1.

Με την παρούσα αίτηση προδικαστικής αποφάσεως, το Arbetsdomstolen (Σουηδία) ερωτά κατ’ ουσίαν εάν μια εταιρία η οποία έχει την έδρα της σε συμβαλλόμενο κράτος της Συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, της 2ας Μαΐου 1992 ( 2 ) (στο εξής: Συμφωνία ΕΟΧ), και έχει την κυριότητα πλοίου που φέρει σημαία τρίτου κράτους εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, όπως η τελευταία έχει εφαρμογή επί των θαλάσσιων μεταφορών δυνάμει του κανονισμού (ΕΟΚ) 4055/86 του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 1986, για την εφαρμογή της αρχής της ελεύθερης παροχής των υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς μεταξύ κρατών μελών και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών ( 3 ), ο οποίος έχει ενσωματωθεί στη Συμφωνία ΕΟΧ ( 4 ).

2.

Το ερώτημα αυτό ανέκυψε στο πλαίσιο διαφορών μεταξύ της Fonnship A/S, νορβηγικής εταιρίας (στο εξής: Fonnship), και των Svenska Transportatbetareförbundet (Σουηδική Ομοσπονδία των Εργαζομένων στις Μεταφορές, στο εξής: ST) και Facket för Service och Kommunikation (Ένωση των Εργαζομένων στις Υπηρεσίες και στις Επικοινωνίες, στο εξής: SEKO), σουηδικών σωματείων, σχετικά με συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις οι οποίες έλαβαν χώρα το 2001 και το 2003 και φέρονται να διατάραξαν, εντός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ), την παροχή των υπηρεσιών που προσφέρονταν μέσω ενός πλοίου ιδιοκτησίας της Fonnship (του πλοίου Sava Star), καταχωρισμένου στο νηολόγιο του Παναμά και φέροντος, συνεπώς, σημαία της τρίτης αυτής χώρας ( 5 ).

3.

Ειδικότερα, εκτιμώντας ότι το πλήρωμα του Sava Star, του οποίου εργοδότης ήταν η Fonnship και το οποίο κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών της κύριας δίκης αποτελούνταν αποκλειστικώς από υπηκόους τρίτων χωρών ( 6 ), λάμβανε μισθό ανεπαρκή σε σχέση με την αμοιβή που μπορεί να θεωρηθεί ως εύλογη για πλοίο δραστηριοποιούμενο κυρίως στην Ευρώπη, η SΤ ξεκίνησε, το 2001, και ενώ το πλοίο είχε καταπλεύσει σε σουηδικό λιμάνι, συνδικαλιστική κινητοποίηση με σκοπό την παρακώλυση της φορτώσεως και εκφορτώσεως του Sava Star, αφού απέτυχε να εξασφαλίσει την υπογραφή, εκ μέρους της Fonnship, συλλογικής συμβάσεως εγκεκριμένης από τη Διεθνή Ομοσπονδία Εργαζομένων στις Μεταφορές (στο εξής: ITF) ( 7 ). Μολονότι δεσμευόταν προφανώς από μια ρωσική συλλογική σύμβαση, η Fonnship συμφώνησε, κατόπιν της συνδικαλιστικής κινητοποιήσεως, να υπογράψει την εγκεκριμένη από την ITF συλλογική σύμβαση και να καταβάλει τα τέλη και τις εισφορές που ζητούσε η ST, γεγονός που επέτρεψε τον απόπλου του Sava Star.

4.

Μετά τη λήξη της συλλογικής συμβάσεως που υπεγράφη το 2001, μια ανάλογη κινητοποίηση προκλήθηκε από την SEKO, ενόσω το Sava Star βρισκόταν εκ νέου σε σουηδικό λιμάνι. Η Fonnship υπέγραψε, διαμαρτυρόμενη, την εγκεκριμένη από την ITF συλλογική σύμβαση που ζητούσε η SEKO και κατέβαλε τα τέλη και τις εισφορές που προέβλεπε η εν λόγω σύμβαση, γεγονός που επέτρεψε τη συνέχιση του πλου του Sava Star.

5.

Η Fonnship ενήγαγε χωριστά την ST και τη SEKO ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, προκειμένου ιδίως να επιτύχει την καταδίκη των σωματείων αυτών στην αποκατάσταση της ζημίας την οποία φερόταν να υπέστη η ίδια λόγω του παράνομου χαρακτήρα των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων και λόγω της ακυρότητας των συλλογικών συμβάσεων που εξαναγκάστηκε να υπογράψει. Από την πλευρά της, η ST ενήγαγε τη Fonnship ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, προκειμένου να καταδικαστεί να της καταβάλει αποζημίωση για τον λόγο ότι η εν λόγω εταιρία δεν είχε καταβάλει την αμοιβή την οποία προέβλεπε η συλλογική σύμβαση που υπεγράφη το 2001.

6.

Το αιτούν δικαστήριο εκτιμά ότι το ζήτημα της νομιμότητας των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων είναι αποφασιστικής σημασίας για την επίλυση των διαφορών της κύριας δίκης και ότι απόκειται στο ίδιο, προκειμένου να επιλύσει το ζήτημα αυτό, να κρίνει εάν το σουηδικό δίκαιο σχετικά με τις συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις είναι συμβατό με τους κανόνες του δικαίου της Ένωσης (του ΕΟΧ) για την ελεύθερη παροχή των υπηρεσιών. Ωστόσο, λαμβανομένων υπόψη όσων έχουν ήδη κριθεί από το Δικαστήριο στις αποφάσεις Viking Line, προαναφερθείσα, και Laval un Partneri ( 8 ), το αιτούν δικαστήριο εκτιμά, σε αντίθεση με όσα υποστήριξε η Fonnship ενώπιόν του, ότι δεν είναι απαραίτητο να υποβάλει στο Δικαστήριο ερώτημα επί της προβληματικής αυτής.

7.

Αντιθέτως, το Arbetsdomstolen εκτιμά ότι το ζήτημα, που επίσης ερίζεται ενώπιόν του, αλλά δεν έχει ακόμα αποτελέσει αντικείμενο εξετάσεως από το Δικαστήριο, εάν το δίκαιο του ΕΟΧ έχει εφαρμογή σε υπόθεση όπως η προκείμενη, στην οποία ένα πλοίο είναι νηολογημένο σε τρίτη χώρα και οι σχέσεις στο πλοίο αυτό διέπονται καταρχήν από το δίκαιο του κράτους νηολογήσεως, επιβάλλει την αναστολή της ενώπιόν του διαδικασίας και την υποβολή του ακόλουθου προδικαστικού ερωτήματος:

«Έχουν οι προβλεπόμενοι στη Συμφωνία ΕΟΧ κανόνες περί της ελεύθερης παροχής των υπηρεσιών, συνεπώς και των υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών —των οποίων αντίστοιχοι κανόνες υπάρχουν στη Συνθήκη ΕΚ— εφαρμογή σε μια εταιρία με έδρα σε κράτος της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ), όσον αφορά τη δραστηριότητά της που συνίσταται στην παροχή μεταφορικών υπηρεσιών εντός κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ή κράτους μέλους της ΕΖΕΣ, χρησιμοποιώντας ένα πλοίο το οποίο έχει νηολογηθεί σε τρίτη χώρα εκτός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και/ή του ΕΟΧ (και φέρει τη σημαία της χώρας αυτής);»

8.

Για το ζήτημα αυτό κατέθεσαν γραπτές παρατηρήσεις οι διάδικοι στην κύρια δίκη, η Σουηδική και η Ελληνική Κυβέρνηση, η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ καθώς και η Επιτροπή. Επιπλέον, οι εν λόγω μετέχοντες στη διαδικασία ανέπτυξαν προφορικώς τις παρατηρήσεις τους κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση της 28ης Ιανουαρίου 2014.

9.

Όπως επισήμανα στο σημείο 6 ανωτέρω, το αιτούν δικαστήριο αρνήθηκε χωρίς αμφισημία να υποβάλει στο Δικαστήριο ερώτημα επί της συμβατότητας των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων με το δίκαιο του ΕΟΧ, εκτιμώντας ότι, λαμβανομένων υπόψη και των προαναφερθεισών αποφάσεων Viking Line και Laval un Partneri, στην περίπτωση κατά την οποία οι κανόνες του ΕΟΧ περί της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών έχουν όντως εφαρμογή σε υποθέσεις όπως αυτές των διαφορών της κύριας δίκης, απόκειται στο ίδιο να αποφανθεί σχετικά με την αναγκαιότητα και την καταλληλότητα των ως άνω κινητοποιήσεων. Εντούτοις, το αιτούν δικαστήριο δεν αναφέρει προς ποια κατεύθυνση προτίθεται να τάμει την εν λόγω προβληματική.

10.

Ενώπιον του Δικαστηρίου, η Fonnship ενέκρινε επί μακρόν το αιτούν δικαστήριο για το γεγονός ότι περιόρισε την αίτηση προδικαστικής αποφάσεως μόνο στο ζήτημα της εφαρμογής του δικαίου του ΕΟΧ, αρνούμενο να υποβάλει στο Δικαστήριο ερώτημα επί της συμβατότητας με το δίκαιο αυτό των διατάξεων του σουηδικού δικαίου οι οποίες επιτρέπουν συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις του είδους εκείνων που οργανώθηκαν από την ST και την SEKO κατά του Sava Star.

11.

