51995IE0803

Γνωμοδότηση σχετικά με την τέταρτη παγκόσμια διάσκεψη για τις γυναίκες

(95/C 256/09)

Στις 23 Φεβρουαρίου 1995, και σύμφωνα με το άρθρο 23, παράγραφος 3, του Εσωτερικού Κανονισμού της, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε να καταρτίσει γνωμοδότηση πρωτοβουλίας σχετικά με την « Τέταρτη Παγκόσμια Διάσκεψη για τις γυναίκες ».

Το τμήμα εξωτερικών σχέσεων, εμπορικής και αναπτυξιακής πολιτικής, στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 21 Ιουνίου 1995 με βάση εισηγητική έκθεση της κας Costa Macedo.

Kατά τη 327η σύνοδο ολομέλειάς της στις 5 και 6 Ιουλίου 1995, (συνεδρίαση της 6ης Ιουλίου 1995), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με πλειοψηφία και δέκα αποχές την εξής γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Η τρίτη παγκόσμια διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τις γυναίκες, που πραγματοποιήθηκε στο Ναϊρόμπι το 1985, υιοθέτησε την εφαρμογή των μελλοντικών στρατηγικών δράσης για την προβολή της γυναίκας και την υπόδειξη μέτρων για την επίτευξή τους.

1.2. Η Διάσκεψη η οποία θα πραγματοποιηθεί από τις 4 έως τις 15 Σεπτεμβρίου 1995 στο Πεκίνο θα αξιολογήσει, λοιπόν, την πρόοδο που σημειώθηκε ανά τον κόσμο, τόσο στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όσο και σε αυτόν της προώθησης των θεμελιωδών ελευθεριών και δικαιωμάτων των γυναικών και θα πρέπει να ασχοληθεί με την επιδείνωση της φτώχειας από την οποία οι γυναίκες πλήττονται ολοένα και περισσότερο.

1.3. Λόγω της σημασίας των συμπερασμάτων της Διάσκεψης του Ρίο για το περιβάλλον και την ανάπτυξη, της Διάσκεψης της Βιέννης για τα δικαιώματα του ανθρώπου, της Διάσκεψης του Καΐρου για τον πληθυσμό και την ανάπτυξη, καθώς και εκείνων της Παγκόσμιας Διάσκεψης Κορυφής της Κοπεγχάγης για την κοινωνική ανάπτυξη, είναι σημαντικό το τελικό έγγραφο της Διάσκεψης του Πεκίνου να συμφωνεί με τις αποφάσεις που υιοθετήθηκαν στις προηγούμενες διασκέψεις.

1.4. Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, της 13ης Δεκεμβρίου 1985, όρισε ως στρατηγικό στόχο των προπαρασκευαστικών συνεδριάσεων της Διάσκεψης της δεκαετίας και ως πρωταρχικό μέλημα των εργασιών της, τον αγώνα για την ισότητα, την ανάπτυξη και την ειρήνη, καθώς και την υιοθέτηση των πλέον ενδεδειγμένων μέτρων για τη ρεαλιστική και πραγματιστική υλοποίηση των εν λόγω στόχων. Προτείνεται το κέντρο βάρους της συζήτησης να εστιασθεί στην ακολουθητέα πορεία για την προβολή της γυναίκας σε όλες τις περιφέρειες και χώρες, υπό το φως της πολιτιστικής ποικιλομορφίας και των διαφορετικών οικονομιών τους.

1.5. Κύριος στόχος της Διάσκεψης του 1995 είναι να προβεί τόσο σε συνολικό απολογισμό όσο και σε αξιολόγηση της βελτίωσης της θέσης της γυναίκας υπό το φως των στόχων και των στρατηγικών που καθορίστηκαν στο Ναϊρόμπι. Η επίτευξη του στόχου αυτού προϋποθέτει, αφενός, πολιτική βούληση για την υιοθέτηση ενός συνόλου αποτελεσματικότερων δράσεων με ιδιαίτερη βαρύτητα σε κρίσιμα ζητήματα τα οποία πιστεύεται ότι συνιστούν μείζονα εμπόδια στην εξέλιξη και την πρόοδο των γυναικών ανά την υφήλιο και, αφετέρου, τον καθορισμό των προτεραιοτήτων για την εφαρμογή ενός νέου προγράμματος κατά τη χρονική περίοδο 1996-2001.

1.6. Το πρόγραμμα δράσης της τέταρτης διάσκεψης για τις γυναίκες « Ισότητα, Ανάπτυξη και Ειρήνη », το οποίο τελεί, επί του παρόντος, υπό συζήτηση, θα καθορισθεί και θα εγκριθεί στο Πεκίνο, το Σεπτέμβριο 1995. Σε αυτό θα υποδεικνύονται οι κρίσιμοι τομείς δράσης στους οποίους εξακολουθούν να υφίστανται βασικές ελλείψεις, όπως, μεταξύ άλλων, ο καταμερισμός της δυνατότητας λήψης αποφάσεων μεταξύ γυναικών και ανδρών, ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων των γυναικών, η πραγματική πρόσβαση των γυναικών σε βασικές υπηρεσίες παιδείας και υγείας, η ισότιμη συμμετοχή στην οικονομική ζωή, η αναγνώριση της συμβολής των γυναικών στην οικονομία, η κατανομή των οικογενειακών και επαγγελματικών ευθυνών μεταξύ ανδρών και γυναικών και, τέλος, η καταπολέμηση της βίας που ασκείται εναντίον τους. Αυτό το σύνολο θα προτείνει, επίσης, νέους εθνικούς και διεθνείς μηχανισμούς για την ανάπτυξη και την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών.

