Οικονομική συνεργασία με τρίτες χώρες στον τομέα της πυρηνικής ασφάλειας, 2021-2027

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (Ευρατόμ) 2021/948 για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Διεθνούς Συνεργασίας για την Πυρηνική Ασφάλεια που συμπληρώνει τον Μηχανισμό Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας — Παγκόσμια Ευρώπη

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

Συστήνει τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Διεθνούς Συνεργασίας για την Πυρηνική Ασφάλεια. Ο μηχανισμός λειτουργεί κατά τη διάρκεια του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), από το 2021 έως το 2027. Όσον αφορά το πρόγραμμα, ο κανονισμός καθορίζει:

• τους γενικούς και ειδικούς στόχους
• το ποσό, τις μορφές και τους κανόνες χρηματοδότησης από την ΕΕ.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Οι γενικοί στόχοι του κανονισμού είναι οι εξής:

• προώθηση μιας υψηλού επιπέδου πυρηνικής ασφάλειας και προστασίας από τη ραδιενέργεια και της εφαρμογής αποτελεσματικών και αποδοτικών διασφαλίσεων πυρηνικού υλικού σε τρίτες χώρες·
• στήριξη δραστηριοτήτων της ΕΕ στο πλαίσιο της σχετικής νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (Ευρατόμ)·
• ενίσχυση της διαφάνειας των αποφάσεων που σχετίζονται με την πυρηνική ενέργεια σε τρίτες χώρες.

Οι ειδικοί στόχοι του μηχανισμού αφορούν την προώθηση:

• μιας νοοτροπίας που θα αποφέρει αποτελέσματα σε θέματα πυρηνικής ασφάλειας και προστασίας από τη ραδιενέργεια με τα υψηλότερα πρότυπα εφαρμογής και συνεχή βελτίωση·
• της υπεύθυνης και ασφαλούς διαχείρισης αναλωμένων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων και του παροπλισμού παλαιών πυρηνικών σταθμών και εγκαταστάσεων·
• αποτελεσματικών και αποδοτικών διασφαλίσεων για τα πυρηνικά υλικά σε τρίτες χώρες.

Ο επταετής προϋπολογισμός για την υλοποίηση του προγράμματος ανέρχεται σε 300 εκατομμύρια ευρώ (σε τρέχουσες τιμές). Αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για:

• επιχορηγήσεις
• συμβάσεις ανάθεσης έργου για υπηρεσίες ή προμήθειες
• αμοιβές εξωτερικών εμπειρογνωμόνων
• συνδυαστική χρηματοδότηση*.

Πολυετή προγράμματα:

• παρέχουν το πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ ΕΕ και χωρών και περιφερειών εκτός ΕΕ·
• αναφέρουν τους στόχους της ΕΕ που εξυπηρετούν τις δικές της προτεραιότητες, τις ανάγκες και τις δραστηριότητες των εταίρων της και ανταποκρίνονται στη διεθνή κατάσταση·
• αναλύουν την προστιθέμενη αξία των πρωτοβουλιών και εξηγούν το πώς αποφεύγουν την αλληλεπικάλυψη με άλλα προγράμματα·
• καθορίζουν τομείς προτεραιότητας για χρηματοδότηση, ειδικούς στόχους, τα αναμενόμενα αποτελέσματα και τους δείκτες επιδόσεων·
• βασίζονται σε διάλογο με τις χώρες εταίρους και τους ενδιαφερόμενους φορείς.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκρίνει:

• τα πολυετή προγράμματα, μετά από διαβούλευση με την Ομάδα Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών σε Θέματα Πυρηνικής Ασφάλειας εάν συντρέχει λόγος, αναθεωρώντας τα —και επικαιροποιώντας τα εάν είναι απαραίτητο— τουλάχιστον 4 χρόνια μετά την έγκρισή τους·
• ετήσια σχέδια δράσης βασισμένα σε πολυετή προγράμματα και σε ειδικά και υποστηρικτικά μέτρα, τα οποία εξειδικεύουν για κάθε χώρα ή περιφέρεια εκτός ΕΕ
  • τους στόχους, τις διαδικασίες διαχείρισης και τα προς χρηματοδότηση έργα
  • το ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα, τα αναμενόμενα αποτελέσματα και τις κύριες δραστηριότητες.

Τα κριτήρια επιλεξιμότητας για χρηματοδότηση από τον μηχανισμό:

• δίνουν προτεραιότητα σε άτομα και οντότητες από χώρες (προσχωρούσες, υποψήφιες και δυνάμει υποψήφιες) οι οποίες μπορούν να υποβάλουν αίτηση για ένταξη στην ΕΕ και στις πλησιέστερες ανατολικές και νότιες χώρες στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας και των διαπραγματεύσεων για τη διεύρυνση·
• επιτρέπουν σε διεθνείς οργανισμούς και νομικές οντότητες που είναι εγκατεστημένες σε έναν μακρύ κατάλογο χωρών να συμμετέχουν σε διαδικασίες προμηθειών, επιχορηγήσεων και απονομής βραβείων.

Οι τρίτες χώρες που επιθυμούν να συνεργαστούν με την ΕΕ πρέπει:

• να έχουν επικυρώσει τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων·
• να εφαρμόσουν ένα πρόσθετο πρωτόκολλο ή να έχουν συνάψει συμφωνία διασφαλίσεων με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας·
• να τηρούν πλήρως τις θεμελιώδεις αρχές ασφάλειας που ορίζονται στα πρότυπα ασφαλείας του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας·
• να είναι συμβαλλόμενο μέρος ή να βρίσκονται σε διαδικασία προσχώρησης στις σχετικές συμβάσεις, όπως είναι η Σύμβαση για την Πυρηνική Ασφάλεια (βλ. σύνοψη) και η Κοινή σύμβαση για την ασφάλεια διαχείρισης του αναλωμένου καυσίμου και την ασφάλεια διαχείρισης των ραδιενεργών αποβλήτων·
• να τηρούν την αρχή της διαφάνειας και της ενημέρωσης του κοινού.

