστάμενες απαιτήσεις ή θα καθιερώσει νέες.

2.4.2. Η βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων αποτελεί απαίτηση της αγοράς και για το λόγο αυτό η κοινότητα θα πρέπει να επαγρυπνεί προκειμένου να εξασφαλισθεί η τήρηση των εν λόγω παραμέτρων από όλους ανεξαιρέτως.

2.4.3. Οι προσπάθειες για την επίτευξη του κοινοτικού στόχου της βελτίωσης τόσο της ποιότητας όσο και της ασφάλειας των αλιευτικών προϊόντων, πρέπει να αρχίσουν από τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων μέσω της αποφυγής της ανάληψης ρυπογόνων δραστηριοτήτων, της ορθής διατήρησης των αλιευμάτων, τόσο κατά την αλίευση όσο και κατά τις φάσεις που ακολουθούν, και της εφαρμογής υγειονομικών προτύπων υψηλού επιπέδου. Όλα τα προαναφερθέντα δεδομένα αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της πολιτικής για τη διασφάλιση της ποιότητας και της ασφάλειας που εφαρμόζεται για αλιευτικά προϊόντα. Τα εν λόγω προϊόντα φημίζονται για τα διαιτητικά πλεονεκτήματα που παρουσιάζουν και τις θετικές συνέπειες που έχουν για την πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων.

2.5. Ο στόλος

2.5.1. Η ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης καταδεικνύει σαφώς ότι η αλιευτική ικανότητα του κοινοτικού στόλου είναι υπερβολική. Η ΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι είναι αναγκαία η συνέχιση της εφαρμογής των πολιτικών που αποσκοπούν στην προσαρμογή του κοινοτικού στόλου βάσει των πλέον πρόσφατων εξελίξεων.

2.5.1.1. Ο χειρισμός της προσπάθειας για επάρκεια μέσω των ΡΟΡ πρέπει να συνεχισθεί. Η επανεξέταση των προγραμμάτων επιβάλλεται απολύτως να γίνει μέσω μίας ανάλυσης, αφού συνεκτιμηθούν οι προσπάθειες και η κατάσταση κάθε κράτους μέλους έναντι των στόχων που καθορίζονται στο πλαίσιο ΡΟΡ. Οποιαδήποτε νέα μείωση οφείλει να συνεκτιμά τους στόχους που τέθηκαν προγενέστερα για να συνεχισθούν οι προσπάθειες για την υλοποίησή της πριν από οποιοδήποτε νέο μέτρο μείωσης. Η ενίσχυση των κυρώσεων σε περίπτωση μη υλοποίησης πρέπει να προβλεφθεί, ιδιαίτερα εάν ληφθεί υπόψη ότι η Επιτροπή πρότεινε πρόσφατα την παράταση για ένα έτος της ισχύος του υφιστάμενου ΡΟΡ.

2.5.2. Δεν θα πρέπει ωστόσο, βάσει των προσπαθειών για τη μείωση του κοινοτικού στόλου, να λησμονείται ότι, όπως ανέφερε η ΟΚΕ σε προηγούμενη γνωμοδότησή της, "για τη βελτίωση της ποιότητας του εφοδιασμού και της πρώτης ύλης, των συνθηκών διαβίωσης επί του σκάφους και τη μεγαλύτερη ασφάλεια των πληρωμάτων απαιτείται τόσο η ανανέωση όσο και ο εκσυγχρονισμός του κοινοτικού στόλου".

2.5.3. Η ΟΚΕ εκφράζει λύπη διότι η Πράσινη Βίβλος δεν λαμβάνει επαρκώς υπόψη τα προαναφερθέντα στο σημείο στο οποίο αναφέρεται στην ανάγκη υιοθέτησης μίας νέας πολιτικής για τον κοινοτικό στόλο, παρά το γεγονός ότι η Επιτροπή γνωρίζει ότι η αλιευτική δραστηριότητα αποτελεί μία από τις πλέον επικίνδυνες δραστηριότητες στην Ευρώπη και στον κόσμο καθώς και ότι στον εν λόγω τομέα σημειώνονται τα περισσότερα εργατικά ατυχήματα. Η ΟΚΕ επιβεβαιώνει τις απόψεις που διετύπωσε σε προηγούμενη γνωμοδότησή της σχετικά με το εν λόγω θέμα(5) και υποστηρίζει τις επίκαιρες παρατηρήσεις που είχαν διατυπωθεί στη γνωμοδότησή της σχετικά με την πρόταση κανονισμού για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2792/1999(6).