1.7. Η ΟΚΕ τονίζει το γεγονός ότι οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν, σε παγκόσμια κλίμακα, το ήμισυ και πλέον της ανθρωπότητας, καθώς και ότι μαζί με τα παιδιά τους αποτελούν τη μεγάλη πλειοψηφία των φτωχών και υφίστανται κάθε λογής δυσμενή μεταχείριση, η οποία οφείλεται ιδιαίτερα στο γεγονός ότι δεν έχουν παρακολουθήσει σχολείο ή μαθήματα επαγγελματικής κατάρτισης. Οι συνέπειες αυτές αντικατοπτρίζονται ανάγλυφα στην άσκηση των δικαιωμάτων και στην εκτέλεση των υποχρεώσεων και ευθυνών τους και, συνεπώς, σε ολόκληρη τη ζωή του κοινωνικού συνόλου και καθιστούν ως εκ τούτου αναγκαία, κατά τη Διάσκεψη του Πεκίνου, την έγκριση ενός τελικού εγγράφου, ικανού να δώσει νέα ώθηση στην προώθηση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των γυναικών σε ολόκληρο τον κόσμο.

1.8. Ως εκ τούτου, η διαπίστωση αυτή απαιτεί να εγκριθούν κατά τη Διάσκεψη αυτή αποφάσεις εκτελεστέες και πραγματιστικές ώστε να προωθηθούν οι απαραίτητες αλλαγές σε όλες τις χώρες του κόσμου με τρόπο που το τελικό έγγραφο να αποτελέσει μέσον ικανό να εφαρμοσθεί με δεδομένη την πολιτιστική, κοινωνική και οικονομική ποικιλομορφία και πολυφωνία και να οδηγήσει σε νέα δέσμευση για την ισότητα των ευκαιριών και την πρόοδο των γυναικών, όχι ως οριακά ζητήματα που ελάχιστα τις αφορούν, αλλά ως πολιτικά ζητήματα που αφορούν όλη την κοινωνία, καθορίζουν την ανάπτυξη και ρυθμίζουν τη δημοκρατία.

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Η ΟΚΕ αναγνωρίζει τη σημασία της Τέταρτης Παγκόσμιας Διάσκεψης για τις γυναίκες και εκτιμά ότι το γεγονός αυτό μπορεί να συμβάλει στην αποτελεσματική υλοποίηση της ισότητας των ευκαιριών, στην ουσιαστική βελτίωση των συνθηκών της ζωής τους και σε ταχύτερη ανάπτυξη, η οποία να παρέχει τη δυνατότητα σε όλες τις γυναίκες να κατοχυρώνουν και να διεκδικούν τα δικαιώματά τους.

2.2. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι η προώθηση της ισότητας των ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών δεν εξαρτάται τόσο από την εφαρμογή των νόμων ή από την υιοθέτηση νέων νομοθεσιών ή νέων μέτρων, αλλά κυρίως από την επιλογή κοινωνικού και αναπτυξιακού προτύπου που να περιλαμβάνει την αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς και να οδηγεί στην πραγματική εξάλειψη των παραγόντων που δημιουργούν τις διακρίσεις.

2.3. Η ΟΚΕ κρίνει αναγκαίο να υπογραμμίσει ότι, εφεξής, η στρατηγική οδός για την προώθηση της ισότητας των δικαιωμάτων και των ευκαιριών, της ελευθερίας και της προόδου για όλες και για όλους οφείλει :

- να καθορίζει συγκεκριμένες δράσεις με στόχο τη βελτίωση της θέσης της γυναίκας στην πράξη, κυρίως όσον αφορά την επαγγελματική απασχόληση και τη διασφάλιση της ισόρροπης συμμετοχής των γυναικών στη λήψη αποφάσεων 7

- να δημιουργεί δίκτυα επαφών και ανταλλαγών 7

- να αναλαμβάνει δράσεις κατάρτισης, ευαισθητοποίησης και πληροφόρησης και σημαντικά προγράμματα στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης για να προλαμβάνεται η συνεχής παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών και των νεανίδων που περιλαμβάνουν και τη σωματική τους ακεραιότητα 7

- να χρηματοδοτεί συγκεκριμένες θετικές δράσεις, ιδιαίτερα προς όφελος των λιγότερο ευνοημένων κατηγοριών γυναικών.

2.4. Κατ`αυτόν τον τρόπο, είναι σημαντική η εστίαση της αναπτυξιακής δυναμικής σε μορφές και πρότυπα ικανά να συμβάλουν στην επίλυση των κοινών προβλημάτων και εμποδίων που αντιμετωπίζει η πλειονότητα των γυναικών ανά τον κόσμο, στην εξάλειψη των επίμονων ανισοτήτων, με την ενθάρρυνση της κινητοποίησης των διαφόρων ενδιαφερομένων εταίρων, με στόχο να υποδειχθούν συντομότερα οι πλέον ενδεδειγμένες οδοί για την εξεύρεση σκόπιμων και οριστικών λύσεων.