Χωρίς να ζητεί ρητώς από το Δικαστήριο να συμπεριλάβει στην απάντησή του επί της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως, σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως επί του υποβληθέντος ερωτήματος, σκέψεις σχετικά με τη συμβατότητα και την αναλογικότητα των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων με την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών, η Fonnship εκτιμά ότι το αιτούν δικαστήριο, με βάση τις ενώπιόν του συζητήσεις, είχε υποχρέωση να απευθύνει στο Δικαστήριο το σύνολο των χρήσιμων για την επίλυση της διαφοράς της κύριας δίκης ερωτημάτων ενωσιακού δικαίου. Πράγματι, στην περίπτωση κατά την οποία το Δικαστήριο διαπιστώσει ότι η ελεύθερη παροχή υπηρεσιών έχει εφαρμογή σε υποθέσεις όπως οι επίμαχες στην κύρια δίκη, η συμπερίληψη στην αίτηση του εθνικού δικαστηρίου του ζητήματος της συμβατότητας των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων με την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών θα επέτρεπε, κατά την άποψη της Fonnship, και λαμβανομένης υπόψη της αβεβαιότητας του δικαίου του ΕΟΧ στο σημείο αυτό, να αποφευχθεί το ενδεχόμενο μια διαφορά εκκρεμής για πάνω από δέκα έτη να χρειαστεί να αποτελέσει εκ νέου αντικείμενο προδικαστικής παραπομπής στο Δικαστήριο, ή, σε περίπτωση απουσίας παραπομπής, να αποφευχθεί ο εξαναγκασμός της Fonnship να ασκήσει αγωγή αποζημιώσεως κατά του Βασιλείου της Σουηδίας.

12.

Μολονότι δεν με αφήνει πλήρως αδιάφορο το υπόρρητο αίτημα της Fonnship για τη συμπερίληψη στην εξέταση της προβληματικής που μας υποβλήθηκε, έστω και επικουρικώς, σκέψεων για την αναγκαιότητα και την αναλογικότητα των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων σε σχέση με τις οικείες διατάξεις του ΕΟΧ, ιδίως για λόγους οικονομίας της διαδικασίας και λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι το αιτούν δικαστήριο πρέπει να αποφανθεί σε τελευταίο βαθμό, μια τέτοια συμπερίληψη προϋποθέτει, στην περίπτωση της παρούσας υποθέσεως, ότι το Δικαστήριο θα επέλεγε να μεταβάλει ουσιωδώς τη μέχρι τούδε νομολογία του ως προς την ερμηνεία του άρθρου 267 ΣΛΕΕ.

13.

Ως γνωστόν, η νομολογία αυτή αναγνωρίζει στο αιτούν δικαστήριο και μόνον τη δυνατότητα να καθορίζει τα προς υποβολή προδικαστικά ερωτήματα ( 9 ) και να προσδιορίζει κατ’ αποκλειστικότητα το αντικείμενο των ερωτημάτων που προτίθεται να υποβάλει στο Δικαστήριο ( 10 ), χωρίς το τελευταίο να μπορεί να εξαναγκαστεί από κάποιον από τους διαδίκους της κύριας δίκης να επιληφθεί ενός ερωτήματος ( 11 ) ή να μεταβάλει το περιεχόμενο αυτού ( 12 ).

14.

Η νομολογία αυτή στηρίζεται, αφενός, σε γραμματική ερμηνεία, σύμφωνα με την οποία το άρθρο 267 ΣΛΕΕ θεσμοθετεί άμεση συνεργασία μεταξύ του Δικαστηρίου και των εθνικών δικαστηρίων με βάση μια διαδικασία μη δικαστική και ξένη προς οποιαδήποτε πρωτοβουλία των μερών ( 13 ), και, αφετέρου, στην υποχρέωση του Δικαστηρίου να διασφαλίζει στις κυβερνήσεις των κρατών μελών και στα ενδιαφερόμενα μέρη τη δυνατότητα να παρουσιάζουν παρατηρήσεις, σύμφωνα με το άρθρο 23 του Οργανισμού του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι, δυνάμει της διατάξεως αυτής, στα ενδιαφερόμενα μέρη κοινοποιούνται μόνον αποφάσεις περί παραπομπής ( 14 ).

15.

Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο αρνείται καταρχήν να απαντά σε συμπληρωματικά ερωτήματα που τίθενται από τους διαδίκους της κύριας δίκης ή από τα ενδιαφερόμενα μέρη και τα οποία υπερβαίνουν το πλαίσιο του υποβληθέντος από το εθνικό δικαστήριο ερωτήματος ( 15 ) ή, στο πλαίσιο της εξετάσεως του κύρους πράξεως της Ένωσης, να επεκτείνει την εξέταση αυτή σε λόγους άλλους σε σχέση με εκείνους που αναφέρονται από το αιτούν δικαστήριο ( 16 ).

16.

Παρά ταύτα, φαίνεται ότι υφίσταται μια κάποια ανακολουθία μεταξύ της νομολογίας αυτής και μιας νομολογιακής τάσεως του Δικαστηρίου η οποία προκρίνει την ανάγκη παροχής τελεσφόρου απαντήσεως στο αιτούν δικαστήριο.

17.

Πράγματι, σε πολυάριθμες αποφάσεις, το Δικαστήριο δεν διστάζει, παρά την οριοθέτηση της προδικαστικής παραπομπής εκ μέρους του εθνικού δικαστηρίου, είτε να εξακριβώσει, με βάση τα πραγματικά περιστατικά και τα προβαλλόμενα κατά τη διαδικασία επιχειρήματα, κατά πόσον η εφαρμογή μιας διατάξεως του δικαίου της Ένωσης, η οποία δεν αποτελεί αντικείμενο της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως, μπορεί παρά ταύτα να γίνει δεκτή στην υπό κρίση περίπτωση ( 17 ), είτε, προκειμένου να δώσει τελεσφόρο απάντηση στον εθνικό δικαστή, να αποφανθεί επί της βασιμότητας της απόψεως ενός από τους διαδίκους στην κύρια δίκη σχετικά με την εφαρμογή διατάξεως που δεν αναφέρεται στην προδικαστική παραπομπή ( 18 ), ή ακόμα να αναδιατυπώσει τα υποβληθέντα ερωτήματα, ούτως ώστε να συμπεριλάβει στην ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης μία ή περισσότερες διατάξεις που επικαλείται κάποιος διάδικος ή και που εξετάζει το ίδιο αυτεπαγγέλτως, πάντα υπό την ίδια οπτική της παροχής τελεσφόρου απαντήσεως στο εθνικό δικαστήριο ( 19 ).

18.

Πάντως, μολονότι, η νομολογία του Δικαστηρίου δεν εμφανίζεται μονοσήμαντη, δεν θεωρώ ότι είναι εν προκειμένω απαραίτητο να εξεταστούν λεπτομερέστερα τα κριτήρια βάσει των οποίων θα μπορούσε να ερμηνευθεί κατά τρόπο συνεκτικό το σύνολο των ανωτέρω αποφάσεων.

19.

Πράγματι, υφίσταται τουλάχιστον μία κατηγορία περιπτώσεων, στην οποία ανήκει, κατά τη γνώμη μου, η παρούσα υπόθεση, κατά την οποία το Δικαστήριο αρνείται συστηματικά να μεταβάλει ή να επεκτείνει το αντικείμενο της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως πέρα από το πλαίσιο που καθορίστηκε από το εθνικό δικαστήριο. Πρόκειται για την περίπτωση κατά την οποία το αιτούν δικαστήριο αρνήθηκε, ρητώς ή υπορρήτως, να υποβάλει στο Δικαστήριο ένα πρόσθετο ερώτημα για την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης, το οποίο είχε εγερθεί ρητώς από κάποιον από τους διαδίκους της διαφοράς της κύριας δίκης ( 20 ).

20.

Στην προκειμένη υπόθεση, αληθεύει ότι, σε αντίθεση με τις υποθέσεις στις οποίες το Δικαστήριο απεφάνθη ειδικά επί του συγκεκριμένου σημείου, το αιτούν δικαστήριο οφείλει να κρίνει σε τελευταίο βαθμό και αναγνώρισε το λυσιτελές του ερωτήματος που έθεσε η Fonnship σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως του Δικαστηρίου επί του υποβληθέντος ερωτήματος ( 21 ).

21.

Επιπροσθέτως, μια αντικειμενική ανάγνωση του άρθρου 267, τρίτο εδάφιο, ΣΛΕΕ θα μπορούσε να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι, όταν σε υπόθεση εκκρεμή ενώπιον δικαστηρίου που αποφαίνεται σε τελευταίο βαθμό «ανακύπτει» ερώτημα για την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης, το εν λόγω δικαστήριο «οφείλει» να υποβάλει προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο.

22.

