1. 

Η υπό κρίση αίτηση προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στο Δικαστήριο την ευκαιρία να αποφανθεί επί της εφαρμογής της οδηγίας 94/22/ΕΚ ( 2 ) στα δικαιώματα εκμεταλλεύσεως (royalties) που τα κράτη μέλη μπορούν να απαιτούν από επιχειρήσεις κατόχους αδειών ( 3 ) αναζητήσεως, εξερευνήσεως και παραγωγής φυσικού αερίου. Τα δικαιώματα αυτά αποτελούν, στην πραγματικότητα, το αντίτιμο που καταβάλλουν οι επιχειρήσεις στο κράτος για την πρόσβαση σε κρατικούς πόρους, όπως οι υδρογονάνθρακες, γενικώς, και το φυσικό αέριο, ειδικώς, και την εκμετάλλευση των πόρων αυτών.

2. 

Συγκεκριμένα, ζητείται εν προκειμένω να κριθεί εάν η οδηγία 94/22 επιτρέπει στα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν, για τον υπολογισμό του ποσού του δικαιώματος, συγκεκριμένο δείκτη αναφοράς (τον καλούμενο δείκτη QE) αντί άλλου δείκτη ο οποίος συνδέεται με την αγοραία τιμή του φυσικού αερίου.

3.

Οι αιτιολογικές σκέψεις 4, 6, 7 και 8 έχουν ως εξής:

«[Εκτιμώντας] ότι τα κράτη μέλη ασκούν κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα επί των πηγών υδρογονανθράκων στην επικράτειά τους·

[…]

ότι είναι σκόπιμο να εξασφαλιστεί η άνευ διακρίσεων πρόσβαση στις δραστηριότητες αναζήτησης, εξερεύνησης και παραγωγής υδρογονανθράκων καθώς και την άσκησή τους, υπό όρους που ευνοούν την αύξηση της ανταγωνιστικότητας στον τομέα αυτόν, και ως εκ τούτου να προαχθεί η καλύτερη αναζήτηση, εξερεύνηση και παραγωγή των πόρων των κρατών μελών και να ενισχυθεί η ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενεργείας·

ότι προς τον σκοπό αυτό πρέπει να θεσπιστούν κοινοί κανόνες που να εξασφαλίζουν ότι οι διαδικασίες χορήγησης των αδειών αναζήτησης, εξερεύνησης και παραγωγής υδρογονανθράκων είναι ανοικτές για όλους τους φορείς που διαθέτουν τις αναγκαίες δυνατότητες· ότι η χορήγηση των αδειών αυτών πρέπει να βασίζεται σε αντικειμενικά και δημοσιευμένα κριτήρια και ότι οι όροι υπό τους οποίους χορηγούνται πρέπει να είναι γνωστοί εκ των προτέρων σε όλους τους φορείς που συμμετέχουν στη διαδικασία·

ότι τα κράτη μέλη πρέπει να διατηρήσουν τη δυνατότητα της υποβολής της πρόσβασης και της άσκησης των δραστηριοτήτων αυτών σε περιορισμούς που δικαιολογούνται από λόγους δημοσίου συμφέροντος και στην καταβολή σχετικής εισφοράς σε χρήμα ή σε υδρογονάνθρακες, οι λεπτομέρειες της οποίας θα πρέπει να καθοριστούν κατά τρόπο που να μην παρεμβαίνει στη διαχείριση των φορέων· ότι η δυνατότητα αυτή πρέπει να χρησιμοποιείται κατά τρόπο που να μην εισάγει διακρίσεις· ότι, εξαιρέσει των υποχρεώσεων που αφορούν τη χρησιμοποίηση της δυνατότητας αυτής, δεν είναι σκόπιμο να επιβληθούν στους φορείς όροι και υποχρεώσεις που δεν αιτιολογούνται από την ανάγκη ορθής άσκησης των εν λόγω δραστηριοτήτων· ότι ο έλεγχος στις δραστηριότητες των φορέων πρέπει να περιορίζεται στα αναγκαία για την τήρηση των εν λόγω υποχρεώσεων και όρων·»

4.

Το άρθρο 2, παράγραφοι 1 και 2, διαλαμβάνει τα εξής:

«1.   Τα κράτη μέλη διατηρούν το δικαίωμα να ορίζουν, εντός των ορίων του εδάφους τους, τις περιοχές που διατίθενται για άσκηση δραστηριοτήτων αναζήτησης, εξερεύνησης και παραγωγής υδρογονανθράκων.

2.   Εφόσον μια περιοχή διατίθεται για την άσκηση των δραστηριοτήτων που προβλέπονται στην παράγραφο 1, τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν χωρίς διακρίσεις την πρόσβαση των φορέων και την άσκηση των δραστηριοτήτων αυτών.»

5.

Το άρθρο 6, παράγραφοι 1, 2 και 3, πρώτο εδάφιο, ορίζει τα εξής:

«1.   Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε οι προϋποθέσεις και οι απαιτήσεις που αναφέρει το άρθρο 5, παράγραφος 2, καθώς και οι λεπτομερείς υποχρεώσεις που συνεπάγεται η χρήση μιας συγκεκριμένης αδείας να δικαιολογούνται αποκλειστικά από την ανάγκη να εξασφαλιστεί η ορθή άσκηση των δραστηριοτήτων στη γεωγραφική περιοχή για την οποία ζητείται άδεια, από την εφαρμογή της παραγράφου 2 ή από την καταβολή εισφοράς σε χρήμα ή σε υδρογονάνθρακες.

2.   Τα κράτη μέλη μπορούν να επιβάλουν προϋποθέσεις και απαιτήσεις για την άσκηση των δραστηριοτήτων που αναφέρονται στο άρθρο 2 παράγραφος 1, εφόσον αυτό απαιτείται για λόγους εθνικής ασφάλειας, δημόσιας ασφάλειας, δημόσιας υγείας, ασφάλειας των μεταφορών, προστασίας του περιβάλλοντος, προστασίας των βιολογικών πόρων και εθνικών θησαυρών που έχουν καλλιτεχνική, ιστορική ή αρχαιολογική αξία, ασφάλειας των εγκαταστάσεων και των εργαζομένων, προγραμματισμένης διαχείρισης των πόρων σε υδρογονάνθρακες (όπως π.χ. ο ρυθμός εξάντλησης των υδρογονανθράκων ή η βέλτιστη ανασύστασή τους) ή εξασφάλισης φορολογικών εσόδων.