2.6. Διαχείριση της ΚΑΠ

2.6.1. Η ΟΚΕ εκφράζει ικανοποίηση διότι η Επιτροπή υλοποιεί τις προτάσεις που έχει υποβάλει η ίδια σε μία σειρά από προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της, με στόχο πάντα την προώθηση τόσο της μεγαλύτερης συμμετοχής στη διεξαγόμενη συζήτηση όλων των ενδιαφερομένων όσο και της συνυπευθυνότητας των παραγόντων του κλάδου στη διαχείριση και στη λήψη των αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο. Η ΟΚΕ υποστηρίζει επίσης τις προσπάθειες που καταβάλλονται με στόχο την αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων με απώτερο σκοπό την ενίσχυση του ρόλου που διαδραματίζουν τα κράτη μέλη κατά την υιοθέτηση και διαχείριση των μέτρων διατήρησης των αποθεμάτων. Θεωρεί ωστόσο ότι πρέπει να επιδειχθεί προσοχή ώστε οι αποφάσεις που λαμβάνει ένα κράτος μέλος εξ ονόματος της ΕΕ να εφαρμόζονται και στα υπόλοιπα προκειμένου να αποφευχθεί κάθε περίπτωση ύπαρξης διακρίσεων έναντι των αλιέων άλλων κρατών μελών.

2.6.1.1. Η δημιουργία νέων μορφών θεσμικού διαλόγου του τύπου περιφερειακές συμβουλευτικές επιτροπές θα συμβάλει στην καλύτερη εξέλιξη και προσέγγιση του κλάδου με προφανή οφέλη από πλευράς αποτελεσματικότητας.

2.6.1.2. Είναι σκόπιμο επίσης να εκτιμηθούν οι λόγοι της μη λειτουργίας του ισχύοντος προτύπου Συμβουλευτικής Επιτροπής Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας. Ίσως, επίσης, να εξαχθεί το συμπέρασμα, ακόμη μια φορά, ότι το πρότυπο δεν έχει εξαντληθεί και ό,τι λείπει είναι να προσαρμοσθεί η λειτουργία του στο στόχο για τον οποίο δημιουργήθηκε.

2.6.1.3. Η ΟΚΕ προτείνει η δημιουργία των περιφερειακών επιτροπών να γίνει βάσει των βασικών ευρωπαϊκών αλιευτικών ζωνών που έχουν καθορισθεί και να λαμβάνει υπόψη τις γεωγραφικές υποδιαιρέσεις που έχουν θεσπισθεί από τη Διεθνή Επιτροπή για την εκμετάλλευση των θαλασσών (ICES)(7).

2.6.2. Η ΟΚΕ είχε πάντα την άποψη ότι οι προτάσεις για την αναπροσαρμογή της ΚΑΠ και τη θέσπιση των TAC θα πρέπει να βασίζονται σε όσο το δυνατόν περισσότερο έγκυρες επιστημονικές γνωμοδοτήσεις. Τον συντονισμό των εν λόγω ενεργειών μπορεί να αναλάβει η μελλοντική Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Τροφίμων. Ήδη σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της η ΟΚΕ είχε επισημάνει το γεγονός ότι η πολιτική διατήρησης των πόρων θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την πρόοδο που συντελείται στον τομέα των επιστημονικών γνώσεων και τις τεχνολογικές εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα.

2.6.3. Η διαπίστωση που γίνεται στην Πράσινη Βίβλο, είκοσι έτη μετά τη θέσπιση της ΚΑΠ, ότι οι επιστημονικές γνωμοδοτήσεις και οι διαθέσιμες πληροφορίες παρουσιάζουν σημαντικές ελλείψεις, δεν συμβάλλει στην ενίσχυση της αξιοπιστίας των αποφάσεων που έχουν ήδη ληφθεί στο πλαίσιο της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, ιδιαίτερα μάλιστα εάν ληφθεί υπόψη ότι ορισμένες εξ αυτών δεν ήταν εύκολο να ληφθούν.

2.6.4. Μία έντονη ενίσχυση της επιστημονικής υποστήριξης στην αλιεία εντός της ΕΕ είναι θεμελιώδης. Θα έχει ενδιαφέρον να γίνει γνωστό πως κατανέμεται στην ΕΕ η οικονομική προσπάθεια των κρατών μελών στο θέμα αυτό.

2.7. Έλεγχος

2.7.1. Όπως παρατηρήθηκε στην προγενέστερη γνωμοδότηση(8) ο έλεγχος των ρυθμιζόμενων δραστηριοτήτων είναι το μέσον διασφάλισης μιας επαρκούς πολιτικής διατήρησης των πόρων. Στο βαθμό που η Επιτροπή δεν είναι προικισμένη με μεγάλες εξουσίες επιθεώρησης και δεν βρίσκεται λύση για την ανισότητα των υφιστάμενων καθεστώτων κυρώσεων στην ΕΕ, δεν θα καταστεί δυνατή η ουσιαστική πρόοδος στην ΚΑΠ. Οι προοπτικές που εξαγγέλθηκαν από την Επιτροπή όσον αφορά την εκτίμηση της δυνατότητας ελέγχου, την καλύτερη χρήση των νέων τεχνολογιών, την εναρμόνιση των κυρώσεων, έχουν ήδη συσταθεί από την ΟΚΕ.