2.5. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα και τα θεσμικά της όργανα διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην προώθηση της ισότητας των ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ήδη από το 1975, η Κοινότητα, μέσω της λήψης των ενδεδειγμένων νομοθετικών μέτρων και της υιοθέτησης προγραμμάτων δράσης για την ισότητα των ευκαιριών μεταξύ γυναικών και ανδρών διασαφήνισε και επέκτεινε σταδιακά το πεδίο εφαρμογής της αρχής της ισότητας, η οποία, παρότι επιβεβαιώνεται από το άρθρο 119 της Συνθήκης, περιορίζεται απλώς στην ισότητα των αμοιβών για όμοια εργασία.

2.6. Η ΟΚΕ παραδέχεται μεν τη θετική και ενθαρρυντική δράση της Επιτροπής για τη συνεκτική ανάπτυξη σε επίπεδο κρατών μελών, αλλά εκτιμά ότι η δράση για την περαιτέρω ανάπτυξη και παγίωση των κοινοτικών κεκτημένων στον εν λόγω τομέα οφείλει να συνεχιστεί και να εντατικοποιηθεί, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι νέες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες και οι νέες προκλήσεις του 21ου αιώνα.

2.7. Το ενδιαφέρον της ΟΚΕ για τη Διάσκεψη του Πεκίνου, καθώς και της ίδιας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, απορρέει από το κοινό ενδιαφέρον για την εφαρμογή των αρχών της ισότητας και της δημοκρατικής ισοτιμίας για την προώθηση της θέσης της γυναίκας σε όλα τα κράτη μέλη. Δεδομένης της σημαντικής δέσμευσης που έχει αναλάβει στον τομέα της συνεργασίας για την ανάπτυξη, η Ευρωπαϊκή Ένωση δύναται να συμβάλει στην ενδυνάμωση της συνειδητοποίησης των προβλημάτων των γυναικών σε παγκόσμια κλίμακα, και ιδιαίτερα εκείνων που αντιμετωπίζονται καθημερινά στις αναπτυσσόμενες χώρες.

2.8. Στο πλαίσιο αυτό, η ΟΚΕ επαναβεβαιώνει τη συνολική ευθύνη της Ένωσης σε θέματα προώθησης και προστασίας των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των οποίων αναπόσπαστο, αναπαλλοτρίωτο και αδιαίρετο τμήμα αποτελούν τα δικαιώματα των γυναικών. Πράγματι, ακόμη και εντός της Ένωσης, οι γυναίκες δεν απολαύουν ακόμη πλήρως των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους, ακριβώς όπως οι άνδρες και ειδικότερα λόγω ορισμένων πολιτισμικών και κοινωνικών συμπεριφορών. Κατά συνέπεια, θεωρείται σκόπιμο να προταθεί η ανάπτυξη προγραμμάτων και η λήψη μέτρων σε θεσμικό επίπεδο, προκειμένου να δοθούν περισσότερες εξουσίες και αρμοδιότητες στις γυναίκες, ούτως ώστε όχι μόνον να βελτιωθεί η θέση τους, αλλά και να επιτευχθεί βελτίωση της κοινωνίας συνολικά, με στόχο την κοινωνική δικαιοσύνη και την εδραίωση της δημοκρατίας.

2.9. Η ΟΚΕ δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους ακόλουθους προβληματισμούς που υπέδειξαν οι περιφερειακές προπαρασκευαστικές συνεδριάσεις της Διάσκεψης του Πεκίνου, συμπεριλαμβανομένης και της περιφερειακής συνεδρίασης της Βιέννης, οι οποίοι επιβεβαιώθηκαν από την τελευταία προπαρασκευαστική επιτροπή της Νέας Υόρκης :

- ανεπαρκής προώθηση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών 7

- επιδείνωση της φτώχειας των γυναικών 7

- ανεπαρκής ευαισθητοποίηση ως προς τη συμβολή των γυναικών στην οικονομία, στο πλαίσιο μιας βιώσιμης ανάπτυξης, και ανεπαρκής προβολή των δυνατοτήτων τους 7

- ανεπαρκής, εκ των πραγμάτων, ισότητα μεταξύ των δύο φύλων στον τομέα της επαγγελματικής απασχόλησης και των οικονομικών και πολιτικών ευκαιριών και ανεπαρκή μέτρα για την προσέγγιση της απασχόλησης και των οικογενειακών υποχρεώσεων 7

- ανεπαρκής συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική 7

- ανεπαρκή στατιστικά συστήματα, βάσεις δεδομένων και μεθοδολογίες, τόσο για τον καθορισμό, με απόλυτη επίγνωση, των πολιτικών και της νομοθεσίας όσο και για τη διασφάλιση της ισότητας των αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών 7 και

- ανεπαρκή ενδοπεριφερειακά και διαπεριφερειακά δίκτυα για την προβολή των γυναικών.

2.10. Αναφερόμενη στο ψήφισμα του Συμβουλίου των Υπουργών Κοινωνικών Υποθέσεων, της 27ης Μαρτίου 1995 για τη συμμετοχή των γυναικών στη διαδικασία πολιτικών αποφάσεων, η ΟΚΕ τονίζει την ανάγκη να ενισχυθούν σε όλα τα κράτη μέλη οι μηχανισμοί για την ισότητα, τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, με κύριο στόχο, μεταξύ άλλων, να ανταποκριθούν στις ανάγκες πληροφόρησης των γυναικών. Επιπλέον, όλα τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα πρέπει να αναπτύξουν μηχανισμούς για να διασφαλισθεί ότι τα κριτήρια και οι στόχοι της ισότητας ενσωματώνονται στους ειδικούς τομείς δραστηρίοτητάς τους.

