52001XC0519(01)

Ανακοίνωση της Επιτροπής

Σχετικά με την αναθεώρηση της ανακοίνωσης του 1997 όσον αφορά τις συμφωνίες ήσσονος σημασίας που δεν εμπίπτουν στις διατάξεις του άρθρου 81 παράγραφος 1 της συνθήκης

(2001/C 149/05)

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

Η Επιτροπή καλεί όλους τους ενδιαφερόμενους να της αποστείλουν εγγράφως τις παρατηρήσεις τους όσον αφορά το ακόλουθο σχέδιο αναθεωρημένης ανακοίνωσης σχετικά με τις συμφωνίες ήσσονος σημασίας εντός δύο μηνών από την ημερομηνία της παρούσας δημοσίευσης στην ακόλουθη διεύθυνση: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού

Μονάδα Α-2

J70 - 5/203

Rue de la Loi/Wetstraat 200 Β - 1049 Βρυξέλλες Διεύθυνση Internet: Lucas.Peeperkorn@cec.eu.int.

Σχέδιο ανακοίνωσης σχετικά με τις συμφωνίες ήσσονος σημασίας οι οποίες δεν περιορίζουν σημαντικά τον ανταγωνισμό σύμφωνα με το άρθρο 81 παράγραφος 1 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (de minimis)(1)

I

1. Σύμφωνα με το άρθρο 81 παράγραφος 1, απαγορεύονται οι συμφωνίες που δύνανται να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών και που έχουν ως αντικείμενο ή ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού εντός της κοινής αγοράς. Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων έχει διευκρινίσει ότι η συγκεκριμένη διάταξη δεν είναι εφαρμοστέα όταν οι συνέπειες μιας συμφωνίας για τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές ή για τον ανταγωνισμό δεν είναι άξιες λόγου.

2. Στην παρούσα ανακοίνωση η Επιτροπή παρέχει ποσοτικές ενδείξεις, με γνώμονα όρια για το μερίδιο αγοράς, σχετικά με το ποιοι περιορισμοί του ανταγωνισμού δεν θεωρούνται σημαντικοί βάσει του άρθρου 81 της συνθήκης ΕΚ. Ο αρνητικός αυτός ορισμός της αξιόλογης σημασίας δεν εξυπονοεί ότι οι συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων οι οποίες υπερβαίνουν τα καθοριζόμενα στην παρούσα ανακοίνωση όρια περιορίζουν σημαντικά τον ανταγωνισμό. Οι συμφωνίες αυτές ενδέχεται και πάλι να επηρεάζουν μόνο σε αμελητέο βαθμό τον ανταγωνισμό εντός της κοινής αγοράς, με αποτέλεσμα να μην εμπίπτουν στο άρθρο 81 παράγραφος 1(2).

3. Μια συμφωνία ενδέχεται επίσης να μην εμπίπτει στο άρθρο 81 παράγραφος 1 λόγω του ότι δεν είναι ικανή να επηρεάσει σημαντικά το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών. Η παρούσα ανακοίνωση δεν ασχολείται με το συγκεκριμένο ζήτημα και δεν παρέχει ποσοτικές ενδείξεις σχετικά με το τι αποτελεί ή δεν αποτελεί σημαντικό επηρεασμό του εμπορίου.

4. Στις περιπτώσεις που εμπίπτουν στην παρούσα ανακοίνωση και με την επιφύλαξη όσων αναφέρονται στο σημείο 11, η Επιτροπή δεν πρόκειται να κινεί διαδικασία, ούτε βάσει αιτήσεως ούτε αυτεπαγγέλτως. Οσάκις οι εκάστοτε επιχειρήσεις θεωρούν καλόπιστα ότι μία συμφωνία εμπίπτει στην παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή δεν θα επιβάλλει πρόστιμα. Η παρούσα ανακοίνωση, αν και δεν είναι δεσμευτική για τα δικαστήρια και τις αρχές των κρατών μελών, αποσκοπεί επίσης στο να αποτελέσει γι' αυτά ένα καθοδηγητικό βοήθημα για την εφαρμογή του άρθρου 81.