2.7.2. Είναι λυπηρό ότι η Επιτροπή δεν διευκρινίζει τους στόχους της Κοινής Δομής Επιθεώρησης ούτε πως προτίθεται να παρακολουθήσει τη λειτουργία και το χώρο της δράσης της.

2.7.3. Η ΟΚΕ παροτρύνει την Επιτροπή να παρουσιάσει προτάσεις για τη διεύρυνση της πολιτικής ελέγχου των δραστηριοτήτων παράνομης αλιείας και για τα πλοία με σημαίες ευκαιρίας. Η αλιεία και ολόκληρος ο τομέας οφείλουν να παρουσιάζουν σαφή θέση στο θέμα και να αποφεύγουν την άμεση ή έμμεση σύνδεση με τις δραστηριότητες αυτές. Για το λόγο αυτό η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της (με την επιφύλαξη της σχετικής γνωμοδότησης που θα υιοθετήσει η ΟΚΕ) για την πρόταση της Επιτροπής(9) περί τροποποιήσεως του κανονισμού (ΕΚ) 2792/1999 (ΡΟΡ ΙV) ώστε να "απαγορευθεί η χορήγηση δημόσιας ενίσχυσης για τη μεταφορά σκαφών σε τρίτες χώρες οι οποίες θεωρούνται από τις οικείες οργανώσεις αλιείας ως χώρες που επιτρέπουν την αλιεία κατά τρόπο ο οποίος θέτει σε κίνδυνο την αποτελεσματικότητα των διεθνών μέτρων διατήρησης".

2.8. Κοινωνική και οικονομική διάσταση της ΚΑΠ

2.8.1. Επί ποινή ανεπάρκειας από πλευράς αποτελεσμάτων ή της δημιουργίας σοβαρών αντίξοων συνεπειών, τα μέσα προσαρμογής οποιασδήποτε κλαδικής πολιτικής, στην περίπτωση της ΚΑΠ, επιβάλλεται να ενισχύονται πάντοτε από μελέτες και αναλύσεις όπου λαμβάνεται υπόψη η επικαιρότητα της πραγματικότητας σε κάθε κράτος μέλος.

2.8.1.1. Η Επιτροπή προτείνει όπως η παράκτια μικρή αλιεία, και μάλιστα εκείνη που έχει περισσότερο κοινωνικό χαρακτήρα και η οποία διασφαλίζει τη δυναμική της τοπικής οικονομίας και των παράκτιων ζωνών, δέχεται μια ιδιαίτερη μεταχείριση όπως οι υπερπεριφερειακές περιοχές.

2.8.1.2. Η ΟΚΕ πιστεύει ότι πρόκειται για ορθή στάση. Θα έχει σημασία να δοθεί ένας σαφής και διαφανής ορισμός της ιδέας της μικρής αλιείας για να αποφευχθούν στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό.

2.8.1.3. Στις περιοχές που εξαρτώνται περισσότερο από την αλιεία, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίδεται στις επενδύσεις σε εναλλακτικούς τομείς. Στη δεύτερη έκθεση για την οικονομική και κοινωνική συνοχή, που υιοθετήθηκε τον Ιανουάριο του 2001, διαπιστώνεται ακριβώς ότι οι περιφέρειες, όπου η εξάρτηση αυξήθηκε κατά την περίοδο 1990-1997, είναι εκείνες όπου η ανάπτυξη είναι καθυστερημένη.

2.8.2. Η ΟΚΕ υπενθυμίζει ότι παρατήρησε στην προγενέστερη γνωμοδότηση για το θέμα των διαρθρωτικών μέσων έναντι της υπερεπάρκειας του κοινοτικού στόλου. Επιβάλλεται να συνεχισθεί η προσπάθεια χωρίς να λησμονείται και η ανάγκη συνέχισης της ανανέωσης και του εκσυγχρονισμού του κοινοτικού στόλου με σαφή στόχο την ποιότητα για τους όρους επεξεργασίας της πρώτης ύλης και των συνθηκών διαβίωσης και ασφάλειας του πληρώματος. Προς το σκοπό αυτό πρέπει να επανακαθορισθεί η έννοια της δυναμικότητας κατά τρόπο που να μην λαμβάνεται υπόψη μόνον η συνολική χωρητικότητα του στόλου και η ισχύς των κινητήρων αλλά να υπάρχει διάκριση μεταξύ της ενεργούς δυναμικότητας, που αφορά άμεσα την αλιευτική δραστηριότητα, και της παθητικής δυναμικότητας που δεν αφορά το εξεταζόμενο θέμα. Με την αλλαγή αυτή μπορεί να καταστεί δυνατή η βελτίωση των όρων διαβίωσης επί του σκάφους και η ενίσχυση της ασφάλειας.