Μια τέτοια ερμηνεία του άρθρου 267, τρίτο εδάφιο, ΣΛΕΕ θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ιδίως στις περιπτώσεις κατά τις οποίες το δικαστήριο που αποφαίνεται σε τελευταίο βαθμό προτείνει, προς θεμελίωση της αρνήσεώς του να υποβάλει στο Δικαστήριο ένα πρόσθετο ερώτημα, μια προφανώς εσφαλμένη ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή διατυπώνει το ερώτημά του επί τη βάσει μιας σαφώς ανακριβούς νομικής παραδοχής, πράγμα το οποίο θα επέτρεπε κατά συνέπεια στο Δικαστήριο, κατόπιν των παρατηρήσεων των ενδιαφερόμενων μερών και των προτάσεων του γενικού εισαγγελέα, να επανεξετάσει τον εσφαλμένο χαρακτήρα της προταθείσας ερμηνείας ή της νομικής παραδοχής ( 22 ). Πράγματι, λαμβανομένης ιδίως υπόψη της ανάγκης διασφαλίσεως της ομοιόμορφης ερμηνείας του δικαίου της Ένωσης, μου φαίνεται αδιανόητο το Δικαστήριο ενσυνειδήτως να μην αποκαθιστά τέτοιου είδους σφάλματα στα οποία έχει υποπέσει δικαστήριο τελευταίου βαθμού, σε βάρος των πολιτών, στερώντας επιπλέον πρακτικά τους τελευταίους και από την πραγματική δυνατότητα να επικαλεστούν την ευθύνη του κράτους μέλους, στο οποίο ανήκει το ανωτέρω δικαστήριο, για παραβίαση του δικαίου της Ένωσης.

23.

Ωστόσο, οι σκέψεις αυτές δεν ισχύουν στην παρούσα υπόθεση, κυρίως διότι το αιτούν δικαστήριο δεν παρέχει κανένα στοιχείο από το οποίο να προκύπτει ιδίως προς ποια κατεύθυνση θα έκρινε το ζήτημα της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων σε σχέση με τον σεβασμό των κανόνων της Συμφωνίας ΕΟΧ περί της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών.

24.

Γενικότερα, στην προαναφερθείσα απόφαση Consiglio nazionale dei geologi και Autorità garante della concorrenza e del mercato, το Δικαστήριο —στο οποίο είχε απευθυνθεί ένα δικαστήριο τελευταίου βαθμού, δηλαδή το Consiglio di Stato (Ιταλία), σχετικά με την έκταση της αρμοδιότητας του δικαστηρίου αυτού να επιλέγει και να αναδιατυπώνει τα προταθέντα από διάδικο της κύριας δίκης ερωτήματα— απέρριψε την ύπαρξη άνευ ετέρου υποχρεώσεως προς προδικαστική παραπομπή ερωτήματος το οποίο ήγειρε κάποιος από τους διαδίκους αυτούς για την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ( 23 ), υπενθυμίζοντας επίσης ότι ο καθορισμός και η διατύπωση των ερωτημάτων που του υποβάλλονται απόκεινται αποκλειστικώς στο εθνικό δικαστήριο ( 24 ).

25.

Υπό τις συνθήκες αυτές, φρονώ ότι το Δικαστήριο θα πρέπει να περιοριστεί να απαντήσει στο ερώτημα που του υποβλήθηκε, το οποίο αφορά την εφαρμογή των κανόνων της Συμφωνίας ΕΟΧ περί της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, χωρίς επομένως να εξετάσει το ερώτημα που τέθηκε από τη Fonnship ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, αλλά απορρίφθηκε ρητώς από το τελευταίο, και αφορά την ενδεχόμενη συμβατότητα των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων με την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών.

26.

Μολονότι το αιτούν δικαστήριο, στο προδικαστικό του ερώτημα, αναφέρθηκε γενικώς στους κανόνες της Συμφωνίας ΕΟΧ περί της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, η απάντηση του Δικαστηρίου θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να περιοριστεί στις διατάξεις του κανονισμού 4055/86, όπως πρότειναν εξάλλου και οι διάδικοι στην κύρια δίκη καθώς και τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη τα οποία κατέθεσαν παρατηρήσεις ενώπιον του Δικαστηρίου.

27.

Πράγματι, δεν αμφισβητείται ότι η ελεύθερη παροχή των υπηρεσιών μεταφοράς διέπεται από τις διατάξεις της Συνθήκης σχετικά με τις μεταφορές και ότι, όσον αφορά ιδιαιτέρως τη ναυσιπλοΐα, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν αρμόδιο να αποφασίσει, σύμφωνα με το άρθρο 84, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΟΚ, εάν μπορούσαν να θεσπιστούν στον τομέα αυτόν κατάλληλες διατάξεις, κάτι το οποίο πράγματι διαπίστωσε και υλοποίησε το Συμβούλιο υιοθετώντας, στις 22 Δεκεμβρίου 1986, τον κανονισμό 4055/86, στην αρχική του εκδοχή, για την εφαρμογή της αρχής της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών στις θαλάσσιες μεταφορές, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 1987. Δεδομένου ότι ο κανονισμός 4055/86 ενσωματώθηκε, όπως ήδη επισημάνθηκε, στη Συμφωνία ΕΟΧ, πρέπει κατά συνέπεια να αναδιατυπωθεί το υποβληθέν ερώτημα και να περιοριστεί στην ερμηνεία της εν λόγω πράξεως.

28.

Με βάση τα στοιχεία της δικογραφίας και τις παρατηρήσεις των ενδιαφερομένων μερών, το υποβληθέν ερώτημα μπορεί περαιτέρω να περιοριστεί στην αποσαφήνιση του προσωπικού πεδίου εφαρμογής του κανονισμού 4055/86, κατά το άρθρο 1 αυτού, προκειμένου να προσδιορισθεί εάν μια εταιρία νομίμως εγκατεστημένη στον ΕΟΧ, εν προκειμένω στη Νορβηγία, έχουσα την κυριότητα πλοίου που εκτελεί υπηρεσίες θαλάσσιας μεταφοράς εντός του ΕΟΧ αλλά φέρει σημαία τρίτης χώρας, εν προκειμένω του Παναμά, εμπίπτει στον εν λόγω κανονισμό και μπορεί ενδεχομένως καταρχήν να επικαλεστεί την ελευθερία που ο τελευταίος απονέμει.

29.

Μια θετική απάντηση, εκ πρώτης όψεως απλή, φαίνεται να συνάγεται από το ίδιο το γράμμα του άρθρου 1 του κανονισμού 4055/86 και από τη νομολογία του Δικαστηρίου.

30.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την παράγραφο 1 της διατάξεως αυτής, η ελεύθερη παροχή των υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς μεταξύ των κρατών μελών και μεταξύ των κρατών μελών και των τρίτων χωρών έχει εφαρμογή στους υπηκόους των κρατών μελών που είναι εγκατεστημένοι σε κράτος μέλος άλλο από εκείνο του αποδέκτη των υπηρεσιών, ενώ, δυνάμει της παραπομπής της παραγράφου 3 κυρίως στο άρθρο 58 της Συνθήκης ΕΟΚ (νυν άρθρο 48 ΕΚ), οι εταιρίες που είναι εγκατεστημένες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (του ΕΟΧ) εξομοιώνονται με τα φυσικά πρόσωπα που είναι υπήκοοι των κρατών μελών.

31.

Έτσι, στην υπόθεση μιας εταιρίας εγκατεστημένης σε κράτος μέλος η οποία εκμεταλλευόταν υπηρεσία τακτικής γραμμής με προορισμό άλλο κράτος μέλος, αλλά της οποίας τα πλοία ήταν νηολογημένα και έφεραν παναμαϊκή σημαία, το Δικαστήριο συνήγαγε από το γράμμα του άρθρου 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 4055/86 ότι η διάταξη αυτή «αναφέρεται στους υπηκόους των κρατών μελών που είναι εγκατεστημένοι σε κράτος μέλος άλλο από το κράτος του αποδέκτη των υπηρεσιών και δεν αναφέρεται στη νηολόγηση ή στη σημαία των πλοίων που εκμεταλλεύεται η επιχείρηση μεταφορών» ( 25 ).

32.

Το αδιάφορο της νηολογήσεως και/ή της σημαίας των πλοίων ενόψει του προσδιορισμού του πεδίου εφαρμογής του άρθρου 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 4055/86 ενισχύεται, εξ αντιδιαστολής, από την παράγραφο 2 της ίδιας αυτής διατάξεως. Η παράγραφος αυτή ορίζει, πράγματι, ότι ο κανονισμός εφαρμόζεται και στους υπηκόους των κρατών μελών που είναι εγκατεστημένοι εκτός Ένωσης και στις ναυτιλιακές εταιρίες που είναι εγκατεστημένες εκτός Ένωσης και ελέγχονται από υπηκόους κράτους μέλους, εάν τα πλοία τους έχουν νηολογηθεί σ’ αυτό το κράτος μέλος σύμφωνα με τη νομοθεσία του.

33.

Όπως επισήμανε η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ στις γραπτές παρατηρήσεις της, η διευκρίνιση που διαλαμβάνεται στο άρθρο 1, παράγραφος 2, του κανονισμού 4055/86 αντανακλά την κοινώς καλούμενη «ελληνική εξαίρεση» ( 26 ). Ειδικότερα, δεδομένου ότι, δυνάμει του ελληνικού δικαίου, επιτρέπεται στους Έλληνες υπηκόους που είναι εγκατεστημένοι σε τρίτες χώρες να καταχωρίζουν τα πλοία τους στο νηολόγιο αυτού του κράτους μέλους, η μη συνεκτίμηση της καταστάσεως αυτής θα είχε οδηγήσει στην εξαίρεση από το πεδίο εφαρμογής του ανωτέρω κανονισμού σημαντικού ποσοστού της συνολικής χωρητικότητας σκαφών που ανήκουν σε υπηκόους των κρατών του ΕΟΧ ( 27 ).

34.