3.   Οι κανόνες καταβολής των εισφορών που αναφέρονται στην παράγραφο 1 καθώς και κάθε απαίτηση κρατικής συμμετοχής, καθορίζονται από τα κράτη μέλη κατά τρόπον ώστε να εξασφαλίζεται ότι διατηρείται η ανεξαρτησία διαχείρισης των φορέων.»

6.

Το άρθρο 19, παράγραφοι 1, 5 και 5-bis του νομοθετικού διατάγματος 625/96 ( 4 ) προβλέπει τα εξής:

«1.   Για τις παραγωγές από 1ης Ιανουαρίου 1997, ο παραχωρησιούχος εκάστης άδειας εξόρυξης υποχρεούται να καταβάλλει ετησίως στο Δημόσιο την αξία ποσοστού του προϊόντος της εξόρυξης ίσου με 7 % της ποσότητας των εξορυσσόμενων στην ξηρά υγρών και αέριων υδρογονανθράκων και 7 % ( 5 ) της ποσότητας των εξορυσσόμενων στη θάλασσα αέριων υδρογονανθράκων και 4 % της ποσότητας των εξορυσσόμενων στη θάλασσα υγρών υδρογονανθράκων.

[…]

5.   Οι ονομαστικές αξίες του μεριδίου που αντιστοιχεί σε κάθε παραχώρηση άδειας παραγωγής καθορίζονται, για κάθε παραχωρησιούχο, ως σταθμισμένος μέσος όρος των τιμών πωλήσεως που τιμολόγησε ο εν λόγω παραχωρησιούχος κατά το έτος αναφοράς.

5-bis   Για τις παραγωγές από 1ης Ιανουαρίου 2002, οι ονομαστικές αξίες του ποσοστού παραγωγής καθορίζονται:

[…]

7.

Το άρθρο 11, παράγραφος 1, της εν λόγω πράξεως νομοθετικού περιεχομένου ( 6 ) προέβλεπε την πώληση, από παραχωρησιούχους αδειών παραγωγής, των οφειλομένων στο Δημόσιο μεριδίων του προϊόντος, στη ρυθμιζόμενη αγορά δυναμικότητας, σύμφωνα με όρους καθοριζόμενους με απόφαση του Υπουργού Οικονομικής Αναπτύξεως, κατόπιν διαβουλεύσεως με την Autorità di Regolazione per l’Energia, Reti e Ambiente (εποπτική αρχή ενέργειας, δικτύων και περιβάλλοντος, Ιταλία· στο εξής: εποπτική αρχή).

8.

Σε εκτέλεση του κανόνα αυτού θεσπίστηκε η υπουργική απόφαση της 6ης Αυγούστου 2010 ( 7 ) η οποία, καθόσον ενδιαφέρει εν προκειμένω, προέβλεψε ότι «οι διαδικασίες πωλήσεως των μεριδίων διεξάγονται μέσω δημοπρασίας» (άρθρο 4, παράγραφος 1)· «δεν γίνονται δεκτές προσφορές αγοράς κατώτερες του δείκτη QE […]» (άρθρο 4, παράγραφος 3)· και «σε περίπτωση μη πωλήσεως, η προσφερθείσα παρτίδα αερίου παραμένει στη διάθεση του παραχωρησιούχου, ο οποίος υποχρεούται να καταβάλει στο Δημόσιο το αντίστοιχο ποσό το οποίο αποτιμάται βάσει του μνημονευόμενου στην παράγραφο 3 δείκτη QE» (άρθρο 4, παράγραφος 4).

9.

Το άρθρο 13 της πράξεως νομοθετικού περιεχομένου 1/2012 ( 8 ) («Μέτρα για τη μείωση της τιμής του φυσικού αερίου υπέρ των ευάλωτων πελατών») ορίζει τα εξής:

«Από το πρώτο τρίμηνο που έπεται της ενάρξεως ισχύος της παρούσας πράξεως, η [εποπτική] αρχή ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, προκειμένου να προσαρμόσει στις ευρωπαϊκές τιμές τις τιμές αναφοράς του φυσικού αερίου για τους ευάλωτους πελάτες του άρθρου 22 του νομοθετικού διατάγματος 164 της 23ης Μαΐου 2000, όπως τροποποιήθηκε, εισάγει σταδιακά, κατά τον καθορισμό των μεταβλητών πληρωμών για την κάλυψη του κόστους προμήθειας φυσικού αερίου, μεταξύ των παραμέτρων βάσει των οποίων πραγματοποιείται η αναπροσαρμογή, την παραπομπή, σε ένα σταδιακώς αυξανόμενο μέτρο, στις τιμές του φυσικού αερίου που καταγράφονται στην αγορά. Εν αναμονή του κατά το άρθρο 30, παράγραφος 1, του νόμου 99 της 23ης Ιουλίου 2009 ανοίγματος της αγοράς φυσικού αερίου, οι αγορές αναφοράς που λαμβάνονται υπόψη είναι οι ευρωπαϊκές αγορές που καθορίζονται σύμφωνα με το άρθρο 9, παράγραφος 6, του νομοθετικού διατάγματος 130, της 13ης Αυγούστου 2010.»

10.

Με την απόφαση 196/2013/R/gas ( 9 ), η εποπτική αρχή εγκατέλειψε οριστικά, από 1ης Οκτωβρίου 2013, τον δείκτη QE ως παράμετρο καθορισμού του κόστους του φυσικού αερίου σε σχέση με τους όρους προμήθειας υπέρ των ευάλωτων καταναλωτών στην προστατευόμενη αγορά.

11.

Η συνιστώσα για την κάλυψη του κόστους προμήθειας του φυσικού αερίου στις αγορές χονδρικής είναι πλέον ο δείκτης Cmem, ο οποίος καθορίζεται αποκλειστικώς σε σχέση με τη βραχυπρόθεσμη αγορά φυσικού αερίου, σύμφωνα με το σημείο 1, στοιχείο c, του διατακτικού της προαναφερθείσας αποφάσεως.

12.

O δείκτης Cmem αποτελεί το άθροισμα διάφορων στοιχείων, περιλαμβανομένου του δείκτη Pfor.

13.