5. Η παρούσα ανακοίνωση ισχύει ομοίως για τις αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων και τις εναρμονισμένες πρακτικές.

6. Η παρούσα ανακοίνωση δεν θίγει την όποια ερμηνεία του άρθρου 81 από το Δικαστήριο ή το Πρωτοδικείο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

7. Η παρούσα ανακοίνωση δεν θίγει την εφαρμογή της νομοθεσίας ανταγωνισμού των κρατών μελών.

II

8. Η Επιτροπή θεωρεί ότι δεδομένη συμφωνία μεταξύ επιχειρήσεων η οποία επηρεάζει το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών δεν περιορίζει σημαντικά τον ανταγωνισμό κατά την έννοια του άρθρου 81 παράγραφος 1 στις ακόλουθες περιπτώσεις:

α) αν το συνολικό μερίδιο αγοράς που κατέχουν όλα τα συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας δεν υπερβαίνει το 10 % σε καμία από τις σχετικές αγορές που επηρεάζονται από τη συμφωνία, όταν η συμφωνία έχει συναφθεί μεταξύ επιχειρήσεων οι οποίες είναι πραγματικοί ή δυνητικοί ανταγωνιστές σε οποιαδήποτε από τις επηρεαζόμενες σχετικές αγορές (συμφωνίες μεταξύ ανταγωνιστών)(3), ή

β) αν το μερίδιο αγοράς που κατέχει το καθένα από τα συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας δεν υπερβαίνει το 15 % σε καμία από τις σχετικές αγορές που επηρεάζονται από τη συμφωνία, όταν η συμφωνία έχει συναφθεί μεταξύ επιχειρήσεων οι οποίες δεν είναι πραγματικοί ή δυνητικοί ανταγωνιστές σε καμία από τις επηρεαζόμενες σχετικές αγορές (συμφωνίες μεταξύ μη ανταγωνιστών).

Σε περίπτωση που είναι δύσκολο να εξακριβωθεί εάν μια συμφωνία έχει συναφθεί μεταξύ ανταγωνιστών ή μεταξύ μη ανταγωνιστών, ισχύει ως όριο το 10 %.

9. Όταν σε μια επηρεαζόμενη σχετική αγορά ο ανταγωνισμός περιορίζεται από τις σωρευτικές συνέπειες παράλληλων δικτύων συμφωνιών για την πώληση αγαθών ή υπηρεσιών τα οποία έχουν συγκροτηθεί από περισσότερους προμηθευτές ή διανομείς και έχουν παρεμφερείς συνέπειες στην αγορά, το όριο που ισχύει για το μερίδιο αγοράς σύμφωνα με το σημείο 8 μειώνεται σε 5 %, τόσο για τις συμφωνίες μεταξύ ανταγωνιστών όσο και για τις συμφωνίες μεταξύ μη ανταγωνιστών. Γίνεται γενικά δεκτό ότι οι συμφωνίες ενός προμηθευτή ή διανομέα του οποίου το μερίδιο αγοράς δεν υπερβαίνει το 5 % δεν συντελούν σημαντικά στο σωρευτικό αποτέλεσμα στεγανοποίησης που ενδεχομένως προκύπτει από συμφωνίες περισσοτέρων προμηθευτών ή διανομέων(4).

10. Η Επιτροπή θεωρεί επίσης ότι οι ρηθείσες συμφωνίες δεν περιορίζουν τον ανταγωνισμό εάν επί δύο συναπτά ημερολογιακά έτη σημειώνεται υπέρβαση κατά μία το πολύ ποσοστιαία μονάδα των μεριδίων αγοράς για τα οποία γίνεται λόγος στα σημεία 8 και 9.

