51996IR0222

Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών για την «Αλληλεπίδραση αθλητικής παιδείας και νεολαίας Πρόταση για τη λήψη μέτρων σε κοινοτική κλίμακα μέσω των οποίων θα καταστεί δυνατή η προώθηση των θετικών επιπτώσεων του αθλητισμού στην Ευρώπη»

(96/C 337/11)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Έχοντας υπόψη την απόφασή της, της 18ης Ιουλίου 1995, σύμφωνα με το άρθρο 198 Γ, παράγραφος 4, της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, να καταρτίσει γνωμοδότηση σχετικά με την «Αλληλεπίδραση αθλητικής παιδείας και νεολαίας», και να αναθέσει στην υποεπιτροπή 7 την προετοιμασία της 7

Έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησης (CdR 247/95 τελικό) το οποίο υιοθέτησε ομόφωνα η υποεπιτροπή 7 στις 12 Δεκεμβρίου 1995. (Εισηγητές: οι κ.κ. David Bellotti και Δημήτριος Ευσταθιάδης) 7

Έχοντας υπόψη ότι το Προεδρείο της Επιτροπής των Περιφερειών αποφάσισε στις 17 Ιανουαρίου 1996 την αναπομπή της γνωμοδότησης στην υποεπιτροπή 7 7

Έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησης (CdR 247/95 τελ. αναθ.2) το οποίο υιοθέτησε ομόφωνα η υποεπιτροπή 7 στις 23 Απριλίου 1996 (Εισηγητές οι κ.κ. David Bellotti και Δημήτριος Ευσταθιάδης) 7

Εκτιμώντας,

- το ψήφισμα που ενέκρινε στις 13 Μαρτίου 1996 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη Διακυβερνητική Διάσκεψη και ιδιαίτερα το σημείο 4.18 όπου αναφέρεται το θέμα του αθλητισμού 7

- την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της 31ης Ιουλίου 1991 με θέμα «Ευρωπαϊκή Κοινότητα και Αθλητισμός»,

κατά την 13η σύνοδο ολομέλειας της 12ης και 13ης Ιουνίου 1996 (συνεδρίαση της 13ης Ιουνίου) υιοθέτησε ομόφωνα την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Ο αθλητισμός αποτελεί σημαντικό τμήμα της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς. Πολλά αθλήματα στην Ευρώπη χαρακτηρίζουν ιδιαίτερες περιοχές ή τόπους και με τον τρόπο αυτό τονίζουν την πολιτιστική ποικιλομορφία της Ευρώπης. Ο αθλητισμός αποτελεί επίσης τον πραγματικά λαϊκό πολιτισμό, με την έννοια ότι περισσότεροι άνθρωποι συμμετέχουν στις διάφορες μορφές αθλητισμού από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα ελεύθερου χρόνου. Ο αθλητισμός είναι η πιο γνήσια μορφή της Ευρώπης των περιφερειών και της Ευρώπης των πολιτών.

1.2. Ο αθλητισμός όχι μόνο τονίζει τις εθνικές και περιφερειακές ιδιαιτερότητες αλλά ενώνει τους πολίτες της Ευρώπης. Έτσι, μεγάλες διεθνείς αθλητικές συναντήσεις συγκεντρώνουν ετησίως μεγάλο πλήθος ανθρώπων, οι οποίοι στο πλαίσιο των συναντήσεων αυτών γνωρίζουν τις συνήθειες και τον πολιτισμό άλλων χωρών και διατηρούν επαφές με άλλα άτομα. Λόγω του διεθνούς χαρακτήρα του, ο αθλητισμός μπορεί να συμβάλει τα μάλλα στη δημιουργία της ευρωπαϊκής ταυτότητας.

1.3. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες ο αθλητισμός και η φυσική άσκηση, ιδιαίτερα όταν γίνεται για λόγους υγείας, έχει τόσο από ατομικής όσο και από κοινωνικής πλευράς μεγάλη οικονομική σημασία. Επιπλέον, βελτιώνει την πρόγνωση και την ποιότητα ζωής ατόμων που υποφέρουν από σοβαρές παθήσεις. Ο αθλητισμός συμβάλλει επίσης στη δημιουργία πολλών θέσεων απασχόλησης, με τις οποίες ενισχύεται η οικονομική ζωή σε τοπικό επίπεδο. Ο αθλητισμός έχει επίσης μεγάλη σημασία για την εκπαίδευση των νέων (). Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο που διαδραματίζουν στην αγωγή των νέων τα αθλητικά σωματεία και οργανώσεις που λειτουργούν σε εθελοντική βάση.