2.8.3. Η νέα μέθοδος διαχείρισης του τομέα που προτείνεται από την Επιτροπή στρέφεται σε σοβαρό βαθμό στο πρόβλημα της "υπερδιάστασης" όσον αφορά τη χρησιμοποιούμενη ικανότητα, που είναι αληθινή, και στην παρότρυνση και υποστήριξη προς τους αλιείς που αναζητούν άλλες οικονομικές δραστηριότητες, πράγμα που δεν παύει να είναι σοβαρό.

2.8.4. Πάντως, και σε σχέση με την επανεξέταση των τρεχουσών ενισχύσεων του ΙFOP απαιτείται να μη λησμονείται η ανάγκη εκσυγχρονισμού του κοινοτικού στόλου από τη μία πλευρά και, από την άλλη, ότι μόνο μια γνήσια ολοκληρωμένη και συναφής πολιτική μπορεί να επιφέρει την κατάργηση των ενισχύσεων στην κατασκευή και στον εκσυγχρονισμό εκείνου του μέρους του στόλου ή κρατών μελών που, αποδεδειγμένα, δεν έχουν καλύψει στους στόχους των ΡΟΡ.

2.8.5. Ένα περιοριστικό μέσο άσκοπο και χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα στοιχεία που παρέχονται από υφιστάμενα προγράμματα για το χειρισμό της αλιευτικής ικανότητας (ΡΟΡ) θα μπορούσε να θίξει λιγότερο προβληματικά μέρη ή περιοχές που εξαρτώνται οικονομικά από την αλιεία ή και να εξαλείψει παραγωγική ικανότητα ουσιώδη για τον τομέα, και ιδίως να εισάγει διακρίσεις έναντι εκείνων των κρατών μελών που καλύπτουν τους στόχους που έχει θέσει η Επιτροπή ή, όπως συνέβη σε ορισμένες περιπτώσεις, προχώρησαν πέραν του υποδειχθέντος.

2.8.6. Το ίδιο μπορεί να λεχθεί όσον αφορά τις ενισχύσεις στην υδατοκαλλιέργεια. Δεν έχει πρακτική υποστήριξη η βεβαίωση της Επιτροπής ότι η παραγωγή και η προμήθεια είναι επί του παρόντος ισορροπημένες σε όλα τα είδη της υδατοκαλλιέργειας. Η πραγματικότητα είναι διαφορετική ανάλογα με τα κράτη μέλη. Η αποδεδειγμένη μείωση των άγριων ειδών, η αύξηση της προμήθειας προϊόντων θαλάσσης, διότι είναι περισσότερο υγιεινά, είναι αντίθετη προς την ανωτέρω βεβαίωση, τουλάχιστον σε σχέση με ορισμένα είδη και περιφέρειες. Οι ενισχύσεις του ΙFOP πρέπει να συνεκτιμούν την πραγματική κατάσταση που επικρατεί σε κάθε κράτος μέλος.

2.8.7. Μία ουσιαστική διαχείριση της αλιείας θα ωφελήσει τον κλάδο. Η μείωση του εργατικού δυναμικού και του αριθμού ενεργών σκαφών θα έχει θετική επίδραση στην απόδοση εκείνων που συνεχίζουν και θα διευκολύνει μια καλύτερη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων. Πρέπει να αναφερθεί, όμως, ότι παρά τη μείωση της υφιστάμενης σε μερικές χώρες υπερικανότητας δεν είναι αναγκαστικά αληθές ότι υπάρχει ανεπάρκεια εργαζομένων στην ίδια αναλογία. Πράγματι, σε ορισμένα κράτη μέλη υφίσταται έλλειψη εργατικού δυναμικού.

2.8.8. Μία ενεργός κοινωνική πολιτική επιβάλλεται να συνδέει τις αναδιαρθρώσεις που θα χρειασθεί να γίνουν και τις σχετικές θυσίες σε όλα τα κράτη μέλη για να προσαρμοσθούν οι στόλοι στην κατάσταση των πόρων. Οφείλει να ενισχύει, μέσω συνοδευτικών κοινωνικοοικονομικών μέσων, τη μείωση και την έξοδο προσωπικού, αλλά και να ετοιμάζει την είσοδο νεώτερων αλιέων, που θα αντικαταστήσουν εκείνους που συνταξιοδοτούνται πρόωρα. Τούτο δε, διότι η βιωσιμότητα του τομέα μακροχρόνια διέρχεται από την έγκαιρη κατάρτιση νέων επαγγελματιών.

2.8.8.1. Επίσης είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθούν επενδύσεις στον τομέα της επαγγελματικής κατάρτισης των υφιστάμενων εργαζομένων. Στο πλαίσιο της εν λόγω κατάρτισης θα πρέπει βεβαίως να δοθεί προτεραιότητα στα ζητήματα της ασφάλειας και των αλιευτικών πρακτικών αλλά θα πρέπει επίσης να εξετασθούν και ορισμένες άλλες πτυχές που αφορούν την απόκτηση νέων γνώσεων εκ μέρους των επαγγελματιών του κλάδου ώστε να μειωθεί η εξάρτησή τους από την αλιευτική δραστηριότητα, υπό τη στενή έννοια, και να προετοιμασθούν για την άσκηση άλλων εναλλακτικών ή συμπληρωματικού χαρακτήρα δραστηριοτήτων.