11. Για να υπολογιστεί το μερίδιο αγοράς, είναι απαραίτητο να προσδιοριστεί η σχετική αγορά. Πρόκειται για την αγορά του σχετικού προϊόντος και τη σχετική γεωγραφική αγορά. Κατά τον προσδιορισμό της σχετικής αγοράς, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανακοίνωση όσον αφορά τον ορισμό της σχετικής αγοράς για τους σκοπούς του κοινοτικού δικαίου ανταγωνισμού(5).

12. Εφόσον πληρείται η προϋπόθεση που ισχύει για τον επηρεασμό του εμπορίου μεταξύ κρατών μελών, τα όρια που προβλέπονται στα σημεία 8, 9 και 10 δεν ισχύουν για τις συμφωνίες που περιλαμβάνουν οποιονδήποτε από τους παρακάτω ιδιαίτερα σοβαρούς περιορισμούς, και η χορήγηση απαλλαγής σε ατομική βάση για τις συμφωνίες αυτές δεν θεωρείται πιθανή:

1) οριζόντιες συμφωνίες (δηλαδή συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο ίδιο επίπεδο της αλυσίδας παραγωγής ή διανομής) οι οποίες, άμεσα ή έμμεσα, μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες που ελέγχονται από τα μέρη, έχουν ως αντικείμενο:

α) τον καθορισμό των τιμών πώλησης του εκάστοτε προϊόντος σε τρίτους·

β) τον περιορισμό της παραγωγής ή των πωλήσεων·

γ) τον επιμερισμό των αγορών ή της πελατείας·

2) Κάθετες συμφωνίες (δηλαδή συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται, για τους σκοπούς της εκάστοτε συμφωνίας, σε διαφορετικό επίπεδο της αλυσίδας παραγωγής ή διανομής) οι οποίες, άμεσα ή έμμεσα, μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες που ελέγχονται από τα μέρη, έχουν ως αντικείμενο:

α) τον περιορισμό της δυνατότητας του αγοραστή να καθορίζει τις τιμές πώλησης, χωρίς να θίγεται η δυνατότητα του προμηθευτή να επιβάλλει μέγιστη τιμή πώλησης ή να συνιστά την τιμή πώλησης, υπό τον όρο ότι αυτές δεν ισοδυναμούν με πάγια ή ελάχιστη τιμή πώλησης εξαιτίας των πιέσεων που ασκεί ή των κινήτρων που προσφέρει οποιοδήποτε συμβαλλόμενο μέρος·

β) τον περιορισμό του εδάφους ή της πελατείας όπου ο αγοραστής δύναται να πωλεί τα αγαθά ή τις υπηρεσίες που αποτελούν αντικείμενο της συμφωνίας, με εξαίρεση τους παρακάτω περιορισμούς, οι οποίοι δεν είναι ιδιαίτερα σοβαροί:

- περιορισμοί επί των ενεργητικών πωλήσεων στην αποκλειστική εδαφική περιοχή ή σε αποκλειστική ομάδα πελατών που αναλογεί στον προμηθευτή ή έχει παραχωρηθεί από τον προμηθευτή σε άλλον αγοραστή, εφόσον ο εν λόγω περιορισμός δεν περιστέλλει τις πωλήσεις των πελατών του αγοραστή,

- περιορισμοί επί των πωλήσεων σε τελικούς χρήστες από αγοραστή που δραστηριοποιείται στο επίπεδο χονδρικού εμπορίου,

- περιορισμοί επί των πωλήσεων σε μη εξουσιοδοτημένους διανομείς από τα μέλη ενός επιλεκτικού συστήματος διανομής, και

- περιορισμοί της δυνατότητας του αγοραστή να πωλεί εξαρτήματα, αγορασμένα προς ενσωμάτωση, σε πελάτες που θα τα χρησιμοποιήσουν για την παραγωγή προϊόντων ομοειδών σε σχέση με αυτά που παράγει ο προμηθευτής·

γ) τον περιορισμό των ενεργητικών ή παθητικών πωλήσεων προς τελικούς χρήστες από τα μέλη ενός επιλεκτικού συστήματος διανομής που δραστηριοποιούνται στο επίπεδο λιανικού εμπορίου, χωρίς να θίγεται η δυνατότητα απαγόρευσης σε ένα μέλος του συστήματος να πραγματοποιεί πωλήσεις από μη εγκεκριμένο σημείο εγκατάστασης·