1.4. Η Επιτροπή των Περιφερειών επιθυμεί να τονίσει ότι αγωγή και εκπαίδευση μαζί με τον αθλητισμό μπορούν, ειδικότερα:

- να συμβάλουν θετικά στην ανάπτυξη των νέων και, ιδιαίτερα μέσω των δραστηριοτήτων των σωματείων αυτών, να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της προσωπικότητας τους 7

- να συμβάλουν στην επαφή νέων διαφορετικού εθνικού, κοινωνικού, και οικονομικού επιπέδου και, με τον τρόπο αυτό, να μειώσουν τις εντάσεις μεταξύ των ομάδων αυτών 7

- να παράσχουν κοινό πεδίο δραστηριοτήτων σε νέους και των δύο φύλων και, έτσι, να αναπτύξουν ίσες ευκαιρίες για όλους 7

- να καθοδηγήσουν τους νέους προς έναν υγιή τρόπο ζωής, και με τον τρόπο αυτό, να μειώσουν μακροπρόθεσμα τις κοινωνικές δαπάνες για την ιατρική περίθαλψη 7

- να αυξήσουν τις ευκαιρίες για τα άτομα με ειδικές ανάγκες 7

- να διδάξουν στους νέους τη σημασία των κανόνων, των αξιών και της συνεργασίας και, με τον τρόπο αυτό, να τους προετοιμάσουν για τη ζωή και να ενισχύσουν τους δεσμούς τους με την κοινωνία 7

- να υποδείξουν στους νέους ένα σημαντικό και εποικοδομητικό τρόπο για τη χρησιμοποίηση του ελεύθερου χρόνου τους καθώς και την ευκαιρία να απολαύσουν τον αθλητισμό 7

και

- να διαφυλλάξουν την πολιτιστική κληρονομιά των περιφερειών και των διαφόρων περιοχών της Ευρώπης.

1.5. Ωστόσο, η Επιτροπή των Περιφερειών αναγνωρίζει ότι ο αθλητισμός συνδέεται ενίοτε και με την εμφάνιση δυσάρεστων φαινομένων τα οποία μειώνουν ως ένα βαθμό τη θετική του αξία. Δείγματα αυτών των φαινομένων είναι η βία, η απείθεια στους νόμους, και ο χουλιγκανισμός που σημειώνονται κυρίως σε αγώνες ποδοσφαίρου. Ανησυχητικά σοβαρό φαινόμενο είναι η λήψη ναρκωτικών ουσιών από αθλητές που έχει διαδοθεί, σε μικρότερο βαθμό από ό,τι στον επαγγελματικό αθλητισμό, και στον ερασιτεχνικό αθλητισμό.

2. Γενικές παρατηρήσεις για τα δυσάρεστα φαινόμενα που σημειώνονται στον αθλητικό χώρο

2.1. Στην καλύτερη μορφή του, ο αθλητισμός βοηθά τους νέους να βρούν ένα σκοπό και μια κατεύθυνση στη ζωή τους. Ωστόσο, για μερικούς νέους αποτελεί ένα περιβάλλον όπου εμφανίζεται η προδιάθεση για αντικοινωνική συμπεριφορά. Η αντικοινωνική συμπεριφορά είναι ως επί το πλείστον ανώδυνη και μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις εκδηλώνεται με παράνομες ενέργειες. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονιστεί ότι μόνο μια μικρή μειοψηφία των αθλητών, των οπαδών, και εκείνων που παρακολουθούν τον αθλητισμό διαπράττουν αδικήματα. Παρ'όλα αυτά, οι πράξεις τους πλήττουν πολλούς ανθρώπους και συχνά προσλαμβάνουν μεγάλη δημοσιότητα.

2.2. Οι κοινωνικοί και οι ατομικοί παράγοντες που συνδέονται με τον χουλιγκανισμό είναι ιδιαίτερα περίπλοκοι. Ωστόσο, τα παρακάτω συνιστούν ενδεικτικούς παράγοντες που αυξάνουν την τάση των αθλητών και των θεατών να προβούν σε έκτροπα:

- κοινωνική ανισότητα, ανεργία και κοινωνικός αποκλεισμός 7

- ισχυρή ίσθηση κυριότητας του χώρου που βρίσκεται το άτομο η οποία μπορεί να είναι τοπική, περιφερειακή ή εθνική 7

- αρνητική επίδραση από τον περίγυρο και πιθανή πίεση από τον περίγυρο αυτό 7

- πρόκληση από άλλα άτομα.

