61986J0188

++++

1 . Προδικαστικά ερωτήματα - Αρμοδιότητα του Δικαστηρίου - 'Ορια

( Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 177 )

2 . Ανταγωνισμός - Κοινοτικοί κανόνες - Εθνική ρύθμιση περί ελέγχου των τιμών λιανικής πωλήσεως βοείου κρέατος - Συμβιβαστό

( Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρα 3, στοιχείο στ ), και 85 )

3 . Ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων - Ποσοτικοί περιορισμοί - Μέτρα ισοδυνάμου αποτελέσματος - Συστήματα τιμών - Εθνική ρύθμιση περί ελέγχου των τιμών λιανικής πωλήσεως βοείου κρέατος - Δεν λαμβάνονται επαρκώς υπόψη τα έξοδα εισαγωγής ή εφοδιασμού - Ανεπίτρεπτο - Ασυμβίβαστο με την κοινή οργάνωση αγοράς

( Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 30 κανονισμός 805/68 του Συμβουλίου, άρθρο 22 )

1 . Στο πλαίσιο της διαδικασίας του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ το Δικαστήριο δεν μπορεί να αποφανθεί ως προς το συμβιβαστό ορισμένης εθνικής νομοθετικής ή κανονιστικής διάταξης προς το κοινοτικό δίκαιο . Μπορεί όμως να παράσχει στο εθνικό δικαστήριο όλα τα ερμηνευτικά του κοινοτικού δικαίου στοιχεία που θα του επιτρέψουν να κρίνει αν συμβιβάζονται οι εν λόγω διατάξεις με τον προβαλλόμενο κοινοτικό κανόνα .

2 . Τα άρθρα 3, στοιχείο στ ), και 85 της Συνθήκης δεν απαγορεύουν στα κράτη μέλη να θεσπίζουν εθνική ρύθμιση που προβλέπει τον καθορισμό των τιμών λιανικής πωλήσεως βοείου κρέατος από τις δημόσιες αρχές .

3 . Η εθνική ρύθμιση ελέγχου των τιμών λιανινής πωλήσεως βοείου κρέατος δυνάμει της οποίας οι λιανοπωλητές υποχρεούνται να μην πωλούν τα προϊόντα τους στους καταναλωτές σε τιμή μεγαλύτερη της μέσης τιμής αγοράς προσαυξημένης κατά ένα σταθερό ποσό για εμπορικό κέρδος και ένα κατ' αποκοπή ποσό για έξοδα μεταφοράς

- συνιστά μέτρο ισοδυνάμου αποτελέσματος προς ποσοτικό περιορισμό, αντίθετο προς το άρθρο 30 της Συνθήκης ΕΟΚ καθώς και το άρθρο 22 του κανονισμού 805/68 του Συμβουλίου, περί κοινής οργάνωσης αγοράς στον τομέα του βοείου κρέατος, εφόσον το σταθερό περιθώριο εμπορικού κέρδους και το κατ' αποκοπή ποσό για τα έξοδα μεταφοράς δεν λαμβάνουν επαρκώς υπόψη τα έξοδα εισαγωγής στα οποία υποβλήθηκαν πράγματι οι λιανοπωλητές

- δεν συμβιβάζεται προς τον κανονισμό 805/68 του Συμβουλίου εφόσον τα έξοδα μεταφοράς καθορίζονται κατ' αποκοπή και δεν επαρκούν να καλύψουν τα έξοδα εφοδιασμού από την εθνική αγορά στα οποία υποβλήθηκαν πράγματι οι λιανοπωλητές, κατ' αυτό τον τρόπο δε επηρεάζεται το δίκτυο διανομής βοείου κρέατος σε ορισμένες περιοχές .

Στην υπόθεση 188/86,

που έχει ως αντικείμενο αίτηση του Cour d' appel του Παρισιού προς το Δικαστήριο, κατ' εφαρμογή του άρθρου 177 της Συνθήκης, με την οποία ζητείται, στο πλαίσιο της ποινικής δίκης που εκκρεμεί ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου μεταξύ

Εισαγγελικής αρχής

και

Regis Lefevre, κατοίκου Melun,

η έκδοση προδικαστικής απόφασης ως προς την ερμηνεία ορισμένων διατάξεων της Συνθήκης ΕΟΚ σε σχέση με την εθνική ρύθμιση με την οποία καθορίζεται περιθώριο εμπορικού κέρδους για τη λιανική πώληση του βοείου κρέατος,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ( τρίτο τμήμα )

συγκείμενο από τους Y . Galmot, πρόεδρο τμήματος, U . Everling και J . C . Moitinho de Almeida, δικαστές,

γενικός εισαγγελέας : M . Darmon

γραμματέας : H . A . Roehl, κύριος υπάλληλος διοικήσεως

έχοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που κατέθεσαν :

- ο Regis Lefevre, εκπροσωπούμενος από τον P . Baudoin, δικηγόρο Παρισιού,

- η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκπροσωπούμενη από την D . Sorasio, μέλος της νομικής της υπηρεσίας,

έχοντας υπόψη την έκθεση για την επ' ακροατηρίου συζήτηση και κατόπιν της προφορικής διαδικασίας της 5ης Φεβρουαρίου 1987,

αφού άκουσε το γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 10ης Μαρτίου 1987,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1 Με απόφαση της 25ης Ιουνίου 1986, που περιήλθε στο Δικαστήριο στις 24 Ιουλίου του ίδιου έτους, το Cour d' appel του Παρισιού υπέβαλε, δυνάμει του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, ένα προδικαστικό ερώτημα ως προς την ερμηνεία ορισμένων διατάξεων της Συνθήκης ΕΟΚ σε σχέση προς την εθνική ρύθμιση με την οποία καθορίζεται το περιθώριο εμπορικού κέρδους για τη λιανική πώληση βοείου κρέατος .

2 Το ερώτημα αυτό ανέκυψε στο πλαίσιο ποινικής δίκης κατά του Regis Lefevre, κρεοπώλη, κατοίκου Melun, ο οποίος διώκεται διότι κατά τον Ιούνιο του 1983 πρόσφερε προς πώληση βόειο κρέας σε τιμές παράνομες, δηλαδή υψηλότερες των καθοριζομένων από τη σχετική γαλλική ρύθμιση . Η ρύθμιση αυτή που αποτελείτο κατά το χρόνο των πραγματικών περιστατικών κυρίως από τις υπουργικές αποφάσεις 82-99/Α και 83-20/Α, όπως συμπληρώθηκαν με νομαρχιακές αποφάσεις, προβλέπει τον έλεγχο των τιμών λιανικής πωλήσεως βοείου κρέατος και καθορίζει το περιθώριο κέρδους λιανικής πωλήσεως εκτός ΦΠΑ αποτελούμενο από ένα σταθερό ποσό και ένα κατ' αποκοπή ποσό για τα έξοδα μεταφοράς στο κρεοπωλείο .

3 Δυνάμει της ρύθμισης αυτής οι κρεοπώλες οφείλουν να καθορίζουν κάθε μήνα τις σταθμισμένες μέσες τιμές αγοράς, εκτός ΦΠΑ, βάσει των αγορών κρέατος του προηγούμενου μήνα . Στο μεταβλητό αυτό στοιχείο προστίθενται τα δύο προαναφερθέντα σταθερά ποσά, δηλαδή το περιθώριο λιανικού κέρδους που ήταν τότε 5,65 γαλλικά φράγκα ανά χιλιόγραμμο για την περιφέρεια του Παρισιού και τα κατ' αποκοπή έξοδα μεταφοράς 0,35 γαλλικά φράγκα ανά χιλιόγραμμο . Οι λιανοπωλητές δεν μπορούν να υπερβούν τις επιτρεπόμενες δυνάμει της ρυθμίσεως αυτής τιμές, διαφορετικά υπόκεινται σε κυρώσεις .

4 Με απόφαση της 11ης Δεκεμβρίου 1985, το Tribunal correctionnel του Melun απήλλαξε τον Lefevre κρίνοντας ότι η ανωτέρω ρύθμιση περί τιμών αντιβαίνει στο κοινοτικό δίκαιο και επομένως είναι ανεφάρμοστη . Η εισαγγελική αρχή άσκησε έφεση κατά της απόφασης αυτής ενώπιον του Cour d' appel του Παρισιού, το οποίο έκρινε αναγκαίο να υποβάλει στο Δικαστήριο το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα :

"Οι ( προαναφερθείσες ) γαλλικές νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις ... συμβιβάζονται με τις διατάξεις των άρθρων 30, 3, στοιχείο β ), και 85 της Συνθήκης ΕΟΚ;"

5 Στην έκθεση για την επ' ακροατηρίου συζήτηση περιέχονται λεπτομερώς η επίδικη κανονιστική ρύθμιση καθώς και οι παρατηρήσεις που κατατέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου . Τα στοιχεία αυτά του φακέλου δεν επαναλαμβάνονται πιο κάτω παρά μόνο καθόσον απαιτείται για να σχηματίσει κρίση το Δικαστήριο .

6 Πρέπει να σημειωθεί πρώτον ότι στο πλαίσιο της διαδικασίας του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ το Δικαστήριο δεν μπορεί να αποφανθεί ως προς το συμβιβαστό ορισμένης εθνικής νομοθετικής ή κανονιστικής διάταξης προς το κοινοτικό δίκαιο . Μπορεί όμως να παράσχει στο εθνικό δικαστήριο όλα τα ερμηνευτικά του κοινοτικού δικαίου στοιχεία που θα του επιτρέψουν να κρίνει αν συμβιβάζονται οι εν λόγω διατάξεις με τον προσβαλλόμενο κοινοτικό κανόνα .

7 Εξάλλου, όσον αφορά την εφαρμογή των άρθρων 3, στοιχείο στ ), και 85 της Συνθήκης ΕΟΚ σε ρύθμιση περί τιμών όπως αυτή που αναφέρει το εθνικό δικαστήριο, πρέπει να σημειωθεί ότι η ρύθμιση αυτή δεν έχει ως αντικείμενο να επιβάλει τη σύναψη συμφωνιών μεταξύ επιχειρηματιών ή άλλες ενέργειες απαγορευόμενες από το άρθρο 85, παράγραφος 1, της Συνθήκης αλλά αντιθέτως αναθέτει στις δημόσιες αρχές την ευθύνη στον τομέα των τιμών . 'Οπως έκρινε το Δικαστήριο με την απόφαση της 29ης Ιανουαρίου 1985 ( Gullet, 231/83, Συλλογή σ . 305 ) τα άρθρα αυτά δεν απαγορεύουν στα κράτη μέλη να θεσπίζουν εθνική ρύθμιση που προβλέπει τον καθορισμό των τιμών λιανικής πωλήσεως από τις δημόσιες αρχές .

8 Επομένως πρέπει να θεωρηθεί ότι το προδικαστικό ερώτημα αναφέρεται στο αν οι διατάξεις της Συνθήκης περί ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων και συγκεκριμένα το άρθρο 30 της Συνθήκης ΕΟΚ αντίκεινται στην εθνική ρύθμιση ελέγχου των τιμών λιανικής πωλήσεως βοείου κρέατος που απαγορεύει στους λιανοπωλητές την πώληση των προϊόντων αυτών σε τιμή που υπερβαίνει τη μέση τιμή αγοράς συν ένα περιθώριο εμπορικού κέρδους σταθερού ύψους και ένα κατ' αποκοπή ποσό για έξοδα μεταφοράς .

9 Καίτοι το εθνικό δικαστήριο αναφέρει στο προδικαστικό ερώτημα μόνο τα προαναφερθέντα άρθρα της Συνθήκης, πρέπει να σημειωθεί, προκειμένου να του παρασχεθούν όλα τα χρήσιμα ερμηνευτικά στοιχεία, ότι η εκτίμηση του συμβιβαστού των εθνικών μέτρων ελέγχου των τιμών στην περίπτωση προϊόντων που υπάγονται σε κοινή οργάνωση γεωργικής αγοράς γίνεται προπάντων με γνώμονα την οργάνωση αυτή ( βλέπε απόφαση της 6ης Νοεμβρίου 1979, Danis, 16 έως 20/79, Rec . σ . 3327 ). Πρέπει λοιπόν να εξεταστεί επίσης αν μια εθνική ρύθμιση περί τιμών όπως η επίδικη εν προκειμένω συνάδει προς τον κανονισμό 805/68 του Συμβουλίου, της 27ης Ιουνίου 1968, περί κοινής οργάνωσης αγοράς στον τομέα του βοείου κρέατος ( ΕΕ ειδ . έκδ . 03/003, σ . 72 ).

10 Για την εκτίμηση του επίδικου συστήματος καθορισμού των τιμών πρέπει να σημειωθεί πρώτον ότι, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, οι εθνικές ρυθμίσεις των τιμών που εφαρμόζονται αδιακρίτως επί των εγχωρίων και των εισαγομένων προϊόντων δεν συνιστούν καθεαυτές μέτρα ισοδυνάμου αποτελέσματος προς ποσοτικό περιορισμό κατά την έννοια του άρθρου 30 της Συνθήκης, μπορούν όμως να επιφέρουν τέτοιο αποτέλεσμα όταν οι τιμές καθορίζονται σε τέτοιο επίπεδο ώστε τα εισαγόμενα προϊόντα περιέρχονται σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τα πανομοιότυπα εγχώρια ( βλέπε αποφάσεις της 26ης Φεβρουαρίου 1976, Tasca, 65/75, Rec . σ . 291 της 24ης Ιανουαρίου 1978, Van Tiggele, 82/77, Rec . σ . 25 της 29ης Ιανουαρίου 1985, προαναφερθείσα της 13ης Νοεμβρίου 1986, Edah, 80 και 159/85, Συλλογή σσ . 3359, 3376 ). Η ίδια αρχή ισχύει και ως προς την απαγόρευση των μέτρων ισοδυνάμου αποτελέσματος προς ποσοτικό περιορισμό του άρθρου 22 του προαναφερθέντος κανονισμού 805/68 .

11 Δεύτερον πρέπει να σημειωθεί ότι, όπως έκρινε το Δικαστήριο με την απόφαση της 17ης Ιανουαρίου 1980 ( Kefer et Delmelle, 95 και 96/79, Rec . σ . 103 ), οι διατάξεις κοινοτικού κανονισμού του τομέα της γεωργίας που θεσπίζουν σύστημα τιμών εφαρμοζόμενο στα στάδια της παραγωγής και του χονδρικού εμπορίου δεν θίγουν καθόλου την εξουσία των κρατών μελών να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα όσον αφορά τη διαμόρφωση των τιμών στο στάδιο του λιανικού εμπορίου και της κατανάλωσης εφόσον δεν θέτουν σε κίνδυνο τους στόχους ή τη λειτουργία της κοινής οργάνωσης αγοράς . Κατά συνέπεια ο καθορισμός περιθώριου εμπορικού κέρδους το οποίο οφείλει να τηρεί ο λιανοπωλητής στο στάδιο της πωλήσεως στον καταναλωτή δεν θέτει καταρχή σε κίνδυνο τους στόχους και τη λειτουργία της εν λόγω οργάνωσης εφόσον το περιθώριο εμπορικού κέρδους υπολογίζεται κατά τα ουσιώδη με βάση τις τιμές αγοράς οι οποίες εφαρμόζονται πράγματι στο στάδιο της παραγωγής και του χονδρικού εμπορίου, ώστε να μην επηρεάζει τη λειτουργία του συστήματος τιμών στο οποίο στηρίζεται η συγκεκριμένη κοινή οργάνωση αγοράς .

12 'Οταν το ανώτατο περιθώριο εμπορικού κέρδους δεν λαμβάνει υπόψη τα έξοδα προμήθειας και εισαγωγής στα οποία υπεβλήθησαν πράγματι οι λιανοπωλητές τότε δεν πληρούνται οι απαιτήσεις της προαναφερθείσας νομολογίας του Δικαστηρίου . Το περιθώριο εμπορικού κέρδους που δεν ανταποκρίνεται σε αυτούς τους όρους έχει ως αποτέλεσμα ότι περιορίζει τις δυνατότητες των λιανοπωλητών να εφοδιάζονται από τον παραγωγό ή τον έμπορο της επιλογής τους και κατ' αυτό τον τρόπο επηρεάζει τη λειτουργία της κοινής οργάνωσης αγορών και ειδικότερα το ενδοκοινοτικό εμπόριο .

13 Κατά συνέπεια η ρύθμιση κράτους μέλους περί ελέγχου των τιμών λιανικής πωλήσεως βοείου κρέατος η οποία επιβάλλει στους λιανοπωλητές την υποχρέωση να μην πωλούν τα προϊόντα τους στους καταναλωτές σε τιμή που υπερβαίνει την τιμή αγοράς η οποία ισχύει στο στάδιο του χονδρικού εμπορίου, προσαυξημένη κατά ένα ανώτατο περιθώριο κέρδους που καλύπτει μεταξύ άλλων τα έξοδα εισαγωγής στα οποία υποβλήθηκαν ενδεχομένως οι λιανοπωλητές, συνιστά μέτρο ισοδυνάμου αποτελέσματος προς ποσοτικό περιορισμό, αντίθετο προς το άρθρο 30 της Συνθήκης ΕΟΚ καθώς και το άρθρο 22 του κανονισμού 805/68 ( βλέπε απόφαση της 5ης Ιουνίου 1985, Roelstraete, 116/84, Συλλογή σ . 1713 ).

14 Βεβαίως στο σύστημα ελέγχου των τιμών που περιγράφεται στην αίτηση εκδόσεως προδικαστικής απόφασης, τα έξοδα μεταφοράς απαριθμούνται χωριστά από το σταθερό περιθώριο εμπορικού κέρδους λιανικής πωλήσεως . Ωστόσο τα έξοδα αυτά περιλαμβάνονται στην ανώτατη τιμή λιανικής πωλήσεως ως ποσό κατ' αποκοπή υπολογιζόμενο βάσει των εξόδων μεταφοράς από τη χονδρική αγορά του Rungis στα καταστήματα λιανικής πωλήσεως . Κατά το μέρος που τα πραγματικά έξοδα εισαγωγής των λιανοπωλητών υπερβαίνουν το ποσό αυτό, ο κατ' αποκοπή καθορισμός έχει περιοριστικό επί των εισαγωγών αποτέλεσμα λόγω του ότι το κέρδος του συγκεκριμένου λιανοπωλητή μειώνεται κατά τη διαφορά .

15 'Οσον αφορά τα έξοδα εφοδιασμού από την εθνική αγορά πρέπει να σημειωθεί ότι η ενσωμάτωσή τους στο ανώτατο περιθώριο εμπορικού κέρδους δεν συμβιβάζεται προς τον κανονισμό 805/68 εφόσον επηρεάζει το δίκτυο διανομής βοείου κρέατος σε ορισμένες περιοχές ( βλέπε απόφαση της 5ης Ιουνίου 1985, προαναφερθείσα ).

16 Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση όπου τα έξοδα μεταφοράς καθορίζονται κατ' αποκοπή και δεν επαρκούν να καλύψουν τα πραγματικά έξοδα εφοδιασμού των λιανοπωλητών από την εθνική αγορά, κατ' αυτό τον τρόπο δε επηρεάζεται το δίκτυο διανομής βοείου κρέατος σε ορισμένες περιοχές .

17 Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να εκτιμήσει κατά πόσο έχει αυτό το αποτέλεσμα το σύστημα που προβλέπει η εθνική νομοθεσία την οποία οφείλει να εφαρμόσει .

18 Επομένως στο ερώτημα που υπέβαλε το Cour d' appel του Παρισιού αρμόζει η απάντηση ότι η εθνική ρύθμιση ελέγχου των τιμών λιανινής πωλήσεως βοείου κρέατος δυνάμει της οποίας οι λιανοπωλητές υποχρεούνται να μην πωλούν τα προϊόντα τους στους καταναλωτές σε τιμή μεγαλύτερη της μέσης τιμής αγοράς προσαυξημένης κατά ένα σταθερό ποσό για εμπορικό κέρδος και ένα κατ' αποκοπή ποσό για έξοδα μεταφοράς :

- συνιστά μέτρο ισοδυνάμου αποτελέσματος προς ποσοτικό περιορισμό, αντίθετο προς το άρθρο 30 της Συνθήκης ΕΟΚ καθώς και το άρθρο 22 του κανονισμού 805/68 του Συμβουλίου, περί κοινής οργάνωσης αγοράς στον τομέα του βοείου κρέατος, εφόσον το σταθερό περιθώριο εμπορικού κέρδους και το κατ' αποκοπή ποσό για τα έξοδα μεταφοράς δεν λαμβάνουν επαρκώς υπόψη τα έξοδα εισαγωγής στα οποία υποβλήθηκαν πράγματι οι λιανοπωλητές,

-δεν συμβιβάζεται προς τον κανονισμό 805/68 του Συμβουλίου εφόσον τα έξοδα μεταφοράς καθορίζονται κατ' αποκοπή και δεν επαρκούν να καλύψουν τα έξοδα εφοδιασμού από την εθνική αγορά στα οποία υποβλήθηκαν πράγματι οι λιανοπωλητές, κατ' αυτόν τον τρόπο δε επηρεάζεται το δίκτυο διανομής βοείου κρέατος σε ορισμένες περιοχές .

Επί των δικαστικών εξόδων

19 Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκε η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων που υπέβαλε παρατηρήσεις στο Δικαστήριο δεν αποδίδονται . Δεδομένου ότι η διαδικασία έχει, έναντι των διαδίκων της κύριας δίκης, το χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ' αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων .

Για τους λόγους αυτούς

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ( τρίτο τμήμα ),

κρίνοντας επί του ερωτήματος που του υπέβαλε με απόφαση της 25ης Ιουνίου 1986 το Cour d' appel του Παρισιού, αποφαίνεται :

Η εθνική ρύθμιση ελέγχου των τιμών λιανικής πωλήσεως βοείου κρέατος δυνάμει της οποίας οι λιανοπωλητές υποχρεούνται να μην πωλούν τα προϊόντα τους στους καταναλωτές σε τιμή μεγαλύτερη της μέσης τιμής αγοράς προσαυξημένης κατά ένα σταθερό ποσό για εμπορικό κέρδος και ένα κατ' αποκοπή ποσό για έξοδα μεταφοράς :

- συνιστά μέτρο ισοδυνάμου αποτελέσματος προς ποσοτικό περιορισμό, αντίθετο προς το άρθρο 30 της Συνθήκης ΕΟΚ καθώς και το άρθρο 22 του κανονισμού 805/68 του Συμβουλίου, περί κοινής οργάνωσης αγοράς στον τομέα του βοείου κρέατος, εφόσον το σταθερό περιθώριο εμπορικού κέρδους και το κατ' αποκοπή ποσό για τα έξοδα μεταφοράς δεν λαμβάνουν επαρκώς υπόψη τα έξοδα εισαγωγής στα οποία υποβλήθηκαν πράγματι οι λιανοπωλητές

- δεν συμβιβάζεται προς τον κανονισμό 805/68 του Συμβουλίου εφόσον τα έξοδα μεταφοράς καθορίζονται κατ' αποκοπή και δεν επαρκούν να καλύψουν τα έξοδα εφοδιασμού από την εθνική αγορά στα οποία υποβλήθηκαν πράγματι οι λιανοπωλητές, κατ' αυτό τον τρόπο δε επηρεάζεται το δίκτυο διανομής βοείου κρέατος σε ορισμένες περιοχές .