Συνεπώς, είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο νομοθέτης της Ένωσης δεν είχε την πρόθεση να εξαρτήσει την εφαρμογή του άρθρου 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 4055/86 από μια προϋπόθεση σχετική με τον τόπο νηολογήσεως των πλοίων.

35.

Επομένως, σε αντίθεση με όσα προέβαλαν η ST και η SEKO με τις γραπτές παρατηρήσεις τους, το γεγονός ότι οι υπήκοοι των κρατών του ΕΟΧ που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της ίδιας αυτής διατάξεως νηολογούν τα πλοία τους σε τρίτη χώρα δεν σημαίνει ότι οι υπήκοοι αυτοί παύουν να είναι εγκατεστημένοι σε κράτος του ΕΟΧ.

36.

Τον ανωτέρω συλλογισμό δεν αναιρεί ούτε το επιχείρημα της ST και της SEKO σύμφωνα με το οποίο, καθόσον η διαφορά της κύριας δίκης αφορά τις συνθήκες εργασίας του πληρώματος πλοίου που διέπονται από το δίκαιο τρίτης χώρας, οι διατάξεις του κανονισμού 4055/86 δεν έχουν εφαρμογή ή, τουλάχιστον, η εφαρμογή τους προϋποθέτει επαρκή σύνδεσμο της εργασιακής σχέσεως με την επικράτεια της Ένωσης (του ΕΟΧ), ο οποίος ελλείπει εν προκειμένω.

37.

Πράγματι, το επιχείρημα αυτό πρέπει να απορριφθεί καταρχάς διότι, από διαδικαστικής απόψεως, σκοπεί εν τέλει, ερειδόμενο σε απαρίθμηση αποφάσεων του Δικαστηρίου σχετικών με την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων ( 28 ), να αμφισβητήσει το λυσιτελές του ερωτήματος που υποβλήθηκε από το αιτούν δικαστήριο υπό το πρίσμα της παροχής υπηρεσιών, μολονότι το εν λόγω δικαστήριο παραμένει καταρχήν, κατά τη νομολογία, μόνο αρμόδιο να προσδιορίσει το αντικείμενο των ερωτημάτων του και να εκτιμήσει τον αναγκαίο και λυσιτελή τους χαρακτήρα με βάση τις ιδιαιτερότητες της διαφοράς της οποίας επιλαμβάνεται ( 29 ).

38.

Έπειτα, το επιχείρημα της ST και της SEKO πρέπει να απορριφθεί επίσης και για τον λόγο ότι το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 4055/86 καθορίζεται από τις ίδιες του τις διατάξεις και δεν εξαρτάται από το δίκαιο που είναι εφαρμοστέο στις εργασιακές σχέσεις οι οποίες συνδέουν το πλήρωμα ενός πλοίου με τον κατά περίπτωση εμπίπτοντα στον εν λόγω κανονισμό πάροχο υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς. Τούτο αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο κανονισμός 4055/86 δεν κάνει για παράδειγμα καμία αναφορά στα κριτήρια προσδιορισμού του δικαίου που είναι εφαρμοστέο στις ατομικές συμβάσεις εργασίας των μελών του πληρώματος, και ιδίως στη σχέση που υφίσταται μεταξύ του ίδιου κανονισμού και του άρθρου 6 της σύμβασης για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές, η οποία υπεγράφη στη Ρώμη στις 19 Ιουνίου 1980 (στο εξής: σύμβαση της Ρώμης) ( 30 ).

39.

Τέλος, το υπό συζήτηση επιχείρημα δεν θα μπορούσε να ευδοκιμήσει και για τον λόγο ότι, μολονότι είναι δυνατόν να γίνει δεκτό, όπως υποστηρίζουν η ST και η SEKO, ότι οι εργασιακές σχέσεις σε πλοίο που βρίσκεται στην ανοιχτή θάλασσα εξαρτώνται από το δίκαιο του κράτους της σημαίας, κατ’ εφαρμογήν των άρθρων 91 και 94 της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας, η οποία υπεγράφη στο Μοντέγκο Μπέι στις 10 Δεκεμβρίου 1982 (στο εξής: σύμβαση του Μοντέγκο Μπέι) ( 31 ), κάτι το οποίο αναγνωρίζεται εξάλλου από τη νομολογία του Δικαστηρίου ( 32 ), δεν προκύπτει με κανέναν τρόπο από τον κανονισμό 4055/86 ότι ο νομοθέτης της Ένωσης θέλησε να περιορίσει το πεδίο εφαρμογής αυτού στους υπηκόους που παρέχουν υπηρεσίες θαλάσσιας μεταφοράς μέσω πλοίων στα οποία οι εργασιακές σχέσεις του πληρώματος διέπονται από το δίκαιο ενός κράτους μέλους (ή από το δίκαιο ενός κράτους του ΕΟΧ) ( 33 ).

40.

Η εξάρτηση κατά τρόπο γενικό του πεδίου εφαρμογής του κανονισμού 4055/86 από μια τέτοια πρόσθετη προϋπόθεση θα μπορούσε να διακυβεύσει τον σκοπό του κανονισμού αυτού, ο οποίος συνίσταται στην επέκταση της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών στις θαλάσσιες μεταφορές μεταξύ των κρατών μελών και μεταξύ των κρατών μελών και των τρίτων χωρών, ενόψει της σταδιακής εξάλειψης των υφιστάμενων περιορισμών και της εισαγωγής νέων περιορισμών ( 34 ).

41.

Αντιθέτως, είναι πιο λεπτό το ζήτημα, που επίσης συζητήθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου από τα ενδιαφερόμενα μέρη, του προσδιορισμού του ακριβούς κύκλου των ωφελουμένων από την ελεύθερη παροχή των υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς, όπως αυτοί αναφέρονται στο άρθρο 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 4055/86, και ιδίως το ζήτημα εάν, λόγω της κατοικίας του ή της εγκαταστάσεώς του σε κράτος του ΕΟΧ, ο απλός πλοιοκτήτης εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω διατάξεως.

42.

Το ζήτημα αυτό απορρέει από τη διαφωνία μεταξύ των διαδίκων της κύριας δίκης ως προς την ταυτότητα και τον τόπο εγκαταστάσεως του φορέα που ήταν επιφορτισμένος με τη διοίκηση και την εκμετάλλευση του Sava Star, καθώς η ST και η SEKO υποστηρίζουν ότι οι δραστηριότητες αυτές είχαν ανατεθεί σε εταιρία εγκατεστημένη στον Παναμά, ενώ η Fonnship διατείνεται ότι, κατά τη διάρκεια του κρίσιμου χρονικού διαστήματος, ασκούσε από τη Νορβηγία τη συνολική εμπορική εκμετάλλευση του Sava Star.

43.

Στο πλαίσιο της συνεργασίας που θεσμοθετεί το άρθρο 267 ΣΛΕΕ, δεν εναπόκειται προφανώς στο Δικαστήριο αλλά στο αιτούν δικαστήριο να κρίνει αυτήν την επί του πραγματικού διαφωνία, μολονότι, κατά τη διατύπωση της αποφάσεως περί παραπομπής, το εν λόγω δικαστήριο έλαβε, καθώς φαίνεται, ως αφετηρία την παραδοχή ότι, κατά το χρονικό διάστημα στο οποίο έλαβαν χώρα τα πραγματικά περιστατικά της διαφοράς της κύριας δίκης, η Fonnship ασκούσε «δραστηριότητα συνιστάμενη στην παροχή υπηρεσιών μεταφοράς», και μολονότι ορισμένα στοιχεία που γνωστοποιήθηκαν από την εταιρία αυτή κατόπιν αιτήματος του Δικαστηρίου καθώς και κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση ενισχύουν την ανωτέρω εντύπωση.

44.

Ωστόσο, αφήνοντας κατά μέρος αυτήν την πραγματικής τάξεως διαφωνία και εστιάζοντας, προκειμένου να παρασχεθεί τελεσφόρος απάντηση στο αιτούν δικαστήριο, στην ερμηνεία του άρθρου 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 4055/86, πρέπει καταρχάς να υπομνησθεί ότι η διάταξη αυτή προσδιορίζει τους ωφελούμενους από την ελεύθερη παροχή των υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς μεταξύ των κρατών μελών και μεταξύ των κρατών μελών και των τρίτων χωρών με όρους ουσιωδώς όμοιους με εκείνους του άρθρου 49 ΕΚ ( 35 ), αναφέρεται δηλαδή σε φυσικά και νομικά πρόσωπα εγκατεστημένα στην επικράτεια κράτους μέλους της Ένωσης (του ΕΟΧ) τα οποία παρέχουν ή δέχονται επ’ αμοιβή διασυνοριακές υπηρεσίες εντός του ΕΟΧ ( 36 ).

45.

Επί τη βάσει της γενικής αυτής παραδοχής, το Δικαστήριο έχει ήδη δεχτεί ότι ενέπιπταν στο προσωπικό πεδίο εφαρμογής του άρθρου 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 4055/86 μια εταιρία ολλανδικού δικαίου εφοπλίστρια πλοίων ανοιχτής θάλασσας ( 37 ), ένας ναυτιλιακός πράκτορας που είχε την έδρα του σε κράτος μέλος και εκμεταλλευόταν πλοίο του οποίου δεν ήταν κύριος και το οποίο εκτελούσε υπηρεσία τακτικής γραμμής μεταξύ των λιμένων δύο κρατών μελών ( 38 ), Έλληνες πλοιοκτήτες που ναύλωναν εξ ολοκλήρου τα πλοία τους σε ταξιδιωτικά πρακτορεία για μονοήμερες εκδρομές μεταξύ κράτους μέλους και τρίτης χώρας ( 39 ), καθώς και ο ιταλικής υπηκοότητας καπετάνιος πλοίου που εκτελούσε θαλάσσια μεταφορά μεταξύ δύο λιμένων κρατών μελών ( 40 ).