2.8.8.2. Το πρόγραμμα "Pesca" δεν επέτυχε πολλά. Πάντως, εξακολουθεί να είναι ουσιώδες να διατίθεται ένα ειδικό μέσο για την κοινωνική πολιτική στον τομέα. Η ένταξή του στα άλλα προγράμματα για το ευρύτερο περιβάλλον καθιστά την πρόσβαση επαγγελματιών ακόμη πιο περίπλοκη.

2.8.9. Πάντως, τα μέσα που πρέπει να υποβληθούν από την Επιτροπή οφείλουν να εκτείνονται πέραν της μείωσης της αλιευτικής ικανότητας και της υποστήριξης στους αλιείς που προσπαθούν τώρα να ανεύρουν εναλλακτικά επαγγέλματα. Διαφορετικά είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτή η εμμονή της Επιτροπής στην αλλαγή ειδίκευσης για άλλα επαγγέλματα ως λύσης για το πλεόνασμα των αλιέων. Μπορεί να προκύψει σε ειδικές περιπτώσεις η γενικότητα αυτών των επαγγελμάτων, λόγω ηλικίας και κατάρτισης, αλλά δύσκολα θα προσαρμόζονταν σε άλλη θέση εργασίας παρά ενδεχόμενη υποστήριξη προς την ανάληψή της.

2.8.9.1. Υπάρχουν άλλοι τύποι ενδεχόμενης παρέμβασης που δεν έχουν τύχει της προσοχής που αξίζουν. Ο χειρισμός των ημερών αλίευσης και η υλοποίηση της οδηγίας για το χρόνο εργασίας επί του καταστρώματος μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο εποικοδομητικής διαχείρισης, επειδή επιτρέπουν τη συνέχιση της δραστηριότητας των αλιέων που εμπλέκονται.

2.8.10. Η πρόσφατη κρίση που προκλήθηκε από την ασυνήθη αύξηση των τιμών των καυσίμων, κατέστησε σαφή την ανάγκη μιας εξέτασης σχετικά με ορισμένες μορφές αποζημίωσης της αλιευτικής δραστηριότητας, στο βαθμό που αποτελεί παράγοντα ο οποίος όχι μόνο δυσχεραίνει νέες προσλήψεις, αλλά και δημιουργεί αρνητικές συνέπειες στις προσπάθειες βιώσιμης εκμετάλλευσης της αλιείας, με αποτέλεσμα ορισμένες μορφές αποζημίωσης, που χρησιμοποιούνται ευρέως στον τομέα, να καθιστούν ανάγλυφη αυτή την αύξηση απευθείας στον υπολογισμό της αποζημίωσης με βαριές συνέπειες στην απόδοση πολλών αλιέων και με επιπτώσεις στην αλιευτική προσπάθεια, δηλαδή στην επίτασή της.

2.8.11. Η ΟΚΕ από πολύ καιρό συνιστά κοινωνικά, ρυθμιστικά και διαρθρωτικά μέτρα υποστήριξης, εφόσον η βιωσιμότητα του τομέα, και με αυτή πολλών περιοχών της ΕΕ, εξαρτάται από την ύπαρξη αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας, και από μια ειδίκευση καλώς αμειβόμενη. Η καθιέρωση ενός εγγυημένου κατώτατου εισοδήματος για τους εργαζόμενους του τομέα θα μπορούσε να συμβάλει όχι μόνον στην εξασφάλιση ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για τους αλιείς αλλά επίσης και στον περιορισμό των πιέσεων που ασκούνται στους πόρους. Παρά το γεγονός ότι το εν λόγω ζήτημα αποτελεί άμεση αρμοδιότητα περισσότερο των κοινωνικών εταίρων και λιγότερο της Επιτροπής, η Επιτροπή θα μπορούσε να αναλάβει παιδαγωγικό ρόλο με σκοπό την ενθάρρυνση των κοινωνικών εταίρων να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση.

2.9. Εξωτερικές σχέσεις

2.9.1. Αποτελεί μια σημαντική πτυχή της ΚΑΠ το γεγονός ότι δεν δύναται με κανένα τρόπο να τεθεί εκτός πλαισίου, όπως φαίνεται να είναι η περίπτωση στην Πράσινη Βίβλο που προτείνεται προς εξέταση από την Επιτροπή. Ο πρωταρχικός στόχος της ΚΑΠ, από εξωτερική άποψη, είναι να διευκολύνει την πρόσβαση των στόλων της ΕΕ στους πόρους εκτός των χωρικών υδάτων της, με σκοπό να μειωθεί το έλλειμμα θαλάσσιων προϊόντων και να διασφαλισθεί η ισορροπία της εσωτερικής αγοράς, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να γίνουν σεβαστά και τα νόμιμα ενδιαφέροντα των εταίρων τρίτων χωρών. Οι αλιευτικές συμφωνίες στο μέλλον οφείλουν, αλλιώς δεν θα υπάρξουν, να συνεχίσουν υποκείμενες στην αρχή αυτή.

