52000IR0140

Ψήφισμα της Επιτροπής των Περιφερειών για τον "Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης"

(2001/C 22/01)

H ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σχετικά με την κατάρτιση Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Κολωνίας και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Τάμπερε·

έχοντας υπόψη τη σύσταση, στις 17ης Δεκεμβρίου 1999, της Συνέλευσης στην οποία ανατέθηκε η εκπόνηση Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

έχοντας υπόψη το σχέδιο του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που πρότεινε η Προεδρία (Χάρτης 4470/99 - Σύμβαση 47)·

έχοντας υποψη την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 13ης Σεπτεμβρίου 2000 (COM(2000) 559 τελικό)·

εχοντας υπόψη τη γνωμοδότησή της της 16ης Φεβρουαρίου 2000 σχετικά με τη διαδικασία κατάρτισης Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (CdR 327/99 fin)(1)·

έχοντας υπόψη την απόφαση του Προεδρείου της 11ης Απριλίου 2000, σύμφωνα με το άρθρο 265, παράγραφος 5, της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, να καταρτισθεί ψήφισμα σχετικά με το Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να ανατεθεί η προετοιμασία των σχετικών εργασιών στην επιτροπή θεσμικών θεμάτων·

έχοντας υπόψη το σχέδιο ψηφίσματος (CdR 140/2000 rev. 1) που υιοθέτησε η επιτροπή θεσμικών θεμάτων κατά τη συνεδρίασή της της 5ης Ιουλίου 2000, με βάση εισηγητική έκθεση του κ. Bore (UK, ΕΣΚ) και της κας du Granrut (F, ΕΛΚ)·

εκτιμώντας την πρόοδο των εργασιών της Συνέλευσης που έχει αναλάβει την εκπόνηση του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

εκτιμώντας ότι η Επιτροπή των Περιφερειών έχει ήδη ταχθεί σθεναρά υπέρ της κατάρτισης ενός παρόμοιου Χάρτη με νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα και της συμπερίληψής του στις συνθήκες·

εκτιμώντας ότι μετά από τη γνωμοδότηση που υιοθέτησε η Επιτροπή των Περιφερειών στις 16 Φεβρουαρίου 2000 για το Χάρτη των Θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την ακρόαση που παραχώρησε στον Πρόεδρο Chabert η Συνέλευση που έχει αναλάβει τη σύνταξη του εν λόγω Χάρτη, η Επιτροπή των Περιφερειών εκλήθη να παρακολουθήσει τις εργασίες της Συνέλευσης και να συμμετάσχει στις άτυπες συνεδριάσεις της·

εκτιμώντας ότι κατά τη διαδικασία κατάρτισης του σχεδίου του Χάρτη που πρότεινε η Προεδρία εκφράστηκαν διάφορες απόψεις σχετικά με το νομικό του καθεστώς, το ρόλο του και τους στόχους του·

εκτιμώντας ότι σύμφωνα με την άποψη ορισμένων μελών της Συνέλευσης, ο Χάρτης εντάσσεται στα σαφώς προσδιορισμένα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των δικαιοδοσιών της. Ως εκ τούτου, πρέπει να περιοριστεί στη διευκρίνηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων τα οποία μπορούν να ασκούν οι ευρωπαίοι πολίτες καθώς και στην εφαρμογή τους στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων που ανήκουν στην Ένωση και, για το λόγο αυτό, δεν πρέπει να αναφέρει τα δικαιώματα που αναγνωρίζονται από τα κράτη και η εφαρμογή των οποίων ανήκει στην αποκλειστική αρμοδιότητα των κρατών. Επομένως, πρέπει, απλώς, να επαναλάβει ένα τμήμα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών (ΕΣΔΑ)·