Κατά το άρθρο 6, παράγραφος 2, στοιχείο d, του «Ενοποιημένου κειμένου περί δραστηριοτήτων λιανικής πωλήσεως φυσικού αερίου και λοιπών αερίων διανεμόμενων μέσω αστικών δικτύων» (TIVG), όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του με την απόφαση 196/2013/R/gas, ο δείκτης Pfor «εκφραζόμενος σε ευρώ/Gj, για την κάλυψη του κόστους προμήθειας του φυσικού αερίου, ισούται με τον αριθμητικό μέσο όρο των εξωχρηματιστηριακών τριμηνιαίων (προθεσμιακών) τιμών για το τρίμηνο Χ του φυσικού αερίου, στον κόμβο διαπραγματεύσεως TTF ( 10 ), τις οποίες καταγράφει η Platts ( 11 ) διά παραπομπής στον δεύτερο ημερολογιακό μήνα που προηγείται του τριμήνου Χ».

14.

Η Eni SpA (στο εξής: Eni) και η Shell Italia E&P Spa (στο εξής: Shell) είναι δύο εταιρίες δικαιούχοι παραχωρήσεων για την εξόρυξη φυσικού αερίου στην Ιταλία ( 12 ), οι οποίες δραστηριοποιούνται επίσης στη χονδρική και λιανική αγορά διανομής και πωλήσεως αερίου στο εν λόγω κράτος μέλος.

15.

Αμφότερες οι εταιρίες στρέφονται κατά των ιταλικών αρχών ( 13 ), αμφισβητώντας το ποσό των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως που, σε σχέση με το 2015, οφείλουν να καταβάλουν στο Δημόσιο ως αντίτιμο για τις οικείες παραχωρήσεις. Συγκεκριμένα, ζητούν να ακυρωθεί η από 24 Μαρτίου 2016 απόφαση της Direzione generale per la sicurezza dell’approvvigionamento e le infrastrutture energetiche (γενικής διευθύνσεως για την ασφάλεια του εφοδιασμού και τις ενεργειακές υποδομές), η οποία είχε ως αντικείμενο το «νομοθετικό διάταγμα 625/1996 – άρθρο 19, παράγραφος 5-bis. Δείκτης QE [ενεργειακό μερίδιο] 2015 – ενεργειακό μερίδιο, κόστος πρώτης ύλης του φυσικού αερίου κατά το 2015» ( 14 ), καθώς και οι κανόνες και αποφάσεις επί των οποίων εδράζεται.

16.

Κατά τις προσφεύγουσες, η διατήρηση, κατά το 2015, του δείκτη QE ως παραμέτρου για τον υπολογισμό των δικαιωμάτων είναι παράνομη. Κατά την κρίση τους, ο υπολογισμός αυτός πρέπει να πραγματοποιηθεί βάσει του δείκτη Pfor (ο οποίος συνδέεται με την τιμή του φυσικού αερίου στη βραχυπρόθεσμη αγορά) και όχι βάσει του δείκτη QE (ο οποίος αφορά τις πιο μακροπρόθεσμες τιμές του πετρελαίου και λοιπών καυσίμων).

17.

Οι προσφεύγουσες υποστηρίζουν ότι, πράγματι, ο δείκτης QE έχει εγκαταλειφθεί οριστικά όσον αφορά τη ρύθμιση των τιμών στην προστατευόμενη αγορά και, ως εκ τούτου, δεν θα έπρεπε να εφαρμόζεται ούτε για τον υπολογισμό των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως. Τάσσονται, συνεπώς, υπέρ της χρήσεως του νέου δείκτη Pfor, ο οποίος εισήχθη από την εποπτική αρχή ακριβώς ώστε να αντικατοπτρίζεται η αγοραία τιμή του αερίου.

18.

Το αιτούν δικαστήριο εξηγεί ότι, με τον ισχύοντα μηχανισμό υπολογισμού, τα μερίδια του προϊόντος που δικαιούται το Δημόσιο προσφέρονται, αρχικώς, στη ρυθμιζόμενη αγορά δυναμικότητας και φυσικού αερίου σε τιμή που αντιστοιχεί στον δείκτη QE. Όταν, όπως συμβαίνει στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων, τα μερίδια αυτά παραμένουν αδιάθετα, η παραχωρησιούχος επιχείρηση διατηρεί την εν λόγω ποσότητα φυσικού αερίου, υποχρεούται, όμως, να καταβάλει στο Δημόσιο το αποτιμώμενο βάσει του δείκτη QE αντίστοιχο ποσό, το οποίο είναι υψηλότερο από την αγοραία τιμή. Εξ αυτού το αιτούν δικαστήριο συνάγει ότι οι παραχωρησιούχοι υποχρεούνται να αγοράζουν τα μερίδια φυσικού αερίου σε τιμή αισθητά υψηλότερη από την τιμή της αγοράς, με αποτέλεσμα να υφίστανται ζημία σε σχέση με τους άλλους φορείς του τομέα, τους ανταγωνιστές τους, οι οποίοι δεν υπέχουν τέτοια υποχρέωση.

19.

Με την απόφαση 290/2018 της 18ης Ιανουαρίου, το Consiglio di Stato (Συμβούλιο της Επικρατείας, Ιταλία) αναθεώρησε διάφορες αποφάσεις του αιτούντος δικαστηρίου, οι οποίες είχαν εκδοθεί τον Ιούνιο του 2016, επιβεβαιώνοντας τη νομιμότητα των αποφάσεων των ιταλικών αρχών με τις οποίες εφαρμοζόταν ο δείκτης QE.

20.

Ωστόσο, το αιτούν δικαστήριο εξακολουθεί να εκτιμά ότι ενδέχεται να υφίσταται δυσμενής διάκριση εις βάρος των παραχωρησιούχων αδειών παραγωγής φυσικού αερίου και διερωτάται μήπως η ερμηνεία της εθνικής ρυθμίσεως η οποία βρίσκει έρεισμα στην απόφαση του Consiglio di Stato (Συμβουλίου της Επικρατείας) της 18ης Ιανουαρίου 2018 αντίκειται στις αρχές της οδηγίας 94/22.

21.

Υπό τις συνθήκες αυτές, το Tribunale amministrativo regionale per la Lombardia (περιφερειακό διοικητικό δικαστήριο Λομβαρδίας, Ιταλία) υποβάλλει στο Δικαστήριο το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα:

«Αντιβαίνει στις διατάξεις του άρθρου 6, παράγραφος 1, και στην αιτιολογική σκέψη 6 της [οδηγίας 94/22] εθνική ρύθμιση, και συγκεκριμένα το άρθρο 19, παράγραφος 5-bis, του νομοθετικού διατάγματος 625/1996, η οποία, λόγω της ερμηνείας του Consiglio di Stato στην απόφαση 290/2018, επιτρέπει την επιβολή, για την καταβολή των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως (royalties), της παραμέτρου QE, η οποία βασίζεται στις τιμές του πετρελαίου και άλλων καυσίμων, αντί του δείκτη Pfor, ο οποίος συνδέεται με την τιμή του φυσικού αερίου στη βραχυπρόθεσμη αγορά;»

22.