46.

Η νομολογία αυτή είναι ενδεικτική μιας ευέλικτης ερμηνείας του προσωπικού πεδίου εφαρμογής του άρθρου 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 4055/86, η οποία συνάδει βεβαίως με τη μέριμνα να διασφαλιστεί ότι κατά το δυνατόν μεγαλύτερος αριθμός οικονομικών δραστηριοτήτων μη υποκείμενων στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των κεφαλαίων ή των προσώπων δεν θα εκφύγει, ωστόσο, της εφαρμογής της Συνθήκης ΕΚ (ή της Συμφωνίας ΕΟΧ) ( 41 ).

47.

Παρά ταύτα, η ίδια νομολογία δεν μας διαφωτίζει ρητώς ως προς το ζήτημα εάν ο απλός πλοιοκτήτης μπορεί να θεωρηθεί ως πάροχος υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς.

48.

Χρήσιμα διδάγματα προς την κατεύθυνση αρνητικής απαντήσεως στο ερώτημα αυτό μπορούν να αντληθούν, κατά τη γνώμη μου, από τη νομολογία του Δικαστηρίου σχετικά με άλλα μέσα μεταφοράς.

49.

Από τη νομολογία αυτή, και ιδίως από τις αποφάσεις Cura Anlagen ( 42 ), Jobra ( 43 ) και Waypoint Aviation ( 44 ), προκύπτει ειδικότερα ότι, μολονότι ο κύριος οχήματος χαρακτηρίζεται ευχερώς ως πάροχος υπηρεσιών υπαγόμενος στο άρθρο 49 ΕΚ όταν διαθέτει ένα όχημα προς μίσθωση (οπότε πρόκειται, εν τέλει, για παροχή υπηρεσιών μισθώσεως), το Δικαστήριο ποτέ δεν έφτασε, αντιθέτως, μέχρι του σημείου να θεωρήσει τον εν λόγω κύριο ως πάροχο υπηρεσιών μεταφοράς.

50.

Για να χαρακτηριστεί ως τέτοιος, ο κύριος πρέπει συνεπώς να ασκεί ο ίδιος δραστηριότητες μεταφοράς, εν προκειμένω δραστηριότητες θαλάσσιας μεταφοράς χάρη στην εκμετάλλευση των πλοίων του.

51.

Ο χαρακτηρισμός αυτός συνάδει με τον ορισμό της εκφράσεως «κοινοτικοί εφοπλιστές» κατά το άρθρο 2, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 3577/92 του Συμβουλίου, το οποίο αναφέρεται «στους υπηκόους κράτους μέλους […] που ασκούν δραστηριότητες θαλάσσιας μεταφοράς» ( 45 ).

52.

Φρονώ ότι τελεί επίσης σε αρμονία με τον ορισμό της έννοιας «εφοπλιστής» που απαντά, για παράδειγμα, στη ρήτρα 2 του παραρτήματος της οδηγίας 1999/63/ΕΚ του Συμβουλίου, της 21ης Ιουνίου 1999, σχετικά με τη συμφωνία για την οργάνωση του χρόνου εργασίας των ναυτικών που συνήψαν η ένωση εφοπλιστών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ECSA) και η ομοσπονδία των ενώσεων εργαζομένων στις μεταφορές στην Ευρωπαϊκή Ένωση (FST) ( 46 ), η οποία χαρακτηρίζει ως τέτοιον «τον ιδιοκτήτη του πλοίου ή κάθε άλλο νομικό ή φυσικό πρόσωπο όπως ο διαχειριστής ή ο ναυλωτής, ο οποίος έχει αναλάβει από τον ιδιοκτήτη του πλοίου την ευθύνη για την εκμετάλλευση του πλοίου και ο οποίος, αναλαμβάνοντας την ευθύνη αυτή, συμφώνησε να αναλάβει όλα τα παρεπόμενα καθήκοντα και ευθύνες». Πράγματι, από τον ορισμό αυτόν προκύπτει κατά τρόπο αδιαμφισβήτητο ότι η κυριότητα επί ενός πλοίου δεν συμπίπτει με την ευθύνη της εκμεταλλεύσεως του πλοίου αυτού.

53.

Έτσι, κατά τη γνώμη μου, μόνον ο πλοιοκτήτης που έχει την ευθύνη της εκμεταλλεύσεως του πλοίου μπορεί να θεωρηθεί ως πάροχος υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς. Αντιθέτως, αν αναθέτει την ευθύνη αυτή σε άλλους φορείς, την παροχή την πραγματοποιούν αυτοί οι τελευταίοι.

54.

Εντούτοις, το ζήτημα εάν ο πλοιοκτήτης δύναται να χαρακτηριστεί ως πάροχος υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς σε περίπτωση κατά την οποία αναλαμβάνει μέρος μόνον των δραστηριοτήτων που συνδέονται με την εκμετάλλευση του πλοίου είναι λεπτό και εξαρτάται αναμφιβόλως από το σύνολο των πραγματικών περιστάσεων της εκάστοτε υποθέσεως.

55.

Νομίζω, ωστόσο, ότι μπορούν να διατυπωθούν συναφώς μερικές γενικές σκέψεις, οι οποίες πάντως παραμένουν πολύ σχηματικές σε σχέση με την πολυπλοκότητα της οργανώσεως των δραστηριοτήτων διεθνούς θαλάσσιας μεταφοράς.

56.

Ειδικότερα, όταν ο πλοιοκτήτης ναυλώνει πλοίο για ορισμένο χρόνο (χρονοναύλωση) ή για ορισμένο ταξίδι (ναύλωση ανά ταξίδι), μπορεί να υποτεθεί ότι διατηρεί καταρχήν την ευθύνη του πληρώματος του πλοίου. Μολονότι τη μεταφορά την αναλαμβάνει έναντι των πελατών ο ναυλωτής, ο τελευταίος χρησιμοποιεί το πλήρωμα του πλοίου το οποίο έχει προσλάβει και θέσει στη διάθεσή του ο πλοιοκτήτης. Σε μια τέτοια περίπτωση, εάν ο πλοιοκτήτης παραμένει άμεσα υπεύθυνος για το πλήρωμα του πλοίου, φρονώ ότι μπορεί να θεωρηθεί ότι τόσο ο ναυλωτής όσο και ο πλοιοκτήτης πραγματοποιούν μια κοινή παροχή υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς. Ως εκ τούτου, είναι δυνατόν να υποτεθεί ότι αμφότεροι θα εμπίπτουν στο προσωπικό πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 4055/86 ( 47 ).

57.

Αντιθέτως, στην περίπτωση της ναυλώσεως πλοίου ως γυμνού σκάφους, δηλαδή μισθώσεώς του χωρίς πλήρωμα, κλίνω προς τον αποκλεισμό του πλοιοκτήτη από τα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, τα οποία μπορούν να επικαλεστούν την ιδιότητα του παρόχου υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς, καθώς η θέση του δεν διαφέρει, εν τέλει, από εκείνη των κυρίων άλλων μέσων μεταφοράς που διατίθενται προς μίσθωση, για τους οποίους το Δικαστήριο δεν θεώρησε ποτέ μέχρι τώρα ότι ανήκουν στον κύκλο των παρόχων υπηρεσιών μεταφοράς.

58.

Πάντως, απόκειται στο αιτούν δικαστήριο, με βάση το σύνολο των στοιχείων που του υποβλήθηκαν, να εξακριβώσει εάν η Fonnship είχε αναλάβει, κατά το διάστημα των διαφορών της κύριας δίκης, την εκμετάλλευση του Sava Star κατά τρόπο ώστε να παρέχει υπηρεσίες θαλάσσιας μεταφοράς κατά την έννοια του άρθρου 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 4055/86.

59.

Εάν υποτεθεί ότι έτσι είχαν τα πράγματα, απομένει να εξεταστεί κατά πόσον η εφαρμογή του κανονισμού 4055/86 θα μπορούσε παρά ταύτα να αποκλειστεί λόγω του γεγονότος, το οποίο προέβαλαν η ST και η SEKO καθώς και η Σουηδική Κυβέρνηση, ότι οι κανόνες του ΕΟΧ δεν επιδιώκουν να προστατεύσουν τις επιχειρήσεις θαλάσσιας μεταφοράς που επέλεξαν να απαλλαγούν από το δίκαιο ενός κράτους του ΕΟΧ και από τις διεθνώς αποδεκτές εύλογες συνθήκες εργασίας και αμοιβής, νηολογώντας τα πλοία τους σε τρίτες χώρες, όπως ο Παναμάς κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών των διαφορών της κύριας δίκης, οι οποίες χορηγούν σημαίες ευκαιρίας.

60.