2.11. Η ΟΚΕ φρονεί, επίσης, ότι πρέπει να ενισχυθεί η στήριξη της δράσης των κοινοτικών δικτύων για την ισότητα που έχει θεσμοθετήσει η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και στα οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι όλων των κρατών μελών.

2.12. Η ΟΚΕ επικροτεί το ευρύ φάσμα δράσεων που προτάθηκαν στο πλαίσιο των αποφάσεων της Βιέννης. Οι εν λόγω αποφάσεις περιλαμβάνουν ειδικές συστάσεις, η υλοποίηση των οποίων θα εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κυβερνήσεων, αλλά ταυτόχρονα αναφέρονται και στον πρωταγωνιστικό ρόλο που διαδραματίζουν οι ΜΚΟ, οι διεθνείς, περιφερειακοί και υποπεριφερειακοί οργανισμοί και οι φορείς της συνεργασίας για την ανάπτυξη.

2.13. Η ΟΚΕ τονίζει ότι είναι αναγκαίο η ευθύνη για την επίβλεψη της συνέχειας που θα δοθεί να ανατεθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και στους εθνικούς μηχανισμούς για την ισότητα, αναλόγως προς τις αντίστοιχες αρμοδιότητές τους. Δεδομένης της ιδιαίτερης προσοχής που έχει ήδη δοθεί, κατά τις προπαρασκευαστικές συνεδριάσεις, στη μεθόδευση της διάθεσης των χρηματοοικονομικών πόρων στις νέες στρατηγικές οι οποίες πρόκειται να υιοθετηθούν, η ΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση περί κατάρτισης γενικών στόχων για τη μεθόδευση της διάθεσης των πόρων αυτών.

2.14. Λαμβάνοντας υπόψη τις διαπραγματεύσεις στη Διάσκεψη της Βιέννης, η ΟΚΕ επιδοκιμάζει το ποσοστό 0,7% του ΑΕΠ για την παροχή επίσημης βοήθειας στην ανάπτυξη. Επιθυμεί η απόφαση αυτή να εκτελεσθεί το συντομότερο δυνατόν και να συνοδευθεί από αυστηρούς μηχανισμούς αξιολόγησης και παρακολούθησης.

2.15. Στο σύνολό της η ΟΚΕ παροτρύνει όπως οι σχετικές με τις γυναίκες αποφάσεις της Διάσκεψης για το περιβάλλον στο Ρίο Ιανέιρο, στη Διάσκεψη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στη Βιέννη, στη Διάσκεψη για τον πληθυσμό στο Κάϊρο και στην Κοινωνική Διάσκεψη Κορυφής στην Κοπεγχάγη κυρωθούν και, κατά το δυνατό, αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας στις αποφάσεις της Τέταρτης Παγκόσμιας Διάσκεψης για τις Γυναίκες.

3. Ειδικές παρατηρήσεις

3.1. Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή έλαβε σοβαρά υπόψη της τις αρχές που διατυπώθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη σχετικά με την εξέταση της εφαρμογής των μελλοντικών στρατηγικών δράσης που καθορίστηκαν στο Ναϊρόμπι και προτείνει τη σύσταση διεθνούς μηχανισμού κατά τρόπο ώστε να καθίσταται δυνατή, σε αυτό το συγκεκριμένο πλαίσιο, η επίβλεψη της εφαρμογής της διεθνούς αναπτυξιακής στρατηγικής για τις γυναίκες.

3.2. Πέραν των γενικών προθέσεων περί καθορισμού των προς υιοθέτηση μέτρων, τα οποία αφορούν τα πολυάριθμα εμπόδια που παρακωλύουν την πιο δραστήρια και επί ίσοις όροις συμμετοχή των γυναικών, τόσο στην εργασία όσο και στην κοινωνία, η ΟΚΕ επισημαίνει ότι επείγει :

- να εφαρμοσθούν αποτελεσματικά οι ισχύουσες διατάξεις για την ένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας,

- να εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες για την επίτευξη της ίσης αμοιβής,

- να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας και η κοινωνική προστασία, ιδίως σε πολλές τυπικές μορφές εργασιακών σχέσεων όπως η εργασία κατά μερική απασχόληση, η εργασία κατ`οίκον και η εργασία με σύμβαση, καθώς και η εργασία σε ελεύθερες ζώνες οι οποίες αφορούν κυρίως τις γυναίκες,

- να βελτιωθούν οι ευκαιρίες επαγγελματικής προαγωγής, όπως επίσης

- να διασφαλισθεί η ίση κατανομή των επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών,

ώστε να λάβει σάρκα και οστά μία ουσιαστική διάσταση της στρατηγικής για την οικονομική και κοινωνική συνοχή της Ευρώπης, και, αφετέρου, ως προϋπόθεση για σταθερή ανάπτυξη στον υπόλοιπο κόσμο.