εκτιμώντας ότι άλλα μέλη της Συνέλευσης, που απεδείχθη ότι πλειοψηφούν, φρονούν ότι ο μελλοντικός Χάρτης των Θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει, βέβαια, να εμπνευσθεί από τα δικαιώματα που αναγνωρίζει η ΕΣΔΑ, έχει, όμως, ως αποστολή να επαναδιατυπώσει και να συμπληρώσει τα δικαιώματα αυτά, αφενός, καλύπτοντας τομείς που δεν έθεταν νομικά προβλήματα όταν συνετάχθη η ΕΣΔΑ και, αφετέρου, χρησιμοποιώντας και άλλες πηγές έμπνευσης και, κυρίως: το κείμενο της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη Νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη·

εκτιμώντας ότι οι υποστηρικτές της άποψης αυτής, φρονούν ότι δεν πρέπει να αυξηθούν οι αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι δεν πρέπει να υπάρξει επέμβαση στις νομοθετικές και δικαστικές δικαιοδοσίες των κρατών μελών·

εκτιμώντας ότι η καταγραφή των οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων στο Χάρτη προσέφερε την ευκαιρία να διευκρινιστεί και να προβληθεί η επιλογή αυτή·

εκτιμώντας ότι η Επιτροπή των Περιφερειών εκφράζει την ιδιαίτερη ικανοποίησή της για τη λύση αυτή, που ανταποκρίνεται στις συστάσεις της γνωμοδότησής της·

εκτιμώντας ότι στο πεδίο εφαρμογής του Χάρτη εμπίπτουν τα θεσμικά όργανα και οι οργανισμοί της Ενώσεως και, ως εκ τούτου, η Επιτροπή των Περιφερειών·

υιοθέτησε το ακόλουθο ψήφισμα κατά την 35η σύνοδο ολομέλειας της 20ής και 21ης Σεπτεμβρίου 2000 (συνεδρίαση της 20ής Σεπτεμβρίου).

Η Επιτροπή των Περιφερειών

1. κρίνει σκόπιμο να επισημάνει, στο προοίμιο του Χάρτη, ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα θεσμικά όργανά της βασίζονται στις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, του σεβασμού των ανθρωπίνων και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, τόσο ατομικών όσο και συλλογικών, αρχές που είναι κοινές και για τα κράτη μέλη.

2. εμμένει στον πολιτικό χαρακτήρα του Χάρτη και στην ουσιαστική συμβολή του ως θεμελίου της ευρωπαϊκής ιθαγένειας. Σημειώνει, προς τούτο, τον θετικό χαρακτήρα του Προοιμίου και την βούληση των συντακτών του να παρουσιάσουν το σύνολο των δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται στους πολίτες της Ένωσης σε χωριστά εγκάρσια κεφάλαια. Εκφράζει, ωστόσο, τη λύπη της διότι δεν προβάλλονται καλύτερα και εκτενέστερα τα δικαιώματα του πολίτη. Υπενθυμίζει την επιθυμία της να έχουν όλοι οι πολίτες που διαμένουν από καιρό στην Ευρώπη το δικαίωμα να ψηφίζουν στις δημοτικές εκλογές καθώς και στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

3. προτείνει να συμπληρωθεί η αρχή της Δημοκρατίας που περιλαμβάνεται στο προοίμιο με τις αρχές της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης διότι οι τελευταίες αυτές συμβάλλουν στη διασφάλιση της πραγματικής υλοποίησης των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Επίσης, θα πρέπει να γίνεται αναφορά στην αρχή της επικουρικότητας καθώς και στο άρθρο 6 της Συνθήκης της Ένωσης ήδη στην παράγραφο 3, ως ακολούθως: "Η Ένωση συμβάλλει στην ανάπτυξη αυτών των κοινών αξιών σεβόμενη την ποικιλομορφία των πολιτισμών και των παραδόσεων των ευρωπαϊκών λαών καθώς και την εθνική ταυτότητα των κρατών μελών και την οργάνωση της δημόσιας εξουσίας σε εθνικό, περιφερειακό, και τοπικό επίπεδο· εξασφαλίζει με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, των εμπορευμάτων, των κεφαλαίων και των υπηρεσιών, ισόρροπη και αειφόρο ανάπτυξη".