Το επιχείρημα των ανωτέρω ενδιαφερόμενων μερών, που προβάλλεται υπό περιστάσεις που παρουσιάζονται για πρώτη φορά και στις οποίες θα επανέλθω αργότερα, παραπέμπει χωρίς αμφιβολία στη νομολογιακώς συναχθείσα απαγόρευση προς τους οικονομικούς φορείς να επικαλούνται καταχρηστικώς τις διατάξεις του δικαίου της Ένωσης, είτε για να αποφύγουν την υπαγωγή τους στην εθνική τους νομοθεσία είτε για να αντλήσουν από αυτήν πλεονεκτήματα κατά τρόπο που προσκρούει στην τελεολογία και στους σκοπούς των εν λόγω διατάξεων ( 48 ).

61.

Λαμβανομένης ωστόσο υπόψη της οριοθετήσεως της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως, η εξέταση του ζητήματος μιας ενδεχόμενης «καταχρήσεως δικαιώματος» παρουσιάζει τέτοιου βαθμού διαδικαστικές δυσκολίες, ώστε κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ υποστήριξε ότι η εξέταση αυτή θα κατέληγε ακριβώς στην ανάλυση του ερωτήματος το οποίο το αιτούν δικαστήριο αρνήθηκε, εν τέλει, να υποβάλει στο Δικαστήριο.

62.

Μολονότι η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ δεν την ανέπτυξε περαιτέρω, αντιλαμβάνομαι ότι κατά την άποψή της η έννοια της καταχρήσεως δικαιώματος πρέπει να εκληφθεί ως κανόνας ή αρχή ( 49 ) που επιτρέπει τον περιορισμό της ασκήσεως ενός (υποκειμενικού) δικαιώματος το οποίο απονέμεται από τις διατάξεις του δικαίου της Ένωσης (του ΕΟΧ), και όχι ως κανόνας ικανός να οριοθετήσει το πεδίο εφαρμογής των ίδιων διατάξεων.

63.

Εν προκειμένω, ο χαρακτηρισμός της έννοιας της καταχρήσεως δικαιώματος ως κανόνα περιοριστικού της ασκήσεως δικαιώματος που απονέμεται από το δίκαιο της Ένωσης (του ΕΟΧ) οδηγεί, πράγματι, στην αναγνώριση της εφαρμογή του κανονισμού 4055/86 και στη μετάθεση της αναλύσεως στο πεδίο των σχέσεων μεταξύ του δικαιώματος που απονέμει ο κανονισμός αυτός στη Fonnship και των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων της ST και της SEKO, ερώτημα το οποίο το αιτούν δικαστήριο αρνήθηκε να υποβάλει στο Δικαστήριο.

64.

Αντιστρόφως, η παραδοχή ότι η έννοια της καταχρήσεως δικαιώματος λειτουργεί ως κανόνας που επιτρέπει την οριοθέτηση του πεδίου εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης (του ΕΟΧ) θα επέτρεπε, στην προκειμένη υπόθεση, να συνδεθεί η εξέταση της τυχόν καταχρηστικής πρακτικής με το προδικαστικό ερώτημα που υποβλήθηκε στο Δικαστήριο και που αφορά το προσωπικό πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 4055/86.

65.

Η νομολογία του Δικαστηρίου δεν ακολουθεί σταθερή γραμμή υπέρ του ενός ή του άλλου από τους ανωτέρω χαρακτηρισμούς της καταχρήσεως δικαιώματος.

66.

Έτσι, το Δικαστήριο τόνισε ότι «από πάγια νομολογία προκύπτει ότι η εφαρμογή των κανονισμών της Ένωσης δεν μπορεί να επεκτείνεται μέχρι του σημείου να καλύπτει καταχρηστικές πρακτικές των επιχειρηματιών» ( 50 ), αφήνοντας κατά συνέπεια να εννοηθεί ότι η έννοια της καταχρήσεως (δικαιώματος) αποτελεί κανόνα οριοθετήσεως του πεδίου εφαρμογής των διατάξεων του δικαίου της Ένωσης ( 51 ), ενώ διαπίστωσε, αντιθέτως, «ότι η τυχόν κατάχρηση των αναγνωριζομένων από την έννομη τάξη [της Ένωσης] δικαιωμάτων, βάσει των αφορωσών την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων διατάξεων, προϋποθέτει ότι ο ενδιαφερόμενος εμπίπτει ratione personae στο πεδίο εφαρμογής της Συνθήκης, διά της πληρώσεως των προϋποθέσεων που απαιτούνται για τον […] χαρακτηρισμό του ως “εργαζομένου”» ( 52 ), και εξέτασε επιπλέον την καταπολέμηση των καταχρηστικών πρακτικών με βάση τους λόγους γενικού συμφέροντος που μπορούν να δικαιολογήσουν περιορισμούς στις ελευθερίες κυκλοφορίας ( 53 ), κάτι το οποίο επίσης προϋποθέτει ότι οι επίμαχες καταστάσεις εμπίπτουν όντως στο πεδίο εφαρμογής των παραπάνω ελευθεριών.

67.

Από την πλευρά μου, κλίνω μάλλον προς την τελευταία αυτή προσέγγιση του Δικαστηρίου παρά προς τη σύλληψη της έννοιας της καταχρήσεως δικαιώματος ως αρχής οριοθετήσεως του πεδίου εφαρμογής των διατάξεων του δικαίου της Ένωσης (του ΕΟΧ).

68.

Μια σειρά λόγων εδραιώνει την πεποίθησή μου προς αυτήν την κατεύθυνση.

69.

Καταρχάς, ένας απλός λόγος εννοιολογικής τάξεως, ο οποίος μπορεί να συνοψισθεί στο ότι ένα δικαίωμα δεν θα μπορούσε να αποτελεί αντικείμενο καταχρήσεως, παρά μόνον εάν το δικαίωμα αυτό έχει προηγουμένως αναγνωριστεί. Με τις διαρκείς αναφορές του στην ανάγκη καταπολεμήσεως της «καταχρήσεως δικαιώματος», των «καταχρηστικών συμπεριφορών» ή των «καταχρηστικών πρακτικών» των ιδιωτών ή των οικονομικών φορέων, το Δικαστήριο επιδιώκει, κατά τη γνώμη μου, να αποδώσει στις διάφορες αυτές εκφράσεις λειτουργία περιοριστική των υποκειμενικών δικαιωμάτων που οι ανωτέρω αντλούν από τις διατάξεις του δικαίου της Ένωσης και ιδίως των ελευθεριών κυκλοφορίας που κατοχυρώνει το δίκαιο αυτό. Δεδομένου ότι τέτοια δικαιώματα απονέμονται επίσης και από τη Συμφωνία ΕΟΧ ( 54 ), δεν υφίσταται, από αυτήν την άποψη, κώλυμα για την υιοθέτηση της εν λόγω αντιλήψεως της έννοιας της καταχρήσεως δικαιώματος.

70.

Έπειτα, αν θεωρηθεί ότι η απαγόρευση της καταχρήσεως δικαιώματος συνιστά αρχή που οριοθετεί το πεδίο εφαρμογής των διατάξεων του δικαίου της Ένωσης, τούτο θα είχε ως αποτέλεσμα να εξομοιωθεί η απαγόρευση αυτή, σε σχέση με τις θεμελιώδεις ελευθερίες κυκλοφορίας, με έναν rule of reason κάτι το οποίο φρονώ ότι θα ήταν εσφαλμένο και μη σκόπιμο. Ειδικότερα, μια τέτοια θεώρηση θα οδηγούσε στο να εξακριβώνεται σε κάθε περίπτωση κατά πόσον μια δεδομένη κατάσταση εμπεριέχει κατάχρηση δικαιώματος, πριν ακόμα αναγνωριστεί ότι η κατάσταση αυτή εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης. Μια τέτοια διάρθρωση μεταξύ της καταχρήσεως και του δικαιώματος, η οποία θα προέκρινε την εξέταση της καταχρήσεως σε σχέση με την εξέταση του δικαιώματος, φρονώ ότι θα έθιγε αισθητά την αποτελεσματικότητα των ελευθεριών κυκλοφορίας που κατοχυρώνονται από τη Συνθήκη ΕΚ και από τη Συμφωνία ΕΟΧ.

71.

Επιπροσθέτως, το γεγονός ότι το Δικαστήριο χαρακτηρίζει την απαγόρευση καταχρήσεως δικαιώματος ως γενική αρχή του δικαίου της Ένωσης ( 55 ) —καθεστώς που θα μπορούσε ενδεχομένως να γίνει δεκτό και στο πλαίσιο της Συμφωνίας ΕΟΧ ( 56 ) —, της οποίας η παραβίαση μπορεί να επιφέρει τον περιορισμό ή τον αποκλεισμό της ωφέλειας που αντλείται από τις διατάξεις του δικαίου της Ένωσης των οποίων γίνεται επίκληση, επιρρωννύει την άποψη ότι η λειτουργία τής εν λόγω έννοιας υπερβαίνει εκείνη ενός κανόνα ερμηνείας των ρυθμίσεων του δικαίου της Ένωσης ( 57 ).

72.