2.3. Υπάρχουν ορισμένες πτυχές που συνδέονται με τον αθλητισμό και οι οποίες συμβάλλουν σε μια καλή και ευχάριστη επίδοση αλλά μπορούν να οδηγήσουν σε αντικοινωνική συμπεριφορά των αθλητών και των θεατών αν τους δοθεί υπερβολική σημασία. Τέτοιες πτυχές είναι:

όσον αφορά ειδικότερα τους αθλητές:

- το έντονο ανταγωνιστικό πνεύμα 7

όσον αφορά αθλητές και θεατές:

- η σημασία της νίκης 7

- επιθετικότητα που βρίσκει διέξοδο με τον αθλητισμό 7

όσον αφορά ειδικότερα τους θεατές:

- έντονη ταύτιση του ατόμου με την ομάδα του ή την περιοχή του 7

- χρήση οινοπνευματωδών ποτών.

2.4. Ορισμένες αθλητικές διοργανώσεις παρέχουν στις ομάδες που είναι επιρρεπείς στη βία το κατάλληλο περιβάλλον για εγκληματικές ενέργειες. Κάθε φορά που οι διοργανωτές ανταποκρίθηκαν επιτυχώς λαμβάνοντας αυστηρότερα μέτρα ασφάλειας κυρίως στα γήπεδα και γύρω από αυτά, τα επεισόδια βίας εκδηλώθηκαν λίγο μακρύτερα. Κατά συνέπεια είναι σαφές ότι αυστηρότερα μέτρα ασφάλειας είναι ανεπαρκή και ότι απαιτείται επίσης η λήψη εκπαιδευτικών μέτρων με στόχο την καταστολή της βίας.

2.5. Η Επιτροπή των Περιφερειών θεωρεί απαραίτητη την ανάληψη εκπαιδευτικής δράσης με την οποία θα διδάσκονται στους νέους, τόσο στους αθλούμενους όσο και στους θεατές, οι θετικές πτυχές του αθλητισμού. Εφόσον πολλές από αυτές τις δράσεις απαιτούν τη διασυνοριακή συνεργασία των κρατών μελών, εναπόκειται στην ΕΕ να προβεί στην ανάληψη και στο συντονισμό τους.

3. Ειδικές παρατηρήσεις: μέτρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο

3.1. Η Επιτροπή των Περιφερειών επισημαίνει ότι η αρχή της επικουρικότητας πρέπει να εφαρμοσθεί πλήρως κατά τη λήψη αποφάσεων για αθλητικά θέματα. Είναι βασικό οι αθλητικές λέσχες και οργανώσεις να μπορούν να λειτουργούν αυτόνομα εντός του πλαισίου της ισχύουσας νομοθεσίας. Επιπροσθέτως, κάθε κράτος μέλος πρέπει να μπορεί να ακολουθεί μια ανεξάρτητη πολιτική για τον αθλητισμό λαμβάνοντας υπόψη τις τοπικές, περιφερειακές και εθνικές του ιδιαιτερότητες.

3.2. Εντούτοις, εφόσον οι θετικές επιπτώσεις του αθλητισμού που αναφέρθηκαν στην αρχή της παρούσας γνωμοδότησης μπορούν να συμβάλουν στην οικοδόμηση της ΕΕ και οι αρνητικές είναι υπερεθνικές και αφορούν το σύνολο της ΕΕ, η Επιτροπή των Περιφερειών θεωρεί ότι πρέπει να αναληφθεί δράση σε κοινοτικό επίπεδο προκειμένου να ενισχυθούν οι θετικές του πλευρές.

3.3. Έχουν ήδη αναληφθεί δράσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την προώθηση των θετικών επιπτώσεων του αθλητισμού και για τη μείωση των αρνητικών. Η ΕΤΠ επισημαίνει με ικανοποίηση τις δράσεις που έχουν αναληφθεί, δηλαδή:

- το πρόγραμμα Εύραθλον της ΕΕ 7

- το πρόγραμμα της ΕΕ για τη στήριξη της άθλησης των ατόμων με ειδικές ανάγκες 7

- το ευρωπαϊκό αθλητικό φόρουμ 7

- τα προγράμματα Σωκρατής και Leonardo της ΕΕ 7

- η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τη βία και την παρεκτροπή των θεατών, ιδιαίτερα σε ποδοσφαιρικούς αγώνες 7

- η εκστρατεία του Συμβουλίου της Ευρώπης για την τήρηση των κανόνων των παιχνιδιών (Fair Play Convention) 7

- η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση της χρήσης ναρκωτικών ουσιών 7

- το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 19ης Αυγούστου 1985 για τα μέτρα που απαιτούνται για την καταπολέμηση του βανδαλισμού και της βίας στον αθλητικό χώρο 7

- το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 22ας Ιανουαρίου 1988 σχετικά με τον βανδαλισμό και τη βία στον αθλητικό χώρο.