4. επαναλαμβάνει την πεποίθησή της ότι ο Χάρτης, στα κεφάλαια που ενέκρινε η Προεδρία, οφείλει να καλύπτει τρεις βασικές πτυχές: τα αστικά δικαιώματα, τα οικονομικά, κοινωνικά, και πολιτιστικά δικαιώματα και, τέλος, τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα. Τα δικαιώματα εκφράζουν τις χαρακτηριστικές αξίες του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου. Η καταγραφή τους σε ένα έγγραφο θα έχει ως αποτέλεσμα να τονισθούν οι βασικές αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Χάρτης επίσης πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην προστασία των δικαιωμάτων αυτών έναντι της κατάχρησης που μπορεί να προκύψει από την αθέμιτη χρήση των νέων τεχνολογιών της πληροφορίας, στη φθορά του περιβάλλοντος, ή στον έλεγχο των συγκεντρώσεων των μαζικών μέσων επικοινωνίας σε σχέση με την ελευθερία της έκφρασης.

5. τονίζει την ανάγκη για σαφή και αναγνώσιμη διατύπωση του Χάρτη ο οποίος, με τον τρόπο αυτό, θα προσφέρει προστιθέμενη αξία στα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες που αναγνωρίζονται στους ευρωπαίους πολίτες και θα επιτρέψει, σε όσους μπορούν να αντλήσουν όφελος από αυτά, πρόσβαση σ' αυτά. Σχετικά με το σημείο αυτό, υπενθυμίζει την επιθυμία της να δοθεί νομική εγγύηση στο σύνολο των δικαιωμάτων που καταγράφονται στον Χάρτη και να επιτραπεί σε όλους η πρόσβαση στις υπηρεσίες γενικού συμφέροντος.

6. εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι ο Χάρτης συμπεριλαμβάνει τα οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα που επιτρέπουν την αντιμετώπιση των τεχνολογικών προκλήσεων της ευρωπαϊκής κοινωνίας και για να επιτραπεί στα άτομα να συμπεριφέρονται υπεύθυνα, με την προϋπόθεση ότι τα δικαιώματα αυτά δεν αποτελούν μόνο στόχους της δραστηριότητας της Ένωσης. Η ΟΚΕ εμμένει, επίσης, στο δικαίωμα των εργαζομένων στη δια βίου επαγγελματική κατάρτιση η οποία είναι απαραίτητη για την προσαρμογή τους στο πλαίσιο της επιστημονικής και τεχνολογικής εξέλιξης της ευρωπαϊκής κοινωνίας και πρέπει να εφαρμόζεται σε όλα τα κράτη μέλη της Ένωσης με ενιαίο τρόπο, προκειμένου να συγκεκριμενοποιηθεί η ελεύθερη διακίνηση των εργαζομένων στο εσωτερικό της ΕΕ. Προς τούτο, ζητεί να περιληφθούν οι αρχές αυτές στο άρθρο 14, παράγραφος 1, του σχεδίου του Χάρτη

7. συνιστά να θεμελιωθεί στο Χάρτη ρητά και θετικά ως αυτόνομο δικαίωμα η προστασία των μειονοτήτων και των κοινοτήτων προκειμένου η διατήρηση της εθνικής και γλωσσικής πολυμορφίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εγγραφεί στο Χάρτη ως βασική αρχή.

8. προτείνει το άρθρο 49, παράγραφος 1, με τίτλο "πεδίο εφαρμογής", να τροποποιηθεί ως εξής: "Οι διατάξεις του παρόντος Χάρτη απευθύνονται στα όργανα και τους οργανισμούς της Ένωσης, τηρούμενης της αρχής της επικουρικότητας, καθώς και στα κράτη μέλη μόνο όταν εφαρμόζουν το κοινοτικό δίκαιο σε εθνικό, περιφερειακό, και τοπικό επίπεδο".