Γραπτές παρατηρήσεις κατέθεσαν η Eni, η Shell, η Assomineraria, ο Comune di Viggiano (Δήμος Viggiano, Ιταλία), η Ιταλική Κυβέρνηση και η Επιτροπή. Κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση της 4ης Απριλίου 2019 παρέστησαν όλοι οι ανωτέρω, πλην του Δήμου Viggiano.

23.

Οι παρεμβαίνοντες στην παρούσα προδικαστική διαδικασία διαφωνούν ως προς την απάντηση που πρέπει να δοθεί στο αιτούν δικαστήριο.

24.

Προκειμένου να επιλυθεί η διαφορά αυτή είναι, κατά την άποψή μου, αναγκαίο να εξεταστεί καταρχάς η μέθοδος υπολογισμού των δικαιωμάτων για εκμεταλλεύσεις φυσικού αερίου που εφαρμόζεται στην Ιταλία.

25.

Αρχής γενομένης από τον νόμο 6/1957 ( 15 ), η Ιταλία υποχρέωνε τις εξορυκτικές επιχειρήσεις να καταβάλλουν δικαιώματα για τις εντός της επικράτειάς της εκμεταλλεύσεις φυσικού αερίου. Αρχικώς, τα εν λόγω δικαιώματα μπορούσαν να καταβάλλονται σε είδος (μερίδιο του εξορυσσόμενου αερίου) ή σε χρήμα. Το τελικό ποσό ήταν ίδιο σε αμφότερες τις περιπτώσεις καθόσον το καταβλητέο σε χρήμα ποσό καθοριζόταν βάσει της μέσης τιμής πωλήσεως του αερίου, όπως είχε τιμολογηθεί από την παραχωρησιούχο επιχείρηση κατά τη διάρκεια συγκεκριμένου έτους.

26.

Μετά την ενσωμάτωση της οδηγίας 94/22 στο ιταλικό δίκαιο, μέσω του νομοθετικού διατάγματος 625/96, η κατάσταση παρέμεινε αμετάβλητη. Οι παραχωρησιούχες επιχειρήσεις εξακολουθούσαν να καταβάλλουν δικαιώματα εκμεταλλεύσεως σε είδος (ίσα προς ορισμένο μερίδιο του εξορυσσόμενου αερίου) ή σε χρήμα (ίσα προς την αγοραία αξία της εν λόγω ποσότητας αερίου).

27.

Με τη μεταρρύθμιση του άρθρου 19 του νομοθετικού διατάγματος 625/96, δυνάμει του νόμου 239 της 23ης Απριλίου 2004, το καθεστώς των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως υπέστη μεταβολή.

28.

Πράγματι, σύμφωνα με τη νέα διατύπωση του άρθρου 19 του νομοθετικού διατάγματος 625/96, η καταβολή των δικαιωμάτων αποκλειστικώς σε χρήμα κατέστη υποχρεωτική από 1ης Ιανουαρίου 2002. Από 1ης Ιανουαρίου 2003, το δικαίωμα αυτό συνίστατο σε μερίδιο του εξορυσσόμενου προϊόντος ( 16 ), στο οποίο εφαρμοζόταν η τιμή του αερίου σύμφωνα με τον δείκτη QE. Ο δείκτης αυτός οριζόταν ως το ενεργειακό μερίδιο του κόστους της πρώτης ύλης του φυσικού αερίου, εκφραζόμενο σε ευρώ ανά MJ (megajoule) και καθοριστέο από την εποπτική αρχή σύμφωνα με τις παραμέτρους της αποφάσεώς της 52/99.

29.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρέσχον οι μετέχοντες στη διαδικασία, η εποπτική αρχή υπολόγιζε ανά δύο μήνες τον δείκτη QE με παραπομπή σε ένα σύνολο ενεργειακών προϊόντων ( 17 ), ιδίως, σε συνάρτηση με τις μέσες τιμές του πετρελαίου και λοιπών καυσίμων, όπως αυτές προέκυπταν από τις πολυετείς συμβάσεις πωλήσεως χονδρικής. Ο δείκτης QE αντικατόπτριζε, στα οικεία χρονικά διαστήματα, την πραγματική αξία αγοράς του φυσικού αερίου, όπως δέχονται οι μετέχοντες αυτοί ( 18 ).

30.

Αργότερα, κατόπιν μεταρρυθμίσεως εισαχθείσας το 2007, η οποία αποτυπώθηκε σε απόφαση του Υπουργείου Οικονομικής Αναπτύξεως της 6ης Αυγούστου 2010, επετράπη στις παραχωρησιούχες επιχειρήσεις να πωλούν στη «ρυθμιζόμενη αγορά δυναμικότητας και φυσικού αερίου» (PSV) ( 19 ), μέσω δημοπρασίας, τα μερίδια του φυσικού αερίου που οφείλονται στο Δημόσιο, αποδίδοντας σε αυτό, υπό μορφή δικαιώματος, τα αντίστοιχα ποσά. Ο εικονικός αυτός κόμβος διαπραγματεύσεως PSV αποτελεί τη χονδρική αγορά στην οποία πραγματοποιείται το σύνολο των συναλλαγών φυσικού αερίου στην Ιταλία.

31.

Ωστόσο, η ρύθμιση προέβλεπε ότι οι προσφορές σε τιμές κατώτερες του δείκτη QE έπρεπε να απορρίπτονται. Στην περίπτωση αυτή, οι προσφερόμενες παρτίδες αερίου θα παρέμεναν στη διάθεση της παραχωρησιούχου επιχειρήσεως, η οποία θα όφειλε να καταβάλει στο Δημόσιο το αντιστοιχούν στις παρτίδες αυτές δικαίωμα εκμεταλλεύσεως, υπολογιζόμενο σε ποσό ίσο προς τον δείκτη QE.

32.

Εξ όσων φαίνεται, ο δείκτης QE έπαυσε σταδιακώς να ευθυγραμμίζεται με την τιμή του φυσικού αερίου στις αγορές, με αποτέλεσμα οι παραχωρησιούχοι αδειών εκμεταλλεύσεων φυσικού αερίου στην Ιταλία επιχειρήσεις να μη μπορούν να πωλούν τα μερίδια αερίου στη ρυθμιζόμενη αγορά.