4. Συμπεράσματα

4.1. Η Επιτροπή των Περιφερειών προτείνει να ενταθούν οι δράσεις σε κοινοτικό επίπεδο για την ενίσχυση των θετικών επιπτώσεων του αθλητισμού στο πλαίσιο της υφιστάμενης νομοθεσίας και να συμπληρωθούν, για παράδειγμα, ως εξής:

- δίνοντας προτεραιότητα στο πρόγραμμα ανταλλαγής νέων 7

- θεσπίζοντας ένα πρόγραμμα το οποίο θα δίνει στον αθλητισμό σπουδαιότερο ρόλο σε δραστηριότητες όπως η αδελφοποίηση πόλεων, κοινοτήτων, και περιοχών 7

- με την αύξηση του αριθμού των εκπαιδευτικών προγραμμάτων συμπεριλαμβανομένων προληπτικών δράσεων για ανάρμοστη συμπεριφορά στον αθλητικό χώρο 7

- με την εκπόνηση προγράμματος που να στοχεύει και να ενθαρρύνει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να προβάλλουν θετικά πρότυπα συμπεριφοράς από το χώρο του αθλητισμού 7

- θεσπίζοντας προγράμματα τα οποία δίδουν ιδιαίτερη προσοχή στα ενδιαφέροντα και τις απαιτήσεις των κοριτσιών και των γυναικών στον χώρο του αθλητισμού 7

- προωθόντας τη συνεργασία των κρατών μελών όσον αφορά τη λήψη μέτρων ασφαλείας σε αθλητικές συναντήσεις και ενδεχομένως μέτρων που θα συμβάλλουν σε προσωρινό περιορισμό της μετακίνησης ατόμων, μεταξύ των κρατών μελών, τα οποία είναι επιρρεπή στη βία κατά τη διάρκεια αθλητικών συναντήσεων 7

- καλώντας τις τοπικές και περιφερειακές αρχές να εστιάσουν την προσοχή τους στις εκπαιδευτικές συνέπειες του αθλητισμού και να διασφαλίσουν ότι υπάρχουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για επιτυχή αθλητική παιδεία, συμπεριλαμβανομένης της σύσφιγξης των δεσμών μεταξύ σχολείων και αθλητικών σωματείων και της εξασφάλισης από τη μικρή ηλικία παροχής ευκαιριών για αθλητική ενασχόληση 7

- αναπτύσσοντας αθλητικές πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο και σε επίπεδο τοπικής κοινότητας. Οι απομακρυσμένες τοπικές κοινότητες θα περιθωριοποιηθούν εκτός και εάν διαθέτουν ορισμένα από τα μέσα που προσφέρονται στις αστικές περιοχές. Κατά συνέπεια, η ΕΕ πρέπει να αναπτύξει αθλητικές πρωτοβουλίες προκειμένου να συνδράμει τοπικές κοινωνίες οι οποίες δεν έχουν πρόσβαση στις διευκολύνσεις οι οποίες είναι διαθέσιμες σήμερα.

4.2. Ωστόσο, η Επιτροπή των Περιφερειών πιστεύει ότι απαιτείται καλύτερο και σαφέστερο πρόγραμμα από το ανωτέρω για την προώθηση των θετικών επιπτώσεων του αθλητισμού στην Ευρώπη και τη μείωση των αρνητικών. Είναι σαφές ότι η δράση της ΕΕ στον τομέα αυτό πρέπει να χαραχθεί προσεκτικά ούτως ώστε να συμπληρώσει τις δράσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης καθώς και εκείνες των ευρωπαϊκών αθλητικών οργανώσεων. Η κατάρτιση όμως παρόμοιου προγράμματος απαιτεί περισσότερους πόρους και σαφέστερη νομική βάση.

4.3. Συνεπώς, η Επιτροπή των Περιφερειών προτείνει να θεσπισθεί όσο το δυνατό ταχύτερα ένα Έτος Αθλητισμού και να καταρτισθεί τον απαιτούμενο σχετικό πρόγραμμα σε ευρωπαϊκή κλίμακα.

Βρυξέλλες, 13 Ιουνίου 1996.

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής των Περιφερειών

Pasqual MARAGALL i MIRA

() Ο καθορισμός της ηλικιακής ομάδας που αποτελεί αντικείμενο της αγωγής των νέων διαφέρει από το ένα κράτος μέλος το άλλο.