3.2.1. Η Ευρώπη θα χρειαστεί εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό για να αντιμετωπίσει τις αλλαγές που προβλέπονται κατά τη διάρκεια αυτής της τελευταίας δεκαετίας και η συνδρομή των γυναικών θα είναι καθοριστικής σημασίας. Εντούτοις, « στην πλειονότητα των κρατών μελών, οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν πολύ συχνά ένα απόθεμα εργατικού δυναμικού που δεν αξιοποιείται σωστά » και καταλαμβάνουν ακόμη, στο σύνολό τους, θέσεις εργασίας είτε ελάχιστα εξειδικευμένες, είτε πρόσκαιρες. Η ΟΚΕ έχει επίγνωση των ανωτέρω και επιπλέον διαπιστώνει επαύξηση της απόκλισης μεταξύ του ποσοστού ανεργίας των ανδρών και εκείνου των γυναικών (7% έναντι 12% στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Ακόμη ανησυχητικότερη είναι η αύξηση του αριθμού των μακροχρόνια ανέργων γυναικών, οι οποίες αντιπροσωπεύουν σήμερα το 55% του συνολικού ποσοστού των ανέργων μακράς διαρκείας και αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα σημαντικές δυσχέρειες ως προς την επαγγελματική τους επανένταξη.

3.2.2. Όσον αφορά τις αναπτυσσόμενες χώρες, λαμβανομένων υπόψη των δεικτών που μαρτυρούν ότι οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν, στην πλειονότητα των χωρών αυτών, το 50% και πλέον του αγροτικού πληθυσμού και μεταξύ του 50% και 70% του γεωργικού εργατικού δυναμικού, η ΟΚΕ θεωρεί ότι, σε παγκόσμια κλίμακα, είναι επιτακτική η ανάγκη αναγνώρισης και ορθής αξιολόγησης της πολλαπλής συνεισφοράς της γυναίκας του αγροτικού και γεωργικού κόσμου στην οικογένεια, την κοινότητα και την κοινωνία, γενικά, και, κυρίως στην προστασία του περιβάλλοντος. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι στις χώρες αυτές οι γυναίκες αποτελούν τη σημαντικότερη δύναμη στην αγροτική εργασία, δεδομένου ότι συμβάλλουν στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν κατά 35% με 45% περίπου και παράγουν πλέον του 50% των τροφίμων του αναπτυσσόμενου κόσμου. Εντούτοις, περισσότερες από 500 εκατομμύρια είναι φτωχειές, χωρίς τη δέουσα πρόσβαση στους πόρους και τις αγορές.

3.2.3. Εξάλλου, η ΟΚΕ συνιστά να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα προβλήματα των γυναικών που διαβιούν στις αγροτικές περιφέρειες και ιδίως των γυναικών που απασχολούνται στη γεωργία. Ειδικότερα, οι γυναίκες που εργάζονται στο γεωργικό τομέα στερούνται των γνώσεων και της εμπειρίας που αφορούν την εφαρμογή των σύγχρονων τεχνολογιών στη γεωργία.

Συνήθως, οι τεχνολογίες αυτές είναι προσιτές στους άνδρες, είτε λόγω των υφιστάμενων σχέσεων ανδρών και γυναικών, είτε λόγω των προγραμμάτων που στοχεύουν, κυρίως, τους άνδρες. Συχνά, εφαρμόζονται εις βάρος της χρήσης της γης που γίνεται σήμερα από τις γυναίκες.

Προκειμένου να αντιμετωπισθεί η κατάσταση γενικής καθυστέρησης των συνθηκών στις οποίες διαβιούν και εργάζονται οι γυναίκες των φτωχότερων χωρών του κόσμου πρέπει να συμμετέχουν και να ωφελούνται από τα προγράμματα ανάπτυξης και τα προγράμματα που αποβλέπουν στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στην ύπαιθρο.

3.2.4. Περαιτέρω η ΟΚΕ υπογραμμίζει ότι μέσω της διεθνούς οικονομικής εξέλιξης (βιομηχανική αναδιάρθρωση, προγράμματα διαρθρωτικών προσαρμογών) η κατάσταση για ευκαιρίες απασχόλησης των γυναικών χειροτερεύει στις αναπτυσσόμενες χώρες και οι γυναίκες οδηγούνται όλο και περισσότερο σε είδη ελαστικής, χαμηλά αμοιβόμενης και ασταθούς εργασίας.

3.2.5. Η ΕΕ, τόσο με τη βοήθεια όσο και με την εμπορική της πολιτική, μπορεί να δημιουργήσει βασικές προϋποθέσεις όπου θα υποστηρίζεται η βελτίωση της κατάστασης των γυναικών στις αναπτυσσόμενες χώρες. Μέσω της πολιτικής της για τη βοήθεια η ΕΕ μπορεί να λάβει θετικά μέτρα έναντι των κρατών που σέβονται τα διεθνώς ανεγνωρισμένα δικαιώματα των γυναικών. Στο πλαίσιο του εμπορίου η ΕΕ πρέπει να καταστήσει αισθητή την παρουσία της στα διεθνή βήματα για την ενσωμάτωση κοινωνικών ρήτρων σε διεθνείς εμπορικές διαπραγματεύσεις εντός του ΠΟΕ.

3.2.6. Επίσης, η ΟΚΕ εφιστά την προσοχή στην ολοένα και πιο δύσκολη κατάσταση των γυναικών των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που διέρχονται μια μεταβατική φάση και κρίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ιδιαίτερη εύθυνη έναντι των χωρών και των γυναικών αυτών, ιδίως βάσει ισχυουσών ή μελλοντικών ευρωπαϊκών συμφωνιών.