33.

Η αναντιστοιχία μεταξύ του δείκτη QE και της αγοραίας τιμής του φυσικού αερίου επιβεβαιώθηκε όταν η εποπτική αρχή εξέδωσε την απόφαση 196/2013/R/gas, με την οποία εγκατελείφθη οριστικώς, από 1ης Οκτωβρίου 2013, ο δείκτης QE ως παράμετρος καθορισμού του κόστους του φυσικού αερίου όσον αφορά τους όρους προμήθειας υπέρ των πελατών της προστατευόμενης αγοράς ( 20 ).

34.

Με την απόφαση 196/2013/R/gas επελέγη, όσον αφορά τον καθορισμό του κόστους του αερίου, ο δείκτης Pfor, ο οποίος αντικατοπτρίζει τις τριμηνιαίες τιμές του φυσικού αερίου στο ολλανδικό χρηματιστήριο φυσικού αερίου (κόμβο διαπραγματεύσεως TTF), τις οποίες καταγράφει η Platts.

35.

Ωστόσο, οι ιταλικές αρχές συνέχισαν να χρησιμοποιούν τον δείκτη QE κατά τον καθορισμό της τιμής του φυσικού αερίου για τους σκοπούς των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως. Καθ’ ο μέρος οι παραχωρησιούχες επιχειρήσεις δεν επέτυχαν, το 2015, να πωλήσουν τα αντιστοιχούντα στα δικαιώματα αυτά μερίδια αερίου στις δημοπρασίες της αγοράς PSV, υποστηρίζουν ότι όφειλαν, εξ αυτού, να καταβάλουν στο Δημόσιο ποσά υψηλότερα από αυτά που θα οφείλονταν εάν είχε εφαρμοστεί η βραχυπρόθεσμη αγοραία τιμή αερίου (ήτοι, η προκύπτουσα από τον δείκτη Pfor).

36.

Από τα έγγραφα της δικογραφίας προκύπτει ότι:

37.

Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι, το 2015, ο δείκτης QE κατέγραψε υψηλότερες τιμές από αυτές του δείκτη Pfor. Οι παραχωρησιούχοι αδειών εκμεταλλεύσεως αερίου κατέβαλαν, συνεπώς, υψηλότερα δικαιώματα ( 24 ) από αυτά που θα προέκυπταν εάν στις αντίστοιχες παρτίδες φυσικού αερίου είχε εφαρμοστεί η αγοραία αξία.

38.

Η οδηγία 94/22 προβαίνει σε μη εξαντλητική εναρμόνιση των δραστηριοτήτων αναζητήσεως, εξερευνήσεως και παραγωγής υδρογονανθράκων στην Ένωση ( 25 ).

39.

Η ελάχιστη αυτή εναρμόνιση έχει ως προκείμενη την κυριαρχία των κρατών μελών επί των ευρισκόμενων στην επικράτειά τους υδρογονανθράκων ( 26 ), οι οποίοι αποτελούν φυσικούς πόρους στη διάθεσή τους. Η οδηγία 94/22 θεσπίζει απλώς μια διαδικασία για την πρόσβαση στις δραστηριότητες αυτές και την άσκησή τους με σκοπό να ευνοηθεί η αύξηση της ανταγωνιστικότητας στον τομέα αυτό, να προαχθεί η καλύτερη αναζήτηση, εξερεύνηση και παραγωγή των πόρων αυτών και να ενισχυθεί η ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας ( 27 ).

40.

Συγκεκριμένα, η οδηγία προβλέπει ότι οι διαδικασίες για την χορήγηση των αντίστοιχων αδειών πρέπει να είναι ανοικτές σε όλους τους φορείς της Ένωσης που διαθέτουν τις αναγκαίες δυνατότητες, επί τη βάσει «αντικειμενικών κριτηρίων», σύμφωνα με όρους εκ των προτέρων γνωστούς σε όλους τους μετέχοντες στις διαδικασίες αυτές φορείς ( 28 ).

41.

Η οδηγία 94/22 επιτρέπει στα κράτη μέλη να υποβάλλουν την πρόσβαση στις δραστηριότητες αυτές και την άσκησή τους σε «περιορισμούς που δικαιολογούνται από λόγους δημοσίου συμφέροντος», καθώς και στην καταβολή σχετικής εισφοράς (δικαιώματος εκμεταλλεύσεως) ( 29 ).

42.

Η αιτιολογική σκέψη 8 και το άρθρο 6, παράγραφος 1, της οδηγίας 94/22 καταλείπουν στα κράτη μέλη ελευθερία όσον αφορά την επιλογή δικαιώματος εκμεταλλεύσεως συνιστάμενου σε χρηματική εισφορά (καταβολή σε χρήμα) ή σε υδρογονάνθρακες (καταβολή σε είδος). Κατά συνέπεια, εθνική ρύθμιση όπως η επίμαχη, η οποία προέκρινε την καταβολή του δικαιώματος εκμεταλλεύσεως υπό μορφή χρηματικής εισφοράς, συνάδει με την οδηγία 94/22.

43.

Το κρίσιμο εν προκειμένω ερώτημα είναι εάν η οδηγία 94/22 περιλαμβάνει όρους σχετικά με το ύψος των δικαιωμάτων και τη διαδικασία υπολογισμού τους. Επισημαίνω εξαρχής ότι, κατά την άποψή μου, η οδηγία αυτή καταλείπει στα κράτη μέλη ιδιαιτέρως ευρύ περιθώριο χειρισμού όσον αφορά τον καθορισμό της μεθόδου υπολογισμού των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως.

44.

Είναι, ωστόσο, αληθές ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να ασκούν τη δυνατότητά τους καθορισμού των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως κατά τρόπο που να μην εισάγει διακρίσεις (αιτιολογική σκέψη 8 της οδηγίας 94/22), έτσι ώστε οι επιχειρήσεις να αντιμετωπίζονται ισότιμα όσον αφορά την πρόσβαση στις δραστηριότητες αναζητήσεως, εξερευνήσεως και εκμεταλλεύσεως υδρογονανθράκων και την άσκηση των δραστηριοτήτων αυτών (άρθρο 2, παράγραφος 2) ( 30 ).

45.

Εξάλλου, η οδηγία δεν επιβάλλει περιορισμούς στα κράτη μέλη ούτε σε σχέση με τη μέθοδο καθορισμού των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως ούτε σε σχέση με το ύψος τους. Οι παραχωρησιούχες αδειών εκμεταλλεύσεως αερίου επιχειρήσεις που υπέβαλαν παρατηρήσεις (Eni, Shell και η ένωση Assomineraria) αναγνωρίζουν ότι ένα κράτος θα μπορούσε, όπως έπραξε η Ιταλία το 1999, να αυξήσει το δικαίωμα εκμεταλλεύσεως από 7 σε 10 % των εξορυσσόμενων ποσοτήτων φυσικού αερίου.

46.

Ωστόσο, οι ίδιες επιχειρήσεις προβάλλουν ότι το δικαίωμα εκμεταλλεύσεως πρέπει να υπολογίζεται βάσει μεθόδου που θα αντικατοπτρίζει την τιμή πωλήσεως του αερίου στην αγορά, πράγμα που δεν συμβαίνει με τον δείκτη QE επί του παρόντος. Προσθέτουν ότι η εφαρμογή του εν λόγω δείκτη τούς επιφέρει βλάβη (δυσμενή διάκριση) διότι τις υποχρεώνει να αγοράζουν το αντιστοιχούν στο δικαίωμα εκμεταλλεύσεως μερίδιο φυσικού αερίου σε τιμή υψηλότερη από την αγοραία τιμή (η οποία συνδέεται πλέον με τον δείκτη Pfor).

47.

Δεν συμμερίζομαι την άποψη αυτή, φρονώ δε αντιθέτως ότι η εφαρμογή του δείκτη QE δεν επάγεται δυσμενή διάκριση εις βάρος των παραχωρησιούχων αδειών εκμεταλλεύσεων αερίου επιχειρήσεων, αντίθετη προς την οδηγία 94/22. Η απαγορευόμενη από τον εν λόγω κανόνα δυσμενής διάκριση είναι αυτή που ένα κράτος μέλος θα μπορούσε να πραγματοποιήσει μεταξύ παραχωρησιούχων επιχειρήσεων (παραδείγματος χάριν, για λόγους ιθαγένειας, τόπου εγκαταστάσεως ( 31 ) ή προελεύσεως του εταιρικού κεφαλαίου, μεταξύ άλλων) όσον αφορά τον καθορισμό των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως. Κάτι τέτοιο θα συνέβαινε εάν οι επιχειρήσεις με εταιρικό κεφάλαιο προερχόμενο από άλλα κράτη μέλη όφειλαν να καταβάλλουν υψηλότερα δικαιώματα εκμεταλλεύσεως από ό,τι οι επιχειρήσεις ιταλικού κεφαλαίου.

48.

Η προσέγγιση των Eni και Shell επικεντρώνεται στη διάκριση που, κατά την άποψή τους, υφίσταται μεταξύ των παραχωρησιούχων επιχειρήσεων και εκείνων που δραστηριοποιούνται στην αγορά διανομής και εμπορίας φυσικού αερίου χωρίς να εκμεταλλεύονται κάποιο κοίτασμα. Η προσέγγιση αυτή υπογραμμίζει ότι:

49.

Ωστόσο, η οδηγία 94/22 απαγορεύει απλώς τις διακρίσεις μεταξύ παραχωρησιούχων (ορθότερα, κατόχων αδειών εκμεταλλεύσεων αερίου) επιχειρήσεων, δεν απαγορεύει, όμως, τη διαφορετική μεταχείριση μεταξύ των επιχειρήσεων αυτών και όσων δραστηριοποιούνται απλώς ως μεσάζοντες και έμποροι φυσικού αερίου στη ρυθμιζόμενη χονδρική αγορά PSV ή στη λιανική αγορά για προστατευόμενους πελάτες.

50.

Υπό το πρίσμα της καταβολής των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως, οι παραχωρησιούχοι αδειών εκμεταλλεύσεως και οι εταιρίες διανομής και εμπορίας φυσικού αερίου στις ιταλικές αγορές δεν τελούν υπό συγκρίσιμες συνθήκες ( 33 ), καθόσον οι δεύτερες, επαναλαμβάνω, δεν υποχρεούνται να καταβάλουν κανενός είδους τέλος εξορύξεως στο Ιταλικό Δημόσιο. Για τον λόγο αυτό φρονώ ότι δεν υφίσταται η προβαλλόμενη διάκριση.

51.

Η διάκριση αυτή, την οποία προβάλλουν οι παραχωρησιούχες επιχειρήσεις, εις βάρος αυτών και προς όφελος των επιχειρήσεων που εμπορεύονται απλώς το φυσικό αέριο στην Ιταλία, είναι δυνατή μόνον όταν η αγοραία τιμή του αερίου είναι χαμηλή. Εάν η εν λόγω τιμή αυξηθεί σε σύγκριση με αυτήν του πετρελαίου και των λοιπών χρησιμοποιούμενων για τους σκοπούς του δείκτη QE υδρογονανθράκων, η κατάσταση αντιστρέφεται: οι δημοπρασίες δεν καθίστανται άγονες και οι παραχωρησιούχες επιχειρήσεις πωλούν το φυσικό αέριο σε τιμή υψηλότερη εκείνης που προκύπτει από την εφαρμογή του δείκτη QE. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέσχε η Ιταλική κυβέρνηση, τα οποία δεν αμφισβητήθηκαν από τις παραχωρησιούχους, τούτο συνέβη το 2016 και το 2017, οικονομικά έτη κατά τα οποία οι παραχωρησιούχοι επώλησαν το φυσικό αέριο στις δημοπρασίες σε τιμή υψηλότερη εκείνης που προκύπτει από την εφαρμογή του δείκτη QE (32 % το 2016 και 36,7 % το 2017) και του δείκτη Pfor (46,3 % το 2016 και 52,1 % το 2017). Στις περιπτώσεις αυτές, οι παραχωρησιούχες επιχειρήσεις δεν υποχρεώθηκαν να επαναγοράσουν το εξορυχθέν φυσικό αέριο σε τιμή υψηλότερη της προκύπτουσας από την εφαρμογή του δείκτη QE.

52.

Η οδηγία 94/22 θέτει άλλα όρια, όχι ιδιαιτέρως σαφή, προκειμένου να περιστείλει το αναγνωριζόμενο στα κράτη μέλη ευρύ περιθώριο επιλογής του ύψους και της μεθόδου υπολογισμού του είδους αυτού εισφορών. Συγκεκριμένα:

53.