Τέλος, όπως καταδεικνύει η προαναφερθείσα απόφαση Halifax κ.λπ., η οποία εκδόθηκε στον τομέα του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), διαφαίνεται από τη νομολογία ότι, εν πάση περιπτώσει, οι πράξεις που αποτελούν μέρος καταχρηστικής πρακτικής δεν εκφεύγουν του πεδίου εφαρμογής των διατάξεων του δικαίου της Ένωσης, κάτι το οποίο θα συνιστούσε, αντιθέτως, τη συνέπεια της διαπιστώσεως καταχρήσεως δικαιώματος, εάν η τελευταία επιτελούσε λειτουργία οριοθετήσεως του πεδίου εφαρμογής των κανόνων του εν λόγω δικαίου. Πράγματι, όπως προκύπτει από την απόφαση αυτή, το γεγονός ότι οι πράξεις που αποτελούν μέρος καταχρηστικής πρακτικής πρέπει να ορισθούν εκ νέου, προκειμένου να αποκατασταθούν τα πράγματα στην κατάσταση που θα υφίστατο εάν δεν είχαν συντελεστεί οι εν λόγω πράξεις, σημαίνει ότι η κατάχρηση δικαιώματος λειτουργεί ως αρχή περιοριστική των υποκειμενικών δικαιωμάτων των ιδιωτών τα οποία τους απονέμονται από το δίκαιο της Ένωσης. Η προσέγγιση αυτή, αφενός, επιτρέπει στον ενδιαφερόμενο φορέα να απολαύει της προσήκουσας ασκήσεως των δικαιωμάτων του ( 58 ), ενώ, αφετέρου, λειτουργεί ως τεστ αναλογικότητας των καταχρηστικών συμπεριφορών και των μέτρων τα οποία επιδιώκουν να τις αποτρέψουν.

73.

Με βάση την οριοθέτηση του προδικαστικού ερωτήματος εκ μέρους του αιτούντος δικαστηρίου, η διαδικαστική συνέπεια, στην παρούσα υπόθεση, της απόψεως που εξομοιώνει τη λειτουργία τής καταχρήσεως δικαιώματος με κανόνα περιορισμού των υποκειμενικών δικαιωμάτων τα οποία αντλούν οι ιδιώτες από το δίκαιο της Ένωσης θα μπορούσε να συνίσταται απλώς στη μη εξέταση της τυχόν καταχρήσεως δικαιώματος, διότι η εξέταση αυτή θα κινδύνευε να υπεισέλθει στο ερώτημα, το οποίο το αιτούν δικαστήριο εκ προθέσεως δεν υπέβαλε, σχετικά με την άσκηση του δικαιώματος ελεύθερης παροχής υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς δυνάμει του κανονισμού 4055/86 και με τα όρια που μπορούν νομίμως να τεθούν στο δικαίωμα αυτό. Κλίνω προς αυτή την κατεύθυνση.

74.

Για την περίπτωση που το Δικαστήριο δεν συμμερισθεί την ανωτέρω λύση, ιδίως για τον λόγο ότι η έννοια της καταχρήσεως δικαιώματος επιτελεί λειτουργία οριοθετήσεως του πεδίου εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης, θα ήθελα να θέσω υπόψη του τις ακόλουθες παρατηρήσεις, επιδιώκοντας τη διαμόρφωση των καλύτερων δυνατών συνθηκών για την έκδοση της αποφάσεώς του.

75.

Καταρχάς, υπενθυμίζω ότι το Δικαστήριο έχει επανειλημμένως κρίνει ότι ένα κράτος μέλος έχει την εξουσία να λαμβάνει μέτρα για να εμποδίσει το ενδεχόμενο, με τη χρησιμοποίηση των δυνατοτήτων που έχει δημιουργήσει η Συνθήκη, να επιδιώξουν μερικοί από τους υπηκόους του να αποφύγουν την εφαρμογή της εθνικής νομοθεσίας ή να μπορέσουν τα υποκείμενα δικαίου να επικαλούνται καταχρηστικώς ή απατηλώς τους κανόνες του δικαίου της Ένωσης ( 59 ).

76.

Εν προκειμένω προφανώς δεν τίθεται θέμα επικλήσεως του θεμιτού συμφέροντος των κρατών μελών προς καταπολέμηση της καταχρηστικής καταστρατηγήσεως της εθνικής τους νομοθεσίας.

77.

Πράγματι, από τη δικογραφία καθώς και από τις παρατηρήσεις των διαδίκων στην κύρια δίκη προκύπτει σαφώς ότι οι συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις των σουηδικών σωματείων κατά της Fonnship, ακόμα και αν υποτεθεί ότι εξομοιώνονται με πράξεις των αρχών ενός κράτους μέλους ( 60 ), δεν αποσκοπούσαν στο να αποτρέψουν το ενδεχόμενο η εν λόγω εταιρία, επωφελούμενη από τις διατάξεις του κανονισμού 4055/85 που έχουν καταρχήν εφαρμογή στα πλοία που φέρουν σημαία τρίτης χώρας, να αποφύγει την υπαγωγή των συμβάσεων εργασίας των μελών του πληρώματος του Sava Star στο σουηδικό δίκαιο ή, τουλάχιστον, στις αναγκαστικού δικαίου διατάξεις της σουηδικής νομοθεσίας ( 61 ).

78.

Σύμφωνα με τις γραπτές παρατηρήσεις της ST και της SEKO, οι κινητοποιήσεις αυτές οργανώθηκαν προκειμένου να αποτραπεί το ενδεχόμενο να μπορέσει η Fonnship να αποφύγει την εφαρμογή του νορβηγικού εργατικού δικαίου ή «των διεθνώς αποδεκτών εύλογων συνθηκών εργασίας και αμοιβής».

79.

Επομένως, για να γίνει δεκτή στις διαφορές της κύριας δίκης η ενεργοποίηση της υποθέσεως της «καταχρηστικής αποφυγής από ορισμένους υπηκόους της εφαρμογής της εθνικής νομοθεσίας» κατά την έννοια της νομολογίας, θα έπρεπε όχι μόνο να εξομοιωθούν οι συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις με πράξεις κράτους μέλους, αλλά και να αναγνωριστεί επιπλέον ότι ένα κράτος του ΕΟΧ μπορεί νομίμως να καταπολεμήσει την καταστρατήγηση από τους οικονομικούς φορείς που είναι εγκατεστημένοι σε άλλο κράτος του ΕΟΧ της εργατικής νομοθεσίας του άλλου αυτού κράτους, ή ακόμα, κατά την ST και την SEKO, των «διεθνώς αποδεκτών εύλογων συνθηκών εργασίας και αμοιβής», χωρίς οι συνθήκες αυτές να εξειδικεύονται περαιτέρω και χωρίς να υφίσταται, σε επίπεδο ΕΟΧ, προσέγγιση των εθνικών νομοθεσιών σχετικά με την κατώτατη αμοιβή, ιδίως αυτήν των ναυτικών ( 62 ).

80.

Εν πάση περιπτώσει, ακόμη κι αν υποτεθεί ότι το Δικαστήριο προτίθεται να κάνει αυτό το βήμα, από τη νομολογία συνάγεται επίσης ότι, μολονότι τα εθνικά δικαστήρια έχουν την εξουσία, σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση και στηριζόμενα σε αντικειμενικά στοιχεία, να εκτιμούν την καταχρηστική συμπεριφορά των ενδιαφερόμενων προσώπων, ούτως ώστε να αρνηθούν σε αυτά την ωφέλεια από τις διατάξεις του δικαίου της Ένωσης των οποίων γίνεται επίκληση, εντούτοις τα εν λόγω δικαστήρια οφείλουν, κατά την εκτίμηση μιας τέτοιας συμπεριφοράς, να λαμβάνουν υπόψη τους σκοπούς που επιδιώκονται από τις επίμαχες διατάξεις του δικαίου της Ένωσης ( 63 ).

81.

Επιπροσθέτως, πάντα κατά το Δικαστήριο, η διαπίστωση καταχρηστικής πρακτικής απαιτεί, αφενός, ένα σύνολο αντικειμενικών συνθηκών υπό τις οποίες, παρά την τυπική τήρηση των προϋποθέσεων της ενωσιακής ρυθμίσεως, δεν επετεύχθη ο σκοπός της ρυθμίσεως αυτής, και, αφετέρου, ένα υποκειμενικό στοιχείο που συνίσταται στον σκοπό επιτεύξεως οφέλους από τη ρύθμιση της Ένωσης με τεχνητή δημιουργία των προϋποθέσεων για την επίτευξή του ( 64 ).

82.

Εάν, σύμφωνα με τη νομολογία που μνημονεύθηκε στο σημείο 80 των παρουσών προτάσεων, περιοριστούμε στην εξέταση του σκοπού που επιδιώκεται από την επίμαχη διάταξη, ήτοι από το άρθρο 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 4055/86, ο σκοπός αυτός συνίσταται, όπως ήδη επισημάνθηκε, στην απονομή στους υπηκόους των κρατών του ΕΟΧ του δικαιώματος ελεύθερης παροχής των υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς μεταξύ των κρατών του ΕΟΧ και μεταξύ των τελευταίων και των τρίτων χωρών, ανεξαρτήτως του τόπου νηολογήσεως ή της σημαίας των πλοίων τα οποία εκμεταλλεύονται οι υπήκοοι αυτοί.

83.

Ως εκ τούτου, δεν θα μπορούσε να συνιστά κατάχρηση της κατοχυρωμένης στο άρθρο 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 4055/86 ελεύθερης παροχής υπηρεσιών το γεγονός και μόνον ότι ένας υπήκοος κράτους μέλους του ΕΟΧ εγκατεστημένος εντός του χώρου αυτού εκμεταλλεύεται προς τον σκοπό αυτόν πλοίο που φέρει τη σημαία τρίτης χώρας.

84.