3.3. Προκειμένου να επιτευχθούν πλήρως οι στόχοι μιας πολιτικής για την προώθηση της ισότητας, κρίνεται καθοριστικής σημασίας η συγκεκριμενοποιήση των ακόλουθων τριών βασικών αρχών του 3ου προγράμματος της Επιτροπής, το οποίο βρίσκει σύμφωνη την ΟΚΕ :

- ολοκληρωμένη προσέγγιση, η οποία καθιστά δυνατή τη συνδυασμένη και συμπληρωματική χρήση των διαφόρων μέσων παρέμβασης 7

- πολιτική σύμπραξης, η οποία να καθιστά δυνατή την κινητοποίηση όλων των ενδιαφερομένων φορέων 7

- τακτική αξιολόγηση των προγραμμάτων και των δράσεων, και καταλληλότερη προσαρμογή των μέσων αξιολόγησης στο κοινοτικό πλαίσιο.

3.4. Η ΟΚΕ εκτιμά ότι οι στόχοι που αφορούν την ισότητα θα πρέπει να προβάλλονται σημαντικά σε όλες τις οικονομικές πολιτικές. Επικροτεί την πρόταση της Επιτροπής για την κατάρτιση ενός νέου 4ου μεσοπρόθεσμου προγράμματος δράσης σχετικά με την ισότητα των ευκαιριών, του οποίου θεμελιώδης στόχος είναι να συμβάλει στην προώθηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας. Η ΟΚΕ θα μπορέσει να συνεισφέρει εποικοδομητικά επ`αυτού, χάρη στην εμπειρία και την αντιπροσωπευτικότητά της.

3.5. Στο πλαίσιο των κυριότερων θεμάτων και προβληματισμών που εθίγησαν κατά τη διάρκεια των προπαρασκευαστικών συνεδριάσεων, διαπιστώνεται ότι η Ευρωπαϊκή Κοινότητα και τα θεσμικά της όργανα δύνανται να συμβάλουν αποφασιστικά στην εξεύρεση των ενδεδειγμένων λύσεων στα ακόλουθα ακανθώδη ζητήματα : η θέση των γυναικών στις ένοπλες συγκρούσεις και η συμβολή τους στην αποκατάσταση της ειρήνης (εξαιρετικά επίκαιρο ζήτημα που αναφέρεται και στα τέσσερα σύνολα αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών για το Νότο) 7 ανάγκη για λιγότερο στερεότυπη εκπροσώπηση των γυναικών στα μέσα μαζικής ενημέρωσης 7 άνιση πρόσβαση των γυναικών στον τομέα της εκπαίδευσης και της υγείας 7 ανεπαρκής εστίαση της προσοχής στη δυνητική συνεισφορά των γυναικών στα περιβαλλοντικά ζητήματα 7 ακατάλληλοι μηχανισμοί που ευνοούν τις διακρίσεις εις βάρος των γυναικών και των κοριτσιών 7 καθοριστική συμβολή των γυναικών στον πολιτισμό, στην οικογένεια και στην κοινωνικοποίηση 7 ζήτημα ισότητας των δύο φύλων στο πλαίσιο μιας προσέγγισης επικεντρωμένης στη συνεισφορά των γυναικών στον τομέα της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, και άνιση κατανομή των επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών 7 τέλος, αναγνώριση των πνευματικών και τεχνικών ικανοτήτων των γυναικών.

3.6. Λαμβανομένων υπόψη των κοινοτικών κεκτημένων που σέβονται τα δικαιωμάτα των γυναικών, η ΟΚΕ επιδοκιμάζει ιδιαίτερα τους προσανατολισμούς που προώθησε η Επιτροπή κατά τη διάρκεια της προπαρασκευαστικής διαδικασίας, στην ανακοίνωσή της στο Συμβούλιο, της 31ης Μαΐου 1995, και θεωρεί ευεργετική για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όχι μόνο στο πλαίσιο των προγενέστερων της Διάσκεψης του Πεκίνου διαπραγματεύσεων αλλά και κατά τη διάρκεια των εργασιών της εν λόγω Διάσκεψης.

3.7. Η ΟΚΕ, λόγω των διαφόρων γνωμοδοτήσεών και των αρμοδιοτήτων της, είναι επίσης σε θέση να συμβάλει τόσο στη βελτίωση της υφιστάμενης νομοθεσίας όσο και στην κατάρτιση και υιοθέτηση των σχεδίων οδηγιών που αποσκοπούν στην υλοποίηση των κατάλληλων μέτρων για τη εξάλειψη των « έμμεσων διακρίσεων » και την εφαρμογή της αρχής της « ισότητας των αμοιβών για όμοια εργασία ». Η ΟΚΕ έχει ήδη γνωμοδοτήσει σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της ισότητας των αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών που ασκούν ανεξάρτητη επαγγελματική δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένης και της αγροτικής δραστηριότητας (), καθώς και σχετικά με την προστασία της μητρότητας, τις άδειες των γονέων και τις άδειες για οικογενειακούς λόγους, τονίζοντας την επείγουσα ανάγκη να ληφθούν μέτρα με στόχο την προσέγγιση των οικογενειακών και των επαγγελματικών υποχρεώσεων ().

3.8. Η ΟΚΕ παροτρύνει τα κράτη μέλη της ΕΕ τα οποία δεν έχουν ακόμη κυρώσει τις σημαντικότερες συμβάσεις της ΔΟΕ, όπως οι σχετικές με διακρίσεις στο χώρο εργασίας και στα επαγγέλματα (υπ`αριθ. 111), και με τους εργαζόμενους που έχουν οικογενειακές ευθύνες (υπ`αριθ. 156), να προβούν στη σχετική ενέργεια το ταχύτερο δυνατό. Συνιστά στην ΕΕ να αναλάβει την πρωτοβουλία για μια διεθνή εκστρατεία που θα έχει σαν στόχο το όσο το δυνατόν ευρύτερη κύρωση αυτών των συμβάσεων, καθώς και τη Σύμβαση 100 (ίσες αποδοχές).