δ) τον περιορισμό των διασταυρούμενων πωλήσεων μεταξύ διανομέων στο πλαίσιο επιλεκτικού συστήματος διανομής, περιλαμβανομένων και εκείνων μεταξύ διανομέων που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικά επίπεδα εμπορίου·

ε) τον περιορισμό που συμφωνείται μεταξύ ενός προμηθευτού εξαρτημάτων και ενός αγοραστή που ενσωματώνει τα εξαρτήματα αυτά, όταν ο περιορισμός αυτός περιστέλλει την ικανότητα του προμηθευτή να πωλεί τα εξαρτήματα ως ανταλλακτικά σε τελικούς χρήστες ή σε επισκευαστές ή σε άλλους παροχείς υπηρεσιών στους οποίους ο αγοραστής δεν έχει αναθέσει την επισκευή ή συντήρηση των προϊόντων του.

3) Κάθετες συμφωνίες συναφθείσες μεταξύ πραγματικών ή δυνητικών ανταγωνιστών, εάν περιλαμβάνουν οποιονδήποτε από τους ιδιαίτερα σοβαρούς περιορισμούς που απαριθμούνται στις ανωτέρω παραγράφους 1 και 2.

Οι ιδιαίτερα σοβαροί περιορισμοί που απαριθμούνται ανωτέρω ενδέχεται παρόλα αυτά να μην καλύπτονται από την απαγόρευση του άρθρου 81 παράγραφος 1, ειδικά σε περίπτωση που η εκάστοτε συμφωνία δεν επηρεάζει το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών. Σύμφωνα με τη νομολογία, ειδικά όσον αφορά την εδαφική προστασία στις κάθετες συμφωνίες, δεν παραβιάζεται το άρθρο 81 παράγραφος 1 σε περίπτωση που η εκάστοτε συμφωνία ασκεί ασήμαντη επίδραση στις σχετικές αγορές λόγω της ασθενούς θέσης που τα οικεία μέρη κατέχουν στις αγορές αυτές(6). Συμφωνίες μεταξύ μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, όπως ορίζονται στο παράρτημα της σύστασης της Επιτροπής 96/280/ΕΚ(7), σπανίως δύνανται να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών.

13. 1) Για τους σκοπούς της παρούσας ανακοίνωσης, γίνεται δεκτό ότι οι όροι "επιχείρηση", "συμβαλλόμενο μέρος της συμφωνίας", "διανομέας", "προμηθευτής" και "αγοραστής" περιλαμβάνουν τις συνδεδεμένες επιχειρήσεις της εκάστοτε επιχείρησης.

2) Με τον όρο "συνδεδεμένες επιχειρήσεις" νοούνται:

α) οι επιχειρήσεις στις οποίες ένα συμβαλλόμενο μέρος της συμφωνίας, άμεσα ή έμμεσα:

- έχει την εξουσία να ασκεί πάνω από το ήμισυ των δικαιωμάτων ψήφου, ή

- έχει την εξουσία να διορίζει πάνω από τα μισά από τα μέλη του εποπτικού συμβουλίου, του διοικητικού συμβουλίου ή των οργάνων που νομιμοποιούνται να εκπροσωπούν την εκάστοτε επιχείρηση, ή

- έχει το δικαίωμα να διευθύνει τις υποθέσεις της επιχείρησης·

β) οι επιχειρήσεις οι οποίες, άμεσα ή έμμεσα, διαθέτουν, σε σχέση με ένα συμβαλλόμενο μέρος της συμφωνίας, τα δικαιώματα ή τις εξουσίες που παρατίθενται στο στοιχείο α)·

γ) οι επιχειρήσεις επί των οποίων επιχείρηση που αναφέρεται στο στοιχείο β) διαθέτει, άμεσα ή έμμεσα, τα δικαιώματα ή τις εξουσίες που παρατίθενται στο στοιχείο α)·