2.9.2. Η πρόσβαση γίνεται μέσω εμπορικών συμφωνιών που μπορεί να περιέχουν άλλες πτυχές που απορρέουν από την πολιτική της κοινοτικής ανάπτυξης. Το ίδιο το Συμβούλιο σε διάφορες περιπτώσεις επιβεβαίωσε την ανάγκη ενίσχυσης της διεθνούς δράσης της ΕΕ στον αλιευτικό τομέα.

2.9.3. Οι αρχές που αφορούν τις εξωτερικές πτυχές της ΚΑΠ επιβάλλεται να διατηρηθούν.

2.9.4. Δεν επιτρέπεται η υποστήριξη διπλών προσεγγίσεων όσον αφορά διεθνή σύμφωνα. Οι αρχές που διέπουν τους διάφορους τύπους συμφώνων για την αλιεία επιβάλλεται να είναι οι ίδιες και οι διάφορες και ειδικές περιπτώσεις πρέπει να προκύπτουν μόνο από υφιστάμενες πραγματικές διαφορές.

2.9.5. Είναι σκόπιμο, επίσης, να διατηρηθούν και ενισχυθούν οι συμφωνίες με τις χώρες ΑΚΕ, αναγκαίες για την ΕΕ, που αποτελούν σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης για τις χώρες που έχουν υπογράψει με κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις αποφασιστικές για τις χώρες αυτές.

2.9.6. Στο ίδιο πλαίσιο η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρωτοβουλία της Επιτροπής να προβεί στη διεξαγωγή διαλόγου με τους κοινωνικούς εταίρους σχετικά με την περίληψη μίας κοινωνικής ρήτρας στις αλιευτικές συμφωνίες που θα αποσκοπεί στη διασφάλιση της τήρησης μίας σειράς βασικών κανόνων και αρχών που έχουν θεσπισθεί από τη ΔΟΕ.

2.9.7. Η στάση της Επιτροπής ενόψει της αύξησης της πολυμερούς συνεργασίας και ο ρόλος της ΕΕ στον τομέα αυτό είναι ορθή και οι προσπάθειες αυτές αξίζουν όλη την υποστήριξη, περιλαμβανομένων εκείνων που υλοποιούνται στην ενίσχυση του ρόλου των περιφερειακών οργανισμών αλιείας στον αγώνα κατά των αντίξοων συνεπειών ορισμένων στάσεων και δραστηριοτήτων που θίγουν σοβαρά το μέλλον του κλάδου και το βιώσιμο της αλιείας.

2.10. Η Μεσόγειος και η ΚΑΠ

2.10.1. Η ΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής, σύμφωνα με την οποία είναι αναγκαία η συνέχιση των προσπαθειών για μία πλήρη ένταξη της Μεσογείου στην ΚΑΠ μέσω της βελτίωσης/προσαρμογής μέσω των νομικών πράξεων που υπάγονται στο νομοθετικό σύστημά της. Τα ειδικά καθεστώτα που ισχύουν για την εν λόγω περιοχή, συμβάλλουν στην εξάντληση των αλιευμάτων και για το λόγο αυτό θα πρέπει να εξετασθεί προσεκτικά το ζήτημα της προοδευτικής εναρμόνισης με τα ισχύοντα σε άλλες περιοχές της Κοινότητας.

2.10.2. Έχοντας συνείδηση ότι η θέσπιση ενός κοινού νομικού πλαισίου θα επιτρέψει την περισσότερο ισόρροπη και ορθολογικότερη εκμετάλλευση των πόρων της Μεσογείου, η ΟΚΕ ευελπιστεί ότι θα υιοθετηθούν σύντομα τα νομοθετικά μέτρα που είναι απαραίτητα για τη διατήρηση του κοινωνικοοικονομικού ιστού και των παράκτιων πληθυσμών.

2.10.3. Η ανάγκη να καταστούν αποτελεσματικά τα μέτρα που υιοθετούν τα κράτη μέλη σ' αυτό το ειδικό θέμα παροτρύνει στην ανάπτυξη όλων των προσπαθειών από την ΕΕ για να συμμερισθούν την ίδια άποψη τα άλλα παράκτια κράτη. Ορισμένες προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή έχουν ήδη αναληφθεί, όπως π.χ. στην περίπτωση της Αδριατικής Θάλασσας. Είναι όμως απαραίτητο να επεκταθεί η εφαρμογή των εν λόγω πρακτικών και στην υπόλοιπη περιοχή διότι σε αντίθετη περίπτωση θα υποσκαφθεί η αποτελεσματικότητα οιουδήποτε μέτρου λαμβάνεται από την ΕΕ και δεν εφαρμόζεται από τις υπόλοιπες χώρες της περιοχής. Θα πρέπει επίσης να επιδειχθεί ειδική προσοχή στα πλοία τρίτων μη μεσογειακών χωρών οι δραστηριότητες των οποίων σε πολλές περιπτώσεις δεν υπόκεινται σε κανένα έλεγχο.