3.9. Λόγω της φύσης, των αρμοδιοτήτων και των στόχων της, λόγω της δράσης και της εμπειρίας της, η ΟΚΕ ζήτησε να συμμετάσχει στην αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας στη Διάσκεψη του Πεκίνου.

4. Συμπέρασμα

Προσήλωση στους στόχους της Διάσκεψης

4.1. Η ΟΚΕ αναγνωρίζει τη σημασία της Διάσκεψης του Πεκίνου του 1995, τονίζοντας τον κύριο στόχο της, ο οποίος συνίσταται τόσο στο να προβεί σε συνολικό απολογισμό της δεκαετίας που άρχισε στο Ναϊρόμπι το 1985 και σε αξιολόγηση της προόδου που συντελέσθηκε παγκοσμίως για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την προώθηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών των γυναικών, όσο και στο να προτείνει σε εκείνους που λαμβάνουν τις αποφάσεις σε παγκόσμια κλίμακα νέα συγκεκριμένα μέτρα για την προώθηση των γυναικών και την ισότητα των ευκαιριών.

Προβολή του ρόλου της γυναίκας στην κοινωνία

4.2. Η ΟΚΕ εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν, σε παγκόσμια κλίμακα, το ήμιση και πλέον της ανθρωπότητας, ενώ υπολογίζεται ότι η φτώχεια στις γυναίκες αυξήθηκε κατά την τελευταία εικοσαετία περισσότερο από 50%. Η όξυνση αυτή της φτώχειας που οφείλεται, κατά περίπτωση, στις σύγχρονες κρίσεις, στην επιδείνωση της σχέσης συνεργασίας και των όρων εμπορίου, στην αύξηση των εσωτερικών και εξωτερικών χρεών, στην ελλειμματική κατανομή των πόρων, στις πολιτικές και κοινωνικές αστάθειες, στην κρίση των πολιτικών συστημάτων και σε άλλες δυσμενείς παραμέτρους, απαιτεί λειτουργικές στρατηγικές και προγράμματα δράσης με επίκεντρο τις οικονομικές πολιτιστικές και κοινωνικές ανάγκες και την ευημερία της γυναίκας, ούτως ώστε οι άνδρες να αναγνωρίσουν και να μοιραστούν τον ρόλο που διαδραματίζουν οι γυναίκες στην οικογένεια και στην κοινωνία. Ειδικότερα, απαιτείται καλύτερη πρόσβαση των γυναικών στην εκπαίδευση η οποία αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για μείωση της παιδικής θνησιμότητας και βελτίωση της κατάστασής τους.

Αυτός ο παραγωγικός και κοινωνικός ρόλος πρέπει να υποστηριχθεί τόσο μέσω της λήψης μέτρων υπέρ της ανάπτυξης, όσο και δια της παροχής επαρκών πόρων.

Σχέδια δράσης για τις αναπτυσσόμενες χώρες

4.3. Η ΟΚΕ φρονεί ότι οι σκοποί και οι στόχοι της Δεκαετίας - ισότητα, ανάπτυξη και ειρήνη - δεν έχουν επιτευχθεί πλήρως και θεωρεί επιτακτική την ανάγκη ενθάρρυνσης της κατανομής της πολυμερούς και διμερούς βοήθειας στις αναπτυσσόμενες χώρες, κατά τρόπο ώστε να καθιερωθούν σχέδια δράσης που να μπορούν να αξιολογηθούν ποσοτικά, να στηριχθούν και να ρυθμισθούν, με συγκεκριμένους στόχους και αυστηρό χρονοδιάγραμμα ώστε να παρακάμπτουν τις δυσχέρειες που περιορίζουν την εδραίωση της θέσης της γυναίκας. Τα εν λόγω σχέδια δράσης θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το πολιτισμικό και θρησκευτικό περιβάλλον των γυναικών και να στηρίζονται σε θεσμικούς και χρηματοοικονομικούς μηχανισμούς οι οποίοι θα καταστήσουν δυνατή την υλοποίησή τους.

Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως πρότυπο στον κοινωνικό τομέα

4.4. Η ΟΚΕ λαμβάνει υπόψη την αποφασιστικότητα της Ένωσης να αντιμετωπίσει τα υφιστάμενα προβλήματα και να ανταποκριθεί στις παρούσες οικονομικές και κοινωνικές μεταβολές στις χώρες της Ένωσης, και για τούτο θα πρέπει να αναγνωρίζει τη συνδρομή του Λευκού Βιβλίου για την κοινωνική πολιτική που έπεται του Πράσινου Βιβλίου, θεωρώντας ότι οι προτάσεις του, καθώς και οι θετικές αντιδράσεις που προκάλεσε μπορούν να αποτελέσουν ισχυρή κινητήρια δύναμη στους σχετικούς τομείς, και κυρίως στον τομέα « μίας συνδυασμένης πολιτικής για την αγορά εργασίας και τον κοινωνικό τομέα ».