δ) οι επιχειρήσεις επί των οποίων ένα συμβαλλόμενο μέρος της συμφωνίας, από κοινού με μία ή περισσότερες από τις επιχειρήσεις που αναφέρονται στα στοιχεία α), β) ή γ), ή επί των οποίων δύο ή περισσότερες από τις τελευταίες αυτές επιχειρήσεις διαθέτουν από κοινού τα δικαιώματα ή τις εξουσίες που παρατίθενται στο στοιχείο α)·

ε) οι επιχειρήσεις στις οποίες τα δικαιώματα ή οι εξουσίες που απαριθμούνται στο στοιχείο α) ανήκουν από κοινού:

- σε συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας ή στις αντίστοιχες συνδεδεμένες επιχειρήσεις τους που αναφέρονται στα στοιχεία α) έως δ), ή

- σε ένα ή περισσότερα από τα συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας ή σε μία ή περισσότερες από τις συνδεδεμένες επιχειρήσεις τους που αναφέρονται στα στοιχεία α) έως δ) και σε ένα ή περισσότερα τρίτα μέρη.

3) Για τους σκοπούς της παραγράφου 2 στοιχείο ε), το μερίδιο αγοράς που κατέχουν οι εν λόγω υπό κοινό έλεγχο τελούσες επιχειρήσεις κατανέμεται ισομερώς μεταξύ των επιχειρήσεων που διαθέτουν τα δικαιώματα ή τις εξουσίες που απαριθμούνται στην παράγραφο 2 στοιχείο α).

(1) Η παρούσα ανακοίνωση αντικαθιστά την ανακοίνωση σχετικά με τις συμφωνίες ήσσονος σημασίας που δημοσιεύτηκε στην ΕΕ C 372 της 9ης Δεκεμβρίου 1997.

(2) Βλέπε επί παραδείγματι την απόφαση του Δικαστηρίου στις συνεκδικαζόμενες υποθέσεις C-215/96 και C-216/96 Bagnasco (Carlos) κατά Banca Popolare di Novara και Casa di Risparmio di Genova e Imperia (1999) Συλλογή Ι-135, σημεία 34-35.

(3) Σχετικά με το τι είναι πραγματικοί ή δυνητικοί ανταγωνιστές, βλέπε την ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή τον άρθρου 81 της συνθήκης ΕΚ στις συμφωνίες οριζόντιας συνεργασίας (ΕΕ C 3 της 6.1.2001, παράγραφος 9).

(4) Βλέπε επίσης την ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τους κάθετους περιορισμούς (ΕΕ C 291 της 13.10.2000) και ιδίως τις παραγράφους 73, 142 και 189. Μολονότι στις κατευθυντήριες γραμμές για τους κάθετους περιορισμούς γίνεται λόγος σε σχέση με ορισμένους περιορισμούς όχι μόνο για το συνολικό αλλά και για το δέσμιο μερίδιο αγοράς, στην παρούσα ανακοίνωση όλα τα όρια που προβλέπονται για το μερίδιο αγοράς αφορούν το συνολικό μερίδιο αγοράς.

(5) ΕΕ C 372 της 9.12.1997, σ. 5.

(6) Βλέπε τις ακόλουθες αποφάσεις του Δικαστηρίου: υπόθεση 5/69 Völck κατά Vervaecke (1969) Συλλογή 295· υπόθεση 1/71 Cadillon κατά Höss (1971) Συλλογή 351· υπόθεση 19/77 Miller International Schallplatten κατά Επιτροπής (1978) Συλλογή 131· υπόθεση 70/93 BMW AG κατά ALD Auto Leasing D GmbH (1995) Συλλογή Ι-3439· υπόθεση C-306/96 Javico International και Javico AG κατά Yves Saint Laurent Parfums SA (1998) Συλλογή Ι-1983.

(7) ΕΕ L 107 της 30.4.1996, σ. 4.