9. αναγνωρίζει την ανάγκη, στο πλαίσιο των οριζόντιων διατάξεων, να διευκρινισθούν το επίπεδο προστασίας και τα όρια των δικαιωμάτων τα οποία περιλαμβάνει ο Χάρτης. Το πεδίο εφαρμογής του Χάρτη επιβάλλεται να προσδιορισθεί σαφώς.

10. η ΕΤΠ επιδοκιμάζει σχετικά την προτεινόμενη διατύπωση στο σχέδιο της Προεδρίας της Συνέλευσης (σημερινή πρόταση για το άρθρο 50, παράγραφος 2, της σύμβασης 47 της 14ης Σεπτεμβρίου 2000), βάσει της οποίας ο Χάρτης δεν παραχωρεί νέες αρμοδιότητες ή νέα καθήκοντα στην Ε.Ε. ούτε μεταβάλλει τις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα που θεσπίζονται στις Συνθήκες.

11. εφιστά την προσοχή της Συνέλευσης στον αδιαίρετο χαρακτήρα των δικαιωμάτων που καταγράφονται στον Χάρτη δεδομένου ότι η ισχύς τους είναι απόρροια της αδιαιρετότητας αυτής.

12. θεωρεί ότι ο Χάρτης αποτελεί τεράστια συμβολή σ' αυτό που είθισται να αποκαλείται κοινοτικό κεκτημένο. Αυτή η συμβολή θα χαράξει, όσον αφορά την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ένα συνολικό πλαίσιο για τις διαδικασίες και τις δράσεις των οργάνων της ΕΕ. Εν όψει μιας διευρυμένης ΕΕ η συγκεκριμενοποίηση των αξιών αυτών θα ωφελήσει ακόμη περισσότερο τους ευρωπαίους πολίτες.

13. εκφράζει τη λύπη της διότι η Επιτροπή των Περιφερειών στα πλαίσια της Συνέλευσης είχε μόνο καθεστώς παρατηρητή και διότι στις συζητήσεις σπανίως αναφέρθηκε η τοπική και περιφερειακή διάσταση και τονίζει ότι οι τοπικοί και περιφερειακοί εκπρόσωποι μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση του κοινού και την ενημέρωσή του σχετικά με την ύπαρξη, το περιεχόμενο, και το πεδίο εφαρμογής του Χάρτη.

14. προτείνει την εκτέλεση, από της θέσεως σε ισχύ του Χάρτη, προγράμματος επικοινωνίας με τη στήριξη της ΕΤΠ και του συνόλου των τοπικών και περιφερειακών εκπροσώπων. Η προσχώρηση των πολιτών στη δεοντολογία και τις αξίες που προωθεί ο Χάρτης θα έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση του αισθήματος του ανήκειν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και θα της παράσχει μια πραγματική θεμελίωση. Σχετικά κρίνει ότι μια ανοικτή ανταλλαγή ιδεών, που παράλληλα με τις ακροάσεις της αστικής κοινωνίας είναι δυνατή και μέσω του Διαδικτύου, αποτελεί σοβαρό βήμα για τη συμμετοχή της κοινής γνώμης σε ένα σχέδιο μεταρρύθμισης της Ευρώπης.

15. υπενθυμίζει ότι η ΕΤΠ ανέκαθεν επιθυμούσε να συμπεριλάβει το Συμβούλιο το Χάρτη στις συνθήκες ώστε αποκτήσει, με τον τρόπο αυτό, μια νομική ισχύ, να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των πολιτών, να προσδώσει ένα περιεχόμενο στην ευρωπαϊκή ταυτότητα, και υπογραμμίζει, τέλος, την ουσιαστική πρόοδο που αντιπροσωπεύει για τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθιστώντας την βασικό εργαλείο της κοινοτικής αλληλεγγύης και της ικανότητας διεύρυνσής της.

Βρυξέλλες, 20 Σεπτεμβρίου 2000.

Ο Πρόεδρος

της Επιτροπής των Περιφερειών

Jos Chabert

(1) EE C 156 της 6.6.2000, σ. 1.