4.5. Η ΟΚΕ εκφράζει την επιθυμία να συμβάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην προώθηση των ίδιων αρχών σε διεθνή κλίμακα και στην εξεύρεση μίας πρωτότυπης και αποτελεσματικής λύσης για τα κυριότερα προβλήματα, τα οποία καλείται να αντιμετωπίσει σήμερα η ανθρωπότητα, και κυρίως οι γυναίκες, προτείνοντας νέα πρότυπα βάσει της ευρωπαϊκής εμπειρίας.

Κύριοι προς υλοποίηση στόχοι εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης

4.6. Η υιοθέτηση και η υλοποίηση στρατηγικών στόχων που δίνουν σε όλες τις γυναίκες τη δυνατότητα, ώστε :

- να είναι οικονομικά ανεξάρτητες 7

- να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση 7

- να έχουν πρόσβαση στην κατάρτιση σε θέματα υγειονομικής και υγείας 7

- να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση, καθώς και πρόσβαση όχι μόνον στις απαιτούμενες προσόδους για ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο, αλλά και στους τρόπους και τα μέσα που απαλύνουν τα οικογενειακά τους βάρη και τους επιτρέπουν να διαθέτουν χρόνο και για την εργασία και για την οικογένεια.

Η ΟΚΕ επιθυμεί να αναγνωρισθούν και να προταθούν τα θεμελιώδη αυτά στοχεία από την Ευρωπαϊκή Ένωση στη Διάσκεψη του Πεκίνου, ώστε όλες οι γυναίκες να μπορέσουν να ξεφύγουν οριστικά από τη φτώχεια και τη βία, να συμμετάσχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και να αντισταθούν στις κάθε είδους διακρίσεις.

Συστάσεις προς τα κράτη μέλη του ΟΗΕ

4.7. Η ΟΚΕ, έχοντας υπόψη τις σημαντικές δεσμεύσεις συνεργασίας για την ανάπτυξη και την ενεργό αλληλεγγύη που απαιτεί ο καθορισμός της ισότητας, καλεί τα κράτη μέλη του ΟΗΕ :

- να προωθήσουν την εφαρμογή των αποφάσεων που απαιτούνται για τις επιδιωκόμενες αλλαγές 7

- να εγγυηθούν τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών και να αποτρέψουν τις συνεχείς παραβιάσεις της αξιοπρέπειάς τους 7

- να εγγυηθούν την πλήρη άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των γυναικών που είναι αναπαλλοτρίωτα, αδιαίρετα, αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των οικονομικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και είναι καθοριστικά για τη δημοκρατική διαδικασία 7

- να δώσουν προτεραιότητα στην εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση των γυναικών 7

- να υιοθετήσουν ψηφίσματα τα οποία προτείνουν με τρόπο σαφή πολιτικά μέσα τα οποία επιτρέπουν στις γυναίκες, καθιστώντας αυτές αυτόνομες, να συμμετέχουν αποτελεσματικότερα στη λήψη των αποφάσεων που αφορούν το κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο στο οποίο διαβιούν...

Παρακολούθηση της εφαρμογής των αποφάσεων της Διάσκεψης του Πεκίνου

4.8. Εξάλλου, η ΟΚΕ εκτιμά ότι η Διάσκεψη του Πεκίνου οφείλει να υιοθετήσει με σαφήνεια και διαφάνεια ένα τελικό κείμενο, κατά τρόπο ώστε να εγγυάται ένα αλληλέγγυο σύνολο δράσεων το οποίο να καθιστά δυνατή την ταχεία εφαρμογή μέτρων άμεσης προτεραιότητας σε όλους τους τομείς. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να προασπίζουν την αξιοπρέπεια, την ισότητα και την ελευθερία των γυναικών, ούτως ώστε να προβάλλεται και να αναγνωρίζεται η αποφασιστική συμβολή των γυναικών στην οικονομία, τον πολιτισμό και την πρόοδο.

4.9. Εν κατακλείδι, η ΟΚΕ επιβεβαιώνει την πρωταρχική ανάγκη για τη διενέργεια διαπραγματεύσεων με όλους τους ενδιαφερόμενους παράγοντες και εταίρους και την υιοθέτηση συγκεκριμένων μέτρων κατά του « αποκλεισμού » και προτείνει την υιοθέτηση μηχανισμών επαγρύπνησης, κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται ότι τα « προγράμματα κατά της φτώχειας δίδουν προτεραιότητα στις βασικές κοινωνικοοικονομικές ανάγκες των γυναικών ».

4.10. Η ΟΚΕ πρεσβεύει μια στρατηγική βασισμένη στη συμμετοχή των ΜΚΟ, που να ενισχύει τη θέση και τις ικανότητές τους, καθώς και τη συμμετοχή όλων των κοινωνικών και πολιτιστικών εταίρων, ως αποφασιστικών συντελεστών για τη βελτίωση της θέσης της γυναίκας, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η αναπτυξιακή δυναμική και ο αγώνας για ελευθερία, δικαιοσύνη και ειρήνη - αξίες άρρηκτα συνδεδεμένες με την πρόοδο του ανθρώπινου γένους.

Βρυξέλλες, 6 Ιουλίου 1995.

Ο Πρόεδρος της

Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Carlos FERRER

() ΕΕ αριθ. C 95 της 11. 4. 1988.

() ΕΕ αριθ. C 41 της 18. 2. 1991 7 ΕΕ αριθ. C 40 της 17. 2. 1992 7 ΕΕ αριθ. C 14 της 20. 1. 1992.