Ο κανονισμός διευκρινίζει ότι η συνεργασία της ΕΕ στον τομέα της πυρηνικής ασφάλειας δεν αποσκοπεί στην προώθηση της πυρηνικής ενέργειας.

Συνεργασία με βάση τον κανονισμό:

• έχει ως στόχο:
  • ρυθμιστικές αρχές σε θέματα πυρηνικής ασφάλειας και οργανισμοί τεχνικής υποστήριξης
  • εθνικές υπηρεσίες υπεύθυνες για την ασφαλή διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων
  • εθνικά ενδιαφερόμενα μέρη υπεύθυνα για τη λογιστική και τον έλεγχο του πυρηνικού υλικού
  • φορείς εκμετάλλευσης πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής·
• αφορά:
  • ενίσχυση των διαδικασιών και συστημάτων κανονιστικού πλαισίου
  • θέσπιση αποτελεσματικών ρυθμίσεων για την πρόληψη ατυχημάτων με ραδιολογικές συνέπειες
  • ανάπτυξη και εφαρμογή της ασφαλούς διαχείρισης αναλωμένων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων
  • υποστήριξη πρακτικών προστατευτικών μέτρων για τη μείωση των κινδύνων που σχετίζονται με την ακτινοβολία και απειλούν τους εργαζόμενους και το κοινό
  • χάραξη στρατηγικών για τον παροπλισμό πυρηνικών εγκαταστάσεων, την αποκατάσταση παλαιών εκτάσεων και την ανάκτηση και διαχείριση ραδιενεργών αντικειμένων και υλικού, συμπεριλαμβανομένων όσων βρίσκονται στη θάλασσα
  • δημιουργία κανονιστικού πλαισίου για την εφαρμογή πυρηνικών διασφαλίσεων
  • εκπαίδευση προσωπικού
  • παροχή εξοπλισμού στους φορείς εκμετάλλευσης πυρηνικών σταθμών σε εξαιρετικές και δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις.

Τα μέτρα παρακολούθησης για την εκτίμηση του αντικτύπου του μηχανισμού βασίζονται στους ακόλουθους δείκτες:

• κατάρτιση νομικών και κανονιστικών πράξεων·
• μελέτες σχεδιασμού, σύλληψης ή σκοπιμότητας για τη δημιουργία των υψηλότερων προτύπων πυρηνικής ασφάλειας·
• αποτελέσματα βελτιωτικών μέτρων όσον αφορά την πυρηνική ασφάλεια, την προστασία από τις ακτινοβολίες και τις αποτελεσματικές διασφαλίσεις.

Ο μηχανισμός:

• πρέπει να εναρμονίζεται με τον Μηχανισμό Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας — Παγκόσμια Ευρώπη, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/947 (βλ. σύνοψη), με τις δράσεις της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας της ΕΕ και άλλες συναφείς πολιτικές και με σχετικά προγράμματα·
• μπορεί να υποστηριχθεί οικονομικά από άλλα προγράμματα της ΕΕ, με την προϋπόθεση ότι οι συνεισφορές δεν θα καλύπτουν τις ίδιες δαπάνες·
• καταργεί τον κανονισμό (Ευρατόμ) αριθ. 237/2014.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2021.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Όπου παράγεται πυρηνική ενέργεια, όλη η διαδικασία, συμπεριλαμβανομένης της διάθεσης ραδιενεργών αποβλήτων και του παροπλισμού των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, πρέπει να διεξάγεται με ασφαλή τρόπο.

Η ΕΕ χρησιμοποιεί τη μεγάλη εμπειρία της σε αυτό τον τομέα για να βοηθήσει άλλες χώρες να εφαρμόσουν τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα ασφάλειας.

Στόχος του κανονισμού είναι η ενίσχυση της συνοχής και της αποτελεσματικότητας των εξωτερικών πολιτικών της ΕΕ προκειμένου να εφαρμοστεί το νέο διεθνές πλαίσιο που καθιερώθηκε από την ατζέντα του 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη συνολική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας (βλ. σύνοψη), τη νέα ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη (βλ. σύνοψη) και τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/947 για τη θέσπιση Μηχανισμού Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας (βλ. σύνοψη).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (Ευρατόμ) 2021/948 2021/948 του Συμβουλίου, της 27ης Μαΐου 2021, για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Διεθνούς Συνεργασίας για την Πυρηνική Ασφάλεια που συμπληρώνει τον Μηχανισμό Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας — Παγκόσμια Ευρώπη βάσει της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας και για την κατάργηση του κανονισμού (Ευρατόμ) αριθ. 237/2014 (ΕΕ L 209 της 14.6.2021, σ. 79-90)

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κοινή δήλωση του Συμβουλίου και των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών, συνερχομένων στο πλαίσιο του Συμβουλίου, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής (ΕΕ C 210 της 30.6.2017, σ. 1-24)

Κοινό όραμα, κοινές δράσεις: μια ισχυρότερη Ευρώπη — Μια συνολική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας [Ιούνιος 2016, Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ)]

τελευταία ενημέρωση 26.07.2021