61991J0148

++++

1. Ελεύθερη παροχή των υπηρεσιών * Περιορισμοί έναντι των παρεχόντων υπηρεσίες που επιδιώκουν απλώς να αποφύγουν την υποχρέωση τηρήσεως των επαγγελματικών κανόνων * Eπιτρέπονται

(Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 59)

2. Ελεύθερη παροχή των υπηρεσιών * Ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων * Περιορισμοί * Εθνική νομοθεσία που απαγορεύει σε οργανισμό τηλεοπτικών εκπομπών εγκατεστημένο στο εθνικό έδαφος τη συμμετοχή στο κεφάλαιο εταιρίας ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών που κατευθύνει τις δραστηριότητές της προς το εν λόγω έδαφος από φορέα που είναι εγκατεστημένος σε άλλο κράτος μέλος * Προϋποθέσεις

(Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρα 59 και 67)

1. Δεν μπορεί να αποκλειστεί το δικαίωμα κράτους μέλους να λαμβάνει μέτρα παρακωλύοντα τον παρέχοντα υπηρεσίες να εκμεταλλεύεται την ελευθερία που διασφαλίζεται με το άρθρο 59 της Συνθήκης, του οποίου η δραστηριότητα κατευθύνεται εξ ολοκλήρου ή κυρίως προς το έδαφός του προκειμένου να διαφύγει αυτός της εφαρμογής των κανόνων οι οποίοι θα εφαρμόζονταν σ' αυτόν αν ήταν εγκατεστημένος στο έδαφος του κράτους αυτού.

Ειδικότερα, στο πλαίσιο μιας πολιτιστικής πολιτικής με την οποία επιδιώκεται η καθιέρωση ενός πολυφωνικού και μη εμπορικού ραδιοτηλεοπτικού συστήματος δεν μπορεί να θεωρηθεί ασυμβίβαστη προς τις διατάξεις των άρθρων 59 και 67 νομοθεσία η οποία καταλήγει στο να εμποδίζει να μπορούν εθνικοί οργανισμοί ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών να μην εκπληρώνουν, χάρη στην άσκηση των ελευθεριών που διασφαλίζονται με τα άρθρα αυτά, κατά καταστρατήγηση των σχετικών διατάξεων, τις κατά νόμο υποχρώσεις τους που αφορούν το περιεχόμενο των προγραμμάτων.

2. Oι διατάξεις της Συνθήκης σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών έχουν την έννοια ότι δεν αντιτάσσονται στις απαγορεύσεις που επιβάλλονται από τη νομοθεσία κράτους μέλους σε οργανισμό ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών, εγκατεστημένο στο κράτος αυτό, συμμετοχής στο κεφάλαιο εταιρίας ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών που είναι εγκατεστημένη ή πρόκειται να εγκατασταθεί σε άλλο κράτος μέλος και της συστάσεως υπέρ αυτής τραπεζικής εγγυήσεως ή της καταρτίσεως ενός businessplan καθώς και της παροχής νομικών συμβουλών σε τηλεοπτική εταιρία που πρόκειται να ιδρυθεί σε άλλο κράτος μέλος, όταν οι δραστηριότητες αυτές αποσκοπούν στην ίδρυση ενός εμπορικού τηλεοπτικού σταθμού που προορίζεται να εκπέμπει ιδίως στο έδαφος του πρώτου κράτους μέλους, οι δε απαγορεύσεις αυτές είναι αναγκαίες για τη διασφάλιση του πολυφωνικού και μη εμπορικού χαρακτήρα του ραδιοτηλεοπτικού συστήματος που έχει εγκαθιδρυθεί με τη νομοθεσία αυτή.

Στην υπόθεση C-148/91,

που έχει ως αντικείμενο αίτηση του Nederlandese Raad van State (Κάτω Χώρες) προς το Δικαστήριο, κατ' εφαρμογήν του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, με την οποία ζητείται, στο πλαίσιο της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου μεταξύ

Vereniging Veronica Omroep Organisatie

και

Commissariaat voor de Media,

η έκδοση προδικαστικής αποφάσεως ως προς την ερμηνεία των άρθρων 59 και 67 της Συνθήκης ΕΟΚ, καθώς και της πρώτης οδηγίας του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 1960, περί της εφαρμογής του άρθρου 67 της Συνθήκης (ΕΕ ειδ. έκδ. 10/001, σ. 4), και της οδηγίας 88/361/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 24ης Ιουνίου 1988, για τη θέση σε εφαρμογή του άρθρου 67 της Συνθήκης (ΕΕ L 178, σ. 5),