2.11. Βιώσιμο της εφαρμογής της ΚΑΠ

2.11.1. Το μέλλον της ΚΑΠ διέρχεται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο και τα μέσα και πόρους που διατίθενται στην Επιτροπή, στα κράτη μέλη και στον κλάδο για να επιτύχει αυτή η σημαντική κοινή πολιτική.

2.11.2. Η ΚΑΠ οφείλει να είναι συνεκτική και σήμερα, αλλά ιδίως στο μέλλον, όπως οι λοιπές κοινοτικές πολιτικές, όπως η πολιτική περιβάλλοντος, η εμπορική πολιτική και εκείνη της βοήθειας για την ανάπτυξη.

2.11.3. Η χρηματοδοτική δαπάνη και τα δημοσιονομικά μέσα επιβάλλεται, επίσης, να είναι στο ύψος των αναγκών, των φιλοδοξιών που εξαγγέλθηκαν και των διεθνών ευθυνών της ΕΕ.

3. Συμπεράσματα

Η ΟΚΕ παρά το γεγονός ότι εκφράζει την υποστήριξή προς όλα τα θετικά σημεία που περιλαμβάνονται στο Πράσινο Βιβλίο, επιθυμεί να υπογραμμίσει τις ακόλουθες πτυχές οι οποίες θεωρεί ότι θα πρέπει να εξετασθούν διεξοδικότερα:

- το ζήτημα της ανάληψης συγκεκριμένων πολιτικών δεσμεύσεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ελλιπούς εφαρμογής των μηχανισμών που είναι ήδη διαθέσιμοι στο πλαίσιο της ΚΑΠ·

- στις προτάσεις που θα υποβληθούν μεταγενέστερα θα πρέπει να περιλαμβάνονται η υδατοκαλλιέργεια, η ΚΟΑ Αλιεία και η καταπολέμηση της παράνομης αλιείας·

- είναι αναγκαίο να υιοθετηθεί μία ειδική προσέγγιση που να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της αλιείας μικρής κλίμακας και των άκρως απομακρυσμένων περιφερειών της Κοινότητας·

- θα πρέπει να εξετασθεί η δυνατότητα απαγόρευσης των απορρίψεων, στο βαθμό που αυτό είναι δυνατόν, ελαχιστοποίησης των επιμέρους αλιευμάτων και καθιέρωσης συγκεκριμένων περιόδων και ζωνών αλίευσης·

- το ζήτημα του ορίου των 6-12 μιλίων αποτελεί ένα σημαντικό ζήτημα της μεταρρύθμισης της ΚΑΠ· θα πρέπει να συνεχισθεί ο περιορισμός της πρόσβασης ή/και να καταστεί μόνιμη η ισχύς της παρέκκλισης ή να επεκταθεί η ισχύς για μία σημαντική περίοδο· σχετικά με το εν λόγω θέμα θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η διεύρυνση της ΕΕ·

- η ΟΚΕ διαφωνεί τόσο με τη καθιέρωση ενός συστήματος ατομικών μεταβιβάσιμων ποσοστώσεων όσο και με την υιοθέτηση μίας προσέγγισης που θα βασίζεται αποκλειστικά στη λειτουργία των δυνάμεων της αγοράς·

- η αλίευση για λόγους αναψυχής θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο αυστηρού ελέγχου εκ μέρους των κρατών μελών σύμφωνα με την νομοθεσία της ΕΕ·

- το ζήτημα της ενσωμάτωσης περιβαλλοντικών κριτηρίων στη διαχείριση της ΚΑΠ δεν έχει αποσαφηνισθεί· μερικά από τα ζητήματα που δεν έχουν αποσαφηνισθεί είναι τα ζητήματα της διαχείρισης των παράκτιων ζωνών, της καταβολής αποζημίωσης στους ζημιωθέντες και της οικοσήμανσης·

- η αγορά ζητεί την καθιέρωση αυστηρότερων προτύπων ποιότητας των τροφίμων και για το λόγο αυτό η Κοινότητα θα πρέπει να επιδιώξει την τήρηση των εν λόγω προτύπων από όλους, τη διασφάλιση της βελτίωσης της ποιότητας του νερού, τη διασφάλιση της καλής κατάστασης και διατήρησης των αλιευμάτων και την εφαρμογή υγειονομικών προτύπων και προτύπων ασφαλείας υψηλού επιπέδου· το ζήτημα της κατανάλωσης ιχθύων θα πρέπει να αντιμετωπισθεί σοβαρά·