Ούτε όμως το αιτούν δικαστήριο ούτε οι υπόχρεες προς καταβολή των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως επιχειρήσεις υποστήριξαν ότι η ιταλική νομοθεσία βαίνει πέραν των ορίων αυτών.

54.

Οι ίδιες επιχειρήσεις υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι είναι ανακόλουθη, όσον αφορά τον υπολογισμό των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως, η χρήση του δείκτη QE, καθόσον δεν λαμβάνεται υπόψη η αγοραία τιμή του φυσικού αερίου αλλά η τιμή των μακροπρόθεσμων συμβάσεων αγοράς πετρελαίου και λοιπών υδρογονανθράκων. Κατά τις επιχειρήσεις αυτές, η οδηγία 94/22 απαγορεύει τη δυνατότητα αυτή, επιβάλλει δε την εφαρμογή δείκτη συνδεόμενου με την αγοραία τιμή του φυσικού αερίου (όπως ο δείκτης Pfor, ο οποίος, από το 2013, χρησιμοποιείται στην ιταλική αγορά για τους προστατευόμενους πελάτες).

55.

Η Eni προβάλλει, υπό την έννοια αυτή, ότι η χρήση του δείκτη QE θα μπορούσε να οδηγήσει στο παράλογο αποτέλεσμα το ποσό του δικαιώματος εκμεταλλεύσεως να είναι υψηλότερο της τιμής του εξορυσσόμενου από την παραχωρησιούχο επιχείρηση φυσικού αερίου αν η αγοραία τιμή του πετρελαίου και λοιπών υδρογονανθράκων αυξηθεί σημαντικά σε σχέση με την αγοραία τιμή του αερίου.

56.

Το επιχείρημα αυτό, το οποίο φαίνεται να έπεισε το αιτούν δικαστήριο, στηρίζεται σε μια υποθετική περίπτωση (την ασύμμετρη αύξηση του ενός δείκτη σε σχέση με τον άλλο) που απέχει από τα πραγματικά περιστατικά που έλαβαν χώρα το 2015 και τα οποία αφορά η επίμαχη εν προκειμένω απόφαση της εποπτικής αρχής. Όπως εξέθεσα, η διαφορά μεταξύ του δείκτη QE και του δείκτη Pfor κατά τη διάρκεια του οικονομικού εκείνου έτους δεν ήταν σημαντική ( 34 ) και, ως εκ τούτου, το ποσό των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως δεν αυξήθηκε σε τέτοιο βαθμό ώστε να τεθεί σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων αερίου των παραχωρησιούχων επιχειρήσεων. Επιπλέον, όπως προεκτέθηκε, η κατάσταση αντιστράφηκε κατά τα έτη 2016 και 2017, καθόσον η αγοραία τιμή του φυσικού αερίου υπερέβη εκείνη που θα προέκυπτε από την εφαρμογή των δεικτών QE και Pfor.

57.

Εν πάση περιπτώσει, είναι πιθανό, κατά την επιλογή του ενός ή του άλλου δείκτη, να υπεισέλθουν παράγοντες διακριτικής ευχέρειας ή πολιτικής σκοπιμότητας, αναλόγως του εάν επιδιώκεται ο καθορισμός των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως υπό όρους περισσότερο ή λιγότερο επαχθείς για τις παραχωρησιούχες επιχειρήσεις (και, αντιστοίχως, περισσότερο ή λιγότερο ευνοϊκούς για το Δημόσιο Ταμείο).

58.

Πράγματι, είναι ενδεχομένως εύλογη η χρήση ενός δείκτη που αντικατοπτρίζει τη βραχυπρόθεσμη αγοραία τιμή του αερίου (δείκτης Pfor). Δεν είναι, ωστόσο, παράλογο να χρησιμοποιείται άλλος δείκτης εξαρτώμενος από τη μεσοπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη τιμή του πετρελαίου και λοιπών υδρογονανθράκων, όπως ο δείκτης QE. Πράγματι, η επιλογή ενός δείκτη με μικρότερη διακύμανση μπορεί να αποτελεί παράγοντα τον οποίον θεμιτώς λαμβάνει υπόψη του ο νομοθέτης προκειμένου να προσδώσει μεγαλύτερη σταθερότητα και προβλεψιμότητα στα προερχόμενα από την εξόρυξη υδρογονανθράκων δημόσια έσοδα.

59.

Εν τέλει, ουδόλως αμφισβητείται ότι το Ιταλικό Δημόσιο θα μπορούσε, επίσης θεμιτώς, να αυξήσει το ύψος των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως, διευρύνοντας το υποκείμενο στην καταβολή αυτού του είδους εισφορών μερίδιο φυσικού αερίου (παραδείγματος χάριν δικαίωμα εκμεταλλεύσεως επί του 15 % αντί του 10 % του εξορυσσόμενου αερίου), πράγμα που θα οδηγούσε σε παρόμοιο αποτέλεσμα.

60.

Κρίσιμο, για τους σκοπούς του προδικαστικού ερωτήματος, είναι το ότι η χρήση δείκτη όπως ο QE δεν αντιβαίνει σε κανένα από τα προαναφερθέντα όρια του άρθρου 6 της οδηγίας 94/22. Τούτο συμβαίνει, κατά την κρίση μου, διότι:

61.

Σε κάθε περίπτωση, εναπόκειται στα εθνικά δικαστήρια, τα οποία διαθέτουν όλα τα στοιχεία του πραγματικού, να εκτιμήσουν εάν η χρήση δείκτη όπως ο QE, ο οποίος δεν συνδέεται με την αγοραία τιμή του αερίου, για τον υπολογισμό των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως που οφείλονται για τις παραχωρήσεις αδειών εκμεταλλεύσεων αερίου προκάλεσε, σε συγκεκριμένο έτος, αποτελέσματα ασύμβατα με τα όρια που το άρθρο 6 της οδηγίας 94/22 θέτει όσον αφορά τον υπολογισμό των εν λόγω δικαιωμάτων.

62.

Καίτοι το αιτούν δικαστήριο δεν εγείρει, με τη διάταξή του περί παραπομπής, το ζήτημα αυτό, προσθέτω ότι εναπόκειται επίσης στα εθνικά δικαστήρια να διαπιστώσουν, κατόπιν σφαιρικής εκτιμήσεως όλων των κρίσιμων πραγματικών και νομικών περιστάσεων, εάν η επίμαχη στην κύρια δίκη εθνική νομοθεσία πληροί τις απορρέουσες από την αρχή της αναλογικότητας απαιτήσεις ( 35 ), το δε Δικαστήριο οφείλει να τους παράσχει τα στοιχεία ερμηνείας του δικαίου της Ένωσης που θα τους επιτρέψουν να εκφέρουν κρίση ( 36 ).