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ,

συγκείμενο από τους O. Due, Πρόεδρο, Κ. Ν. Κακούρη, G. C. Rodriguez Iglesias, M. Zuleeg και J. L. Murray, προέδρους τμήματος, G. F. Mancini, R. Joliet, F. A. Schockweiler, J. C. Moitinho de Almeida, F. Grevisse και D. A. O. Edward, δικαστές,

γενικός εισαγγελέας: G. Tesauro

γραμματέας: H. von Holstein, βοηθός γραμματέας,

λαμβάνοντας υπόψη τις γραπτές παρατηρήσεις που κατέθεσαν:

* το Vereniging Veronica Omroep Organisatie, εκπροσωπούμενο από τον R. A. A. Duk, δικηγόρο Χάγης,

* το Commissariaat voor de Media, εκπροσωπούμενο από τον G. H. L. Weesing, δικηγόρο 'Αμστερνταμ,

* Η Oλλανδική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τον T. P. Hofstee, αναπληρωτή γενικό γραμματέα του Υπουργείου Εξωτερικών,

* η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκπροσωπούμενη από τους B. Smulders και P. van Nuffel, μέλη της Νομικής Υπηρεσίας,

έχοντας υπόψη την έκθεση ακροατηρίου,

αφού άκουσε τις προφορικές παρατηρήσεις που ανέπτυξε το Vereniging Veronica Omroep Organisatie, η Ολλανδική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τον J. W. De Zwaan, βοηθό νομικό σύμβουλο του Υπουργείου Εξωτερικών, και η Επιτροπή κατά τη συνεδρίαση της 6ης Οκτωβρίου 1992,

αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 18ης Νοεμβρίου 1992,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1 Με διάταξη της 27ης Μαΐου 1991, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 3 Ιουνίου του ίδιου έτους, το δικαιοδοτικό τμήμα του Nederlandse Raad van State υπέβαλε, κατ' εφαρμογή του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, πέντε προδικαστικά ερωτήματα σχετικά με την ερμηνεία των διατάξεων της Συνθήκης που αφορούν την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών και τις κινήσεις κεφαλαίων προκειμένου να κρίνει αν συμβιβάζεται με το κοινοτικό δίκαιο μια εθνική ρύθμιση επιβάλλουσα περιορισμούς στις δραστηριότητες οργανισμών ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών.

2 Τα ερωτήματα αυτά ανέκυψαν στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ του σωματείου ολλανδικού δικαίου Veronica Omroep Organisatie (στο εξής: Veronica), μη εμπορικό οργανισμό ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών εγκατεστημένο στις Κάτω Χώρες, και του Commissariaat voor de Media, φορέα που είναι επιφορτισμένος με την επιτήρηση της εκμεταλλεύσεως του ραδιοτηλεοπτικού τομέα, σε σχέση με ορισμένους περιορισμούς που περιέχονται στο άρθρο 57, παράγραφος 1, του ολλανδικού νόμου της 21ης Απριλίου 1987 ο οποίος ρυθμίζει την παροχή ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων, τα τέλη ραδιοτηλεοράσεως και τα μέτρα ενισχύσεως για τους οργανισμούς του τύπου (Staatsblad 249 της 4.6.1987, στο εξής Mediawet). Το Veronica θεωρεί ότι οι περιορισμοί αυτοί αντίκεινται προς τα άρθρα 59 και 67 της Συνθήκης, καθώς και προς την πρώτη οδηγία του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 1960, περί της εφαρμογής του άρθρου 67 της Συνθήκης (ΕΕ ειδ. έκδ. 10/001, σ. 4), και την οδηγία 88/361/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 24ης Ιουνίου 1988, για τη θέση σε εφαρμογή του άρθρου 67 της Συνθήκης (ΕΕ L 178 σ. 5).

3 'Οπως προκύπτει από το άρθρο 31 του Mediawet, ο χρόνος εκπομπής ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων στο ολλανδικό εθνικό δίκτυο παρέχεται από το Commissariaat voor de Media σε οργανισμούς ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών. Κατά το άρθρο 14 αυτού του νόμου, οι εν λόγω οργανισμοί αποτελούν σωματεία ακροατών ή τηλεθεατών που έχουν συσταθεί προς τον σκοπό εκπροσωπήσεως συγκεκριμένων ρευμάτων κοινωνικού, πολιτιστικού, θρησκευτικού ή πνευματικού χαρακτήρα, όπως ορίζεται στο καταστατικό τους, και έχουν νομική προσωπικότητα. Πρέπει να έχουν ως αποκλειστικό, ή τουλάχιστον ως κύριο, σκοπό την πραγματοποίηση ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων και την επιδίωξη ικανοποιήσεως μέσω των προγραμμάτων αυτών των κοινωνικών, πολιτιστικών, θρησκευτικών ή πνευματικών αναγκών του ολλανδικού κοινού. Εξάλλου, το άρθρο 57, παράγραφος 1, για το οποίο πρόκειται στην παρούσα υπόθεση, ορίζει: "Οργανισμοί στους οποίους έχει παρασχεθεί χρόνος εκπομπής δεν προβαίνουν, πλην των περιπτώσεων που αφορούν τις ανάγκες του προγράμματός τους, σε κανενός είδους άλλες δραστηριότητες εκτός από τις προβλεπόμενες στον παρόντα νόμο ή για τις οποίες έχει δώσει την έγκρισή του το Commissariaat voor de Media." Κατά την παράγραφο 4 του άρθρου 57, τα έσοδα από τις δραστηριότητες αυτές πρέπει να διατίθενται για την πραγματοποίηση των προγραμμάτων του οργανισμού. Τέλος, κατά το άρθρο 101, οι οργανισμοί ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών χρηματοδοτούνται κατά το μεγαλύτερο μέρος με επιδοτήσεις που κατανέμονται από το Commissariaat voor de Media. Οι επιδοτήσεις αυτές χρηματοδοτούνται από τα τέλη που βαρύνουν τους ακροατές και τους τηλεθεατές, καθώς και από τα έσοδα των εμπορικών διαφημίσεων.

4 Στην υπό κρίση περίπτωση, το Commissariaat voor de Media προσάπτει κατ' ουσίαν στο Veronica ότι παρέβη το άρθρο 57, παράγραφος 1, του Μediawet, επειδή μετέσχε στην εγκατάσταση στο Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου ενός εμπορικού ραδιοτηλεοπτικού σταθμού, προοριζόμενου να εκπέμπει προς τις Κάτω Χώρες, και επειδή του παρέσχε ουσιαστική υποστήριξη. Προς στήριξη της αιτιάσεως αυτής, το Commissariaat voor de Media επικαλείται τρία περιστατικά. Πρώτον, ο πρόεδρος και ο γραμματέας του διοικητικού συμβουλίου του Veronica κατάρτισαν αντιστοίχως ένα σχέδιο (στο εξής: businessplan) και παρείχαν νομικές συμβουλές για την ίδρυση, κατά το δίκαιο του Λουξεμβούργου, μιας ανώνυμης εταιρίας, της RTL-Veronique, με σκοπό την εκμετάλλευση ενός εμπορικού τηλεοπτικού σταθμού στο Λουξεμβούργο και την πραγματοποίηση εκπομπών που θα μπορούσαν να μεταδίδονται μέσω καλωδίου στις Κάτω Χώρες. Οι δαπάνες σχετικά με την παροχή αυτών των υπηρεσιών ανελήφθησαν από το Veronica. Στη συνέχεια, το Veronica δέχθηκε να συστήσει ασφάλεια για τη χορήγηση πιστώσεως υπό μορφή τρέχοντος λογαριασμού στην RTL-Veronique από ένα τραπεζικό ίδρυμα. Τέλος, το Veronica συμφώνησε με μια άλλη εταιρία να της παράσχει χρηματοπιστωτικά μέσα για την ίδρυση μιας νέας εταιρίας που θα συμμετείχε κατά μειοψηφία στο κεφάλαιο της RTL-Veronique.

5 Το εθνικό δικαστήριο έκρινε ότι πρόκειται για δραστηριότητες που απαγορεύονται από το άρθρο 57, παράγραφος 1, του Mediawet. Διερωτήθηκε εντούτοις αν οι απαγορεύσεις αυτές συμβιβάζονται με το κοινοτικό δίκαιο.

6 Κατά συνέπεια, θεώρησε αναγκαία την υποβολή πέντε προδικαστικών ερωτημάτων. Τα ερωτήματα αυτά έχουν ως εξής:

"1) 'Εχουν οι διατάξεις περί ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων, ιδίως το άρθρο 67 της Συνθήκης ΕΟΚ, όπως υλοποιήθηκε με την οδηγία του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 11ης Μαΐου 1960, συμπεριλαμβανομένων των τροποποιήσεων που επέφερε σ' αυτήν η οδηγία 88/361/ΕΟΚ του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, της 24ης Ιουνίου 1988, την έννοια ότι συντρέχει περίπτωση απαγορευόμενου περιορισμού της κινήσεως κεφαλαίων, όταν από μία εθνική ρύθμιση, όπως το άρθρο 57, παράγραφος 1, του Mediawet, συνάγεται ότι η συμμετοχή ενός οργανισμού ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών, εγκεκριμένου δυνάμει εθνικής ρυθμίσεως, στο κεφάλαιο ενός ιδρυθέντος ή υπό ίδρυση σε άλλο κράτος μέλος οργανισμού ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών και η σύσταση από τον εγκεκριμένο αυτό οργανισμό ασφαλειών υπέρ οργανισμού ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών εγκατεστημένου σε άλλο κράτος μέλος εξαρτάται από περιοριστικές διατάξεις;

2) 'Εχουν οι διατάξεις περί ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, ιδίως το άρθρο 59 της Συνθήκης ΕΟΚ, την έννοια ότι συντρέχει περίπτωση απαγορευόμενου περιορισμού παροχής υπηρεσιών, όταν από μια εθνική ρύθμιση, όπως του άρθρου 57, παράγραφος 1, του Mediawet, συνάγεται ότι η συμμετοχή ενός οργανισμού ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών, εγκεκριμένου δυνάμει εθνικής ρυθμίσεως, στο κεφάλαιο ενός ιδρυθέντος ή υπό ίδρυση σε άλλο κράτος μέλος οργανισμού ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών και η σύσταση από τον εγκεκριμένο οργανισμό ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών ασφαλειών υπέρ οργανισμού ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών εγκατεστημένου σε άλλο κράτος μέλος εξαρτάται από περιοριστικές διατάξεις, καθόσον οι πράξεις αυτές δεν πρέπει να θεωρηθούν ως κίνηση κεφαλαίων, κατά τα εκτιθέμενα στο ερώτημα 1;

3) 'Εχουν οι διατάξεις περί ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, ιδίως του άρθρου 59 της Συνθήκης ΕΟΚ, την έννοια ότι συντρέχει περίπτωση απαγορευόμενου περιορισμού της παροχής υπηρεσιών, όταν από μια εθνική ρύθμιση, όπως το άρθρο 57, παράγραφος 1, του Mediawet, συνάγεται ότι η συμπεριφορά και οι πράξεις ενός ιδρυθέντος ή υπό ίδρυση, δυνάμει της εθνικής ρυθμίσεως, οργανισμού ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών που αποσκοπούν στην ίδρυση και την περαιτέρω ενίσχυση ενός υπό εγκατάσταση σε άλλο κράτος μέλος οργανισμού ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών, ιδίως μέσω ενός, όπως αποκαλείται, business plan και της παροχής νομικών υπηρεσιών, εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των περιοριστικών διατάξεων;

4) Πρέπει κατά την εφαρμογή των διατάξεων της Συνθήκης περί ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων και ελεύθερης παροχής υπηρεσιών να προβλέπεται, προκειμένου να επιτρέπεται μια εθνική ρύθμιση που περιέχει περιορισμό της κινήσεως κεφαλαίων και της παροχής υπηρεσιών, εκτός από την υποχρέωση τηρήσεως της απαγορεύσεως των διακρίσεων και η προϋπόθεση ότι η ρύθμιση δικαιολογείται για λόγους που αναφέρονται στο γενικό συμφέρον και ότι δεν είναι δυσανάλογη προς τον επιδιωκόμενο με αυτή σκοπό;

5) Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο ερώτημα 4, μπορούν να αποτελούν μια τέτοια δικαιολογία οι σκοποί που αφορούν τη διατήρηση ενός πολυφωνικού και μη εμπορικού συστήματος ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών;"

7 Στην έκθεση ακροατηρίου εκτίθενται διεξοδικώς τα περιστατικά της κύριας δίκης, η εξέλιξη της διαδικασίας, καθώς και οι παρατηρήσεις που κατατέθηκαν στο Δικαστήριο. Τα στοιχεία αυτά της δικογραφίας επαναλαμβάνονται πιο κάτω μόνο καθόσον απαιτείται για τη συλλογιστική του Δικαστηρίου.

8 Με τα τρία πρώτα ερωτήματα το Nederlandse Raad van State ερωτά κατ' ουσίαν αν οι διατάξεις της Συνθήκης για την ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών έχουν την έννοια ότι αντιτίθενται στο να απαγορεύει η νομοθεσία κράτους μέλους σε οργανισμό ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών που είναι εγκατεστημένος σ' αυτό το κράτος τη συμμετοχή στο κεφάλαιο εταιρίας ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών που είναι εγκατεστημένη ή πρόκειται να εγκατασταθεί σε άλλο κράτος μέλος και τη σύσταση υπέρ αυτής τραπεζικής εγγυήσεως ή την κατάρτιση ενός businessplan καθώς και την παροχή νομικών συμβουλών σε τηλεοπτική εταιρία που πρόκειται να ιδρυθεί σε άλλο κράτος μέλος.

9 Καταρχάς, πρέπει να υπομνηστεί ότι, όπως τόνισε το Δικαστήριο στις αποφάσεις του της 25ης Ιουλίου 1991, C-353/89, Επιτροπή κατά Κάτω Χωρών (Συλλογή 1991, σ. Ι-4069, σκέψεις 3, 29 και 30), και C-288/89, Collectieve Antennevoorziening Gouda (Συλλογή 1991, σ. Ι-4007, σκέψεις 22 και 23), με τον Mediawet αποσκοπείται η καθιέρωση ενός πολυφωνικού και μη εμπορικού ραδιοτηλεοπτικού συστήματος το οποίο εντάσσεται κατ' αυτόν τον τρόπο σε μια πολιτιστική πολιτική

με την οποία επιδιώκεται η διατήρηση, στον ραδιοτηλεοπτικό τομέα, της ελευθερίας εκφράσεως των διαφόρων συνισταμένων, ιδίως κοινωνικού, πολιτιστικού, θρησκευτικού ή φιλοσοφικού χαρακτήρα, που υφίστανται στις Κάτω Χώρες.

10 Επιπλέον, από τις δύο αυτές αποφάσεις (βλ. αντιστοίχως τις σκέψεις 41 και 42 και τις σκέψεις 23 και 24) προκύπτει ότι τέτοιου είδους σκοποί πολιτιστικής πολιτικής συνιστούν σκοπούς γενικού συμφέροντος τους οποίους θεμιτώς μπορεί να επιδιώκει κράτος μέλος, διαρρυθμίζοντας προσηκόντως το καθεστώς των οργανισμών του ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών.

11 Το άρθρο 57, παράγραφος 1, του Mediawet συμβάλλει ακριβώς στην πραγματοποίηση αυτών των σκοπών. Πράγματι, το άρθρο αυτό αποσκοπεί στην απαγόρευση ασκήσεως εκ μέρους των εθνικών οργανισμών ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών δραστηριοτήτων άσχετων προς την αποστολή που τους έχει ανατεθεί με τον νόμο και οι οποίες κατά το Commissariaat voor de Media διακυβεύουν τους σκοπούς του νόμου αυτού. 'Ετσι, δεν επιτρέπει ιδίως τα οικονομικά μέσα που έχουν τεθεί στη διάθεση των εθνικών οργανισμών ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών για τη διασφάλιση της πολυφωνίας στον ραδιοτηλεοπτικό τομέα να εκτρέπονται του προορισμού τους και να χρησιμοποιούνται για σκοπούς καθαρά εμπορικούς.

12 Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι το Δικαστήριο έχει ήδη τονίσει, σχετικά με το άρθρο 59 της Συνθήκης, ότι δεν μπορεί επίσης να αποκλειστεί το δικαίωμα κράτους μέλους να λαμβάνει μέτρα παρακωλύοντα τον παρέχοντα υπηρεσίες, ο οποίος αναπτύσσει δραστηριότητες εξ ολοκλήρου ή κυρίως στο έδαφός του, να εκμεταλλεύεται την ελευθερία, η οποία εξασφαλίζεται από τη Συνθήκη, για να διαφεύγει της εφαρμογής των κανόνων, οι οποίοι θα εφαρμόζονταν σ' αυτόν, αν ήταν εγκατεστημένος στο έδαφος του κράτους αυτού (απόφαση της 3ης Δεκεμβρίου 1974, 33/74, Van Binsbergen, Συλλογή τόμος 1974, σ. 513, σκέψη 13).