Επιπλέον, δεν συνιστά τέτοια κατάχρηση ούτε το γεγονός ότι ένας τέτοιος υπήκοος εκμεταλλεύεται πλοίο που φέρει σημαία ευκαιρίας τρίτης χώρας, ήτοι, μολονότι δεν υφίσταται συναφώς επίσημος ορισμός, πλοίο που στερείται ουσιαστικού δεσμού («genuine link») με το κράτος του οποίου φέρει τη σημαία, κατά την έννοια του άρθρου 91, παράγραφος 1, της συμβάσεως του Μοντέγκο Μπέι ( 65 ), έχοντας νηολογηθεί εκεί από αλλοδαπό πλοιοκτήτη ή για λογαριασμό αυτού για λόγους σκοπιμότητας, προκειμένου κυρίως να επωφεληθεί ο πλοιοκτήτης από εγγυήσεις εμπιστευτικότητας, από τη φορολογία των εισοδημάτων και από την εφαρμογή των εγχώριων κανόνων για την κοινωνική προστασία και την ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της περιβαλλοντικής ( 66 ).

85.

Πράγματι, μολονότι δεν αμφισβητείται ότι, τουλάχιστον μέχρι τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών των διαφορών της κύριας δίκης, ο Παναμάς αποτελούσε έναν από τους κυριότερους χορηγούς σημαιών ευκαιρίας διεθνώς ( 67 ), το Δικαστήριο, στις προαναφερθείσες αποφάσεις Corsica Ferries και Corsica Ferries France, δεν διατύπωσε καμία επιφύλαξη ως προς την εφαρμογή του άρθρου 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 4055/86 σε επιχειρήσεις μεταφοράς που εκμεταλλεύονταν πλοία υπό σημαία της τρίτης αυτής χώρας.

86.

Εντούτοις, υπό το φως της μνημονευόμενης στο σημείο 81 των παρουσών προτάσεων νομολογίας, η διαπίστωση καταχρηστικής πρακτικής απαιτεί να ληφθεί υπόψη και ο σκοπός ο οποίος επιδιώκεται όχι μόνον από τις επίμαχες διατάξεις, αλλά γενικότερα από την επίμαχη ρύθμιση, εν προκειμένω από τον ίδιο τον κανονισμό 4055/86.

87.

Συναφώς, πρέπει να τονιστεί ότι η έκτη και η έβδομη αιτιολογική σκέψη του εν λόγω κανονισμού δίνουν βάρος στο γεγονός ότι, όσον αφορά τις εταιρίες που πραγματοποιούν μεταφορές χύδην φορτίων και μεταφορές με «ελεύθερα φορτηγά πλοία», η Ένωση επιδιώκει κυρίως να διατηρήσει «ένα καθεστώς θεμιτού ανταγωνισμού» σε αυτόν τον τομέα δραστηριοτήτων και ότι δεν θα πρέπει ιδίως να παρεμποδίζεται η λειτουργία των προαναφερθεισών εταιριών «καθόσον αυτές σέβονται την αρχή του θεμιτού ανταγωνισμού σε εμπορική βάση».

88.

Αν και είναι αλήθεια ότι δεν δίδεται ορισμός της έννοιας του «θεμιτού ανταγωνισμού», μολονότι αυτή συναντάται όχι μόνο στο προοίμιο της Συνθήκης ΕΚ ( 68 ) αλλά και σε πλήθος πράξεων παράγωγου δικαίου της Ένωσης, το Δικαστήριο έχει δεχτεί ότι μπορεί να θεωρηθεί ως θεμιτός σκοπός η «αποφυγή του αθέμιτου ανταγωνισμού» εκ μέρους επιχειρήσεων που αμείβουν τους εργαζομένους τους σε επίπεδο χαμηλότερο από αυτό που αντιστοιχεί στον κατώτατο μισθό ( 69 ).

89.

Κατά τη γνώμη μου, η τήρηση θεμιτού ανταγωνισμού, την οποία επιδιώκει ο κανονισμός 4055/86, θα διακυβευόταν ιδίως στην περίπτωση που θα αποδεικνυόταν ότι μια επιχείρηση θαλάσσιας μεταφοράς που πραγματοποιεί μεταφορές χύδην φορτίων και μεταφορές με «ελεύθερα φορτηγά πλοία» μεταξύ των κρατών του ΕΟΧ εκμεταλλευόμενη πλοίο νηολογημένο σε τρίτη χώρα, με την οποία το πλοίο αυτό δεν έχει ουσιαστικό δεσμό, αμείβει το πλήρωμα του πλοίου της σε επίπεδο αισθητά κατώτερο από αυτό που αντιστοιχεί στον κατώτατο μισθό, ή, ελλείψει τέτοιου, από τον γενικώς αποδεκτό μισθό στον εν λόγω τομέα, ο οποίος θα ίσχυε καταρχήν εάν το πλοίο είχε νηολογηθεί στο κράτος του ΕΟΧ όπου είναι εγκατεστημένη η επιχείρηση αυτή ( 70 ).

90.

Κατά συνέπεια, σε μια τέτοια περίπτωση, παρά την τυπική τήρηση των προϋποθέσεων εφαρμογής του κανονισμού 4055/86, δεν θα επιτυγχανόταν ο σκοπός του τελευταίου να διασφαλιστεί ο σεβασμός του θεμιτού ανταγωνισμού στον τομέα των υπηρεσιών μεταφοράς με «ελεύθερα φορτηγά πλοία» και μεταφοράς χύδην φορτίων εντός του ΕΟΧ.

91.

Κατά τη νομολογία, απόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει εάν η προϋπόθεση αυτή πληρούται στις διαφορές της κύριας δίκης, με βάση τους κανόνες αποδείξεως του εθνικού δικαίου, εφόσον βεβαίως δεν πλήττεται η αποτελεσματικότητα του δικαίου της Ένωσης ( 71 ).

92.

Όσον αφορά το υποκειμενικό στοιχείο της διαπιστώσεως καταχρηστικής πρακτικής, προϋπόθεση της οποίας τη συνδρομή οφείλει επίσης να εξετάσει το αιτούν δικαστήριο ( 72 ), φρονώ, με βάση τη νομολογία, ότι θα πρέπει να εξακριβωθούν δύο στοιχεία, όχι απαραιτήτως σωρευτικά.

93.

Αφενός, καταχρηστική συμπεριφορά θα μπορούσε να διαπιστωθεί εάν από ένα σύνολο αντικειμενικών στοιχείων προκύπτει ότι ο «κύριος σκοπός» που επιδιωκόταν από τον υπήκοο κράτους του ΕΟΧ, κύριο πλοίου που φέρει σημαία ευκαιρίας τρίτης χώρας, ήταν η αποφυγή της εφαρμογής των συνθηκών αμοιβής του πληρώματος του πλοίου αυτού οι οποίες θα ίσχυαν κανονικά εάν το τελευταίο είχε νηολογηθεί στο κράτος του ΕΟΧ όπου είναι εγκατεστημένος ο πλοιοκτήτης ( 73 ), ματαιώνοντας έτσι τον σκοπό της τηρήσεως θεμιτού ανταγωνισμού, όπως αυτός προβλέπεται από τον κανονισμό 4055/86 ( 74 ).

94.

Αφετέρου, το αιτούν δικαστήριο οφείλει ενδεχομένως να ελέγξει επίσης εάν ο υπήκοος κράτους του ΕΟΧ, κύριος πλοίου που φέρει σημαία ευκαιρίας τρίτης χώρας, «δημιούργησε τεχνητώς» τις προϋποθέσεις εφαρμογής των διατάξεων του κανονισμού 4055/86, μέσω μηχανισμών με τους οποίους ασκούσε μόνο κατ’ επίφαση την εκμετάλλευση, εν όλω ή εν μέρει, του πλοίου αυτού προς όφελος μίας ή περισσότερων συνδεδεμένων μαζί του εταιριών, εγκατεστημένων σε τρίτη χώρα ( 75 ). Πράγματι, στην τελευταία αυτή περίπτωση, ο εν λόγω υπήκοος θα έπρεπε να θεωρηθεί ως απλός κύριος του πλοίου αυτού και κατά συνέπεια δεν θα μπορούσε, όπως επισημάνθηκε προηγουμένως, να ενταχθεί νομίμως στον κύκλο των επωφελούμενων από την ελεύθερη παροχή των υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς, όπως αυτή κατοχυρώνεται στο άρθρο 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 4055/86 ( 76 ).

95.

Βάσει των ανωτέρω σκέψεων, προτείνω στο Δικαστήριο να δώσει την ακόλουθη απάντηση στο προδικαστικό ερώτημα του Arbetsdomstolen:

Το άρθρο 1, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΟΚ) 4055/86 του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 1986, για την εφαρμογή της αρχής της ελεύθερης παροχής των υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς μεταξύ κρατών μελών και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΟΚ) 3573/90 του Συμβουλίου, της 4ης Δεκεμβρίου 1990, ο οποίος έχει ενσωματωθεί στη Συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, που υπεγράφη στις 2 Μαΐου 1992, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι η ελεύθερη παροχή των υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς έχει εφαρμογή σε εταιρία που είναι εγκατεστημένη σε κράτος του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) και έχει την κυριότητα πλοίου το οποίο φέρει σημαία τρίτης χώρας και εκτελεί υπηρεσίες θαλάσσιας μεταφοράς μεταξύ των κρατών του ΕΟΧ, υπό την προϋπόθεση ότι η εταιρία αυτή έχει η ίδια την ευθύνη της εκμεταλλεύσεως του εν λόγω πλοίου, πράγμα το οποίο απόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει.