Ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΕ) 2021/1119 για τη θέσπιση πλαισίου με στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας και για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 401/2009 και (ΕΕ) 2018/1999 («ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα»)

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

Ο κανονισμός:

• θεσπίζει ένα πλαίσιο για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) μέχρι το 2050 (δηλαδή την εξισορρόπηση των πανευρωπαϊκών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου* και της απορρόφησής τους που ρυθμίζεται στο δίκαιο της ΕΕ)·
• περιλαμβάνει, εκτός από τον δεσμευτικό στόχο περί κλιματικής ουδετερότητας στην ΕΕ μέχρι το 2050, τον στόχο της επίτευξης αρνητικών εκπομπών στην ΕΕ στη συνέχεια·
• προβλέπει έναν δεσμευτικό ενωσιακό στόχο όσον αφορά τη μείωση των καθαρών εγχώριων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου τουλάχιστον κατά 55 % (συγκριτικά με τα επίπεδα του 1990) μέχρι το 2030, και θεσπίζει έναν κλιματικό στόχο για το 2040 εντός έξι μηνών μετά τον πρώτο παγκόσμιο απολογισμό βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού·
• θεσπίζει κανόνες για τη διασφάλιση συνεχούς προόδου όσον αφορά τον στόχο της παγκόσμιας προσαρμογής της Συμφωνίας του Παρισιού (βλ. σύνοψη).

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την εκπλήρωση των στόχων του κανονισμού, ενώ παράλληλα θα λαμβάνουν υπόψη τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη και την οικονομική αποδοτικότητα.

Ο κανονισμός συστήνει μια ανεξάρτητη ευρωπαϊκή επιστημονική συμβουλευτική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή. Το διοικητικό συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος διορίζει τα 15 μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής για θητεία τεσσάρων ετών μετά από μια ανοιχτή διαδικασία επιλογής. Επιλέγονται με βάση την επιστημονική αριστεία τους, την ευρεία εμπειρογνωσία και την επαγγελματική πείρα τους στον τομέα των επιστημών του κλίματος και του περιβάλλοντος. Οι 15 ανώτεροι επιστημονικοί εμπειρογνώμονες διορίζονται υπό την προσωπική τους ιδιότητα.

Τα καθήκοντα της συμβουλευτικής επιτροπής είναι:

• η εξέταση των πλέον πρόσφατων επιστημονικών πορισμάτων της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) των εκθέσεων και των επιστημονικών δεδομένων για το κλίμα, ιδίως όσον αφορά τις πληροφορίες που αφορούν την ΕΕ·
• η παροχή επιστημονικών συμβουλών και η έκδοση εκθέσεων σχετικά με υφιστάμενα και προτεινόμενα μέτρα της ΕΕ·
• η συμβολή στην ανταλλαγή ανεξάρτητων επιστημονικών γνώσεων·
• ο προσδιορισμός των δράσεων και των ευκαιριών που απαιτούνται για την επιτυχή υλοποίηση των στόχων της ΕΕ για το κλίμα·
• η ευαισθητοποίηση σχετικά με την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της.

Τα κράτη μέλη, πρέπει:

• να συστήσουν εθνικό συμβουλευτικό φορέα για το κλίμα, ο οποίος θα είναι αρμόδιος για την παροχή εξειδικευμένων επιστημονικών συμβουλών στις αρμόδιες εθνικές αρχές·
• να διοργανώνουν πολυεπίπεδους διαλόγους για το κλίμα και την ενέργεια με τη συμμετοχή τοπικών αρχών, της κοινωνίας των πολιτών, της επιχειρηματικής κοινότητας, επενδυτών, άλλων σχετικών φορέων και των πολιτών·
• να υποβάλουν τη στρατηγική τους η οποία θα έχει προοπτική 30 ετών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2029, και κάθε δέκα χρόνια εφεξής, επικαιροποιώντας την κάθε πέντε χρόνια αν είναι απαραίτητο.

Ο κανονισμός καθορίζει τα παρακάτω ενδιάμεσα μέτρα της ΕΕ, που αποσκοπούν να βοηθήσουν την ΕΕ να εκπληρώσει τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050.

• Η μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ κατά τουλάχιστον 55 % (συγκριτικά με τα επίπεδα του 1990) μέχρι το 2030· τον Ιούλιο του 2021, η Επιτροπή κατάρτισε μια δέσμη νομοθετικών προτάσεων για την αναβάθμιση της υφιστάμενης νομοθεσίας της ΕΕ και την ενσωμάτωση νέων πρωτοβουλιών στο πλαίσιο της υλοποίησης αυτού του νέου στόχου. Ως αποτέλεσμα, θα παρακολουθεί την πρόοδο των νομοθετικών προτάσεων για να προσδιορίσει αν ο νέος στόχος θα επιτευχθεί.
• Ο περιορισμός της συνεισφοράς των καθαρών απορροφήσεων σε 225 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου CO₂ το πολύ θα διασφαλίσει ότι θα καταβληθούν επαρκείς προσπάθειες μετριασμού έως το 2030. Με τον στόχο της αύξησης των καταβοθρών* άνθρακα της ΕΕ, σύμφωνα με τον στόχο του 2050 για κλιματική ουδετερότητα, ο κανονισμός προβλέπει επίσης για την ΕΕ την επίτευξη μεγαλύτερου όγκου καθαρών καταβοθρών άνθρακα το 2030.
• Επιτρέπει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει έναν κλιματικό στόχο για το 2040 εντός έξι μηνών μετά τον πρώτο παγκόσμιο απολογισμό βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού. Η πρόταση θα πρέπει να συνοδεύεται από μια έκδοση που θα περιέχει τον προβλεπόμενο ενδεικτικό προϋπολογισμό της ΕΕ για τα αέρια του θερμοκηπίου για την περίοδο 2030-2050.
• Υποχρεώνει την Επιτροπή να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο, εντός έξι μηνών μετά από κάθε παγκόσμιο απολογισμό βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού, σχετικά με την πρόοδο που σημειώνει η ΕΕ και τα κράτη μέλη όσον αφορά την εκπλήρωση των στόχων του κανονισμού.

Για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή:

• Τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει:
  • να βελτιώσουν την προσαρμοστική τους ικανότητα, να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα και να μειώσουν την ευπάθεια στην κλιματική αλλαγή·
  • να διασφαλίσουν οι πολιτικές για την προσαρμογή είναι συνεκτικές, αλληλοϋποστηρίζονται, παρέχουν παράλληλα οφέλη για τις τομεακές πολιτικές, συμβάλλουν στην καλύτερη ενσωμάτωση των εν λόγω μέτρων σε όλους τους τομείς πολιτικής και επικεντρώνονται ειδικά στους πιο ευάλωτους ανθρώπους και τομείς.
• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να εκδώσει:
  • μια στρατηγική για την προσαρμογή της ΕΕ·
  • κατευθυντήριες γραμμές, μέχρι τις 30 Ιουλίου 2022, που καθορίζουν κοινές αρχές και πρακτικές για τον εντοπισμό, την ταξινόμηση και την προληπτική διαχείριση των σημαντικών φυσικών κλιματικών κινδύνων κατά τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, την εκτέλεση και την παρακολούθηση έργων και προγραμμάτων για έργα.
• Τα κράτη μέλη πρέπει να εκδώσουν και να εφαρμόσουν εθνικές στρατηγικές και σχέδια προσαρμογής, λαμβάνοντας υπόψη ιδιαίτερα ευπαθείς τομείς όπως η γεωργία, τα συστήματα υδάτων και τροφίμων και την επισιτιστική ασφάλεια, παράλληλα με την ανάγκη προώθησης λύσεων με βάση τη φύση και τα οικοσυστήματα.

Για την αξιολόγηση της ενωσιακής και εθνικής προόδου η Επιτροπή πρέπει:

• να αξιολογήσει μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2023, και εφεξής κάθε πέντε χρόνια, την πρόοδο που έχει σημειώσει η ΕΕ και τα κράτη μέλη για την επίτευξη των στόχων για το 2050 και την προσαρμογή, και αν τα ενωσιακά και εθνικά μέτρα για αυτούς τους στόχους είναι συνεπή·
• να αξιολογήσει αν τα σχέδια για τα μέτρα και τη νομοθεσία της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιονομικών προτάσεων, είναι συνεπή με τους στόχους του 2030 και του 2040 και τους στόχους περί κλιματικής ουδετερότητας του 2050·
• να αξιολογεί τακτικά σχετικά εθνικά μέτρα και να εκδίδει συστάσεις σε ένα κράτος μέλος όταν εντοπίζει ασυνέπειες στη διασφάλιση του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας ή ανεπαρκή πρόοδο όσον αφορά την ενίσχυση της προσαρμοστικής ικανότητας, προκειμένου να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα και να μειωθεί η ευπάθεια έναντι της κλιματικής αλλαγής.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαβουλεύεται με:

• όλα τα μέρη της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών, των κοινωνικών εταίρων και των ενδιαφερόμενων φορέων, για να τους επιτρέψει και να τους ενδυναμώσει να συμβάλουν στη μετάβαση προς μια ισότιμη, κοινωνικά δίκαιη, κλιματικά ουδέτερη και ανθεκτική κοινωνία·
• όλους τους τομείς της οικονομίας που καταρτίζουν εθελοντικούς ενδεικτικούς χάρτες πορείας προς την κλιματική ουδετερότητα.

Ο κανονισμός τροποποιεί:

• τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 401/2009 για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος και το ευρωπαϊκό δίκτυο πληροφοριών και παρατηρήσεων σχετικά με το περιβάλλον (βλ. σύνοψη) και τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1999 για τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης (βλ. σύνοψη).

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Ο κανονισμός εφαρμόζεται από τις 29 Ιουλίου 2021.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

• Τον Δεκέμβριο του 2019, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τον στόχο μιας κλιματικά ουδέτερης ΕΕ μέχρι το 2050 σύμφωνα με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο της Σύμβασης-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή.
• Στις 4 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή ενέκρινε την πρότασή για ένα ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα ως σημαντικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (βλ. σύνοψη).
• Η δράση της ΕΕ για μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου με έναν οικονομικά αποδοτικά τρόπο αναπτύσσεται ήδη με ραγδαίους ρυθμούς. Από 1990 έως το 2019, οι εκπομπές μειώθηκαν κατά 24 %, ενώ η οικονομία αναπτύχθηκε κατά 60 %. Ένας σημαντικός ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής της ΕΕ για το κλίμα είναι το σύστημα εμπορίας εκπομπών που θεσπίστηκε από την οδηγία 2003/87/ΕΚ (βλ. σύνοψη).
• Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:
  • Ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ) 2021/1119 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Ιουνίου 2021, για τη θέσπιση πλαισίου με στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας και για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 401/2009 και (ΕΕ) 2018/1999 («ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα») (ΕΕ L 243 της 9.7.2021, σ. 1–17)

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία [COM(2019) 640 final της 11.12.2019]

Κανονισμός (EΕ) 2018/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2018, για τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 663/2009 και (ΕΚ) αριθ. 715/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, των οδηγιών 94/22/ΕΚ, 98/70/ΕΚ, 2009/31/ΕΚ, 2009/73/ΕΚ, 2010/31/ΕΕ, 2012/27/ΕΕ και 2013/30/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, των οδηγιών 2009/119/ΕΚ και (ΕΕ) 2015/652 του Συμβουλίου και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 525/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 328 της 21.12.2018, σ. 1–77)

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 2018/1999 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση έχει μόνο αξία τεκμηρίωσης.

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο — Η πορεία μετά το Παρίσι: αξιολόγηση των συνεπειών της Συμφωνίας του Παρισιού – συνοδευτικό της πρότασης απόφασης του Συμβουλίου για την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Συμφωνίας του Παρισιού η οποία συνήφθη βάσει της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή [COM(2016) 110 final της 2.3.2016]

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 401/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2009, για τον ευρωπαϊκό οργανισμό περιβάλλοντος και το ευρωπαϊκό δίκτυο πληροφοριών και παρατηρήσεων σχετικά με το περιβάλλον (κωδικοποιημένη έκδοση) (ΕΕ L 126 της 21.5.2009, σ. 13–22)

Οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Οκτωβρίου 2003, σχετικά με τη θέσπιση συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της Κοινότητας και την τροποποίηση της οδηγίας 96/61/ΕΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 275 της 25.10.2003, σ. 32–46)

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

τελευταία ενημέρωση 29.07.2021