- τα μέτρα που αφορούν την προσαρμογή του στόλου θα πρέπει να συνεχίσουν να λαμβάνονται στο πλαίσιο πολυετών προγραμμάτων προσανατολισμού, μόνον στην περίπτωση που έχουν αποδεδειγμένα θετικά αποτελέσματα· θα πρέπει επίσης να εξετασθεί το ενδεχόμενο καθιέρωσης αυστηρότερων ποινών σε περίπτωση μη συμμόρφωσης·

- θα πρέπει επίσης να αναληφθεί δέσμευση για την καθιέρωση υψηλής ποιότητας συνθηκών επεξεργασίας της πρώτης ύλης, την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης επί του σκάφους και τη διασφάλιση της ασφάλειας των πληρωμάτων·

- όσον αφορά τη διαχείριση θα πρέπει να διασφαλισθεί η οριζόντια και ισόρροπη εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ· η δημιουργία των περιφερειακών επιτροπών θα πρέπει να γίνει βάσει των βασικών ευρωπαϊκών αλιευτικών ζωνών που έχουν καθορισθεί και να λαμβάνει υπόψη τις γεωγραφικές υποδιαιρέσεις που έχουν θεσπισθεί από τη Διεθνή Επιτροπή για την εκμετάλλευση των θαλασσών (ICES)·

- καμία ουσιαστική πρόοδος δεν πρόκειται να σημειωθεί στον τομέα της ΚΑΠ εάν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα για την ενίσχυση των ελεγκτικών εξουσιών της Επιτροπής και δεν εξαλειφθούν οι διαφορές μεταξύ συστημάτων επιβολής κυρώσεων των κρατών μελών· η ΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν έχει ακόμη αποσαφηνίσει του στόχους της διάρθρωσης πραγματοποίησης κοινών ελέγχων· η ΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να προβεί στην άμεση υποβολή προτάσεων για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της πολιτικής παρακολούθησης και ελέγχου ώστε να συμπεριλάβει τις παράνομες αλιευτικές δραστηριότητες σκαφών που φέρουν σημαίες ευκαιρίας·

- θα απαιτηθεί ο σαφής και διαφανής καθορισμός της έννοιας της αλιείας μικρής κλίμακας προκειμένου να αποφευχθούν στρεβλώσεις του ανταγωνισμού·

- σημαντικό εργαλείο αποτελεσματικής διαχείρισης μπορεί να αποτελέσει η λήψη κοινωνικοοικονομικών μέτρων, όπως η παροχή επαγγελματικής κατάρτισης, η πραγματοποίηση επενδύσεων για την ανάπτυξη τομέων εναλλακτικής απασχόλησης, η διαχείριση του αριθμού των ημερών αλίευσης και η μεταφορά της οδηγίας σχετικά με τη διάρκεια του χρόνου εργασίας επί του καταστρώματος· Η καθιέρωση ενός εγγυημένου κατώτατου εισοδήματος για τους εργαζόμενους του τομέα θα μπορούσε να συμβάλει όχι μόνον στην εξασφάλιση ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για τους αλιείς αλλά επίσης και στον περιορισμό των πιέσεων που ασκούνται στους πόρους·

- η ΟΚΕ διαφωνεί με την υιοθέτηση διπλών προσεγγίσεων όσον αφορά τις διεθνείς αλιευτικές συμφωνίες· η ΚΑΠ οφείλει να είναι συνεκτική με τις λοιπές κοινοτικές πολιτικές, όπως η πολιτική περιβάλλοντος, η εμπορική πολιτική και εκείνη της βοήθειας για την ανάπτυξη.

Βρυξέλλες, 17 Οκτωβρίου 2001.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Göke Frerichs

(1) Πρόσθετη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας "Κοινή Αλιευτική Πολιτική" (ΕΕ C 139 της 11.5.2001).

(2) Γνωμοδότηση με θέμα "2002: Η Κοινή Αλιευτική Πολιτική και η κατάσταση της αλιείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση" (ΕΕ C 268 της 19.9.2000) και προσθήκη στη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας σχετικά με την "Κοινή Αλιευτική Πολιτική" (ΕΕ C 139 της 11.5.2001).

(3) Απόσπασμα από τη γνωμοδότηση CES 244/2001 (ΕΕ C 139 της 11.5.2001), σημείο 2.7.1.

(4) Απόσπασμα από τη γνωμοδότηση CES 244/2001 (ΕΕ C 139 της 11.5.2001), σημείο 2.7.1.

(5) ΕΕ C 139 της 11.5.2001.

(6) COM(2001) 322 τελικό· 2001/0129 (CNS).

(7) Διεθνής Επιτροπή για την εκμετάλλευση των θαλασσών.

(8) Απόσπασμα από τη γνωμοδότηση CES 244/2001 (ΕΕ C 139 της 11.5.2001), σημείο 2.7.1.

(9) COM(2001) 322 τελικό.