13 'Ομως, απαγορεύοντας στους εθνικούς οργανισμούς ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών την παροχή αρωγής για την ίδρυση εμπορικών ραδιοτηλεοπτικών εταιριών στην αλλοδαπή, προκειμένου να παρέχουν από εκεί υπηρεσίες προς τις Κάτω Χώρες, η ολλανδική νομοθεσία, για την οποία πρόκειται στην κύρια δίκη, καταλήγει ακριβώς στο να εμποδίζει να μπορούν οι οργανισμοί αυτοί χάρη στην άσκηση των ελευθεριών που διασφαλίζονται με τη Συνθήκη να μην εκπληρώνουν, κατά καταστρατήγηση των σχετικών διατάξεων, τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την εθνική νομοθεσία και οι οποίες αφορούν τον πολυφωνικό και μη εμπορικό χαρακτήρα των προγραμμάτων.

14 Υπό τις περιστάσεις αυτές, δεν μπορεί να θεωρηθεί ασυμβίβαστος προς τις διατάξεις των άρθρων 59 και 67 της Συνθήκης ο όρος της μη ασκήσεως εκ μέρους των εθνικών οργανισμών ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών άλλων δραστηριοτήτων από αυτές που προβλέπει ο νόμος ή επιτρέπει το Commissariaat voor de Media.

15 Κατά συνέπεια, στο εθνικό δικαστήριο πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι οι διατάξεις της Συνθήκης σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών έχουν την έννοια ότι δεν αντιτάσσονται στις απαγορεύσεις που επιβάλλονται από τη νομοθεσία κράτους μέλους σε οργανισμό ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών, εγκατεστημένο στο κράτος αυτό, συμμετοχής στο κεφάλαιο εταιρίας ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών που είναι εγκατεστημένη ή πρόκειται να εγκατασταθεί σε άλλο κράτος μέλος και της συστάσεως υπέρ αυτής τραπεζικής εγγυήσεως ή της καταρτίσεως ενός businessplan καθώς και της παροχής νομικών συμβουλών σε τηλεοπτική εταιρία που πρόκειται να ιδρυθεί σε άλλο κράτος μέλος, όταν οι δραστηριότητες αυτές αποσκοπούν στην ίδρυση ενός εμπορικού τηλεοπτικού σταθμού που προορίζεται να εκπέμπει ιδίως στο έδαφος του πρώτου κράτους μέλους, οι δε απαγορεύσεις αυτές είναι αναγκαίες για τη διασφάλιση του πολυφωνικού και μη εμπορικού χαρακτήρα του ραδιοτηλεοπτικού συστήματος που έχει εγκαθιδρυθεί με τη νομοθεσία αυτή.

16 Ενόψει της απαντήσεως που δόθηκε κατ' αυτόν τον τρόπο στα τρία πρώτα ερωτήματα, το τρίτο και το πέμπτο ερώτημα, που αφορούν τη δικαιολόγηση ορισμένων περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών, καθίστανται άνευ αντικειμένου.

Επί των δικαστικών εξόδων

17 Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν η Ολλανδική Κυβέρνηση και η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, οι οποίες κατέθεσαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, δεν αποδίδονται. Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ' αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων.

Για τους λόγους αυτούς,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ,

κρίνοντας επί των ερωτημάτων που του υπέβαλε το δικαιοδοτικό τμήμα του Nederlandse Raad van State, με διάταξη της 27ης Μαΐου 1991, αποφαίνεται:

Οι διατάξεις της Συνθήκης σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών έχουν την έννοια ότι δεν αντιτάσσονται στις απαγορεύσεις που επιβάλλονται από τη νομοθεσία κράτους μέλους σε οργανισμό ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών, εγκατεστημένο στο κράτος αυτό, συμμετοχής στο κεφάλαιο εταιρίας ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών που είναι εγκατεστημένη ή πρόκειται να εγκατασταθεί σε άλλο κράτος μέλος και της συστάσεως υπέρ αυτής τραπεζικής εγγυήσεως ή της καταρτίσεως ενός businessplan καθώς και της παροχής νομικών συμβουλών σε τηλεοπτική εταιρία που πρόκειται να ιδρυθεί σε άλλο κράτος μέλος, όταν οι δραστηριότητες αυτές αποσκοπούν στην ίδρυση ενός εμπορικού τηλεοπτικού σταθμού που προορίζεται να εκπέμπει ιδίως στο έδαφος του πρώτου κράτους μέλους, οι δε απαγορεύσεις αυτές είναι αναγκαίες για τη διασφάλιση του πολυφωνικού και μη εμπορικού χαρακτήρα του ραδιοτηλεοπτικού συστήματος που έχει εγκαθιδρυθεί με τη νομοθεσία αυτή.