63.

Το Consiglio di Stato (Συμβούλιο της Επικρατείας) έχει ήδη προβεί στην κατά περίπτωση αυτή εκτίμηση με την απόφαση 290/2018, στην οποία αναφέρεται το αιτούν δικαστήριο. Προκειμένου το αιτούν δικαστήριο να αποκλίνει από τη θέση που διατύπωσε η ανώτατη βαθμίδα της ιταλικής διοικητικής δικαιοσύνης, η οποία έχει τον τελευταίο λόγο επί της εφαρμογής του εσωτερικού δικαίου, θα πρέπει, κατά την άποψή μου, να έχει ισχυρότατους λόγους ικανούς να ανατρέψουν άνευ πάσης αμφιβολίας την εν λόγω εκτίμηση.

64.

Μετά την παράθεση των επιφυλάξεων αυτών, φρονώ ότι υφίστανται δύο τουλάχιστον πρόσθετοι παράγοντες που κατατείνουν υπέρ της συμβατότητας με το δίκαιο της Ένωσης της υιοθετηθείσας από τις ιταλικές αρχές μεθόδου καθορισμού των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως.

65.

Ο πρώτος είναι ότι τόσο το άρθρο 6, παράγραφος 1, όσο και η αιτιολογική σκέψη 8 της οδηγίας 94/22 επιτρέπουν στα κράτη μέλη να επιλέγουν μεταξύ εισφοράς σε είδος ή σε χρήμα. Επομένως, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν μεταξύ δύο μη αλληλοσυνδεόμενων εναλλακτικών λύσεων. Από την οδηγία δεν προκύπτει, συνεπώς, ότι το τέλος εκμεταλλεύσεως, είτε σε είδος, είτε ως εισφορά, οφείλει να συμπίπτει ή να συνδέεται με την αγοραία αξία του μεριδίου του εξορυσσόμενου αερίου.

66.

Ο δεύτερος είναι ότι ένα κράτος μέλος δεν παραβιάζει κατ’ ανάγκην την αρχή της αναλογικότητας όταν καθορίζει το χρηματικό ύψος του δικαιώματος εκμεταλλεύσεως βάσει ορισμένου δείκτη, όπως ο QE, ο οποίος δεν εγγυάται την ισοδυναμία μεταξύ της αγοραίας αξίας του αντιστοιχούντος στο δικαίωμα εκμεταλλεύσεως μεριδίου αερίου και του χρηματικού ύψους του εν λόγω δικαιώματος. Η ισοδυναμία αυτή, επαναλαμβάνω, δεν αποτελεί σκοπό της οδηγίας 94/22. Η αρχή της αναλογικότητας δεν υποχρεώνει, συνεπώς, τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν δείκτες αναφοράς όπως ο Pfor.

67.

Θα μπορούσε να τεθεί ζήτημα ασυμβατότητας μιας εθνικής ρύθμισης περί εφαρμογής της οδηγίας 94/22 προς την αρχή της αναλογικότητας εάν η διαδικασία για τον καθορισμό του ύψους των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως οδηγούσε σε επιβολή τόσο υψηλών τέτοιων δικαιωμάτων ώστε οι δραστηριότητες αναζητήσεως, εξερευνήσεως και παραγωγής φυσικού αερίου να καθίστανται, στην πράξη, μη βιώσιμες. Από τα στοιχεία της δικογραφίας δεν φαίνεται ότι η επιβάλλουσα τη χρήση του δείκτη QE ιταλική ρύθμιση έχει δημιουργήσει τέτοιου είδους κατάσταση.

68.

Διακριτό από το προηγούμενο είναι το ζήτημα εάν η εφαρμογή του δείκτη QE θα μπορούσε να προκαλέσει μεγαλύτερη ή μικρότερη διατάραξη της προβλεφθείσας αρχικώς, στις αντίστοιχες άδειες παραχωρήσεως, οικονομικής ισορροπίας. Σε περίπτωση που ανέκυπτε τέτοιο πρόβλημα (το οποίο θα μπορούσε να προκληθεί τόσο από μεταβολή στους δείκτες όσο και από αύξηση του μεριδίου του δικαιώματος εκμεταλλεύσεως), η επ’ αυτού λύση θα έπρεπε να αναζητηθεί στους διέποντες την ισορροπία στο πλαίσιο της παραχωρήσεως εσωτερικούς κανόνες και όχι στην οδηγία 94/22 ( 37 ).

69.

Τέλος, το επιχείρημα ότι η εφαρμογή του δείκτη QE συνιστά αδικαιολόγητο περιορισμό του προστατευόμενου από το άρθρο 17 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης δικαιώματος ιδιοκτησίας μπορεί να απορριφθεί χωρίς περαιτέρω αιτιολογία. Αρχικός κύριος των υδρογονανθράκων είναι το Ιταλικό Δημόσιο, εφόσον δε αυτό αποφασίσει να επιτρέψει την παραχώρησή τους σε επιχείρηση εξορύξεως, δύναται να εξαρτήσει την παραχώρηση αυτή δημοσίων πόρων από την καταβολή εισφοράς στο Δημόσιο Ταμείο, βαρύνουσας εκείνον που τους εκμεταλλεύεται.

70.

Βάσει των προεκτεθέντων, προτείνω να δοθεί στο Tribunale amministrativo regionale per la Lombardia (περιφερειακό διοικητικό δικαστήριο Λομβαρδίας, Ιταλία) η ακόλουθη απάντηση:

«Το άρθρο 6, παράγραφοι 1, 2 και 3, και η αιτιολογική σκέψη 8 της οδηγίας 94/22/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 1994, για τους όρους χορήγησης και χρήσης των αδειών αναζήτησης, εξερεύνησης και παραγωγής υδρογονανθράκων, δεν αντιτίθενται σε εθνική νομοθεσία η οποία καθορίζει το ύψος των καταβλητέων από τις επιχειρήσεις κάτοχους αδειών εκμεταλλεύσεως αερίου δικαιωμάτων σύμφωνα με δείκτη (όπως ο QE) ο οποίος βασίζεται στις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες τιμές του πετρελαίου και λοιπών καυσίμων αντί άλλου δείκτη (όπως ο Pfor) ο οποίος συνδέεται με την τιμή του αερίου στη βραχυπρόθεσμη αγορά.»